Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Phân tích các yếu tố tác động đến cấu trúc vốn của các ngân hàng thương mại cổ phần niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:242

Thêm vào BST

Báo xấu

14
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu tổng quát của đề tài là phân tích thực trạng CTV và xác định các yếu tố tác động đến CTV của các NHTMCP niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam để từ đó đề xuất các giải pháp về CTV cho các NHTMCP niêm yết. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Phân tích các yếu tố tác động đến cấu trúc vốn của các ngân hàng thương mại cổ phần niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam

As BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH ----------o0o---------- LÂM NGUYỄN HOÀI DIỄM PHÂN TÍCH CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN CẤU TRÚC VỐN CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NIÊM YẾT TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. Hồ Chí Minh – Năm 2013
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH ----------o0o---------- LÂM NGUYỄN HOÀI DIỄM PHÂN TÍCH CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN CẤU TRÚC VỐN CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NIÊM YẾT TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng Mã số: 60340201 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS. TS. TRẦM THỊ XUÂN HƯƠNG TP. Hồ Chí Minh – Năm 2013
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn “Phân tích các yếu tố tác động đến cấu trúc vốn của các ngân hàng thương mại cổ phần niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam” là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết quả, số liệu nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tp. Hồ Chí Minh, tháng 10 năm 2013. Tác giả luận văn. Lâm Nguyễn Hoài Diễm - Học viên Cao học - Khóa 21.
MỤC LỤC TRANG PHỤ BÌA LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC DANH MỤC KÝ HIỆU CÁC CỤM TỪ VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC BẢNG DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ PHẦN MỞ ĐẦU ...................................................................................................... 1 1. Lý do nghiên cứu đề tài ........................................................................................ 1 2. Mục tiêu nghiên cứu ............................................................................................. 2 2.1 Mục tiêu tổng quát ............................................................................................. 2 2.2 Mục tiêu cụ thể ................................................................................................... 2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ........................................................................ 2 4. Phương pháp nghiên cứu ...................................................................................... 3 5. Bố cục tổng quát của đề tài .................................................................................. 3 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ CÁC YẾU TÁC ĐỘNG ĐẾN CẤU TRÚC VỐN CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI ..................................................................... 4 1.1 Cấu trúc vốn của ngân hàng thương mại ............................................................ 4 1.1.1 Cấu trúc vốn của ngân hàng thương mại ...................................................... 4 1.1.2 Cấu trúc vốn tối ưu của ngân hàng thương mại ............................................ 8 1.1.3 Ảnh hưởng của cấu trúc vốn đến kết quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng thương mại............................................................................................ 9 1.2 Các yếu tố tác động đến cấu trúc vốn của ngân hàng thương mại ..................... 10 1.2.1 Nhóm yếu tố vi mô .......................................................................................... 11 1.2.1.1 Yếu tố quy mô (Size) ................................................................................... 11 1.2.1.2 Yếu tố tài sản thế chấp (Collateral) .............................................................. 11
