Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Một số giải pháp nhằm đáp ứng nhu cầu lao động cho các doanh nghiệp trên địa bàn TP.HCM đến năm 2010

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:61

Thêm vào BST

Báo xấu

23
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của đề tài là đánh giá thực trạng về nhu cầu lao động của các doanh nghiệp và các hoạt động hỗ trợ đáp ứng nhu cầu này nhằm tìm ra những vấn đề tồn tại, nguyên nhân đưa đến những khó khăn và hạn chế trong việc đáp ứng nhu cầu lao động của các doanh nghiệp trên địa bàn thành phố trong thời gian qua... Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Một số giải pháp nhằm đáp ứng nhu cầu lao động cho các doanh nghiệp trên địa bàn TP.HCM đến năm 2010

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM ĐÀO VĂN ĐẠT MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM ĐÁP ỨNG NHU CẦU LAO ĐỘNG CHO CHO CÁC DOANH NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2006
LÔØI MÔÛ ÑAÀU Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, cuøng vôùi vieäc thöïc hieän chuyeån dòch cô caáu kinh teá, Ñaûng vaø nhaø nöôùc vaãn luoân coi troïng vaán ñeà thuùc ñaåy söï phaùt trieån cuûa heä thoáng caùc doanh nghieäp maø cuï theå laø naâng cao chaát löôïng nguoàn nhaân löïc ñeå ñaùp öùng nhu caàu lao ñoäng cuûa caùc doanh nghieäp, nhaát laø trong giai ñoaïn hieän nay Vieät Nam chuùng ta gia nhaäp vaøo toå chöùc thöông maïi theá giôùi ( WTO ) thì vaán ñeà naøy caøng trôû neân caáp thieát hôn. Maëc duø soá löôïng lao ñoäng taïi TP.HCM ngaøy caøng taêng nhöng chaát löôïng nguoàn nhaân löïc vaãn chöa ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu cuûa caùc doanh nghieäp trong caùc thaønh phaàn kinh teá. Xuaát phaùt töø taàm quan troïng tính böùc xuùc cuûa vaán ñeà ñaùp öùng nhu caàu lao ñoäng cho caùc doanh nghieäp vaø thoâng qua ñoù cuõng laø giaûi quyeát vieäc laøm cho ngöôøi lao ñoäng treân ñòa baøn thaønh phoá ñaõ thoâi thuùc taùc giaû luaän vaên choïn ñeà taøi “ Moät soá giaûi phaùp nhaèm ñaùp öùng nhu caàu lao ñoäng cho caùc doanh nghieäp treân ñòa baøn TP.HCM ñeán naêm 2010” vôùi mong muoán tìm ra nhöõng vaán ñeà coát loõi cuûa vaán ñeà lao ñoäng vieäc laøm, vaø ñaùp öùng nhu caàu lao ñoäng cho caùc doanh nghieäp. Treân cô sôû ñoù ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp nhaèm ñaùp öùng nhu caàu lao ñoäng cho caùc doanh nghieäp phuø hôïp vôùi ñieàu kieän kinh teá – chính trò xaõ hoäi cuûa TP.HCM. Nhö vaäy ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu cuûa ñeà taøi ñöôïc xaùc ñònh laø vaán ñeà lao ñoäng vaø nhu caàu lao ñoäng treân ñòa baøn TP.HCM. Luaän vaên cuõng ñaët ra muïc tieâu nghieân cöùu laø : Ñaùnh giaù thöïc traïng veà nhu caàu lao ñoäng cuûa caùc doanh nghieäp vaø caùc hoaït ñoäng hoã trôï ñaùp öùng nhu caàu naøy nhaèm tìm ra nhöõng vaán ñeà toàn taïi, nguyeân nhaân ñöa ñeán nhöõng khoù khaên vaø haïn cheá trong vieäc ñaùp öùng nhu caàu lao ñoäng cuûa caùc doanh nghieäp treân ñòa baøn thaønh phoá trong thôøi gian qua. 1
Ñeà xuaát moät soá phöông höôùng, giaûi phaùp ñaùp öùng nhu caàu lao ñoäng cho caùc doanh nghieäp cho ñeán naêm 2010 phuïc vuï cho söï phaùt trieån cuûa heä thoáng caùc doanh nghieäp treân ñòa baøn thaønh phoá noùi rieâng vaø phuïc vuï cho söï nghieäp coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù ñaát nöôùc noùi chung. Luaän vaên ñöôïc thöïc hieän treân cô sôû keát hôïp nghieân cöùu taøi lieäu coù saün veà lyù thuyeát vaø thöïc tieãn ñaùp giaûi quyeát vieäc laøm ñaùp öùng nhu caàu lao ñoäng cho caùc doanh nghieäp, caùc phöông phaùp toång hôïp, thoáng keâ phaân tích, quy naïp, dieãn giaûi… ñeå laøm saùng toû vaø cuï theå hoaù noäi dung nghieân cöùu. Ñaëc bieät laø phöông phaùp duy vaät bieän chöùng vaø phöông phaùp duy vaät lòch söû ñöôïc laáy laøm neàn taûng, chuû ñaïo toaøn dieän caùc vaán ñeà nghieân cöùu trong luaän vaên naøy. Veà keát caáu, ngoaøi môû ñaàu vaø keát luaän, luaän vaên goàm 3 chöông. − Chöông I : Toång quan veà nhu caàu lao ñoäng cuûa doanh nghieäp. − Chöông II : Thöïc traïng veà lao ñoäng – vieäc laøm vaø nhu caàu lao ñoäng cuûa caùc doanh nghieäp treân ñòa baøn TP.HCM. − Chöông III : Moät soá giaûi phaùp nhaèm ñaùp öùng nhu caàu lao ñoäng cho caùc doanh nghieäp treân ñòa baøn TP.HCM ñeán naêm 2010. 2
