Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Phân tích tình hình nuôi tôm sú công nghiệp quy mô nông hộ của tỉnh Bến Tre

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:115

Thêm vào BST

Báo xấu

31
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài tiến hành khảo sát các nông hộ, các trang trại nuôi tôm sú công nghiệp của tỉnh Bến tre, và thông qua đó xác định các đặc trưng của hộ nuôi tôm sú công nghiệp; phân tích thực trạng nuôi tôm sú công nghiệp của tỉnh Bến tre trong thời gian qua, từ đó xác định và phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến kinh tế của các nông hộ nuôi tôm sú... Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Phân tích tình hình nuôi tôm sú công nghiệp quy mô nông hộ của tỉnh Bến Tre

BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ Tp. HCM -------------------- NGOÂ VAÊN THAÏO Ñeà taøi: PHAÂN TÍCH TÌNH HÌNH NUOÂI TOÂM SUÙ COÂNG NGHIEÄP QUI MOÂ NOÂNG HOÄ CUÛA TÆNH BEÁN TRE LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ KINH TEÁ Tp. Hoà Chí Minh- Naêm 2007
LÔØI CAM ÑOAN Toâi Ngoâ Vaên Thaïo, chính laø taùc giaû cuûa ñeà taøi nghieân cöùu naày. Toâi xin cam ñoan ñeà taøi naày do chính baûn thaân toâi thöïc hieän, khoâng sao cheùp hay goùp nhaët caùc coâng trình nghieân cöùu cuûa moät toå chöùc hay caù nhaân naøo khaùc. Caùc soá lieäu thu thaäp baûo ñaûm tính khaùch quan vaø trung thöïc. Toâi xin hoaøn toaøn chòu traùch nhieäm tröôùc phaùp luaät neáu coù söï tranh chaáp hay bò phaùt hieän coù haønh vi khoâng trung thöïc lieân quan ñeán noäi dung ñeà taøi nghieân cöùu naày. Ñeå hoaøn thaønh ñeà taøi naày, ngöôùi vieát phaûi chòu ôn cuûa nhieàu ngöôøi. Tröôùc heát xin chaân thaønh caûm ôn caùc giaûng vieân cuûa tröôøng Ñaïi hoïc kinh teá Tp. Hoà Chí Minh vaø ñaëc bieät laø caùc giaûng vieân cuûa khoa kinh teá phaùt trieån cuøng quí thaày coâ trong vaø ngoaøi nöôùc cuûa Chöông trình giaûng daïy kinh teá Fulbright trong nieân khoaù 1999 – 2000 ñaõ truyeàn ñaït kieán thöùc cho ngöôøi vieát trong suoát thôøi gian theo hoc. Xin chaân thaønh caûm ôn TS Mai Chieán Thaéng, ngöôøi höôùng daãn khoa hoïc cho ngöôøi vieát, thaày ñaõ giaønh nhieàu coâng söùc vaø thôøi gian ñeå höôùng daãn vaø chænh söõa ñeà taøi ñeå ngöôøi vieát coù höôùng nghieân cöùu saâu saéc vaø cuï theå hôn. Nhaân ñaây xin caûm ôn nhöõng ñoàng nghieäp, nhöõng anh chò coâng taùc trong caùc cô quan nhö: Sôû Keá hoaïch vaø ñaàu tö Beán tre, Sôû thuûy saûn Beán tre, Cuïc thoáng keâ Beán tre, Phoøng thuûy saûn 3 huyeän Bình Ñaïi, Ba tri vaø Thaïnh phuù, caùc hoä nuoâi toâm suù coâng nghieäp … ñaõ taïo ñieàu kieän giuùp ngöôøi vieát thu thaäp thoâng tin, soá lieäu, taøi lieäu höõu ích cho vieäc nghieân cöùu ñeà taøi. Cuoái cuøng, xin caûm ôn gia ñình vaø baïn beø ñaõ giuùp ñôõ vaø ñoäng vieân tinh thaàn cho ngöôøi vieát trong suoát thôøi gian theo hoïc vaø thöïc hieän ñeà taøi naày. NGOÂ VAÊN THAÏO
