Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động kinh doanh của Doanh nghiệp nhà nước đã cổ phần hóa tại Thành phố Hồ Chí Minh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:102

Thêm vào BST

Báo xấu

21
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của luận văn nhằm đánh giá thực trạng hiệu quả hoạt động kinh doanh, phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động kinh doanh của các Doanh nghiệp nhà nước đã cổ phần hóa tại Thành phố Hồ Chí Minh. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động kinh doanh của Doanh nghiệp nhà nước đã cổ phần hóa tại Thành phố Hồ Chí Minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH TRẦN VŨ THỊ HÀ XUYÊN PHÂN TÍCH CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA DOANH NGHIỆP NHÀ NƢỚC ĐÃ CỔ PHẦN HÓA TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Tp. Hồ Chí Minh – Năm 2017
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH TRẦN VŨ THỊ HÀ XUYÊN PHÂN TÍCH CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA DOANH NGHIỆP NHÀ NƢỚC ĐÃ CỔ PHẦN HÓA TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH CHUYÊN NGÀNH: KINH DOANH THƢƠNG MẠI MÃ SỐ: 60340121 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: GS.TS. VÕ THANH THU Tp. Hồ Chí Minh – Năm 2017
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU:................................... 1 1.1. Lý do chọn đề tài: ...........................................................................................1 1.2. Mục tiêu nghiên cứu: .....................................................................................2 1.3. Câu hỏi nghiên cứu: .......................................................................................3 1.4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu: ...............................................................3 1.4.1. Đối tƣợng nghiên cứu: ..............................................................................3 1.4.2. Phạm vi nghiên cứu:..................................................................................3 1.5. Phƣơng pháp nghiên cứu: .............................................................................3 1.5.1. Dữ liệu dùng cho nghiên cứu: ...................................................................3 1.5.1.1. Dữ liệu thứ cấp: ..................................................................................3 1.5.1.2. Dữ liệu sơ cấp: ...................................................................................4 1.5.2. Phƣơng pháp nghiên cứu định tính: ..........................................................4 1.5.3. Phƣơng pháp nghiên cứu định lƣợng: .......................................................4 1.6. Kết cấu của đề tài: ..........................................................................................5 CHƢƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU VỀ CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC DNNN ĐÃ CỔ PHẦN HÓA.................................................................. 6 2.1. Cơ sở lý thuyết:...............................................................................................6 2.1.1. Doanh nghiệp nhà nƣớc đã cổ phần hóa: ..................................................6 2.1.1.1. Khái niệm DNNN đã CPH: ................................................................6
2.1.1.2. Vai trò của CPH đối với DNNN: .......................................................6 2.1.1.3. Đặc điểm DNNN đã CPH: .................................................................7 a. Vốn: .........................................................................................................7 b. Bộ máy tổ chức và quản lý:.....................................................................7 c. Phân chia lợi nhuận và rủi ro: .................................................................8 d. Nguồn lao động: ......................................................................................8 