CHÖÔNG I : TOÅNG QUAN VEÀ NHU CAÀU LAO ÑOÄNG CUÛA DOANH NGHIEÄP 1.1. Quan ñieåm cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc trong lónh vöïc lao ñoäng vaø vieäc laøm Hieän nay ôû nöôùc ta neàn kinh teá thò tröôøng theo ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa ñaõ hình thaønh treân ñaïi theå song coøn thieáu ñoàng boä, vaän haønh chöa thoâng suoát, coâng cuoäc ñoåi môùi ñi vaøo chieàu saâu gaén vôùi hoäi nhaäp quoác teá seõ vaáp phaûi nhöõng trôû löïc do nhaän thöùc chöa chuyeån kòp bôûi thoùi quen vaø caùch laøm aên cuõ coøn in saâu vaøo tö duy cuûa moãi ngöôøi. Tình hình vaø ñieàu kieän thöïc teá cuûa ñaát nöôùc cuøng vôùi boái caûnh quoác teá taïo khaû naêng, ñoàng thôøi ñoøi hoûi trong 10 naêm ñaàu cuûa theá kyû 21 treân con ñöôøng coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù vaø hoäi nhaäp vaøo neàn kinh teá quoác teá chuùng ta phaûi phaùt trieån nhanh vaø beàn nhöõng chuû ñoäng hoäi nhaäp quoác teá vaø ñoåi môùi saâu roäng hôn nöõa. Trong thôøi kyø keá hoaïch 10 naêm ( 2001 – 2010 ) tö töôûng lôùn nhaát, caùi goác cuûa tö duy ñoåi môùi trong lónh vöïc lao ñoäng vaø vieäc laøm laø phaûi ñaët con ngöôøi vaøo vò trí trung taâm khôi daäy tieàm naêng cuûa moãi caù nhaân vaø caû coäng ñoàng daân toäc, keát hôïp haøi hoaø giöõa phaùt trieån kinh teá vaø phaùt trieån xaõ hoäi, giöõa ñôøi soáng vaät chaát vaø ñôøi soáng tinh thaàn cuûa nhaân daân, coi phaùt trieån kinh teá laø cô sôû, laø phöông tieän vaø tieàn ñeà ñeå thöc hieän caùc chính saùch xaõ hoäi vöøa laø ñoäng löïc, vöøa taïo söï oån ñònh veà chính trò xaõ hoäi, laøm cô sôû cho taêng tröôûng kinh teá beàn vöõng. Ñieàu 13 chöông II Boä luaät lao ñoäng cuûa nöôùc Coäng Hoaø Xaõ Hoäi Chuû Nghóa Vieät Nam ñaõ ghi roõ “ Moïi hoaït ñoäng taïo ra nguoàn thu nhaäp khoâng bò phaùp luaät caám ñeàu ñöôïc goïi laø vieäc laøm”. Tö töôûng naøy laø cô sôû ñònh höôùng cho cuoäc caùch maïng trong lónh vöïc lao ñoäng vaø vieäc laøm, ñaõ laøm thay ñoåi caên baûn tö töôûng bao caáp vaø cô cheá keá hoaïch hoaù taäp trung tröôùc ñaây ñeå chuyeån sang nhaän thöùc quan nieäm môùi veà lao ñoäng vaø vieäc laøm. Töø choã quan ñieåm giaûi quyeát vieäc laøm laø traùch nhieäm cuûa nhaø nöôùc vaø chæ laøm vieäc trong 2 thaønh phaàn kinh teá cô baûn : quoác doanh vaø hôïp taùc 3
xaõ môùi ñöôïc coi laø coù vieäc laøm thì nay cuøng vôùi nhaø nöôùc moãi coâng daân, gia ñình, moãi toå chöùc ñeàu coù theå vaø ñöôïc pheùp taïo môû vieäc laøm trong caùc thaønh phaàn kinh teá ( nhaø nöôùc, taäp theå, tö baûn nhaø nöôùc, tö nhaân, caù theå, lieân doanh nöôùc ngoaøi ) bao haøm moïi hình thöùc toå chöùc kinh doanh, töø caùc doanh nghieäp lôùn ñeán caùc loaïi quy moâ vöøa vaø nhoû, kinh teá hoä gia ñình, caùc hoaït ñoäng trong khu vöïc kinh teá phi keát caáu. Ngöôøi lao ñoäng ñaõ naêng ñoäng vaø chuû ñoäng töï taïo vieäc laøm cho mình vaø cho xaõ hoäi, khoâng thuï ñoäng chôø söï boá trí cuûa nhaø nöôùc. Ngöôøi söû duïng lao ñoäng ñöôïc khuyeán khích ñaàu tö phaùt trieån saûn xuaát, kinh doanh, dòch vuï taïo vieäc laøm. Trong xaõ hoäi moïi ngöôøi töï chòu traùch nhieäm veà cuoäc soáng cuûa baûn thaân mình, töø ñoù caàn phaùt huy naêng löïc saùng taïo trong vieäc laøm, taêng thu nhaäp vaø naâng cao chaát löôïng cuoäc soáng. 1.2 Khaùi nieäm veà nhu caàu lao ñoäng cuûa doanh nghieäp 1.2.1 Nhu caàu lao ñoäng cuûa doanh nghieäp Nhu caàu lao ñoäng hay nhu caàu veà nhaân löïc laø soá löôïng vaø cô caáu lao ñoäng caàn thieát ñeå hoaøn thaønh soá löôïng saûn phaåm, dòch vuï hoaëc khoái löôïng coâng vieäc cuûa toå chöùc trong moät thôøi kyø nhaát ñònh. Khi xaùc ñònh nhu caàu lao ñoäng cuøa doanh nghieäp phaûi xem xeùt vaø tính ñeán aûnh höôûng cuûa caùc yeáu toá nhö : caùc nhaân toá beân ngoaøi nhö caïnh tranh trong nöôùc vaø ngoaøi nöôùc; tình hình kinh teá; luaät phaùp; thay ñoåi kyõ thuaät coâng ngheä. Caùc nhaân toá beân trong toå chöùc bao goàm haïn cheá veà ngaân saùch chi tieâu; möùc saûn löôïng seõ tieán haønh saûn xuaát trong naêm keá hoaïch; soá loaïi saûn phaåm vaø dòch vuï môùi; cô caáu toå chöùc. 1.2.2 Caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán nhu caàu lao ñoäng trong doanh nghieäp Caùc nhaân toá beân ngoaøi vaø moâi tröôøng : Caùc böôùc ngoaëc cuûa neàn kinh teá coù theå aûnh höôûng tôùi nhu caàu veà lao ñoäng. Trong giai ñoïan phaùt trieån cuûa neàn kinh teá, nhu caàu veà lao ñoäng cuûa doanh nghieäp coù theå taêng leân vaø ngöôïc laïi, khi neàn kinh teá ôû giai ñoaïn suy thoaùi thì nhu caàu veà lao 4
ñoäng cuûa doanh nghieäp coù theå giaûm xuoáng. Ngoaøi ra, tình hình laïm phaùt, tình traïng thaát nghieäp vaø laõi suaát ngaân haøng ñeàu coù aûnh höôûng ñeán nhu caàu lao ñoäng cuûa doanh nghieäp. Hôn theá nöõa, nhöõng thay ñoåi veà xaõ hoäi ( nhö coù chieán tranh ñoät xuaát ) coù theå aûnh höôûng ñeán nhu caàu cuûa moät toå chöùc. Nhöõng thay ñoåi veà chính trò vaø luaät phaùp seõ coù aûnh höôûng ñeán nhu caàu töông lai cuûa moät toå chöùc ( chaúng haïn nhö moät boä luaät môùi veà lao ñoäng seõ coù taùc duïng ñoäng vieân hay haïn cheá ngöôøi lao ñoäng cung caáp söùc lao ñoäng cho caùc doanh nghieäp ). Caùc thay ñoåi veà kyõ thuaät vaø coâng ngheä aûnh höôûng lôùn ñeán nhu caàu töông lai cuûa moät