1.2.1.3 Yếu tố lợi nhuận (Profitability) .................................................................... 12 1.2.1.4 Yếu tố cơ hội tăng trưởng (Growth Opportunity) ........................................ 12 1.2.1.5 Yếu tố khả năng thanh khoản (Liquidity) .................................................... 12 1.2.2 Nhóm yếu tố vĩ mô .......................................................................................... 13 1.2.2.1 Yếu tố tăng trưởng tổng sản phẩm quốc nội (GDP Growth) ....................... 13 1.2.2.2 Yếu tố tỷ lệ lạm phát (Inflation Rate) .......................................................... 13 1.3 Các công trình nghiên cứu thực nghiệm trên thế giới về các yếu tố tác động đến cấu trúc vốn của ngân hàng thương mại .................................................................. 14 1.3.1 Công trình nghiên cứu thực nghiệm của Mohammed Amidu (2007) ............. 14 1.3.2 Công trình nghiên cứu thực nghiệm của Monica Octavia và Rayna Brown (2008) ....................................................................................................................... 14 1.3.3 Công trình nghiên cứu thực nghiệm của Reint Gropp và Florian Heider (2009) .................................................................................................................................. 15 1.3.4 Công trình nghiên cứu thực nghiệm của Khizer Ali và các cộng sự (2011)... 16 1.3.5 Công trình nghiên cứu thực nghiệm của Sidra Amjad và các cộng sự (2012) .................................................................................................................................. 17 Kết luận chương 1 .................................................................................................... 18 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG CẤU TRÚC VỐN CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NIÊM YẾT TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM .................................................................................................................................. 19 2.1 Tổng quan về các ngân hàng thương mại cổ phần niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam ....................................................................................................... 19 2.1.1 Giới thiệu sơ lược về các ngân hàng thương mại cổ phần niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam................................................................................. 19 2.1.2 Tình hình hoạt động của các ngân hàng thương mại cổ phần niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam................................................................................. 20
2.1.2.1 Tổng tài sản các ngân hàng thương mại cổ phần niêm yết .......................... 20 2.1.2.2 Lợi nhuận các ngân hàng thương mại cổ phần niêm yết ............................. 22 2.1.2.3 Tốc độ tăng trưởng tín dụng và tỷ lệ nợ xấu các ngân hàng thương mại cổ phần niêm yết ........................................................................................................... 23 2.2 Thực trạng cấu trúc vốn các ngân hàng thương mại cổ phần niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam................................................................................. 24 2.2.1 Vốn chủ sở hữu các ngân hàng thương mại cổ phần niêm yết ....................... 24 2.2.1.1 Vốn chủ sở hữu các ngân hàng thương mại cổ phần niêm yết .................... 24 2.2.1.2 Hệ số an toàn vốn các ngân hàng thương mại cổ phần niêm yết ................. 26 2.2.2 Nợ phải trả các ngân hàng thương mại cổ phần niêm yết ............................... 28 2.2.3 Đòn bẩy tài chính các ngân hàng thương mại cổ phần niêm yết .................... 35 2.2.3.1Đòn bẩy tài chính .......................................................................................... 35 2.2.3.2 Đòn bẩy tài chính ngắn hạn và đòn bẩy tài chính dài hạn ........................... 36 2.3 Cấu trúc tài sản Có các ngân hàng thương mại cổ phần niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam ............................................................................................ 37 2.4 Đánh giá chung về cấu trúc vốn các ngân hàng thương mại cổ phần niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam .................................................................... 43 Kết luận chương 2 .................................................................................................... 48 CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ĐỊNH LƯỢNG CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN CẤU TRÚC VỐN CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỒ PHẦN NIÊM YẾT TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM .......... 49 3.1 Đề xuất mô hình nghiên cứu các yếu tố tác động đến cấu trúc vốn các ngân hàng thương mại cổ phần niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam .................... 49