MUÏC LUÏC Trang PHAÀN MÔÛ ÑAÀU 1 1. Söï caàn thieát cuûa nghieân cöùu 1 2. Muïc tieâu nghieân cöùu 2 3. Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu 3 4. Phöông phaùp nghieân cöùu 3 5. Keát caáu cuûa ñeà taøi nghieân cöùu. 6 CHÖÔNG 1: CÔ SÔÛ LYÙ THUYEÁT VAØ PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU 7 1.1 Cô sôû lyù thuyeát. 7 1.1.1 Lyù thuyeát veà kinh teá trang traïi 7 1.1.2. Lyù thuyeát kinh teá söû duïng hieäu quaû caùc nguoàn löïc saûn xuaát 10 1.1.3. Lyù thuyeát veà lieân keát kinh teá giöõa noâng hoä vôùi caùc toå chöùc kinh teá 14 khaùc 1.2. Ñaëc ñieåm chuû yeáu cuûa nuoâi toâm suù coâng nghieäp 16 1.2.1. Nguoàn cung caáp con gioáng 16 1.2.2. Kyõ thuaät nuoâi 17 1.2.3. Nguoàn thöùc aên 17 1.2.4. Nguoàn nöôùc 18 1.2.5. Dòch beänh vaø caùch phoøng traùnh 18 1.2.6. Hình thöùc nuoâi 18 1.2.7. Toå chöùc nuoâi 18 1.3. Kinh nghieäm nuoâi toâm suù trong vaø ngoaøi nöôùc 19 1.3.1 Trong nöôùc 19 1.3.2 Ngoaøi nöôùc 21
1 CHÖÔNG 2 PHAÂN TÍCH THÖÏC TRAÏNG VAØ CAÙC YEÁU TOÁ TAÙC ÑOÄNG ÑEÁN QUAÙ TRÌNH SAÛN XUAÁT CUÛA TRANG TRAÏI NUOÂI TOÂM 26 SUÙ COÂNG NGHIEÄP CUAÛ TÆNH BEÁN TRE 2.1. Ñaëc ñieåm ñieàu kieän töï nhieân- kinh teá- xaõ hoäi cuûa tænh Beán tre. 26 2.1.1. Vò trí ñòa lyù 26 2.1.2. Hieän traïng söû duïng ñaát cuûa 3 huyeän nuoâi toâm suù 26 2.1.3. Moät soá ñaëc ñieåm chính veà ñieàu kieän töï nhieân 27 2.1.4. Taøi nguyeân thuûy sinh vaät 33 2.1.5 Ñaùnh giaù tình hình chung veà ñieàu kieän töï nhieân coù aûnh höôûng ñeán 34 nuoâi troàng thuûy saûn cuûa tænh Beán tre 2.1.6. Khaùi quaùt veà tình hình kinh teá cuûa tænh Beán tre 35 2.2 Tình hình nuoâi thuûy saûn hieän taïi cuûa Beán tre 39 2.2.1 Khaùi quaùt chung 39 2.2.2. Tình hình nuoâi toâm suù cuûa 3 huyeän bieån 41 2.2.3 So saùnh nuoâi toâm suù coâng nghieäp vôùi caùc ñoái töôïng thuûy saûn khaùc 47 2.2.4 Nhöõng ñoùng goùp cuûa ngaønh thuûy saûn vaø cuûa ngheà nuoâi toâm suù coâng nghieäp ñoái vôùi söï phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi cuûa tænh Beán tre 48 2.2.5 Caùc vaán ñeà toàn taïi 51 2.3 Tình hình nuoâi toâm suù cuûa caùc noâng hoä 52 2.3.1. Maåu ñieàu tra 52 2.3.2 Phaân tích caùc keát quaû ñieàu tra 58 2.4. Phaân tích theo ma traän SWOT cuûa ngheà nuoâi toâm suù ôû Beán tre 65 2.4.1. Caùc ñieåm maïnh – ñieåm yeáu 65 2.4.2. Caùc cô hoäi vaø ñe doaï. 66