toå chöùc. Moät khi coâng ngheä ñöôïc caûi tieán, baûn chaát coâng vieäc trôû neân phöùc taïp hôn, moät soá ngheà môùi xuaát hieän, moät soá ngheà cuõ maát ñi. Vaø nhö theá, nhu caàu veà lao ñoäng coù söï thay ñoåi, caùc doanh nghieäp thöôøng thieáu nhöõng coâng nhaân coù tay ngheà cao vaø coù ngheà môùi. Cuoái cuøng laø söï caïnh tranh cuûa caùc ñoái thuû cuõng nhö söï caïnh tranh coù tính chaát toaøn caàu taêng leân laøm cho caùc doanh nghieäp, moät maët, phaûi khoâng ngöøng naâng cao trình ñoä ngheà nghieäp cuûa nhaân vieân cuûa mình, vaø maët kia, phaûi giaûm bôùt chi phí lao ñoäng, phaûi tieát kieäm chi phí tieàn löông ñeå giaûm giaù thaønh saûn phaåm vaø taêng söùc caïnh tranh. Ñieàu ñoù laøm cho caùc doanh nghieäp coù chieán löôïc söû duïng lao ñoäng theo höôùng choïn loïc hôn vaø tinh nhueä hôn… Caùc quyeát ñònh veà chieán löôïc cuûa doanh nghieäp : Caùc muïc tieâu chieán löôïc cuûa doanh nghieäp seõ aûnh höôûng ñeán nhu caàu lao ñoäng töông lai cuûa noù. Khi döï baùo coù söï taêng tröôûng, coù söï ñaàu tö môùi môû roäng saûn xuaát hoaëc tieán haønh moät coâng vieäc môùi, moät saûn phaåm môùi… thì nhu caàu veà nguoàn lao ñoäng seõ taêng leân vaø ngöôïc laïi, khi coù söï suy giaûm, hay thu heïp saûn xuaát – kinh doanh thì taát yeáu daãn ñeán nhu caàu veà nhaân löïc seõ giaûm ñi. Moät söï ñaàu tö môùi veà coâng ngheä hay moät söï thu heïp veà taøi chính cuõng laøm cho doanh nghieäp xem xeùt laïi nhaân löïc cuûa mình. 5
Hôn nöõa, vieäc döï baùo veà baùn haøng vaø saûn xuaát saûn phaåm cuõng quyeát ñònh ñeán nhu caàu lao ñoäng cuûa doanh nghieäp ( ví duï nhö nhu caàu veà lao ñoäng töông lai cuûa doanh nghieäp seõ phaùt trieån leân hay thu heïp ñi seõ töông öùng vôùi giai ñoaïn phaùt trieån hay suy taøn cuûa chu kyø soáng cuûa saûn phaåm doanh nghieäp )… Söï thay ñoåi töï nhieân löïc löôïng lao ñoäng cuûa doanh nghieäp : Theo thôøi gian, löïc löôïng lao ñoäng cuûa doanh nghieäp seõ taát yeáu thay ñoåi nhö coù söï nghæ höu, coù söï ra ñi, thay ñoåi, thuyeân chuyeån vaø keát thuùc hôïp ñoàng lao ñoäng… caùc nhaø quaûn lyù nhaân löïc coù theå döï baùo tröôùc ñöôïc nhöõng thay ñoåi naøy. Coøn nhöõng thay ñoåi do söï vaéng maët, söï thieáu naêng löïc vaø tai naïn hoaëc cheát thì khoù coù theå bieát tröôùc ñöôïc. 1.2.3 Phöông phaùp döï baùo veà nhu caàu lao ñoäng Thöïc chaát vieäc döï baùo vieäc laøm laø döï baùo nhu caàu lao ñoäng. Ñeå döï baùo nhu caàu lao ñoäng coù theå söû duïng moät trong caùc phöông phaùp sau : Phuông phaùp naêng suaát lao ñoäng : Ñeå söû duïng phöông phaùp naøy trong döï baùo ta caàn laøm 3 coâng ñoaïn : 1. DöÏ baùo giaù trò taêng tính theo giaù coá ñònh cuûa caùc ngaønh nhö : noâng nghieäp, coâng nghieäp, dòch vuï; 2. Döï baùo naêng suaát lao ñoäng theo ngaønh. Caùc möùc naêng suaát lao ñoäng töông lai ñöôïc döï baùo baèng phöông phaùp ngoaïi suy töø caùc soá lieäu veà naêng suaát lao ñoäng trong quaù khöù; 3. Tính soá vieäc laøm trong moãi ngaønh. Sau khi coù giaù trò döï baùo GDP theo ngaønh vaø naêng suaát lao ñoäng theo ngaønh, soá vieäc laøm trong moãi ngaønh ñöôïc tính baèng caùch chia giaù trò GDP döï baùo theo ngaønh cho naêng suaát lao ñoäng töøng ngaønh. Phöông phaùp co giaõn veà vieäc laøm vaø keát quaû saûn xuaát ( giaù trò saûn löôïng, giaù trò taêng, GDP ) : Phöông phaùp naøy cho bieát khi taêng GDP ( hay giaûm ) 1% thì soá vieäc laøm taêng hay giaûm ñi bao nhieâu laàn. Phöông phaùp naøy bao goàm 2 coâng ñoaïn : 1. Tính toaùn heä soá co giaõn cuûa vieäc laøm ñoái vôùi giaù trò GDP theo ngaønh; 2. Döï baùo vieäc laøm theo ngaønh. 6
Phöông phaùp döï baùo theo ñònh möùc kinh teá kyõ thuaät : Phöông phaùp naøy söû duïng caùc haøm saûn xuaát ñaëc thuø cuûa ngaønh, nghóa laø xaây döïng caùc haøm soá toaùn hoïc moâ taû moái quan heä kyõ thuaät giöõa moät hay nhieàu yeáu toá ñaàu vaøo ( nhö ñaát ñai, lao ñoäng, voán ) vôùi keát quaû saûn xuaát ( ñaàu ra ) vôùi caùc giaû thuyeát laø caùc yeáu toá ñaàu vaøo ñöôïc söû duïng coù hieäu quaû trong quaù trình saûn xuaát. Caàu veà lao ñoäng laø soá löôïng chaát löôïng lao ñoäng caàn tuyeån duïng vaø thueâ möôùn ñeå ñaùp öùng nhu caàu vieäc laøm cho neàn kinh teá quoác daân kyø keá hoaïch. Moâ hình döï baùo toång caàu treân phaïm vi vó moâ goàm 5 böôùc : 9 Döï baùo khaû naêng taêng tröôûng kinh teá trong thôøi kyø keá hoaïch cho toaøn boä neàn kinh teá quoác daân, hoaëc moät vuøng, moät tænh nhaát ñònh. 9 Döï baùo söï dòch chuyeån cô caáu kinh teá giöõa caùc khu vöïc, ngaønh kinh teá quoác daân, trong moät vuøng, moät tænh. 9 Döï baùo moâ hình taêng tröôûng ñoái vôùi töøng khu vöïc kinh teá ( taêng tröôûng theo chieàu roäng – taêng lao ñoäng hay taêng chieàu saâu – taêng naêng suaát lao ñoäng ). 