Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Phân tích các nhân tố tác động đến lợi nhuận của ngân hàng thương mại Việt Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:121

Thêm vào BST

Báo xấu

14
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài nghiên cứu nhằm 3 mục tiêu: Đánh gái hiệu quả hoạt động của các ngân hàng thương mại Việt Nam trong thời gian qua; kiểm định các nhân tố quyết định lợi nhuận của các NHTM Việt Nam; tìm ra các giải pháp để gia tăng lợi nhuận cho các NHTM Việt Nam.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Phân tích các nhân tố tác động đến lợi nhuận của ngân hàng thương mại Việt Nam

BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ TP.HCM  DÖÔNG TROÏNG ÑOAØN PHAÂN TÍCH CAÙC NHAÂN TOÁ TAÙC ÑOÄNG ÑEÁN LÔÏI NHUAÄN CUÛA NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI VIEÄT NAM LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ KINH TEÁ TP. Hoà Chí Minh, Thaùng 11/2013.
BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ TP.HCM  DÖÔNG TROÏNG ÑOAØN PHAÂN TÍCH CAÙC NHAÂN TOÁ TAÙC ÑOÄNG ÑEÁN LÔÏI NHUAÄN CUÛA NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI VIEÄT NAM Chuyeân ngaønh: Taøi chính – Ngaân haøng Maõ soá: 60340201 LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ KINH TEÁ Ngöôøi höôùng daãn khoa hoïc: PGS.TS. TRAÀN HUY HOAØNG TP. Hoà Chí Minh, Thaùng 11/2013.
i LÔØI CAM ÑOAN Toâi xin cam ñoan luaän vaên naøy laø coâng trình nghieân cöùu cuûa rieâng toâi. Soá lieäu ñöa ra trong luaän vaên naøy laø trung thöïc. Ñöôïc thu thaäp töø caùc nguoàn ñaùng tin caäy, coâng boá treân caùc taïp chí, caùc website hôïp phaùp vaø caùc coâng trình nghieân cöùu ñaõ ñöôïc coâng boá. Caùc giaûi phaùp kieán nghò do caù nhaân toâi ruùt ra töø quaù trình nghieân cöùu lyù luaän vaø thöïc tieãn. TP.HCM, Ngaøy 30 thaùng 11 naêm 2013. Taùc giaû luaän vaên Döông Troïng Ñoaøn
ii MUÏC LUÏC ----------- TRANG PHUÏ BÌA LÔØI CAM ÑOAN MUÏC LUÏC DANH MUÏC CAÙC CHÖÕ VIEÁT TAÉT DANH MUÏC BIEÅU ÑOÀ DANH MUÏC BAÛNG BIEÅU Trang PHAÀN MÔÛ ÑAÀU ................................................................................................... 1 1. Lyù do choïn ñeà taøi: .......................................................................................... 1 2. Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu:................................................................ 2 3. Phöông phaùp nghieân cöùu: .............................................................................. 3 4. Muïc tieâu vaø caâu hoûi nghieân cöùu ................................................................... 3 5. Keát caáu luaän vaên ............................................................................................ 3 CHÖÔNG 1: TOÅNG QUAN VEÀ LÔÏI NHUAÄN CUÛA NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI VAØ CAÙC NHAÂN TOÁ TAÙC ÑOÄNG LEÂN LÔÏI NHUAÄN CUÛA NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI ......................................................................................... 4 1.1. Lôïi nhuaän cuûa ngaân haøng thöông maïi................................................................... 4 1.1.1. Khaùi nieäm lôïi nhuaän cuûa ngaân haøng thöông maïi ...................... 4 1.1.2. Söï caàn thieát phaûi gia taêng lôïi nhuaän cuûa NHTM ...................... 5 1.1.2.1. Vai troø cuûa lôïi nhuaän ñoái vôùi NHTM vaø ngöôøi lao ñoäng ......... 5 1.1.2.2. Vai troø cuûa lôïi nhuaän NHTM ñoái vôùi nhaø nöôùc ........................ 7 1.1.3. Caùc tieâu chí ñaùnh giaù lôïi nhuaän ngaân haøng thöông maïi .......... 7
iii 1.2. Toång hôïp nghieân cöùu tröôùc ñaây veà caùc nhaân toá taùc ñoäng ñeán lôïi nhuaän cuûa ngaân haøng thöông maïi .................................................................................................... 10 1.2.1. Nghieân cöùu nöôùc ngoaøi ............................................................ 10 1.2.2. Nghieân cöùu taïi Vieät Nam .......................................................... 16 1.3. Giaû thuyeát vaø moâ hình nghieân cöùu ...................................................................... 17 1.3.1. Giaû thuyeát nghieân cöùu: ............................................................. 17 1.3.2. Moâ hình nghieân cöùu .................................................................. 