3.1.1 Công thức đo lường cấu trúc vốn và các yếu tố tác động đến cấu trúc vốn các ngân hàng thương mại cổ phần niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam... .................................................................................................................................. 49 3.1.1.1 Đòn bẩy tài chính (Leverage) ....................................................................... 50 3.1.1.2 Nhóm yếu tố vi mô ....................................................................................... 51 3.1.1.3 Nhóm yếu tố vĩ mô ....................................................................................... 54 3.1.2 Mô hình và giả thiết nghiên cứu các yếu tố tác động đến cấu trúc vốn các ngân hàng thương mại cổ phần niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam ........... 56 3.1.2.1 Mô hình nghiên cứu ..................................................................................... 56 3.1.2.2 Giả thiết nghiên cứu ..................................................................................... 58 3.1.3 Kích thước mẫu nghiên cứu, nguồn số liệu và phương pháp thu thập số liệu .................................................................................................................................. 59 3.1.4 Một số nét chính về các yếu tố tác động đến cấu trúc vốn của các ngân hàng thương mại cổ phần niêm yết trong mô hình nghiên cứu ........................................ 60 3.1.4.1 Nhóm yếu tố vi mô ....................................................................................... 60 3.1.4.2 Nhóm yếu tố vĩ mô ....................................................................................... 62 3.2 Kết quả nghiên cứu định lượng các yếu tố tác động đến cấu trúc vốn của các ngân hàng thương mại cổ phần niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam... 64 3.2.1 Thống kê mô tả các biến trong mô hình nghiên cứu ....................................... 64 3.2.2 Kiểm định tính dừng của các biến trong mô hình nghiên cứu (Unit Test Root) .................................................................................................................................. 65 3.2.3 Phân tích mối tương quan giữa các biến độc lập trong mô hình nghiên cứu .. 66 3.2.4 Phân tích mô hình hồi quy các yếu tố tác động đến cấu trúc vốn của các ngân hàng thương mại cổ phần niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam ........... 67
3.2.4 1 Phân tích mô hình hồi quy các yếu tố tác động đến cấu trúc vốn gồm các yếu tố vi mô theo phương pháp tác động cố định ........................................................... 67 3.2.4.2 Phân tích mô hình hồi quy các yếu tố tác động đến cấu trúc vốn gồm các yếu tố vi mô và vĩ mô theo phương pháp tác động cố định ngân hàng .......................... 70 3.2.4.3 Kiểm định giả thiết nghiên cứu .................................................................... 72 3.3 Bàn luận kết quả nghiên cứu về các yếu tố tác động đến cấu trúc vốn của các ngân hàng thương mại cổ phần niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam... 74 3.3.1 Các yếu tố vi mô ............................................................................................. 74 3.3.1.1 Quy mô (SIZE) ............................................................................................. 74 3.3.1.2 Tài sản thế chấp (COLL).............................................................................. 74 3.3.1.3 Lợi nhuận (PROF) ........................................................................................ 75 3.3.1.4 Cơ hội tăng trưởng (GROW_OPP) .............................................................. 75 3.3.1.5 Khả năng thanh khoản (LIQ) ....................................................................... 76 3.3.2 Các yếu tố vĩ mô ............................................................................................. 76 3.3.2.1 Tăng trưởng GDP (GDP_GROW) ............................................................... 76 3.3.2.2 Tỷ lệ lạm phát (INF_RATE) ........................................................................ 77 3.4 Kết luận về các yếu tố tác động đến cấu trúc vốn của các ngân hàng thương mại cổ phần niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam........................................ 78 Kết luận chương 3 .................................................................................................... 80 CHƯƠNG 4: GIẢI PHÁP VỀ CẤU TRÚC VỐN CHO CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NIÊM YẾT TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM .............................................................................................................. 81 4.1 Mục tiêu về cấu trúc vốn cho các ngân hàng thương mại cổ phần niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam ........................................................................... 81