9 Aùp duïng coâng thöùc theå hieän moái quan heä raøng buoäc giöõa toác ñoä taêng naêng suaát lao ñoäng vaø taêng GDP ( ñoä co giaõn lao ñoäng hoaëc co giaõn veà ñaàu tö ) ñeå öôùc tính soá caàu veà lao ñoäng trong töông lai ñoái vôùi toaøn boä neàn kinh teá quoác daân, moät vuøng, moät tænh vaø caùc khu vöïc kinh teá. 9 Tính toaùn soá vieäc laøm môùi coù theå taïo ra töø caùc chöông trình phaùt trieån kinh teá, trong caùc ngaønh kinh teá, trong töøng thôøi kyø cuõng nhö soá ngöôøi thaát nghieäp, thieáu vieäc laøm hoaëc nhu caàu vieäc laøm boå sung töø caùc chöông trình khaùc ñeå ñaït tyû leä thaát nghieäp nhö mong muoán. 1.3 Phaân loaïi lao ñoäng trong doanh nghieäp Lao ñoäng laø yeáu toá cô baûn trong hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh. Khoâng coù lao ñoäng cuûa con ngöôøi thì hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh khoâng theå tieán haønh ñöôïc. Cho neân duø trình ñoä khoa hoïc kyõ thuaät phaùt trieån ñeán ñaâu, duø saûn xuaát hoaøn toaøn töï ñoäng 7
hoaù ñi nöõa, vai troø lao ñoäng cuûa con ngöôøi trong hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh khoâng theå thieáu ñöôïc. Toaøn boä lao ñoäng tham gia vaøo caùc hoaït ñoäng saûn xuaát vaø kinh doanh cuûa doanh nghieäp, tuyø theo cheá ñoä toå chöùc vaø quaûn lyù söû duïng lao ñoäng cuûa doanh nghieäp ñoái vôùi hoï coù theå ñöôïc phaân thaønh caùc loaïi lao ñoäng nhö sau : Lao ñoäng laõnh ñaïo : laø nhöõng ngöôøi laøm coâng taùc laõnh ñaïo, toå chöùc quaûn lyù saûn xuaát, kinh doanh, coâng taùc haønh chính quaûn trò, bao goàm : giaùm ñoác, caùc phoù giaùm ñoác, caùc tröôûng phoøng, quaûn ñoác, caùc phoù quaûn ñoác phaân xöôûng. Lao ñoäng nghieäp vuï : bao goàm caùc caùn boä nhaân vieân coâng taùc ôû caùc phoøng, ban, boä phaän keá hoaïch, thoáng keâ, keá toaùn, taøi vuï, lao ñoäng tieàn löông, cung tieâu cuûa doanh nghieäp, coâng taùc toå chöùc nhaân söï, haønh chính, vaên thö, ñaùnh maùy, ñieän thoaïi, phaùt thanh, phieân dòch, laùi xe con,… Lao ñoäng kyõ thuaät : laø nhöõng ngöôøi tröïc tieáp toå chöùc, chæ ñaïo, höôùng daãn coâng taùc kyõ thuaät trong doanh nghieäp. Ñöôïc goïi laø nhaân vieân kyõ thuaät, phaûi laø nhöõng ngöôøi coù ñuû hai ñieàu kieän : Phaûi ñöôïc ñaøo taïo ôû caùc tröôøng lôùp kyõ thuaät vaø ñaõ ñöôïc caáp baèng toát nghieäp hoaëc giaáy chöùng nhaän töø baäc trung hoïc trôû leân. Tröôøng hôïp nhöõng ngöôøi qua thöïc teá coâng taùc, ñaõ coù trình ñoä kyõ thuaät töông ñöông thì phaûi ñöôïc caáp treân coù thaåm quyeàn coâng nhaän ( baèng vaên baûn ). Phaûi thöïc teá laøm coâng taùc toå chöùc, chæ ñaïo, höôùng daãn kyõ thuaät ñöôïc xeáp vaø höôûng theo thang löông, baûng löông kyõ thuaät. Lao ñoäng kyõ thuaät trong doanh nghieäp höôøng goàm nhöõng loaïi sau ñaây : giaùm ñoác hoaëc phoù giaùm ñoác xí nghieäp phuï traùch kyõ thuaät, quaûn ñoác hoaëc phoù quaûn ñoác phaân xöôûng phuï traùch kyõ thuaät, tröôûng hoaëc phoù ngaønh phuï traùch kyõ thuaät, tröôûng phoù phoøng kyõ thuaät, caùc toång coâng trình sö, kyõ sö, coâng trình sö, nhaân vieân kyõ thuaät laøm vieäc ôû caùc phoøng ban kyõ thuaät thí nghieäm tröïc tieáp phuïc vuï 8
hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp, nhöõng ngöôøi phuï traùch caùc chæ tieâu kinh teá kyõ thuaät ( ñoái vôùi nhöõng vieäc ñoøi hoûi phaûi do nhaân vieân kyõ thuaät ñaûm nhieäm ). Coâng nhaân coù tay ngheà : laø nhöõng ngöôøi lao ñoäng coù trình ñoä tay ngheà tröïc tieáp saûn xuaát saûn phaåm hoaëc tröïc tieáp tham gia vaøo quaù trình saûn xuaát saûn phaåm. Cuï theå laø : Nhöõng ngöôøi tröïc tieáp ñieàu khieån maùy moùc, thieát bò ( bao goàm caû maùy töï ñoäng ) ñeå tieán haønh saûn xuaát; keå caû nhöõng ngöôøi laø caùn boä kyõ thuaät tröïc tieáp laøm coâng vieäc ñoù. Nhöõng ngöôøi saûn xuaát saûn phaåm baèng phöông phaùp thuû coâng hoaëc duïng cuï thoâ sô; keå caû nhöõng ngöôøi saûn xuaát nguyeân vaät lieäu hoaëc sô boä cheá bieán nguyeân vaät lieäu tröôùc khi ñöa vaøo daây chuyeàn saûn xuaát. Nhöõng ngöôøi söûa chöùa maùy moùc thieát bò, phöông tieän vaän taûi. Nhöõng ngöôøi laøm coâng taùc kieåm tra qui caùch, chaát löôïng saûn phaåm, nöûa thaønh phaåm gaén lieàn trong daây chuyeàn saûn xuaát. Lao ñoäng phoå thoâng : bao goàm : Nhöõng ngöôøi vaän taûi, boùc dôõ nguyeân vaät lieäu, nöûa thaønh phaåm trong noäi boä doanh nghieäp. Nhöõng ngöôøi baûo quaûn thieát bò maùy moùc; ñieàu khieån maùy ñieàu hoaø nhieät ñoä; ñoát loø; doïn veä sinh ôû caùc gian maùy saûn xuaát, nôi laøm vieäc cuûa coâng nhaân… Nhöõng ngöôøi phuïc vuï xaây döïng cô baûn, nhaân vieân vaän taûi nhaèm phuïc vuï vaän chuyeån vaät tö haøng hoaù ngoaøi phaïm vi doanh nghieäp, nhaân vieân thu mua… 1.4 Nhaän daïng thò tröôøng lao ñoäng TP.HCM trong giai ñoaïn hieän nay Trong quaù trình chuyeån ñoåi sang neàn kinh teá thò tröôøng, ôû Vieät Nam ñaõ hình thaønh caùc loaïi thò tröôøng trong ñoù coù thò tröôøng lao ñoäng. Tuy nhieân, ñoái vôùi Vieät Nam 9