2 CHÖÔNG 3 ÑÒNH HÖÔÙNG VAØ CAÙC ÑEÀ XUAÁT GÔÏI YÙ ÑEÅ NGHEÀ 68 NUOÂI TOÂM SUÙ BEÁN TRE PHAÙT TRIEÅN BEÀN VÖÕNG 3.1. Ñònh höôùng vaø muïc tieâu phaùt trieån thuûy saûn – nuoâi toâm suù coâng 68 nghieäp cuûa tænh Beán tre ñeán naêm 2010 vaø taàm nhìn naêm 2020 3.1.1. Ñònh höôùng 68 3.2.2. Muïc tieâu 69 Keát luaän vaø kieán nghò 76 1 Toùm löôïc noäi dung ñeà taøi 76 2 Caùc gôïi yù giaûi phaùp 79 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 81 PHUÏ LUÏC 82
3 DANH MUÏC CAÙC KYÙ HIEÄU, CHÖÕ VIEÁT TAÉT BCN : Baùn coâng nghieäp BOD : Tieâu hao Oxy sinh hoïc ( Bio- Oxygen Demand) CN : Coâng nghieäp ct : caù theå DOC : Department of Commerce GDP : Toàng saûn phaåm noäi ñòa (Gross Domestic Product) MC : Marginal Cost mg : miligram MR : Marginal Return NR : Net Return NGTK : Nieân giaùm thoáng keâ. QC : Quaûng canh QCCT : Quaûng canh caûi tieán. S%o : Ñoä maën – tæ leä phaàn ngaøn (per part thounsands of Salinity) tb : teá baøo TC : Total Cost TR : Total Return TP : Total Products
4 DANH MUÏC CAÙC HÌNH – ÑOÀ THÒ Trang Hình 1.1 Toâm suù thöông phaåm 17 Hình 1.2 Ao nuoâi toâm suù coâng nghieäp 17 Hình 2.1 Baûn ñoà haønh chaùnh tænh Beán tre 28 Hình 2.2 Baûn ñoà hieän traïng nuoâi troàng thuûy saûn cuûa tænh Beán tre 43 Hình 2.3 Naêng suaát bình quaân chung muøa vuï 2005 & 2006 44 Hình 2.4 Naêng suaát loaïi hình nuoâi quaûng canh muaø vuï 2005 & 2006 45 Hình 2.5 Naêng suaát cuûa loaïi hình nuoâi coâng nghieäp vaø baùn coâng nghieäp 2005 & 2006 45
5 DANH MUÏC CAÙC BAÛNG BIEÅU Trang Baûng 1.1 Dieän tích vaø saûn löôïng toâm nuoâi caû nöôùc giai ñoaïn (2000 – 2005) 19 Baûng 1.2 Dieän tích vaø saûn löôïng toâm nuoâi nöôùc lôï cuûa caùc ñòa phöông naêm 20 2003 Baûng 1.3 Saûn löôïng caùc loaøi toâm nuoâi chính treân theá giôùi 22 Baûng 1.4 Caùc nöôùc coù saûn löôïng toâm nuoâi ñöùng ñaàu theá giôùi ( 1990 – 1998). 23 Baûng 1.5 Caùc nöôùc coù saûn löôïng toâm nuoâi ñöùng ñaàu theá giôùi (2000 – 2003) 24 Baûng 2.1 Tình hình söû duïng ñaát cuûa 3 huyeän ven bieån naêm 2005 27 Baûng 2.2 Dieãn bieán ñoä maën vaø ñoä trong treân 4 soâng chính cuûa Beán tre 32 Baûng 2.3 Daân soá vaø lao ñoäng giai ñoaïn 2000 – 2005 cuûa tænh 37 Baûng 2.4 Lao ñoäng trong ngaønh thuûy saûn cuûa 3 huyeän ven bieån naêm 2006 37 Baûng 2.5 GDP bình quaân ñaàu ngöôøi cuûa 3 huyeän ven bieån (2000 – 2006) 38 Baûng 2. 6 Cô caáu GDP trong kinh teá cuûa 3 huyeän bieån (2000-2006) 38 Baûng 2.7 Xuaát khaåu cuûa tænh giai ñoaïn 2000 – 2005 39 Baûng 2.8 Dieän tích nuoâi thuûy saûn cuûa Beán tre ñeán 1/10/2006 40 Baûng 2.9 Tình hình nuoâi toâm suù cuûa 3 huyeän muøa vuï 2006 42 Baûng 2.10 Tình hình nuoâi toâm suù theo hình thöùc nuoâi cuûa 3 huyeän muøa vuï 2006 44 Baûng 2.11 So saùnh naêng suaát vaø hieäu quaû cuûa caùc loaïi hình nuoâi toâm suù cuûa 3 huyeän (2005 – 2006) 45 Baûng 2.12 Hieäu quaû cuûa caùc moâ hình nuoâi thuûy saûn vuï muøa 2005 47 Baûng 2.13 Toång saûn phaåm trong tænh theo giaù thöïc teá giai ñoaïn 2000-2005 49 Baûng 2.14 Moät soá chæ tieâu xuaát khaåu thuûy saûn cuûa tænh Beán tre naêm 2005 50