4.2 Giải pháp về cấu trúc vốn cho các ngân hàng thương mại cổ phần niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam ........................................................................... 81 4.2.1 Đề xuất các giải pháp trên cơ sở ứng dụng kết quả nghiên cứu định lượng các yếu tố tác động đến cấu trúc vốn của các ngân hàng thương mại cổ phần niêm yết .................................................................................................................................. 81 4.2.1.1 Yếu tố quy mô (SIZE) .................................................................................. 81 4.2.1.2 Yếu tố tài sản thế chấp (COLL) ................................................................... 84 4.2.1.3 Yếu tố cơ hội tăng trưởng (GROW_OPP) ................................................... 84 4.2.1.4 Yếu tố tăng trưởng GDP (GDP_GROW) .................................................... 84 4.2.2 Giải pháp về các thành phần trong cấu trúc vốn của các ngân hàng thương mại cổ phần niêm yết ...................................................................................................... 85 4.2.2.1Giải pháp về vốn chủ sở hữu cho các ngân hàng thương mại cổ phần niêm yết .................................................................................................................. 85 4.2.2.2 Giải pháp về nợ phải trả cho các ngân hàng thương mại cổ phần niêm yết ....................................................................................................................... 90 4.2.3 Một số giải pháp khác ................................................................................... 95 4.3 Điểm mới của đề tài và hướng nghiên cứu tiếp theo ......................................... 99 4.3.1 Điểm mới của đề tài ........................................................................................ 99 4.3.2 Hướng nghiên cứu tiếp theo ............................................................................ 99 Kết luận chương 4 .................................................................................................. 100 KẾT LUẬN ............................................................................................................ 101 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
DANH MỤC KÝ HIỆU CÁC CỤM TỪ VIẾT TẮT ACB : Asia Commercial Bank - Ngân hàng Á Châu. ADB : Asean Development Bank – Ngân hàng Phát triển Châu Á. ANZ : Australia and New Zealand Banking Group Limited - Nhóm ngân hàng trách nhiệm hữu hạn Úc và New Zealand. APEC : Asia-Pacific Economic Cooperation - Diễn đàn hợp tác phát triển kinh tế Châu Á - Thái Bình Dương. ASR : Asset Risk - rủi ro tài sản. AST : Asset Structure - cấu trúc tài sản. Basel : The Basel Capital Accord - Hiệp ước vốn. BCTC : Báo cáo tài chính. BIDV : Bank for Investment and Development of Vietnam - Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam. BTC : Bộ tài chính. BTMU : Bank of Tokyo-Mitsubishi UFJ - Ngân hàng Mitsubishi-UFJ của Nhật Bản. CAR : Capital Adequacy Ratios - tỷ lệ an toàn vốn. COLL : Collateral - tài sản thế chấp. CPI : Consumer Price Index - chỉ số giá tiêu dùng. CP : Chính phủ. CT : Chủ tịch. CTV : Cấu trúc vốn. DIV : Dividends - biến giả cổ tức. ĐVT : Đơn vị tính.
Eximbank : VietNam Export Import Commercial Bank - ngân hàng Xuất Nhập khẩu Việt Nam. FDI : Foreign Direct Investment - vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài. GDP : Gross Domestic Product - tăng trưởng tổng sản phẩm quốc nội. GP : giấy phép. GROW_OPP : Growth Opportunity - cơ hội tăng trưởng. GRW : Sales Growth - tăng trưởng doanh thu. Habubank : HaNoi Building Joint Stock Bank - Ngân hàng Nhà Hà Nội. HĐBT : Hội đồng bộ trưởng. HOSE : Ho Chi Minh Stock Exchange - Sở giao dịch chứng khoán Hồ Chí Minh. HNX : Ha Noi Stock Exchange - Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội. HSBC : Hongkong and Shanghai Banking Corporation – Tập đoàn Ngân hàng Hồng Kông và Thượng Hải. IFC : International Finance Corporation - Công ty tài chính quốc tế. IFRS : International Financial Reporting Standard - chuẩn báo cáo tài chính quốc tế. IMF : International Monetary Fund – Quỹ Tiền tệ Quốc tế. INF : Inflation rate - tỷ lệ lạm phát. LEV : Leverage - đòn bẩy tài chính. LN : Logarit neper - Logarit tự nhiên. Ln(Risk) : Logarit (rủi ro). LN(TA) : LN(Total Asset) - Logarit (tổng tài sản). LONG : Long term debt ratio - đòn bẩy tài chính dài hạn.
LSDV : Least Squares Dummy Variable - Hồi quy biến giả bình phương nhỏ nhất. M&A : Mergers and Acquisitions - mua bán và sáp nhập. MAE : Mirae Asset Exim Investment Limited – Công ty Trách nhiệm hữu hạn đầu tư Tài sản Mirae Hàn Quốc. OVEBF : Mirae Asset Maps Opportunity Vietnam Equity Balanced Fund 1 – Nhà đầu tư Mirae. MBBank : Military Commercial Joint Stock Bank - Ngân hàng Quân đội. MM : Modigliani và Miller. MTB : Market to Book - tỷ lệ thị trường so với sổ sách. Navibank : Nam Viet Commercial Joint Stock Bank - Ngân hàng Nam Việt. NĐ : Nghị định. NH : Ngân hàng. NHNN : Ngân hàng Nhà nước. NHTM : Ngân hàng thương mại. NHTMCP : Ngân hàng thương mại cổ phần. NTS : Non debt tax shield - tấm chắn thuế phi nợ. ODA : Official Development Assistance - nguồn vốn hỗ trợ phát triển chính thức. OLS : Ordinary Least Squares - bình phương nhỏ nhất. PRE : Profitability - lợi nhuận. PROF : Profitability - lợi nhuận. QĐ : Quyết định. RISK : Rủi ro.