e. Vai trò của nhà nƣớc: ..............................................................................8 2.1.2. Hiệu quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp ...................................9 2.1.2.1. Khái niệm: ..........................................................................................9 2.1.2.2. Các chỉ tiêu đo lƣờng hiệu quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp: ...........................................................................................................10 a. Nhóm hệ số về lợi nhuận:......................................................................10 b. Nhóm hệ số giá trị thị trƣờng: ...............................................................11 2.1.2.3. Tính đặc thù trong đo lƣờng hiệu quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp có vốn cổ phần nhà nƣớc: .......................................................12 2.1.2.4. Tổng hợp một số nghiên cứu về các chỉ tiêu đo lƣờng hiệu quả hoạt động kinh doanh của DN...............................................................................14 2.1.3. Các nhân tố ảnh hƣởng đến hiệu quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp ................................................................................................................15 2.1.3.1. Nhân tố bên trong:............................................................................15 a. Khả năng thanh toán (ký hiệu là LIQ): .................................................16 b. Quy mô doanh nghiệp (ký hiệu là SIZE): .............................................16 c. Quản trị doanh nghiệp (ký hiệu là EXP) : .............................................17 d. Tỷ lệ sở hữu nhà nƣớc (ký hiệu là OWN):............................................17 e. Tuổi của doanh nghiệp (ký hiệu là OLD): ............................................18
2.1.3.2. Nhân tố bên ngoài: ...........................................................................18 a. Tỷ lệ tăng trƣởng GDP (ký hiệu là GDPGROWTH): ...........................19 b. Tỷ lệ lạm phát (ký hiệu là CPI): ............................................................19 2.2. Các nghiên cứu trƣớc liên quan: ................................................................19 2.2.1. Tổng hợp các nghiên cứu trƣớc về nhân tố ảnh hƣởng đến hiệu quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp: .................................................................19 2.2.2. Công trình nghiên cứu ở nƣớc ngoài: .....................................................22 2.2.3. Công trình nghiên cứu ở trong nƣớc: ......................................................24 2.3. Mô hình nghiên cứu đề xuất và các giả thuyết: .........................................25 2.3.1. Mô hình nghiên cứu đề xuất: ..................................................................25 2.3.2. Tổng hợp ý kiến chuyên gia về các nhân tố ảnh hƣởng đến hiệu quả hoạt động kinh doanh của DNNN đã CPH: ..............................................................27 2.3.3. Các giả thuyết nghiên cứu .......................................................................30 2.3.3.1. Khả năng thanh toán: .......................................................................30 2.3.3.2. Quy mô doanh nghiệp: .....................................................................31 2.3.3.3. Quản trị doanh nghiệp: .....................................................................31 2.3.3.4. Tỷ lệ sở hữu nhà nƣớc:.....................................................................31 2.3.3.5. Tuổi của doanh nghiệp: ....................................................................32 2.3.3.6. Yếu tố kinh tế vĩ mô:........................................................................32 CHƢƠNG 3: THỰC TRẠNG CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC DNNN ĐÃ CỔ PHẦN HÓA TẠI TP.HCM ........................................................................................................... 34 3.1. Thực trạng chung về CPH DNNN: .............................................................34 3.1.1. Thực trạng chung về CPH DNNN tại Việt Nam: ...................................34 3.1.2. Thực trạng CPH DNNN tại TPHCM ......................................................37