17 1.3.3. Phöông trình hoài quy ................................................................ 18 1.4. Phöông phaùp nghieân cöùu...................................................................................... 22 1.4.1. Kieåm ñònh ña coäng tuyeán .......................................................... 22 1.4.2. Kieåm ñònh Durbin-Watson........................................................ 22 1.4.3. Phaân tích hoài quy ...................................................................... 22 1.4.4. Kieåm ñònh ANOVA .................................................................... 23 Keát luaän chöông 1 ............................................................................................... 23 CHÖÔNG 2: THÖÏC TRAÏNG CAÙC NHAÂN TOÁ TAÙC ÑOÄNG ÑEÁN LÔÏI NHUAÄN CUÛA NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI VIEÄT NAM ........................... 24 2.1. Lôïi nhuaän cuûa ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam ............................................... 24 2.1.1. Ñaùnh giaù moät soá chæ tieâu taøi chính cuûa NHTM Vieät Nam ....... 24 2.1.1.1. Toång taøi saûn ........................................................................... 24 2.1.1.2. Voán ñieàu leä ............................................................................. 25 2.1.1.3. Voán chuû sôû höõu ...................................................................... 28 2.1.1.4. Taêng tröôûng tín duïng............................................................. 29 2.1.1.5. Huy ñoäng voán ......................................................................... 31 2.1.1.6. Thanh khoaûn .......................................................................... 32 2.1.1.7. Chi phí hoaït ñoäng .................................................................. 34
iv 2.1.1.8. Nôï xaáu .................................................................................... 35 2.1.1.9. Chi phí döï phoøng ruûi ro tín duïng .......................................... 37 2.1.2. Tình hình taêng tröôûng lôïi nhuaän taïi caùc NHTM Vieät Nam ..... 39 2.1.2.1. Lôïi nhuaän ............................................................................... 39 2.1.2.2. Chæ tieâu ROA .......................................................................... 41 2.1.2.3. Chæ tieâu ROE .......................................................................... 43 2.1.2.4. Chæ tieâu NIM .......................................................................... 45 2.2. Kieåm ñònh caùc nhaân toá taùc ñoäng ñeán lôïi nhuaän NHTM Vieät Nam ................... 47 2.2.1. Döõ lieäu ...................................................................................... 47 2.2.2. Phöông phaùp nghieân cöùu .......................................................... 48 2.2.3. Keát quaû nghieân cöùu................................................................... 48 2.2.3.1. Hoài quy vôùi ROE.................................................................... 48 2.2.3.2. Hoài quy vôùi ROA .................................................................... 50 2.2.3.3. Hoài quy vôùi NIM .................................................................... 52 2.2.4. Toùm taét keát quaû nghieân cöùu...................................................... 54 Keát luaän chöông 2 ............................................................................................... 55 CHÖÔNG 3: GIAÛI PHAÙP GIA TAÊNG LÔÏI NHUAÄN CHO NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI VIEÄT NAM ............................................................................... 56 3.1. Ñònh höôùng phaùt trieån NHTM Vieät Nam ñeán naêm 2025 ............................... 56 3.2. Caùc giaûi phaùp nhaèm gia taêng lôïi nhuaän cho caùc NHTM Vieät Nam .............. 57 3.2.1. Thuùc ñaåy taêng tröôûng tín duïng................................................. 57 3.2.1.1. Ñoái vôùi ngaân haøng nhaø nöôùc................................................. 58 3.2.1.2. Ñoái vôùi ngaân haøng thöông maïi ............................................. 58 3.2.2. Giaûi quyeát trieät ñeå vaán ñeà nôï xaáu ............................................ 59 3.2.2.1. Veà phía Ngaân haøng Nhaø nöôùc: ............................................... 60