RSK : Risk - rủi ro. Sacombank : SaiGon Thuong Tin Commercial Joint Stock Bank - Ngân hàng Sài Gòn Thương tín. SHB : SaiGon Ha Noi Commercial Joint Stock Bank - Ngân hàng Sài Gòn – Hà Nội. SHORT : Short term debt ratio - đòn bẩy tài chính ngắn hạn. SIZE : Quy mô. SME : Small and Medium Enterprise - doanh nghiệp nhỏ và vừa. SZE : Size - quy mô. TAN : Tangibility - tài sản hữu hình. TAX : Tax - thuế thu nhập doanh nghiệp. TCTD : Tổ chức tín dụng. TD : Tín dụng. TP : Thành phố. TT : Thông tư. TTCK : Thị trường chứng khoán. TTg : Thủ tướng. TTGDHN : Trung tâm giao dịch Hà Nội. USD : United States dollar - Đô la Mỹ. VAMC : Vietnam Asset Management Company - Công ty quản lý tài sản. VAS : Vietnam Accounting Standard - chuẩn mực kế toán Việt Nam. VCSH : Vốn chủ sở hữu. Vietcombank : Bank for Foreign Trade of Viet Nam - Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam.
Vietinbank : Vietnam Joint Stock Commercial Bank for Industry and Trade - Ngân hàng Công thương Việt Nam. VNĐ : Việt Nam đồng. VTC : Vốn tự có. WB : World Bank - Ngân hàng Thế giới. WTO : World Trade Organization - Tổ chức thương mại thế giới.
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Hệ số CAR các NHTMCP niêm yết ........................................................ 27 Bảng 3.1: Tóm tắt các biến sử dụng cho mô hình nghiên cứu thực nghiệm............ 56 Bảng 3.2: Bảng tóm tắt thống kê mô tả các biến trong mô hình nghiên cứu ........... 64 Bảng 3.3: Kết quả kiểm định tính dừng của các biến trong mô hình nghiên cứu .... 66 Bảng 3.4: Thống kê d - Durbin Watson ................................................................... 69 Bảng 3.5: Kết quả kiểm định các giả thiết về mối quan hệ giữa các biến độc lập với đòn bẩy tài chính ...................................................................................................... 72
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1 Tổng tài sản các NHTMCP niêm yết (Đvt: Triệu đồng) ...................... 21 Biểu đồ 2.2: Lợi nhuận các NHTMCP niêm yết (Đvt: Triệu đồng) ........................ 22 Biểu đồ 2.3: VCSH các NHTMCP niêm yết (Đvt: Triệu đồng) .............................. 25 Biểu đồ 2.4: Nợ phải trả các NHTMCP niêm yết (Đvt: Triệu đồng) ...................... 28 Biểu đồ 3.1: Tốc độ tăng trưởng GDP ..................................................................... 62 Biểu đồ 3.2: Tỷ lệ lạm phát ...................................................................................... 63
-1- PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do nghiên cứu đề tài Đến thời điểm cuối năm 2012, trên thị trường chứng khoán Việt Nam có 8 ngân hàng thương mại cổ phần đang niêm yết, so với số lượng các ngân hàng thương mại cổ phần, các ngân hàng thương mại cổ phần niêm yết này vẫn còn khá ít (trong hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam có khoảng 39 ngân hàng thương mại cổ phần). Tuy nhiên đa số các ngân hàng thương mại cổ phần niêm yết là những ngân hàng thương mại cổ phần hàng đầu Việt Nam với khả năng cạnh tranh rất cao, thị