3.2. Thực trạng chung về hiệu quả hoạt động kinh doanh của các DNNN đã cổ phần hóa tại TPHCM. ....................................................................................38 3.2.1. Về tỷ suất lợi nhuận sau thuế / doanh thu (ROS): ..................................39 3.2.2. Về tỷ suất lợi nhuận sau thuế /tổng tài sản (ROA): ................................40 3.2.3. Về tỷ suất lợi nhuận sau thuế /vốn chủ sở hữu (ROE):...........................41 3.3. Đánh giá các nhân tố ảnh hƣởng đến hiệu quả hoạt động kinh doanh của DNNN đã cổ phần hóa tại TPHCM ...................................................................42 3.3.1. Nhân tố bên trong:...................................................................................42 3.3.1.1. Khả năng thanh toán: .......................................................................42 3.3.1.2. Quy mô doanh nghiệp: .....................................................................43 3.3.1.3. Quản trị doanh nghiệp: .....................................................................43 3.3.1.4. Tỷ lệ sở hữu nhà nƣớc:.....................................................................44 3.3.1.5. Tuổi của doanh nghiệp: ....................................................................45 3.3.2. Nhân tố bên ngoài: ..................................................................................46 3.3.2.1. Tỷ lệ tăng trƣởng GDP: ....................................................................46 3.3.2.2. Tỷ lệ lạm phát: .................................................................................47 CHƢƠNG 4: PHƢƠNG PHÁP VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC DNNN ĐÃ CỔ PHẦN HÓA TẠI TP.HCM ................................................ 48 4.1. Thiết kế nghiên cứu về các nhân tố ảnh hƣởng đến hiệu quả hoạt động kinh doanh của DNNN đã cổ phần hóa tại TPHCM: ......................................48 4.1.1. Phƣơng pháp nghiên cứu: .......................................................................48 4.1.2. Quy trình nghiên cứu: .............................................................................49 4.1.3. Dữ liệu nghiên cứu và phƣơng pháp chọn mẫu: .....................................51 4.2. Thống kê mô tả dữ liệu nghiên cứu: ...........................................................51
4.3. Kết quả phân tích mô hình hồi quy đa biến: .............................................52 4.3.1. Mô hình hồi quy với biến phụ thuộc ROA: ............................................52 4.3.2. Mô hình hồi quy với biến phụ thuộc ROE: .............................................54 4.4. Kiểm định các giả định của mô hình hồi quy: ...........................................55 4.4.1. Kiểm định hiện tƣợng đa cộng tuyến các biến độc lập: ..........................55 4.4.2. Kiểm định hiện tƣợng tự tƣơng quan: .....................................................55 4.4.3. Kiểm định hiện tƣợng phƣơng sai sai số thay đổi: .................................56 4.5. Khắc phục hiện tƣợng phƣơng sai sai số thay đổi bằng phƣơng pháp FGLS ....................................................................................................................57 4.6. Thảo luận kết quả nghiên cứu: ...................................................................58 4.6.1. Kết quả đối với mô hình có biến phụ thuộc ROA: .................................58 4.6.2. Kết quả đối với mô hình có biến phụ thuộc ROE: ..................................60 CHƢƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................. 