v 3.2.2.2. Veà phía caùc ngaân haøng thöông maïi ......................................... 60 3.2.3. Taêng cöôøng hieäu quaû hoaït ñoäng huy ñoäng voán ....................... 61 3.2.4. Quaûn trò toát thanh khoaûn .......................................................... 62 3.2.5. Ñaåy maïnh tieán trình M&A caùc ngaân haøng .............................. 63 3.2.6. Naâng cao hieäu quaû quaûn trò ruûi ro tín duïng ............................ 65 3.2.7. Khoâng ngöøng môû roäng quy moâ ................................................. 65 3.2.8. Cô caáu laïi taøi saûn nôï vaø taøi saûn coù .......................................... 66 3.2.9. Ruûi ro ñaïo ñöùc caàn ñöôïc quan taâm ñuùng möùc......................... 66 3.3. Moät soá giaûi phaùp oån ñònh vó moâ, minh baïch heä thoáng ngaân haøng ..................... 68 Keát luaän chöông 3 ............................................................................................... 73 KEÁT LUAÄN CHUNG .......................................................................................... 74 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO ................................................................................... 75 Taøi lieäu trong nöôùc.......................................................................................................... 75 Taøi lieäu nöôùc ngoaøi ......................................................................................................... 75 Website ................................................................................................................ 77
vi DANH MUÏC VIEÁT TAÉT - DPRR : Döï phoøng ruûi ro - GDP : Toång thu nhaäp quoác daân - KPMG : laø moät nhaø cung caáp dòch vuï ngheà nghieäp lôùn nhaát theá giôùi - NH : Ngaân haøng - NHNN : Ngaân haøng nhaø nöôùc - NHTM : Ngaân haøng thöông maïi - NHTMNN : Ngaân haøng thöông maïi nhaø nöôùc - NHTMCP : Ngaân haøng thöông maïi coå phaàn - TCTD : Toå chöùc tín duïng
vii DANH MUÏC BIEÅU ÑOÀ Bieåu ñoà 2.1: Taêng tröôûng tín duïng cuûa heä thoáng ngaân haøng ......................... 34 Bieåu ñoà 2.2: Chi phí hoaït ñoäng cuûa caùc ngaân haøng Vieät Nam ...................... 35 Bieåu ñoà 2.3 : Taêng tröôûng tín duïng vaø tyû leä nôï xaáu cuûa heä thoáng ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam giai ñoaïn 2008-2012 ................................................... 39 Bieåu ñoà 2.4: Toác ñoä taêng tröôûng nôï xaáu cuûa heä thoáng ngaân haøng giai ñoaïn 2008-2012. ....................................................................................................... 39 Bieåu ñoà 2.5 :Lôïi nhuaän sau thueá cuûa caùc ngaân haøng naêm 2012 .................... 44 Bieåu ñoà 2.6: ROA cuûa NHTM nhaø nöôùc (giai ñoaïn 2005-2012) .................... 45 Bieåu ñoà 2.7: ROA cuûa NHTM coå phaàn giai ñoaïn 2005-2012 ........................ 45 Bieåu ñoà 2.8: ROA cuûa 15 ngaân haøng giai ñoaïn 2005-2012 ........................... 46 Bieåu ñoà 2.9: ROE cuûa NHTM nhaø nöôùc (giai ñoaïn 2005-2012) .................... 47 Bieåu ñoà 2.10: ROE cuûa NHTM coå phaàn giai ñoaïn 2005-2012.. ..................... 47 Bieåu ñoà 2.11: ROE cuûa 15 ngaân haøng giai ñoaïn 2005-2012 .......................... 48 Bieåu ñoà 2.12: NIM cuûa NHTM nhaø nöôùc giai ñoaïn 2005-2012 .................... 48 Bieåu ñoà 2.13 : NIM cuûa NHTM coå phaàn giai ñoaïn 2005-2012 .................... 49 Bieåu ñoà 2.14 : NIM cuûa 15 NHTM giai ñoaïn 2005-2012 ............................... 49
viii DANH MUÏC BAÛNG BIEÅU Baû n g 1.1: Thoá n g keâ caù c h tính caù c bieá n ............................................. 20 Baûng 2.1 : Toác ñoä gia taêng toång taøi saûn cuûa 15 ngaân haøng ............................ 25 Baûng 2.2 : Toác ñoä gia taêng voán ñieàu leä cuûa 15 ngaân haøng ............................ 26 Baûng 2.3 : Toác ñoä gia taêng voán chuû sôû höõu cuûa 15 ngaân haøng ...................... 29 Baûng 2.4 : Toác ñoä taêng tröôûng tín duïng cuûa 15 ngaân haøng ............................. 30 Baûng 2.5 : Toác ñoä gia taêng voán huy ñoäng cuûa 15 ngaân haøng ........................ 35 Baûng 2.6 : Toác ñoä gia taêng chi phí döï phoøng ruûi ro tín duïng ......................... 38 Baûng 2.7: Toác ñoä gia taêng lôïi nhuaän sau thueá ............................................... 40 Baûng 2.8: Thoáng keâ maãu nghieân cöùu ............................................................. 47 Baûng 2.9: Hoài quy 5 bieán vôùi ROE ................................................................. 49 Baûng 2.10: Phaân tích hoài quy 5 bieán vôùi ROA ............................................... 51 Baûng 2.11: Phaân tích hoài quy 4 bieán vôùi NIM ................................................ 53