thò tröôøng lao ñoäng vaãn coøn laø moät khaùi nieäm coøn môùi meû vaø coù nhieàu tranh luaän. Coù theå hieåu khaùi nieäm “ thò tröôøng lao ñoäng” laø toaøn boä caùc quan heä kinh teá hình thaønh trong lónh vöïc thueâ möôùn lao ñoäng. Ñoái töôïng bao goàm nhöõng ngöôøi ñang tham gia vaø ñang coá gaéng tham gia vaøo quaù trình thueâ möôùn lao ñoäng. Nhö vaäy khoâng phaûi toaøn boä löïc löôïng lao ñoäng naèm trong thò tröôøng lao ñoäng maø chæ coù nhöõng ngöôøi thueâ vaø nhöõng ngöôøi ñi laøm thueâ môùi tham gia vaøo thò tröôøng lao ñoäng. Thò tröôøng lao ñoäng chính laø nôi theå hieän quan heä xaõ hoäi giöõa ngöôøi lao ñoäng laøm thueâ vaø ngöôøi thueâ möôùn lao ñoäng thoâng qua söï ñieàu chænh giaù caû tieàn coâng. TP.HCM khoâng chæ laø ñòa phöông coù soá löôïng lôùn veà daân soá vaø lao ñoäng maø coøn laø nôi ñi ñaàu trong caû nöôùc veà phaùt trieån quan heä thò tröôøng, ñaëc bieät laø caùc quan heä trong thò tröôøng lao ñoäng. Vieäc tìm hieåu thò tröôøng lao ñoäng TP.HCM seõ giuùp cho vieäc tìm ra giaûi phaùp naøo laø caàn thieát ñeå coù theå ñieàu tieát ñöôïc quan heä cung caàu söùc lao ñoäng, nghóa laø goùp phaàn ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu lao ñoäng cuûa caùc doanh nghieäp treân goác ñoä quaûn lyù. Thò tröôøng lao ñoäng TP.HCM coù moät soá ñaëc tröng chuû yeáu sau : Thöù nhaát : Thò tröôøng lao ñoäng thaønh phoá vaän haønh vaø phaùt trieån treân moät neàn kinh teá haøng hoaù vaø cô cheá thò tröôøng hình thaønh khaù sôùm, cho neân moái quan heä cung caàu ôû ñaây khaù phong phuù ña daïng, phong phuù caû nguoàn cung öùng lao ñoäng vaø khaû naêng taïo nhu caàu ñeå thu huùt lao ñoäng treân thò tröôøng. Thöù hai : Thò tröôøng lao ñoäng chöa hoaøn haûo coøn bò öùc cheá vaø chöa kieåm soaùt ñöôïc. Thò tröôøng lao ñoäng thaønh phoá vöøa coù löïc löôïng lao ñoäng doài daøo, laïi ñeán töø nhieàu nguoàn, nhieàu ñòa phöông trong caû nöôùc, nhieàu nöôùc treân theá giôùi, ña phaàn laø löïc löôïng treû coù khaû naêng thích öùng nhanh trong nhöõng ngaønh ngheà môùi. Tuy nhieân, moät ñieàu deã nhaän thaáy trong thò tröôøng lao ñoäng thaønh phoá coøn hình thaønh söï phaân bieät 10
goàm : 9 Thò tröôøng lao ñoäng coù hoä khaåu vaø khoâng coù hoä khaåu. 9 Thò tröôøng lao ñoäng coù ñaêng kyù vaø khoâng coù ñaêng kyù. 9 Thò tröôøng ñaêng kyù chính thöùc vaø phi chính thöùc… ñaõ taïo ra söï roái loaïn, khoù kieåm soaùt vaø raát khoù quaûn lyù caùc nguoàn cung öùng, luoàng di chuyeån nhaân coâng, khoù ñieàu tieát trong söï boá trí söû duïng daãn ñeán thò tröôøng phaùt trieån töï phaùt thieáu ñònh höôùng aûnh höôûng ñeán phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi noùi chung vaø nguoàn nhaân löïc noùi rieâng. Thöù ba : Do nhaø nöôùc chöa kieåm soaùt ñöôïc thò tröôøng neân söï phaùt trieån töï phaùt cuûa thò tröôøng ñaõ gaây ra söï maâu thuaãn raát lôùn giöõa cung vaø caàu lao ñoäng. Nhöõng maâu thuaãn ñoù theå hieän ôû choã : 9 Toác ñoä phaùt trieån kinh teá ôû TP.HCM quaù nhanh, keøm theo soá löôïng doanh nghieäp môùi ra ñôøi lieân tuïc ñaõ taïo theâm nhieàu choã laøm môùi. 9 Maët khaùc trong xu theá caïnh tranh vaø hoäi nhaäp, caùc doanh nghieäp trong vaø ngoaøi nöôùc ñeàu coù keá hoaïch môû roäng thò phaàn, taêng quy moâ saûn xuaát, kinh doanh neân caàn tuyeån theâm soá löôïng lôùn lao ñoäng vaøo laøm vieäc. Trong khi ñoù, do thieáu chuaån bò vaø ñaàu tö ñuùng höôùng töø tröôùc neân nguoàn nhaân löïc cuûa thaønh phoá vöøa thieáu veà soá löôïng vöøa yeáu veà chaát löôïng. Ñieàu ñaùng lo ngaïi laø coù moät boä phaän lao ñoäng tuy thaát nghieäp nhöng khoâng chòu tham gia thò tröôøng lao ñoäng, moät soá khaùc laïi coù taâm lyù “ keùn caù choïn canh”. 9 Thieáu khung phaùp lyù, tuyeån nhaân söï ngaøy moät khoù, nhieàu doanh nghieäp phaûi ñoái maët vôùi thöïc teá maát lao ñoäng haøng loaït. 9 Löïc löôïng lao ñoäng nhieàu nhöng chaát löôïng lao ñoäng thaáp, chöa ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu phaùt trieån cuûa thaønh phoá hieän taïi vaø töông lai noùi chung vaø nhu caàu lao ñoäng cuûa caùc doanh nghieäp noùi rieâng. 9 Trình ñoä chuyeân moân kyõ thuaät cuûa ngöôøi lao ñoäng coøn thaáp vaø cô caáu caùc loaïi 11