63 5.1. Tóm tắt các kết quả chính của luận văn: ...................................................63 5.2. Hàm ý quản trị đối với các DNNN đã cổ phần hóa tại TPHCM: ............64 5.2.1. Tăng cƣờng khả năng thanh toán của các DNNN đã cổ phần hóa: ........64 5.2.2. Nâng cao hiệu quả sử dụng vốn tại các DNNN đã cổ phần hóa: ............64 5.2.3. Nâng cao trình độ và năng lực của Ban quản trị trong các DNNN đã cổ phần hóa: ...........................................................................................................66 5.2.4. Kiện toàn bộ máy tổ chức theo hƣớng tinh giản, nâng cao hiệu quả hoạt động: ..................................................................................................................67 5.3. Gợi ý chính sách đối với Nhà nƣớc: ...........................................................67 5.3.1. Hoàn thiện chính sách liên quan đến hoạt động của DNNN đã cổ phần hóa: ....................................................................................................................67 5.3.2. Phát huy quyền tự chủ kinh doanh của DNNN đã cổ phần hóa: ............68
5.3.3. Ổn định tình hình kinh tế vĩ mô tạo môi trƣờng thuận lợi cho DNNN đã cổ phần hóa phát triển: ......................................................................................68 5.4. Hạn chế của luận văn và hƣớng nghiên cứu tiếp theo:.............................69 TÀI LIỆU THAM KHẢO DANH MỤC PHỤ LỤC - PHỤ LỤC 1: DANH SÁCH 25 DNNN ĐÃ CỔ PHẦN HÓA TẠI TPHCM - PHỤ LỤC 2: DANH SÁCH CHUYÊN GIA THAM GIA NGHIÊN CỨU - PHỤ LỤC 3: BẢNG KHẢO SÁT NGHIÊN CỨU CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA DNNN ĐÃ CỔ PHẦN HÓA TẠI TPHCM. - PHỤ LỤC 4: KẾT QUẢ THỐNG KÊ MÔ TẢ DỮ LIỆU NGHIÊN CỨU - PHỤ LỤC 5: KẾT QUẢ HỒI QUY MÔ HÌNH CÓ BIẾN PHỤ THUỘC ROA - PHỤ LỤC 6: KẾT QUẢ HỒI QUY MÔ HÌNH CÓ BIẾN PHỤ THUỘC ROE - PHỤ LỤC 7: KIỂM ĐỊNH CÁC GIẢ ĐỊNH HỒI QUY - PHỤ LỤC 8: KHẮC PHỤC VI PHẠM GIẢ ĐỊNH HỒI QUY BẰNG PHƢƠNG PHÁP FGLS
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn thạc sĩ “Phân tích các nhân tố ảnh hƣởng đến hiệu quả hoạt động của các DNNN đã cổ phần hóa tại TPHCM” này là kết quả của quá trình học tập và nghiên cứu của bản thân tôi với sự giúp đỡ của giáo viên hƣớng dẫn - GS.TS Võ Thanh Thu. Các số liệu, nguồn trích dẫn trong luận văn đƣợc thu thập thực tế, có nguồn gốc rõ ràng và phân tích một cách khách quan, trung thực. TPHCM, ngày 08 tháng 4 năm 2017 Học viên Trần Vũ Thị Hà Xuyên
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT AEC Cộng đồng kinh tế ASEAN CEO Giám đốc điều hành CP Cổ phần CPH Cổ phần hóa CPI Tỷ lệ lạm phát CTCP Công ty cổ phần DN Doanh nghiệp DNNN Doanh nghiệp nhà nƣớc EPS Thu nhập trên mỗi cổ phiếu EVA Giá trị gia tăng kinh tế EXP Quản trị doanh nghiệp FEM mô hình tác động cố định FGLS Phƣơng pháp bình phƣơng bé nhất tổng quát khả thi GDP Tổng sản phẩm quốc nội GDPGROWTH Tỷ lệ tăng trƣởng GDP HĐQT Hội đồng quản trị LIQ Khả năng thanh toán OLD Tuổi của doanh nghiệp OWN Tỷ lệ sở hữu nhà nƣớc P/E Hệ số giá trên thu nhập một cổ phiếu Pooled OLS mô hình hồi quy ƣớc lƣợng OLS thô REM mô hình tác động ngẫu nhiên ROA Tỷ lệ lợi nhuận sau thuế trên tổng tài sản ROE Tỷ lệ lợi nhuận sau thuế trên vốn chủ sỡ hữu ROS Tỷ suất lợi nhuận sau thuế trên doanh thu SCPC Tổng Công ty Văn hóa Sài Gòn – TNHH MTV SIZE Quy mô doanh nghiệp TNHH MTV Trách nhiệm hữu hạn một thành viên TPHCM Thành phố Hồ Chí Minh TPP Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dƣơng UBND Ủy ban Nhân dân VCSH Vốn chủ sở hữu WTO Tổ chức Thƣơng mại Thế giới