1 PHAÀN MÔÛ ÑAÀU 1. Lyù do choïn ñeà taøi: Khuûng hoaûng taøi chính Hoa Kyø noå ra vaøo naêm 2007 laø cuoäc khuûng hoaûng trong nhieàu lónh vöïc taøi chính (tín duïng, baûo hieåm, chöùng khoaùn). Haøng loaït toå chöùc taøi chính trong ñoù coù nhöõng toå chöùc taøi chính khoång loà vaø laâu ñôøi bò phaù saûn ñaõ ñaåy kinh teá Hoa Kyø vaøo tình traïng ñoùi tín duïng. Ñeán löôït noù, tình traïng ñoùi tín duïng laïi aûnh höôûng ñeán khu vöïc saûn xuaát khieán haøng loaït doanh nghieäp phaûi thu heïp saûn xuaát, sa thaûi lao ñoäng, caét giaûm caùc hôïp ñoàng nhaäp ñaàu vaøo. Thaát nghieäp gia taêng aûnh höôûng tieâu cöïc ñeán thu nhaäp vaø qua ñoù tôùi tieâu duøng cuûa caùc hoä gia ñình laïi laøm cho caùc doanh nghieäp khoù baùn ñöôïc haøng hoùa, haøng loaït doanh nghieäp phaù saûn. Nhö vaäy, tín duïng ngaân haøng coù vai troø heát söùc quan troïng trong neàn kinh teá hieän ñaïi. Vì vaäy, vieäc phoøng ngöøa moät cuoäc khuûng hoaûng taøi chính laø vaán ñeà heát söùc caàn thieát cho neàn kinh teá theá giôùi. Cuoäc khuûng hoaûng taøi chính ñaõ lan roäng treân toaøn caàu vaø Vieät Nam cuõng naèm trong soá ñoù. Ñoái vôùi neàn kinh teá môùi noåi nhö Vieät Nam, taøi chính ngaân haøng cuõng ñoùng vai troø heát söùc quan troïng, laø huyeát maïch cuûa neàn kinh teá. Vì vaäy, söï oån ñònh vaø laønh maïnh cuûa heä thoáng ngaân haøng giöõ vai troø troïng yeáu trong vieäc oån ñònh vaø phaùt trieån neàn kinh teá ñaát nöôùc. Bôûi vaäy, hoaït ñoäng ngaân haøng caàn phaûi luoân thoâng suoát, hieäu quaû vaø an toaøn ñeå duy trì söï vaän haønh troâi chaûy caùc hoaït ñoäng trong neàn kinh teá, goùp phaàn thuùc ñaåy kinh teá phaùt trieån. Cuøng vôùi söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá, ngaønh ngaân haøng Vieät Nam ñaõ phaùt trieån maïnh meõ caû chieàu roäng laãn chieàu saâu, vaø ñaõ coù nhöõng ñoùng goùp
2 quan troïng vaøo quaù trình ñoåi môùi vaø thuùc ñaåy taêng tröôûng kinh teá. Hieän nay heä thoáng ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam ñaõ thöïc söï böôùc vaøo caïnh tranh khoác lieät caû veà caáp tín duïng vaø caùc dòch vuï ngaân haøng, ñaõ vaø ñang ngaøy caøng chöùng toû ñöôïc vai troø laø maïch maùu trong neàn kinh teá. Beân caïnh nhöõng böôùc phaùt trieån mang tính ñoät phaù thì heä thoáng ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam ñang phaûi ñoái dieän vôùi nhieàu thaùch thöùc nhö quy moâ nhoû, trình ñoä quaûn trò, ñieàu haønh kieåm soaùt vaãn coøn nhieàu baát caäp, coâng ngheä ngaân haøng chöa ñaùp öùng ñöôïc hoaït ñoäng thanh toaùn vaø dòch vuï ngaân haøng, möùc ñoä caïnh tranh ngaøy caøng gay gaét v.v. Chính vì vaäy, vieäc lôùn maïnh cuûa ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam coù vai troø heát söùc lôùn lao. Ñeå heä thoáng naøy khoâng ngöøng lôùn maïnh vaø luoân ñaït muïc tieâu toái ña giaù trò cho coå ñoâng thì moät trong nhöõng tieâu chí ñaùnh giaù söùc maïnh cuûa heä thoáng naøy laø lôïi nhuaän thu ñöôïc haøng naêm cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi. Vaäy nhöõng nhaân toá naøo quyeát ñònh lôïi nhuaän cuûa ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam? Möùc ñoä taùc ñoäng cuûa nhöõng nhaân toá naøy leân lôïi nhuaän cuûa ngaân haøng thöông maïi nhö theá naøo? Caàn nhöõng giaûi phaùp naøo ñeå gia taêng lôïi nhuaän cho caùc ngaân haøng thöông maïi? Xuaát phaùt töø nhöõng lyù do treân, taùc giaû nghieân cöùu ñeà taøi: “Phaân tích caùc nhaân toá taùc ñoäng ñeán lôïi nhuaän cuûa ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam” 2. Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu: • Ñoái töôïng nghieân cöùu: Caùc nhaân toá taùc ñoäng ñeán lôïi nhuaän cuûa ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam. • Phaïm vi nghieân cöùu: Caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam, thôøi gian nghieân cöùu töø naêm 2009 ñeán naêm 2012 (goàm 15 ngaân haøng thöông maïi theo phuï luïc 34 ñính keøm).