phần huy động vốn và cho vay lớn, trong đó có hai trong số bốn ngân hàng thương mại cổ phần quốc doanh lớn nhất cả nước. Việc nghiên cứu cấu trúc vốn của các ngân hàng thương mại cổ phần niêm yết đóng vai trò rất quan trọng giúp tăng năng lực tài chính, gia tăng lợi nhuận và giảm thiểu rủi ro trong bối cảnh hiện nay nợ xấu tăng cao, kinh tế vĩ mô bất ổn, tình hình thanh khoản suy giảm, lòng tin vào hệ thống ngân hàng giảm sút, hàng loạt sai phạm trong hoạt động huy động vốn và cho vay, khuôn khổ giám sát và quản lý còn yếu,... Thực tế, ngân hàng thương mại cổ phần niêm yết cũng là một loại hình doanh nghiệp vì ra đời nhằm mục đích kinh doanh, hoạt động vì lợi nhuận, có cơ cấu, tổ chức bộ máy như một doanh nghiệp bình đẳng trong quan hệ kinh tế với các doanh nghiệp khác, tự chủ về tài chính và phải có nghĩa vụ đóng thuế cho Ngân sách Nhà nước. Hơn nữa, cấu cấu trúc vốn của ngân hàng thương mại cổ phần niêm yết cũng giống như của doanh nghiệp khác, bao gồm vốn chủ sở hữu và nợ phải trả được dùng để tài trợ cho danh mục tài sản Có của ngân hàng. Trên thế giới hiện nay đã có rất nhiều công trình nghiên cứu thực nghiệm về các yếu tố tác động đến cấu trúc vốn ngân hàng thương mại. Tuy nhiên, tại Việt Nam các công trình nghiên cứu thực nghiệm cho ngân hàng thương mại vẫn còn khá ít, đặc biệt công trình nghiên cứu các yếu tố tác động đến cấu trúc vốn cho riêng các ngân hàng thương mại cổ phần niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam càng hiếm hoi hơn. Như vậy, câu hỏi đặt ra là tại sao mỗi ngân hàng thương mại cổ phần niêm yết lại có cấu trúc vốn
-2- riêng khác nhau, có hay không những yếu tố tác động đến cấu trúc vốn của các ngân hàng thương mại cổ phần niêm yết và mức độ tác động như thế nào. Xuất phát từ những lý do trên, tác giả quyết định thực hiện đề tài “Phân tích các yếu tố tác động đến cấu trúc vốn của các ngân hàng thương mại cổ phần niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam” nhằm phân tích thực trạng cấu trúc vốn và xác định các yếu tố tác động đến cấu trúc vốn của các ngân hàng thương mại cổ phần niêm yết để từ đó có những giải pháp về cấu trúc vốn giúp cho các ngân hàng thương mại cổ phần niêm yết tăng năng lực tài chính, gia tăng lợi nhuận và giảm rủi ro. 2. Mục tiêu nghiên cứu 2.1 Mục tiêu tổng quát Phân tích thực trạng CTV và xác định các yếu tố tác động đến CTV của các NHTMCP niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam để từ đó đề xuất các giải pháp về CTV cho các NHTMCP niêm yết. 2.2 Mục tiêu cụ thể Nghiên cứu tổng quan về các yếu tố tác động đến CTV NHTM. Phân tích thực trạng CTV các NHTMCP niêm yết trên TTCK Việt Nam. Nghiên cứu định lượng xác định các yếu tố tác động đến CTV các NHTMCP niêm yết trên TTCK Việt Nam. Đề xuất các giải pháp về CTV cho các NHTMCP niêm yết trên TTCK Việt Nam. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: CTV và các yếu tố tác động đến CTV của các NHTMCP niêm yết trên TTCK Việt Nam. Phạm vi nghiên cứu: đề tài nghiên cứu 8 NHTMCP niêm yết trên TTCK Việt Nam giai đoạn từ 2006 đến 2012.