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Bảng 2.1: Một số nghiên cứu về các chỉ tiêu đo lƣờng hiệu quả hoạt động kinh doanh của DN ............................................................................................................ 14 Bảng 2.2: Tổng hợp các nghiên cứu về nhân tố ảnh hƣởng đến hiệu quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp .................................................................................... 20 Bảng 2.3: Diễn giải các biến trong mô hình nghiên cứu........................................... 27 Bảng 2.4: Tổng hợp tham vấn ý kiến chuyên gia về các nhân tố ảnh hƣởng đến hiệu quả hoạt động kinh doanh của DNNN đã CPH ........................................................ 28 Bảng 2.5: Tổng hợp các giả thuyết nghiên cứu các nhân tố ảnh hƣởng đến hiệu quả hoạt động của DNNN đã CPH tại TPHCM .............................................................. 33 Bảng 3.1: Tổng hợp số DNNN đã CPH từ năm 1992 đến tháng 12/2016 ................ 35 Bảng 3.2: Một số chỉ tiêu tài chính bình quân của 25 DNNN đã CPH tại TPHCM giai đoạn 2011-2015 .................................................................................................. 39 Bảng 3.3: Chỉ tiêu ROS bình quân của 25 DNNN đã CPH tại TPHCM .................. 39 Bảng 3.4: Chỉ tiêu ROA bình quân của 25 DNNN đã CPH tại TPHCM ................. 40 Bảng 3.5: Chỉ tiêu ROE bình quân của 25 DNNN đã CPH tại TPHCM .................. 41 Bảng 3.6: Chỉ tiêu khả năng thanh toán bình quân của 25 DNNN đã CPH tại TPHCM ..................................................................................................................... 42 Bảng 3.7: Chỉ tiêu quy mô doanh nghiệp bình quân của 25 DNNN đã CPH tại TPHCM ..................................................................................................................... 43 Bảng 3.8: Chỉ tiêu quản trị DN của 25 DNNN đã CPH tại TPHCM ........................ 43 Bảng 3.9 : Tỷ lệ sở hữu nhà nƣớc của 25 DNNN đã CPH tại TPHCM.................... 44 Bảng 3.10: Tuổi của DNNN đã CPH tại TPHCM tính đến năm 2015 ..................... 45 Bảng 3.11 : Thống kê tỷ lệ tăng trƣởng GDP và tỷ lệ lạm phát của Việt Nam giai đoạn 2011-2015 ......................................................................................................... 46 Bảng 4.1. Thống kế mô tả dữ liệu nghiên cứu mô hình với biến phụ thuộc ROA và ROE ........................................................................................................................... 52 Bảng 4.2. Kết quả ƣớc lƣợng các nhân tố ảnh hƣởng đến ROA của các DNNN đã cổ phần hóa tại TP.HCM ............................................................................................... 54
Bảng 4.3. Kết quả ƣớc lƣợng các nhân tố ảnh hƣởng đến ROE của các DNNN sau cổ phần hóa tại TP.HCM ........................................................................................... 55 Bảng 4.4. Kết quả ƣớc lƣợng các nhân tố ảnh hƣởng đến hiệu quả hoạt động kinh doanh của các DNNN sau cổ phần hóa tại TP.HCM bằng phƣơng pháp FGLS…..58
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ ĐỒ THỊ Hình 2.1: Mô hình nghiên cứu đề xuất các nhân tố ảnh hƣởng đến hiệu quả hoạt động của các DNNN đã CPH tại TPHCM ............................................................... 26 Hình 3.1: Biểu đồ Hiệu quả hoạt động kinh doanh của 25 DNNN đã CPH tại TPHCM .................................................................................................................... 41 Hình 3.2: Biểu đồ Tỷ lệ tăng trƣởng GDP và tỷ lệ lạm phát của Việt Nam giai đoạn 2011-2015 ................................................................................................................ 46 Hình 4.1 : Quy trình nghiên cứu của đề tài .............................................................. 50
1 CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU: 1.1. Lý do chọn đề tài: Trƣớc tình hình hội nhập quốc tế, Việt Nam đã tham gia vào các tổ chức kinh tế thế giới, ký kết các hiệp định thƣơng mại tự do nhƣ WTO, TPP, AEC, … Theo đó, các cam kết quốc tế đều đòi hỏi các quốc gia thành viên hƣớng tới mục tiêu tạo lập môi trƣờng cạnh tranh bình đẳng, không phân biệt đối xử giữa các DNNN và DN thuộc các thành phần kinh tế khác, minh bạch hóa thông tin về DNNN cũng nhƣ minh bạch hoạt động đầu tƣ kinh doanh của DN. Riêng WTO buộc Việt Nam phải báo cáo thƣờng niên về tiến độ cổ phần hóa cho WTO …. Vì vậy, trƣớc