3 3. Phöông phaùp nghieân cöùu: Vôùi ñeà taøi naøy, taùc giaû seõ söû duïng phöông phaùp thoâng keâ, toång hôïp, vaø nghieân cöùu ñònh löôïng. 4. Muïc tieâu vaø caâu hoûi nghieân cöùu Muïc tieâu nghieân cöùu: - Ñaùnh giaù hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa caùc NHTM Vieät Nam trong thôøi gian qua. - Kieåm ñònh caùc nhaân toá quyeát ñònh lôïi nhuaän cuûa caùc NHTM Vieät Nam. - Tìm ra caùc giaûi phaùp ñeå gia taêng lôïi nhuaän cho caùc NHTM Vieät Nam. Caâu hoûi nghieân cöùu: Ñeà taøi naøy taùc giaû seõ laøm roõ ba vaán ñeà: 1) Hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam hieän nay nhö theá naøo? 2) Möùc ñoä caùc nhaân toá taùc ñoäng ñeán lôïi nhuaän cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam nhö theá naøo? 3) Caàn nhöõng giaûi phaùp naøo ñeå gia taêng lôïi nhuaän cho caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam trong thôøi gian tôùi? 5. Keát caáu luaän vaên Ngoaøi phaàn môû ñaàu ra, luaän vaên coù keát caáu 3 chöông. Chöông 1: Toång quan veà lôïi nhuaän cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi vaø caùc nhaân toá taùc ñoäng leân lôïi nhuaän cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi. Chöông 2: Thöïc traïng caùc nhaân toá taùc ñoäng leân lôïi nhuaän cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam; Chöông 3: Caùc giaûi phaùp gia taêng lôïi nhuaän cho caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam.
4 CHÖÔNG 1: TOÅNG QUAN VEÀ LÔÏI NHUAÄN CUÛA NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI VAØ CAÙC NHAÂN TOÁ TAÙC ÑOÄNG LEÂN LÔÏI NHUAÄN CUÛA NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI 1.1. Lôïi nhuaän cuûa ngaân haøng thöông maïi 1.1.1. Khaùi nieäm lôïi nhuaän cuûa ngaân haøng thöông maïi Lôïi nhuaän thöïc hieän trong naêm laø keát quaû kinh doanh cuûa toå chöùc tín duïng, bao goàm lôïi nhuaän hoaït ñoäng nghieäp vuï vaø lôïi nhuaän caùc hoaït ñoäng khaùc. Lôïi nhuaän cuûa toå chöùc tín duïng laø khoaûn cheânh leäch ñöôïc xaùc ñònh giöõa toång doanh thu phaûi thu tröø ñi toång caùc khoaûn chi phí phaûi traû hôïp lyù, hôïp leä. Lôïi töùc goäp cuûa caùc NHTM ñöôïc quyeát ñònh bôûi möùc laõi ñoái vôùi khoaûn cho vay vaø ñaàu tö bôûi möùc leä phí vaø thuø lao khaùc ñoái vôùi caùc dòch vuï, bôûi quy moâ vaø thaønh phaàn caùc tích saûn. Lôïi nhuaän cuûa NHTM thu ñöôïc töø: - Lôïi nhuaän töø hoaït ñoäng kinh doanh: Laø khoaûn cheânh leäch giöõa doanh thu cuûa hoaït ñoäng kinh doanh tröø ñi chi phí hoaït ñoäng kinh doanh trong kyø. - Lôïi nhuaän töø hoaït ñoäng taøi chính: Laø khoaûn tieàn cheânh leäch giöõa doanh thu hoaït ñoäng taøi chính vaø chi phí cuûa hoaït ñoäng taøi chính vaø thueá giaùn thu phaûi noäp theo qui ñònh cuûa phaùp luaät trong kyø. - Lôïi nhuaän cuûa caùc hoaït ñoäng khaùc: Laø khoaûn tieàn cheânh leäch giöõa thu nhaäp cuûa hoaït ñoäng kinh teá khaùc vaø chi phí cuûa hoaït ñoäng kinh teá khaùc vaø thueá giaùn thu phaûi noäp theo qui ñònh cuûa phaùp luaät trong kyø.