trình ñoä, cô caáu ngaønh ngheà phaân boå chöa hôïp lyù, coù ngaønh ñaøo taïo nhieàu nhöng khoâng söû duïng heát, ngaønh laïi quaù thieáu, ñaëc bieät laø ñoäi nguõ coâng nhaân kyõ thuaät thieáu haàu heát ôû caùc ngaønh, caùc khu vöïc kinh teá. 9 Heä soá oån ñònh cuûa caùc nguoàn vieäc laøm coøn thaáp, nhieàu ngöôøi tuy coù vieäc laøm nhöng ôû daïng thaát nghieäp traù hình, laøm vieäc naêng suaát thaáp. Soá ngöôøi trong bieân cheá nhaø nöôùc coøn quaù nhieàu so vôùi yeâu caàu coâng vieäc, vieäc phaùt trieån caùc thaønh phaàn kinh teá chöa oån ñònh, taïo tình traïng thaát nghieäp thöôøng xuyeân. Thöù tö : Thò tröôøng lao ñoäng thaønh phoá ñaõ böôùc ñaàu theå hieän tính caïnh tranh cuûa caùc loaïi haøng hoaù lao ñoäng. Caïnh tranh giöõa nguoàn cung öùng lao ñoäng taïi choã vôùi nguoàn lao ñoäng nhaäp cö, nhaäp khaåu. Caïnh tranh lao ñoäng thoâng qua ñoøi hoûi tieâu chuaån tình ñoä chuyeân moân giöõa caùc doøng lao ñoäng vaø ngay trong moät boä phaän löïc löôïng lao ñoäng. Caïnh tranh giöõa haøng hoaù söùc lao ñoäng vaø haøng hoaù döôùi daïng tö lieäu saûn xuaát. Caïnh tranh naøy dieãn ra trong xu höôùng chuyeån giao coâng ngheä ngaøy caøng cao, söû duïng lao ñoäng ngaøy caøng ít, söû duïng chaát xaùm tay ngheà ngaøy moät cao. Toùm laïi, vieäc tìm hieåu caùc khaùi nieäm veà nhu caàu lao ñoäng, phaân loaïi lao ñoäng, vaø naém vöõng moät soá ñaëc tröng cuûa thò tröôøng lao ñoäng TP.HCM chính laø nhöõng ñieàu kieän vaø tieàn ñeà heát söùc caên baûn cho vieäc khai thaùc vaø söû duïng toái ña tieàm naêng lao ñoäng xaõ hoäi nhaèm ñaùp öùng nhu caàu lao ñoäng heát söùc caáp thieát cuûa caùc doanh nghieäp hieän nay. Cung – caàu lao ñoäng TP.HCM vaãn coù nhieàu nghòch lyù, dieãn bieán phöùc taïp nhöng neáu coù nhöõng chuû tröông chính saùch phuø hôïp seõ ñöa thò tröôøng lao ñoäng vaøo phaùt trieån oån ñònh. Thöïc teá cho thaáy, thò tröôøng lao ñoäng oån ñònh thì kinh teá môùi phaùt trieån beàn vöõng. Bôûi leõ con ngöôøi – nguoàn nhaân löïc laø yeáu toá quyeát ñònh söï thaønh coâng cuûa doanh nghieäp. 12
CHÖÔNG II : THÖÏC TRAÏNG VEÀ VAÁN ÑEÀ LAO ÑOÄNG - VIEÄC LAØM VAØ TÌNH HÌNH NHU CAÀU LAO ÑOÄNG CUÛA CAÙC DOANH NGHIEÄP TREÂN ÑÒA BAØN TP.HCM 2.1 Daân soá vaø nguoàn lao ñoäng taïi TP.HCM TP.HCM vôùi dieän tích 2.095,01 km2, daân soá 6.062.993 ngöôøi, maät ñoä daân soá 2.984 ngöôøi/ km2 vaø möùc taêng daân soá bình quaân laø 3,6%/naêm. Thaønh phoá coù 24 quaän, 317 phöôøng-xaõ, goàm 19 quaän noäi thaønh, 5 huyeän ngoaïi thaønh. Thaønh phoá ñaït möùc taêng tröôûng saûn phaåm xaõ hoäi noäi ñòa bình quaân 11%/naêm, taêng tröôûng naêm sau cao hôn naêm tröôùc. - Taêng tröôûng trong khu vöïc coâng nghieäp vaø xaây döïng luoân coù toác ñoä taêng nhanh, bình quaân 12,6%/naêm - Taêng tröôûng trong khu vöïc dòch vuï bình quaân laø 8,9%/naêm. - Noâng nghieäp taêng bình quaân 6%/naêm. Ñaây laø nhöõng thuaän lôïi cô baûn trong vaán ñeà thu huùt lao ñoäng, taïo vieäc laøm. Cô caáu kinh teá thaønh phoá hieän nay laø dòch vuï, coâng nghieäp, noâng nghieäp vôùi cô caáu nhö sau: Bieåu 1 : Cô caáu kinh teá TP.HCM Cô caáu kinh teá Ñôn vò tính Naêm 2001 Naêm 2005 - Noâng nghieäp % 2 1,7 - Coâng nghieäp % 45,4 48,47 - Dòch vuï % 52,6 50,08 (Trích baùo caùo chính trò cuûa Ñaïi hoäi Ñaûng boä thaønh phoá laàn thöù VIII) Cô caáu lao ñoäng coù söï chuyeån dòch khaù nhanh sang caùc ngaønh coâng nghieäp vaø dòch vuï, lao ñoäng trong khu vöïc noâng - laâm - ngö nghieäp hieän chæ coøn 6,3% toång soá lao ñoäng ñang laøm vieäc treân ñòa baøn thaønh phoá vaø chæ chieám 25% soá lao ñoäng ñang sinh 13
soáng ôû noâng thoân. Naêng suaát lao ñoäng chung cuûa caùc ngaønh kinh teá cuûa thaønh phoá taêng bình quaân 8,5%/naêm. Ñeå ñaùnh giaù thöïc traïng nguoàn lao ñoäng cuûa thaønh phoá caàn phaûi xeùt giöõa söï phaùt trieån nguoàn lao ñoäng vaø taêng tröôûng kinh teá taïo nguoàn nhu caàu trong thò tröôøng lao ñoäng. 2.1.1 Söï bieán ñoäng daân soá thaønh phoá: - Toác ñoä taêng bình quaân daân soá thaønh phoá töø naêm 1999 ñeán 2004 cao hôn haún toác ñoä taêng daân soá caùc thôøi kyø tröôùc. Ñeán ngaøy 1/10/2004 daân soá thöôøng truù treân ñòa baøn thaønh phoá laø 6.117.251 ngöôøi, bao goàm 5.140.417 ngöôøi ôû noäi thaønh vaø 976.839 ngöôøi ôû ngoaïi thaønh. Maät ñoä daân soá thaønh phoá laø 2.920 ngöôøi/km2 , taêng 21,4% so vôùi maät ñoä daân soá thaønh phoá vaøo naêm 1999 (2.404,4 ngöôøi/ km2 ). So vôùi toång ñieàu tra daân soá thôøi ñieåm 1/4/1999 thì sau 5,5 naêm daân soá thöôøng truù thaønh phoá taêng treân 1.080.096 ngöôøi. Möùc taêng daân soá töø 1999 - 2004 baèng möùc taêng trong 10 naêm 1989 - 1999 vaø baèng xaáp xæ 2 laàn möùc taêng daân soá trong 10 naêm 1979 - 1989. - Toác ñoä taêng daân soá cuûa thaønh phoá chuû yeáu laø taêng cô hoïc 2,33%/naêm. Ñieàu naøy hoaøn toaøn phuø hôïp vôùi söï taêng tröôûng kinh teá trong nhöõng naêm qua, ñoù laø toác ñoä taêng cô hoïc cuûa daân soá tyû leä thuaän vôùi toác ñoä taêng tröôûng kinh teá (GDP) cuûa thaønh phoá GDP taêng lieân tuïc, bình quaân 11,2%/naêm. Naêm 2001 coù 960.018 daân töø caùc tænh, thaønh phoá khaùc ñeán TP.HCM chieám 17,62% daân soá sinh soáng thì ñeán naêm 2004 ñaõ coù 1.844.548 ngöôøi dieän taïm truù, chieám 30,1% daân soá, ñaïi boä phaän daân nhaäp cö laø ngöôøi lao ñoäng (treân 70% daân soá). Tæ leä taêng cô hoïc caøng luùc caøng cao. Naêm 2005 daân soá taêng cô hoïc chieám hôn 63% daân soá. Ñieàu naøy chöùng minh TP.HCM coù söùc cuoán huùt, loâi keùo löïc löôïng daân cö ôû caùc ñòa phöông khaùc voán laø nhöõng ngöôøi ñang thaát nghieäp do thieân tai luõ luït, do quaù trình ñoâ thò hoaù hoaëc do coù thu nhaäp thaáp… di chuyeån ñeán TP.HCM sinh soáng. Ñaây laø moät nguoàn löïc 14