sức ép của hội nhập và tình hình cạnh tranh ngày càng gay gắt, Nhà nƣớc ta đã đẩy mạnh quá trình CPH DNNN, thu hút sự tham gia của các thành phần kinh tế ngoài khu vực nhà nƣớc, phát huy quyền tự chủ kinh doanh của doanh nghiệp, nhằm cải thiện môi trƣờng kinh doanh, làm cho hoạt động của DNNN tốt hơn theo tín hiệu kinh tế thị trƣờng và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia. Ngoài ra, cổ phần hóa các DNNN đã là chủ trƣơng của Đảng và Nhà nƣớc ta từ những năm 90 của thế kỉ trƣớc, nhằm đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp khu vực nhà nƣớc. Đến nay, cổ phần hóa DNNN vẫn là một trong những vấn đề lớn đang đƣợc đẩy mạnh ở nƣớc ta với mục tiêu cụ thể “là nhằm tạo ra loại hình doanh nghiệp có nhiều chủ sở hữu, trong đó có đông đảo ngƣời lao động, để sử dụng hiệu quả vốn, tài sản nhà nƣớc và huy động thêm vốn xã hội vào sản xuất kinh doanh, tạo động lực mạnh mẽ và cơ chế quản lý năng động, có hiệu quả cho DNNN, phát huy vai trò làm chủ thực sự của ngƣời lao động, của cổ đông” (Đảng Cộng sản Việt Nam, 2001) Các DNNN sau CPH có nhiều thay đổi về cấu trúc vốn, cơ cấu bộ máy tổ chức, nhân sự, chiến lƣợc hoạt động, phƣơng thức quản trị doanh nghiệp…dẫn đến hiệu quả hoạt động kinh doanh của các DN này có nhiều biến chuyển. Theo một số công trình nghiên cứu trƣớc đây và tình hình thực tiễn, các DNNN đã CPH có cơ chế quản lý năng động hơn, sức cạnh tranh của doanh nghiệp đƣợc nâng lên, và hiệu
2 quả hoạt động sản xuất kinh doanh cũng tăng lên đáng kể. Tuy nhiên, một số doanh nghiệp vẫn còn những tồn đọng, khó khăn, hạn chế… ảnh hƣởng đến hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp. Do đó, việc đánh giá thực trạng, xem xét các nhân tố tác động đến hiệu quả hoạt động kinh doanh của các DNNN đã CPH là rất cần thiết để các nhà hoạch định chính sách, nhà quản trị doanh nghiệp có thể ra những quyết định đúng đắn nhằm phát huy những yếu tố tích cực và hạn chế những yếu tố tiêu cực tác động đến hiệu quả hoạt động kinh doanh của các DNNN đã CPH. Từ đó, nhà quản trị có thể đƣa ra những giải pháp tối ƣu nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Hiện nay, TPHCM là một vùng kinh tế trọng điểm của Việt Nam, điển hình về địa bàn có nền kinh tế phát triển sôi động và đang tăng tốc đẩy mạnh quá trình CPH DNNN theo chủ trƣơng của Chính phủ. Đây là khu vực mà tác giả có thể tiếp cận thực tế để thực hiện nghiên cứu đề tài. Ngoài ra, tác giả muốn đóng góp kết quả nghiên cứu này cho Tổng Công ty Văn hóa Sài Gòn – Công ty TNHH MTV, nhằm đánh giá các nhân tố ảnh hƣởng và nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh cho đơn vị mình đang công tác. Đây là mô hình Công ty mẹ - công ty con 100% vốn nhà nƣớc, có các công ty con là DNNN đã cổ phần hóa và công ty mẹ đang trong quá trình thực hiện đề án tái cơ cấu – cổ phần hóa Tổng Công ty. Từ các lý do trên, tác giả chọn đề tài “ Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động kinh doanh của DNNN đã CPH tại TPHCM.” làm luận văn thạc sĩ. 1.2. Mục tiêu nghiên cứu: - Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là đánh giá thực trạng hiệu quả hoạt động kinh doanh, phân tích các nhân tố ảnh hƣởng đến hiệu quả hoạt động kinh doanh của các DNNN đã CPH tại TPHCM. Từ đó, đề xuất một số giải pháp phát huy yếu tố tác động tích cực, hạn chế yếu tố tác động tiêu cực giúp nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh của các DN này.