5 1.1.2. Söï caàn thieát phaûi gia taêng lôïi nhuaän cuûa NHTM Lôïi nhuaän coù vai troø quan troïng tôùi söï taêng tröôûng vaø phaùt trieån cuûa NHTM noùi rieâng vaø cuûa toaøn xaõ hoäi noùi chung. Ñaây chính laø ñoäng löïc thoâi thuùc NHTM khoâng ngöøng hoaøn thieän ñeå phaùt trieån caû beà roäng laãn chieàu saâu. 1.1.2.1. Vai troø cuûa lôïi nhuaän ñoái vôùi NHTM vaø ngöôøi lao ñoäng Baát kyø moät NHTM naøo hoaït ñoäng trong cô cheá thò tröôøng, ñieàu ñaàu tieân maø hoï quan taâm ñoù laø lôïi nhuaän. Ñaây laø moät chæ tieâu kinh teá toång hôïp phaûn aùnh hieäu quaû cuûa quaù trình kinh doanh, laø yeáu toá soáng coøn cuûa NHTM noùi rieâng vaø doanh nghieäp noùi chung. NHTM chæ toàn taïi vaø phaùt trieån khi noù taïo ra lôïi nhuaän, neáu khoâng noù seõ bò ñaøo thaûi vaø ñi ñeán phaù saûn. Ñaëc bieät trong ñieàu kieän kinh teá thò tröôøng, söï caïnh tranh dieãn ra ngaøy caøng gay gaét vaø khoác lieät thì lôïi nhuaän laø yeáu toá cöïc kyø quan troïng vaø quyeát ñònh ñeán söï toàn taïi cuûa NHTM Lôïi nhuaän khoâng chia trích töø lôïi nhuaän coù ñöôïc trong hoaït ñoäng kinh doanh laø moät thaønh toá quan troïng caáu thaønh neân voán töï coù cuûa caùc NHTM. Lôïi nhuaän khoâng chia laø moät phöông phaùp maø caùc ngaân haøng lôùn thöôøng aùp duïng nhaèm gia taêng voán töï coù maø khoâng phuï thuoäc vaøo thò tröôøng voán neân traùnh ñöôïc caùc chi phí huy ñoäng voán thaû noåi, khoâng toán keùm chi phí, khoâng phaûi hoaøn traû ñoàng thôøi khoâng laøm loaõng quyeàn kieåm soaùt cuõng nhö khoâng ñe doïa ñeán vieäc maát quyeàn kieåm soaùt cuûa caùc coå ñoâng hieän thôøi cuûa caùc NHTM. Lôïi nhuaän ñaûm baûo taùi saûn xuaát môû roäng. Hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh coù laõi seõ taïo cho NHTM moät khoaûn lôïi nhuaän sau thueá chöa phaân phoái, laø cô sôû ñeå boå sung vaøo nguoàn voán taùi ñaàu tö, aùp duïng nhöõng tieán boä khoa hoïc kyõ thuaät thoâng qua vieäc ñoåi môùi trang thieát bò…môû roäng quy moâ hoaït ñoäng
6 laø cô sôû ñeå NHTM toàn taïi phaùt trieån vöõng vaøng treân thöông tröôøng, laøm cô sôû ñeå NHTM ñi vay voán töø beân ngoaøi ñöôïc deã daøng. Chæ tieâu lôïi nhuaän cuõng laø caên cöù ñeå ñaùnh giaù naêng löïc, veà nhaân söï, naêng löïc veà taøi chính, naêng löïc quaûn lyù vaø ñieàu haønh saûn xuaát kinh doanh cuûa NHTM. Lôïi nhuaän cuûa ngaân haøng laø moät chæ tieâu ñöôïc caùc nhaø quaûn lyù ngaân haøng vaø caùc coå ñoâng ñaëc bieät quan taâm vaø ñöôïc coi laø moät trong nhöõng muïc tieâu cuûa kinh doanh, vì vaäy hoï thöôøng xuyeân phaân tích vaø ñaùnh giaù veà khaû naêng sinh lôøi cuûa ngaân haøng. Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán khaû naêng sinh lôøi cuûa ngaân haøng nhö trình ñoä quaûn trò, caùc ñieàu kieän kinh teá, quy moâ hoaït ñoäng, laõi suaát, caùc ñieàu kieän caïnh tranh, möùc lôøi, loã chöùng khoaùn, caùc khoaûn tín duïng toån thaát vaø möùc khai thaùc tieàm naêng… Vaø rieâng ñoái vôùi ngöôøi lao ñoäng, lôïi nhuaän cuõng taïo ñoäng löïc cho caùc NHTM môû roäng maïng lôùi, taïo ra nhieàu coâng aên vieäc laøm cho ngöôøi lao ñoäng. Lôïi nhuaän cuûa caùc NHTM cao seõ coù ñieàu kieän naâng cao thu nhaäp, caûi thieän ñôøi soáng ngöôøi lao ñoäng, taïo höng phaán kích thích trí saùng taïo, phaùt huy cao nhaát khaû naêng cuûa nhaân vieân trong NHTM, laø cô sôû cho nhöõng böôùc phaùt trieån tieáp theo. Lôïi nhuaän caûi thieän vaø goùp phaàn naêng cao cuoäc soáng, vì vaäy lôïi nhuaän trôû thaønh muïc ñích cuûa lao ñoäng. Ngoaøi ra, lôïi nhuaän cuõng taïo ñoäng löïc ñeå caùc NHTM san seû nhöõng nhöõng thaønh quaû cuûa mình ñoái vôùi nhöõng maûnh ñôøi khoán khoù, baát haïnh thoâng qua caùc hoaït ñoäng töø thieän, taøi trôï. Ñieàu naøy khoâng chæ coù yù nghóa vaät chaát ñoái vôùi taàng lôùp ngheøo khoù trong xaõ hoäi maø coøn theå hieän tinh thaàn töông thaân töông aùi cao ñeïp ñoái vôùi xaõ hoäi.