quan troïng, boå sung tröïc tieáp vaøo nguoàn cung thò tröôøng lao ñoäng TP.HCM. Từ lao động nhập cư cho thấy có sự thay đổi trong vấn đề nguồn lao động, cứ 3 người đang làm việc trong các doanh nghiệp thì có 1 người là lao động ngoại tỉnh. Riêng trong các KCX-KCN, chủ yếu trong ngành da giày, may mặc, xây dựng số lao động nhập cư chiếm tỉ lệ rất cao. Cứ 10 lao động làm việc trong ngành này thì có 8 người là lao động ngoại tỉnh. - Bieán ñoäng daân soá cuûa Thaønh phoá coù xu höôùng giaûm daân soá ôû caùc quaän Trung taâm, quaän noäi thaønh, taêng nhieàu ôû caùc quaän môùi, caùc quaän ven ngoaïi thaønh vaø caùc huyeän. Khu vöïc noäi thaønh coù xu höôùng giaûm nhanh trong giai ñoaïn 2001-2005 nguyeân nhaân laø ngöôøi daân di dôøi do caùc döï aùn naâng caáp ñoâ thò. Maëc khaùc do nhu caàu cho thueâ nhaø ñeå kinh doanh neân coù söï giaûm daân ra caùc quaän ven ñeå sinh soáng. - Caùc quaän môùi, quaän ven daân soá taêng cao do phaùt trieån kinh teá thaønh phoá vaø ñaàu tö cho caùc KCX-KCN ñaõ thu huùt moät löôïng lao ñoäng nhaäp cö töø caùc tænh thaønh trong caû nöôùc. Vieäc gia taêng daân soá cuûa Thaønh phoá taùc ñoäng maïnh ñeán toång nguoàn cung cuûa thò tröôøng lao ñoäng. Bieåu 2 : Tình hình daân soá vaø nguoàn lao ñoäng TP.HCM giai ñoaïn 2001-2005 Thöïc hieän Chæ tieâu Ñôn vò 2001 2002 2003 2004 2005 1.000 Daân soá 5.449,20 5.659,00 5.867,50 6.109,49 6.153,94 ngöôøi 1.000 Löïc löôïng lao ñoäng 3.604,19 3.723,13 3.816,03 3.953,41 4.164,16 ngöôøi Tyû leä lao ñoäng so vôùi daân soá % 66,14 65,79 65,04 64,71 67,67 Toång soá lao ñoäng coù vieäc 1.000 2.260,91 2.335,70 2.503,21 2.561,10 2.821,22 laøm ngöôøi - Trong ñoù Nöõ " 1.184,26 1.234,18 1.303,92 1.333,05 1.467,88 15
Lao ñoäng caàn giaûi quyeát 1.000 244,36 250,19 251,10 242,34 245,69 vieäc laøm ngöôøi Tyû leä lao ñoäng caàn giaûi quyeát vieäc laøm so vôùi ngöôøi % 6,78 6,72 6,58 6,13 5,90 trong tuoåi lao ñoäng Nguoàn : Sôû LÑ – TBXH TP.HCM 2.1.2 Chaát löôïng lao ñoäng Thaønh phoá: Löïc löôïng lao ñoäng Thaønh phoá taêng daàn qua caùc naêm, naêm 2001 lao ñoäng trong ñoä tuoåi laø 3.604 trieäu ngöôøi, chieám tæ troïng 66,14%, ñeán naêm 2005 lao ñoäng trong ñoä tuoåi chieám 67,67% daân soá. Ñieàu naøy cho thaáy lao ñoäng coù toác ñoä taêng cao hôn daân soá do ñaïi boä phaän daân nhaäp cö laø ngöôøi trong ñoä tuoåi lao ñoäng. Lao ñoäng coù trình ñoä chuyeân moân kyõ thuaät taêng daàn qua caùc naêm: naêm 2001 laø 33,17%; naêm 2002 laø 45,48% ñeán naêm 2005 chieám 48,31% trong toång soá lao ñoäng ñang laøm vieäc. Soá ngöôøi laøm vieäc cuûa thaønh phoá taêng qua caùc naêm vaø ñaït 2.821.219 lao ñoäng vaøo naêm 2005, chieám 45,84% daân soá vaø 67,75% nguoàn lao ñoäng. Cô caáu lao ñoäng chuyeån dòch roõ neùt theo höôùng taêng lao ñoäng trong lónh vöïc dòch vuï laø 58,77%; khu vöïc coâng nghieäp - xaây döïng : 34,92%, cô caáu lao ñoäng trong khu vöïc noâng nghieäp giaûm coøn 6,31%. Ngöôøi lao ñoäng laøm vieäc trong caùc cô quan, doanh nghieäp nhaø nöôùc taêng bình quaân 2,4%/naêm, chieám tyû troïng 25,08%, caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi taêng bình quaân 9% chieám tyû troïng 59,49%, caùc doanh nghieäp tö nhaân taêng bình quaân 2,3% chieám tyû troïng 15,43% trong toång soá lao ñoäng ñang laøm vieäc. Nguoàn lao ñoäng cuûa thaønh phoá naêm 2005 ñöôïc phaân boå nhö sau : - Soá lao ñoäng ñang laøm vieäc laø 2.821.219 ngöôøi chieám 67,75% nguoàn lao ñoäng thaønh phoá. 16
- Soá lao ñoäng döï tröõ laø 1.025.634 ngöôøi chieám tyû troïng 24,63%, bao goàm lao ñoäng ñang ñi hoïc, noäi trôï gia ñình chieám tæ troïng cao. - Soá lao ñoäng khoâng coù vieäc laøm laø 245.685 ngöôøi chieám tyû troïng 5,9% toång soá ngöôøi trong ñoä tuoåi lao ñoäng. Trong toång soá ngöôøi khoâng coù vieäc laøm, coù 191.220 ngöôøi coù nhu caàu tìm vieäc laøm chieám 77,87%; soá lao ñoäng coøn laïi coù vieäc laøm khoâng oån ñònh hoaëc coù thu nhaäp neân khoâng coù nguyeän voïng ñaêng kyù tìm vieäc laøm laø 22,17%. - Soá ngöôøi trong ñoä tuoåi maát söùc lao ñoäng laø 71.623, chieám tyû leä 1,72% ngöôøi trong ñoä tuoåi lao ñoäng. Veà tình traïng laøm vieäc cuûa nhöõng lao ñoäng trong ñoä tuoåi cho thaáy soá lao ñoäng ñang laøm vieäc keå caû ñaõ ñaøo taïo vaø chöa qua ñaøo taïo taêng caû veà löôïng vaø keát caáu 2.2 Tình hình lao ñoäng thaát nghieäp treân ñòa baøn thaønh phoá Bieåu 