3 - Đóng góp kết quả nghiên cứu tại Tổng Công ty Văn hóa Sài Gòn – TNHH MTV nói riêng và các Tổng Công ty Nhà nƣớc đang trong tiến trình thực hiện cổ phần hóa theo chủ trƣơng của Chính phủ và TPHCM. 1.3. Câu hỏi nghiên cứu: Để đạt đƣợc những mục tiêu trên, tác giả thực hiện luận văn nhằm trả lời cho các câu hỏi sau: - Có cơ sở lý thuyết nào về việc đo lƣờng hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp và xác định các nhân tố ảnh hƣởng đến hiệu quả hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp? - Thực trạng hiệu quả hoạt động kinh doanh của các DNNN đã cổ phần hóa tại TPHCM nhƣ thế nào? - Các nhân tố nào ảnh hƣởng đến hiệu quả hoạt động kinh doanh của các DNNN đã cổ phần hóa tại TPHCM? - Đề xuất các giải pháp nào để nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh của các DNNN đã cổ phần hóa tại TPHCM? 1.4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu: 1.4.1. Đối tượng nghiên cứu: Các nhân tố ảnh hƣởng đến hiệu quả hoạt động kinh doanh của các DNNN đã cổ phần hóa tại TPHCM. 1.4.2. Phạm vi nghiên cứu: - Không gian: các DNNN đã cổ phần hóa tại TPHCM - Thời gian: từ năm 2011 đến 2015. 1.5. Phƣơng pháp nghiên cứu: 1.5.1. Dữ liệu dùng cho nghiên cứu: 1.5.1.1. Dữ liệu thứ cấp: Thu thập từ các tài liệu, thông tin liên quan đến đề tài nhƣ: báo cáo của Ban đổi mới doanh nghiệp Nhà nƣớc, UBND TPHCM, Tổng cục Thống kê, Cổng thông tin điện tử Chính phủ, số liệu từ các công trình nghiên cứu trong và ngoài nƣớc , các tạp chí khoa học, thƣ viện trƣờng Đại học Kinh tế TPHCM, báo cáo tài chính, báo
4 cáo thƣờng niên của các DNNN đã CPH tại TPHCM và các trang thông tin điện tử…. 1.5.1.2. Dữ liệu sơ cấp: Tổng hợp từ quá trình điều tra khảo sát, phỏng vấn lấy ý kiến chuyên gia và các nhà quản trị của các DNNN đã CPH tại TPHCM. 1.5.2. Phương pháp nghiên cứu định tính: - Phỏng vấn lấy ý kiến chuyên gia (thảo luận tay đôi): thông qua các cuộc gặp gỡ, trao đổi, xin ý kiến về đề tài, thảo luận về một số câu hỏi mở liên quan đến đề tài để có hiểu biết chuyên sâu hơn, nhằm đánh giá đúng về các nhân tố ảnh hƣởng đến hiệu quả hoạt động kinh doanh của DNNN đã CPH. Từ đó, tác giả có thêm cơ sở đề xuất giả thuyết nghiên cứu và có thể đƣa ra những giải pháp khả thi hơn cho đề tài. Tác giả tham vấn trực tiếp ý kiến 14 chuyên gia gồm tiến sĩ kinh tế, giảng viên chuyên ngành kinh tế tại trƣờng đại học, lãnh đạo địa phƣơng (Thành ủy, Ban đổi mới doanh nghiệp thành phố), Trƣởng ban chỉ đạo cổ phần hóa DNNN, Chủ tịch / thành viên Hội đồng quản trị, Tổng Giám đốc/ Phó Tổng Giám đốc của một số công ty cổ phần đã đƣợc lựa chọn cho nghiên cứu luận văn. - Khảo sát: Thiết kế bảng câu hỏi chi tiết với các câu trả lời đƣợc đo lƣờng theo cấp độ thang đo rõ ràng. Việc khảo sát cũng đƣợc thực hiện với đối tƣợng phỏng vấn là lãnh đạo cấp cao của một số DNNN đã CPH nhƣ HĐQT, Ban Tổng giám đốc/Ban Giám đốc; - Phân tích thống kê mô tả, so sánh, tổng hợp hiệu quả hoạt động của các DNNN đã CPH tại TPHCM thông qua báo cáo tài chính và những dữ liệu thu thập đƣợc. 1.5.3. Phương pháp nghiên cứu định lượng: Thu thập số liệu báo cáo tài chính của các DNNN đã CPH từ trang web Vietstock.vn và lấy dữ liệu trực tiếp từ trang điện tử của 25 công ty (đính kèm phụ lục). Số liệu đƣợc tổng hợp và lƣu trữ dƣới dạng file excel theo từng năm từ 2011 đến 2015. Phân tích định lƣợng thông qua mô hình hồi quy ƣớc lƣợng OLS thô (Pooled OLS), mô hình tác động cố định (Fixed Effects Model - FEM) mô hình tác động
5 ngẫu nhiên (Random Effects Model - REM), phƣơng pháp bình phƣơng bé nhất tổng quát khả thi (Feasible Generalized Least Squares – FGLS) và các kiểm định cần thiết khác nhƣ kiểm định Hausman, kiểm định Lagrangian và kiểm định các giả định, sử dụng dữ liệu excel, dữ liệu bảng, phần mềm STATA 12 để tính toán các biến số và đánh giá các nhân tố tác động đến hiệu quả hoạt động kinh doanh của DNNN đã CPH tại TPHCM. 1.6. Kết cấu của đề tài: Tên đề tài: “Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp nhà nước đã cổ phần hóa tại TPHCM” Đề tài kết cấu gồm 5 chƣơng: Chương 1: Tổng quan về đề tài nghiên cứu. Chương 2: Cơ sở lý thuyết và mô hình nghiên cứu các nhân tố ảnh hƣởng đến hiệu quả hoạt động kinh doanh của các DNNN đã cổ phần hóa. Chương 3: Thực trạng các nhân tố ảnh hƣởng đến hiệu quả hoạt động kinh doanh của các DNNN đã cổ phần hóa tại TPHCM. Chương 4: Phƣơng pháp nghiên cứu và kết quả nghiên cứu các nhân tố ảnh hƣởng đến hiệu quả hoạt động kinh doanh của các DNNN đã cổ phần hóa tại TPHCM. Chương 5: Kết luận và khuyến nghị.