7 1.1.2.2. Vai troø cuûa lôïi nhuaän NHTM ñoái vôùi nhaø nöôùc Lôïi nhuaän cuûa caùc NHTM khoâng chæ coù vai troø to lôùn ñoái vôùi baûn thaân caùc toå chöùc naøy maø coøn ñoùng goùp raát lôùn vaøo quaù trình toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa moät quoác gia. Keát quaû saûn xuaát kinh doanh cuûa NHTM phaûn aùnh hieäu quaû saûn xuaát cuûa neàn kinh teá. Khi neàn kinh teá cuûa ñaát nöôùc phaùt trieån seõ taïo ra moâi tröôøng lyù töôûng cho NHTM coù ñieàu kieän phaùt trieån hôn nöõa. NHTM hoaït ñoäng coù lôïi nhuaän phaûn aùnh hieäu caùc chính saùch vó moâ cuõng nhö vi moâ cuûa nhaø nöôùc. Thoâng qua ñoù, nhaø nöôùc seõ ñieàu chænh cuõng nhö ban haønh nhöõng chính saùch hôïp lyù ñeå nhaèm naâng cao hôn nöõa hieäu quaû cuûa ngaønh ngaân haøng noùi rieâng vaø toång theå neàn kinh teá noùi chung. Thoâng qua lôïi nhuaän cuûa NHTM, Nhaø nöôùc tieán haønh thu thueá thu nhaäp NHTM taêng tích luyõ cho xaõ hoäi, laø coâng cuï ñieàu chænh neàn kinh teá vó moâ. Thueá thu nhaäp NHTM ñaùnh vaøo phaàn lôïi nhuaän maø NHTM thu trong kyø, neân khi lôïi nhuaän cuûa NHTM caøng cao thì soá thueá maø Nhaø nöôùc nhaän ñöôïc caøng nhieàu. Ñoù chính laø nguoàn taøi chính ñeå Nhaø nöôùc tieán haønh taùi saûn xuaát môû roäng, phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi, cuûng coá an ninh quoác phoøng, naâng cao ñôøi soáng vaät chaát vaø tinh thaàn cho nhaân daân. Toùm laïi, lôïi nhuaän coù ñöôïc töø caùc NHTM coù nhieàu yù nghóa vaø vai troø trong phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi. Vì vaäy, raát caàn thieát phaûi gia taêng lôïi nhuaän cho caùc toå chöùc naøy. 1.1.3. Caùc tieâu chí ñaùnh giaù lôïi nhuaän ngaân haøng thöông maïi Caùc giôùi chöùc ñieàu haønh ngaân haøng vaø caùc nhaø phaân tích ngaân haøng thöôøng söû duïng ba tieâu chuaån ñeå ñaùnh giaù lôïi nhuaän cuûa ngaân haøng: Lôïi
8 nhuaän treân taøi saûn (Return on Asset – ROA), Lôïi nhuaän treân voán coå phaàn (Return on Equity – ROE) vaø Thu nhaäp laõi caän bieân (Net interest Margin – NIM). • ROA ROA laø moät tyû soá taøi chính duøng ñeå ño löôøng khaû naêng sinh lôïi treân moãi ñoàng taøi saûn cuûa doanh nghieäp. Coâng thöùc tính ROA Lôïi nhuaän sau thueá ROA = (1.1) Toång taøi saûn Tyû soá naøy phuï thuoäc vaøo muøa vuï kinh doanh vaø ngaønh ngheà kinh doanh. Do ñoù, khi phaân tích taøi chính doanh nghieäp chæ söû duïng tyû soá naøy trong so saùnh doanh nghieäp vôùi bình quaân toaøn ngaønh hoaëc vôùi doanh nghieäp khaùc cuøng ngaønh vaø so saùnh cuøng moät thôøi kyø. Neáu tyû soá naøy lôùn hôn 0, thì coù nghóa ngaân haøng laøm aên coù laõi. Tyû soá caøng cao cho thaáy doanh nghieäp laøm aên caøng hieäu quaû. Coøn neáu tyû soá nhoû hôn 0, thì ngaân haøng laøm aên thua loã. Möùc laõi hay loã ñöôïc ño baèng phaàn traêm cuûa giaù trò bình quaân toång taøi saûn cuûa ngaân haøng. Tyû soá cho bieát hieäu quaû quaûn lyù vaø söû duïng taøi saûn ñeå taïo ra thu nhaäp cuûa ngaân haøng. • ROE ROE laø tyû soá quan troïng ñoái vôùi caùc coå ñoâng. Chæ soá naøy laø thöôùc ño ñeå ñaùnh giaù moät ñoàng voán boû ra vaø tích luõy taïo ra bao nhieâu ñoàng lôøi nhaèm ño löôøng khaû naêng sinh lôïi treân moãi ñoàng voán cuûa coå ñoâng thöôøng.