4 : Tyû leä thaát nghieäp TP. HCM giai ñoaïn 2001-2005 Nguoàn : Sôû LÑ – TBXH TP.HCM Qua soá lieäu veà tyû leä thaát nghieäp treân ñòa baøn thaønh phoá chuùng ta coù theå ruùt ra nhöõng nhaän xeùt sau : - Böùc tranh veà thò tröôøng lao ñoäng TP. HCM coù veû saùng suûa hôn khi tình hình veà tyû leä thaát nghieäp lieân tuïc giaûm. - Soá lao ñoäng thaát nghieäp ñaõ qua ñaøo taïo vaãn coøn khaù cao , ngay caû ñoái vôùi nhöõng ngöôøi ñöôïc goïi laø coù trình ñoä cao, nhöõng sinh vieân toát nghieäp trung caáp, cao ñaúng, ñaïi hoïc. Theo soá lieäu ñieàu tra tính toaùn töø soá lieäu sinh vieân hoïc sinh ñaêng kyù tìm vieäc taïi Trung taâm dòch vuï vieäc laøm SV – HS, soá sinh vieân, hoïc sinh ra tröôøng tìm vieäc laøm sau 3 thaùng maø vaãn chöa tìm ñöôïc vieäc laøm ñoái vôùi trình ñoä cao ñaúng, ñaïi hoïc leân tôùi 42%; ñoái vôùi trình ñoä trung caáp laø 28% trong toång soá sinh vieân ra tröôøng coù ñi tìm vieäc. 17
Phaân boá thaát nghieäp theo ñòa baøn quaän huyeän ( xem phuï luïc 1) Soá lao ñoäng thaát nghieäp cao nhaát laø ôû Quaän Bình Thaïnh ( 24.166 ngöôøi ) keá ñeán laø quaän Goø Vaáp. Nôi coù soá lao ñoäng thaát nghieäp thaáp nhaát laø : Quaän 11 ( 1.904 ngöôøi ), keá ñeán laø Quaän 10. Nhìn chung tình hình thaát nghieäp naêm 2005 cuûa thaønh phoá coù nhöõng ñaëc ñieåm cô baûn sau : 9 Tyû leä thaát nghieäp ôû ngoaïi thaønh coøn töông ñoái cao. Ñieàu naøy cuõng phuø hôïp vôùi thöïc teá do quaù trình ñoâ thò hoaù cuøng vôùi söï hình thaønh cuûa caùc cheá xuaát, khu coâng nghieäp vaø khu daân cö môùi laøm cho daân vuøng ven taêng. Ngoaøi ra coøn do söï di cö töï phaùt cuûa daân töø caùc tænh thaønh phoá khaùc ñeán. 9 Soá lao ñoäng thaát nghieäp cuûa thaønh phoá bieán ñoäng khaù lôùn, khoaûng treân döôùi 30% khoâng coù vieäc laøm oån ñònh. Moät boä phaän khoaûng 20% do coù thu nhaäp thaáp neân khoâng muoán tìm vieäc laøm ( thaát nghieäp töï nguyeän ). 2.3 Taùc ñoäng cuûa lao ñoäng nhaäp cö trong lónh vöïc lao ñoäng vaø vieäc laøm treân ñòa baøn TP.HCM Tình hình lao ñoäng nhaäp cö ( xem phuï luïc 2 ) Trong nhöõng naêm qua soá ngöôøi nhaäp cö ñeán TP.HCM ngaøy caøng cao, bình quaân 163.000 ngöôøi/naêm, ñieàu naøy taùc ñoäng raát lôùn ñeán söï nghieäp phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi cuûa thaønh phoá. Theo soá lieäu cuûa CATP, löïc löôïng lao ñoäng nhaäp cö vaøo thaønh phoá coù ñuû caû 63 tænh thaønh trong caû nöôùc, trong soá ñoù chæ 25% ñöôïc nhaäp hoä khaåu thaønh phoá laø soá lao ñoäng maø thaønh phoá caàn thu huùt vaø coù vieäc laøm. Chính vì vaäy, trong soá ngöôøi di cö ñeán thaønh phoá chæ 50% coù nhaø ôû oån ñònh, coøn laïi phaûi thueâ. Töø naêm 2000 ñeán naêm 2005, soá ngöôøi töø caùc tænh, thaønh phoá khaùc ñeán cö truù taêng 825.517 ngöôøi (bình quaân taêng 18
163.000 ngöôøi/naêm); trong ñoù naêm 2004 taêng 236.745 ngöôøi, naêm 2005 taêng 139.393 ngöôøi. Hieän nay TP.HCM coù khoaûng 1,84 trieäu ngöôøi ñeán töø caùc tænh, thaønh phoá trong caû nöôùc, chieám treân 30% daân soá thaønh phoá. So vôùi ngöôøi thaønh phoá, lao ñoäng nhaäp cö thöôøng linh hoaït vaø tích cöïc hôn trong vieäc laøm, chaáp nhaän caùc coâng vieäc naëng nhoïc, ñoäc haïi, coâng vieäc coù thu nhaäp thaáp maø ngöôøi thaønh phoá khoâng muoán laøm. Lao ñoäng nhaäp cö chieám 70% lao ñoäng trong caùc khu coâng nghieäp, 44% lao ñoäng hoaït ñoäng phöông tieän xe 2 – 3 baùnh coâng coäng, 43% hoaït ñoäng væa heø vaø 55% ngöôøi buoân baùn löu ñoäng. Ñaëc ñieåm lao ñoäng nhaäp cö laø : 9 Giaù lao ñoäng cuûa hoï luoân reû hôn nhieàu so vôùi lao ñoäng thaønh phoá voán coù tính keùn choïn coâng vieäc coù thu nhaäp cao. Chính vì theá ñaõ laøm gia taêng möùc ñoä caïnh tranh veà choã laøm vieäc vôùi lao ñoäng thaønh phoá. 9 Hieän nay löôïng lao ñoäng nhaäp cö ñeán thaønh phoá ñaûm traùch moät phaàn caùc coâng vieäc giaûn ñôn, caùc ngaønh ngheà coù thu nhaäp thaáp maø lao ñoäng thaønh phoá khoâng laøm, töø ñoù ñaõ laøm cho thò tröôøng lao ñoäng thöïc hieän linh hoaït hôn caùc hoaït ñoäng vieäc laøm cuûa thaønh phoá. 9 Trong quaù trình phaùt trieån, TP.HCM döïa vaøo moät soá ngaønh chuû löïc nhö dòch vuï, coâng nghieäp vaø xaây döïng, thöông maïi, nhaø haøng, khaùch saïn, coâng nghieäp cheá bieán. Nhu caàu boå sung lao ñoäng ôû caùc ngaønh naøy raát lôùn. Neáu chæ döïa vaøo nguoàn nhaân löïc taïi choã cuûa TP.HCM seõ khoâng baûo ñaûm ñöôïc nguoàn nhaân löïc cho caùc doanh nghieäp noùi rieâng vaø cho söï phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi cuûa thaønh phoá noùi chung. 2.4 Nhu caàu lao ñoäng cuûa caùc doanh nghieäp treân ñòa baøn TP.HCM Vôùi nguoàn cung cuûa thò tröôøng lao ñoäng TP.HCM heát söùc ña daïng vaø phong phuù, toång nguoàn caàu cuûa thò tröôøng lao ñoäng thaønh phoá trong nhöõng naêm vöøa qua cuõng heát söùc 19