6 CHƢƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU VỀ CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC DNNN ĐÃ CỔ PHẦN HÓA 2.1. Cơ sở lý thuyết: 2.1.1. Doanh nghiệp nhà nước đã cổ phần hóa: 2.1.1.1. Khái niệm DNNN đã CPH: DNNN đã cổ phần hóa là các Công ty Cổ phần đã đƣợc chuyển đổi từ doanh nghiệp 100% vốn nhà nƣớc, là doanh nghiệp có vốn điều lệ đƣợc chia thành nhiều phần bằng nhau gọi là cổ phần; cổ đông có thể là tổ chức, cá nhân, số lƣợng cổ đông tối thiểu là 03 và không hạn chế số lƣợng tối đa; cổ đông chịu trách nhiệm về các khoản nợ và nghĩa vụ tài sản khác của doanh nghiệp trong phạm vi số vốn đã góp vào doanh nghiệp. (Quốc hội, 2014) DNNN đã cổ phần hóa có các loại hình sau: - DN có cổ phần, vốn góp chi phối của Nhà nƣớc (chiếm trên 50% vốn điều lệ) thì Nhà nƣớc nắm giữ quyền chi phối đối với doanh nghiệp đó. - DN có một phần vốn của Nhà nƣớc (chiếm từ 50% vốn điều lệ trở xuống) thì Nhà nƣớc không có quyền chi phối đối với doanh nghiệp. 2.1.1.2. Vai trò của CPH đối với DNNN: Theo nghị định 59/2011/NĐ-CP của Chính phủ ngày 18 tháng 7 năm 2011, việc chuyển đổi những DNNN sang loại hình công ty cổ phần có nhiều chủ sở hữu nhằm: - Huy động vốn từ các nhà đầu tƣ trong nƣớc và nƣớc ngoài để nâng cao năng lực tài chính, đổi mới công nghệ, đổi mới phƣơng thức quản lý nhằm nâng cao hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế. Doanh nghiệp tận dụng đƣợc nguồn vốn để đầu tƣ, mở rộng thêm các ngành nghề khác với quy mô lớn hơn; - Bảo đảm hài hòa lợi ích của Nhà nƣớc, doanh nghiệp, nhà đầu tƣ và ngƣời lao động trong doanh nghiệp. Các cổ đông, ngƣời lao động tích cực làm việc đem lại hiệu quả cho doanh nghiệp, nhà nƣớc và cũng là làm giàu cho chính mình. Do đó, trách nhiệm với công việc đƣợc nâng cao hơn.
7 - Công khai thông tin tổ chức hoạt động và tài chính của doanh nghiệp theo nguyên tắc thị trƣờng, khắc phục tình trạng cổ phần hóa khép kín trong nội bộ doanh nghiệp, gắn với phát triển thị trƣờng vốn, thị trƣờng chứng khoán. Việc kiểm tra, giám sát của các cổ đông tại DNNN đã cổ phần hóa góp phần giúp tài chính doanh nghiệp lành mạnh, minh bạch hơn. 2.1.1.3. Đặc điểm DNNN đã CPH: Hoạt động của DNNN đã cổ phần hóa đƣợc điều chỉnh bởi luật Doanh nghiệp số 68/2014/QH13 ngày 26 tháng 11 năm 2014 của Quốc hội. Theo nghiên cứu của Đoàn Ngọc Phúc (2014) thì các DNNN sau khi cổ phần hóa có những thay đổi cơ bản về cấu trúc vốn, bộ máy tổ chức quản lý và cơ chế phân chia lợi nhuận và rủi ro. Ngoài ra, vai trò của Nhà nƣớc và ngƣời lao động trong doanh nghiệp cũng có sự khác biệt so với doanh nghiệp 100% vốn nhà nƣớc. a. Vốn: Vốn của DNNN đã CPH không còn 100% vốn của chủ sở hữu nhà nƣớc, mà là vốn góp từ các cổ đông (có thể là tổ chức, cá nhân; số lƣợng cổ đông tối thiểu là 03 và không hạn chế số lƣợng tối đa). Doanh nghiệp có thể huy động vốn trong công chúng dƣới hình thức phát hành cổ phiếu. Do đó, có thể tận dụng đƣợc nguồn vốn huy động để thực hiện những dự án kinh doanh đòi hỏi nhiều vốn đầu tƣ và dễ dàng chuyển nhƣợng vốn khi có nhu cầu. b. Bộ máy tổ chức và quản lý: DNNN đã CPH có quyền lựa chọn tổ chức và hoạt động theo một trong hai mô hình đƣợc quy định tại điều 134 luật Doanh nghiệp 2014. Bộ máy quản lý tổ chức của DNNN đã CPH thƣờng bao gồm: Đại hội đồng cổ đông, Hội đồng quản trị, Giám đốc/Tổng Giám đốc và Ban Kiểm soát. Quyền hạn, nghĩa vụ của từng bộ phận đƣợc quy định rõ ràng theo luật Doanh nghiệp và điều lệ công ty. Cán bộ quản lý đƣợc bầu chọn công khai, có hạn định theo nhiệm kỳ, trên cơ sở tôn trọng quyền tự quyết của cổ đông và thông qua đại hội đồng cổ đông - cơ quan quản trị cao nhất