-3- 4. Phương pháp nghiên cứu Thực hiện trích lọc và tính toán thủ công những dữ liệu thứ cấp bằng phần mềm Microsoft Excel 2007, những dữ liệu này được thu thập từ báo cáo tài chính có kiểm toán hàng năm giai đoạn từ 2006 đến 2012 được công bố trên trang web các NHTMCP niêm yết. Trong đề tài, tác giả sử dụng phối hợp giữa phương pháp nghiên cứu định tính và định lượng. Với phương pháp nghiên cứu định tính như hệ thống hóa dữ liệu, thống kê, diễn dịch, phân tích, so sánh, tổng hợp,… và phương pháp nghiên cứu định lượng ứng dụng phần mềm thống kê Eviews 5.1 và SPSS 16.0 để chạy mô hình hồi quy bình phương nhỏ nhất phương pháp tác động cố định hay còn gọi là mô hình hồi quy bình phương nhỏ nhất có sử dụng biến giả - LSDV (Least Squares Dummy Variable) và kiểm định giả thiết nghiên cứu để đánh giá tác động của các yếu tố (biến độc lập) đến CTV (biến phụ thuộc) của các NHTMCP niêm yết trên TTCK Việt Nam. 5. Bố cục tổng quát của đề tài Đề tài gồm có 4 chương. Chương 1: Tổng quan về các yếu tố tác động đến cấu trúc vốn của ngân hàng thương mại. Chương 2: Thực trạng cấu trúc vốn của các ngân hàng thương mại cổ phần niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam. Chương 3: Phân tích các yếu tố tác động đến cấu trúc vốn của các ngân hàng thương mại cổ phần niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam. Chương 4: Giải pháp về cấu trúc vốn cho các ngân hàng thương mại niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam.
-4- CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN CẤU TRÚC VỐN CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.3 Cấu trúc vốn của ngân hàng thương mại 1.3.1 Cấu trúc vốn của ngân hàng thương mại Cấu trúc vốn (CTV) của ngân hàng thương mại (NHTM) là sự kết hợp giữa vốn chủ sở hữu (VCSH) và nợ phải trả được sử dụng để tài trợ cho hoạt động cấp tín dụng, kinh doanh - đầu tư và các hoạt động khác của NHTM hay nói cách khác là tài trợ cho danh mục tài sản Có của NHTM [Trần Ngọc Thơ và các cộng sự, 2007]. Nghiên cứu về CTV là nghiên cứu cách thức lựa chọn tỷ lệ phù hợp giữa VCSH và nợ phải trả nhằm giảm rủi ro, giảm chi phí sử dụng vốn và gia tăng lợi nhuận cho NHTM. Và đòn bẩy tài chính là đại diện đặc trưng cho CTV của NHTM. Đòn bẩy tài chính được định nghĩa là 1 trừ đi tỷ lệ VCSH trên tổng tài sản [Monica Octavia và Rayna Brown (2008) và Reint Gropp và Florian Heider (2009)] hoặc bằng tỷ lệ nợ phải trả trên tổng tài sản của NHTM [Khizer Ali và cộng sự (2011); Sidra Amjad và cộng sự (2012)]. Như vậy, có hai thành phần đặc trưng trong CTV của NHTM là VCSH và nợ phải trả, mỗi thành phần đều có đặc điểm riêng biệt. VCSH là vốn thuộc quyền sở hữu của NHTM, do chủ sở hữu NHTM góp vào khi thành lập và được bổ sung trong quá trình hoạt động từ vốn góp thêm của chủ sở hữu và từ lợi nhuận của NHTM [Trầm Thị Xuân Hương và các cộng sự]. VCSH chiếm tỷ trọng nhỏ trong tổng nguồn vốn của NHTM nhưng đóng vai trò quan trọng đối với hoạt động kinh doanh của NHTM, quyết định năng lực tài chính, quy mô hoạt động và khả năng cạnh tranh của NHTM. VCSH là vốn không phải hoàn trả trong quá trình hoạt động nên VCSH là thành phần vốn có tính ổn định và thông thường được sử dụng cho mục đích dài hạn. VCSH bao gồm: vốn điều lệ, thặng dư vốn cổ phần, các quỹ bao gồm quỹ dự trữ bổ sung vốn điều lệ, quỹ dự phòng tài chính, quỹ khen thưởng, phúc lợi, ngoài ra còn có quỹ dự phòng rủi ro tín dụng để bù đắp trong trường hợp rủi ro bất khả kháng, lợi nhuận giữ lại chưa phân phối,