9 Cuõng nhö ROA, tyû soá naøy so saùnh cuøng moät thôøi kyø giöõa caùc doanh nghieäp trong ngaønh hoaëc so saùnh doanh nghieäp vôùi bình quaân toaøn ngaønh. Tyû leä ROE caøng cao caøng chöùng toû doanh nghieäp söû duïng hieäu quaû ñoàng voán cuûa coå ñoâng, coù nghóa laø doanh nghieäp ñaõ caân ñoái moät caùch haøi hoøa giöõa voán coå ñoâng vôùi voán ñi vay ñeå khai thaùc lôïi theá caïnh tranh cuûa mình trong quaù trình huy ñoäng voán, môû roäng quy moâ. Neân heä soá ROE caøng cao thì caùc coå phieáu caøng haáp daãn caùc nhaø ñaàu tö hôn. Coâng thöùc tính ROE Lôïi nhuaän sau thueá ROE = (1.2) Voán chuû sôû höõu • NIM Tyû leä thu nhaäp laõi caän bieân laø cheânh leäch giöõa thu nhaäp laõi vaø chi phí laõi chia cho taøi saûn sinh laõi. Heä soá laõi roøng bieân teá ñöôïc caùc Chuû ngaân haøng quan taâm theo doõi vì noù giuùp cho ngaân haøng döï baùo tröôùc khaû naêng sinh laõi cuûa ngaân haøng thoâng qua vieäc kieåm soaùt chaët cheõ taøi saûn sinh lôøi vaø vieäc tìm kieám nguoàn voán coù chi phí thaáp. Coâng thöùc tính NIM Thu nhaäp laõi - Chi phí laõi NIM = (1.3) Taøi saûn coù sinh laõi Trong ñoù, toång taøi saûn sinh lôøi bao goàm caùc khoaûn cho vay, caùc khoaûn cho thueâ, ñaàu tö chöùng khoaùn (hay baèng Toång taøi saûn – Toång taøi saûn khoâng sinh lôøi).
10 1.2. Toång hôïp nghieân cöùu tröôùc ñaây veà caùc nhaân toá taùc ñoäng ñeán lôïi nhuaän cuûa ngaân haøng thöông maïi 1.2.1. Nghieân cöùu nöôùc ngoaøi Treân theá giôùi ñaõ coù raát nhieàu nghieân cöùu phaân tích caùc yeáu toá taùc ñoäng ñeán lôïi nhuaän cuûa NHTM thoâng qua caùc bieán beân trong vaø beân ngoaøi. Caùc bieán beân trong bao goàm: voán, thanh khoaûn, tieàn göûi, cho vay, ruûi ro tín duïng, chi phí hoaït ñoäng… coøn caùc bieán beân ngoaøi nhö GDP, laïm phaùt, laõi suaát, voán hoùa thò tröôøngv.v. Moät soá nghieân cöùu treân moät quoác gia duy nhaát nhö Berger (1995). Angbazo (1997), Guru, Staunton & Balashanmugam (1999), Naceur (2003), Mamatzakis & Remoundos (2003), Kosmidou (2006 ), Athanasoglou, & Delis (2006). Caùc nghieân cöùu khaùc phaân tích lôïi nhuaän ngaân haøng thoâng qua nhoùm nhieàu quoác gia nhö Molyneux & Thorton (1992), Demirguc-Kunt & Huizinga (1999), Abreu & Mendes (2001), Hassan & Bashir (2003), Molyneux vaø Wilson (2004). Keát quaû cuûa caùc nghieân cöùu khaùc bieät ñaùng keå do söï bieán ñoåi cuûa moâi tröôøng vaø döõ lieäu ñöa vaøo phaân tích Quy moâ (SIZE) Quy moâ ngaân haøng laø moät nhaân toá döôøng nhö xuaát hieän trong taát caû caùc nghieân cöùu trong chuû ñeà naøy. Quy moâ Ngaân haøng ñöôïc söû duïng ñeå ñaïi dieän cho ñoä lôùn cuûa Ngaân haøng. Taùc ñoäng cuûa quy moâ leân lôïi nhuaän cuûa ngaân haøng laø khoâng thoáng nhaát. Trong caùc ngaân haøng chaâu AÂu trong giai ñoaïn naêm 1992 -1998, Goddard vaø coäng söï (2004) xaùc ñònh chæ coù moái quan heä nhoû giöõa quy moâ vaø lôïi nhuaän. Trong khi ñoù, Smirlock (1985) chöùng minh moät taùc ñoäng ñaùng keå vaø cuøng chieàu giöõa quy moâ vaø lôïi nhuaän cuûa ngaân haøng. Ngöôïc laïi, nghieân cöùu cuûa Berger, Hanweck & Humphrey (1987) cho raèng khoâng coù moái quan heä quan troïng giöõa lôïi nhuaän vaø quy moâ. Beân caïnh ñoù, Short (1979)