6 Baûng 2.15 Caùc caâu hoûi trong baûng ñieàu tra 53 Baûng 2.16 Toång hôïp caùc keát quaû chia theo khu vöïc 55 Baûng 2.17 Toång hôïp caùc keát quaû chia theo nhoùm tuoåi ao nuoâi 56 Baûng 2.18 Toång hôïp caùc keát quaû chia theo qui moâ traïi 57
1 PHAÀN MÔÛ ÑAÀU 1. Söï caàn thieát cuûa nghieân cöùu. Ngheà nuoâi toâm ven bieån cuûa Vieät Nam baét ñaàu töø nhöõng naêm 1980 vôùi hình thöùc quaûng canh laø döïa vaøo nguoàn gioáng töï nhieân. Söï haáp daãn cuûa lôïi nhuaän cao mang laïi töø nuoâi toâm vaø gaàn ñaây laø chính saùch khuyeán khích chuyeån ñoåi cô caáu saûn xuaát ñaõ thuùc ñaåy ngheà nuoâi toâm caøng phaùt trieån maïnh meõ. Cuøng vôùi söï phaùt trieån cuûa khoa hoïc kyõ thuaät, coâng ngheä nuoâi toâm daàn daàn ñöôïc caûi tieán vaø hoaøn thieän. Ñeán cuoái naêm 2005 caû nöôùc coù khoaûng 616.900 ha nuoâi toâm maø chuû yeáu laø toâm suù vôùi khoaûng 3% dieän tích nuoâi toâm thaâm canh vaø 4% dieân tích nuoâi baùn thaâm canh. Söï phaùt trieån nhanh choùng caû veà dieän tích vaø möùc ñoä thaâm canh trong nuoâi toâm suù ñaõ thuùc ñaåy söï hình thaønh vaø phaùt trieån caùc heä thoáng dòch vuï nhö: con gioáng, thöùc aên, thuoác vaø hoaù chaát, tö vaán, voán… phuïc vuï cho ngöôøi nuoâi. Ñoàng baèng soâng Cöûu Long coù dieän tích nuoâi chieám khoaûng 70% dieän tích caû nöôùc vaø ñoùng goùp 80% toång saûn löôïng toâm nuoâi cuûa Vieät nam, trong ñoù Beán tre coù dieän tích nuoâi toâm suù laø 32.253 ha chieám 5,23% dieän tích nuoâi toâm suù caû nöôùc vaø ñaït giaù trò saûn phaåm thuûy saûn nuoâi laø 2.135.182trieäu ñoàng chieám 5,34% giaù trò thuûy saûn nuoâi caû nöôùc. Vôùi söï phaùt trieån nhanh choùng cuûa ngheà nuoâi toâm suù coâng nghieäp ñaëc bieät töø sau naêm 2000 ñaõ laøm phaùt sinh nhieàu vaán ñeà caàn ñöôïc giaûi quyeát nhö: dòch beänh buøng phaùt thöôøng xuyeân vaø ruûi ro thua loã laø ñieàu khoâng theå traùnh khoûi cho caùc chuû ñìa toâm, vieäc qui hoaïch vaø quaûn lyù khu vöïc nuoâi nhaèm ñeå kieåm soaùt dòch beänh, vaø haïn cheá caùc taùc ñoäng moâi tröôøng do vieäc chaët phaù röøng ngaäp maën laáy ñaát nuoâi toâm hieän nay vaãn coøn nan giaûi, caùc yeáu toá ñaàu vaøo nhö: chaát löôïng con gioáng, chaát löôïng thöùc aên, thuoác vaø hoaù chaát cuõng nhö caùc haïn cheá ñaàu ra veà chaát löôïng vaø kích côõ toâm thòt, dö löôïng khaùng sinh vaø caùc hoaù chaát caám söû duïng toàn löu trong thòt toâm cuûa caùc thò tröôøng lôùn nhö EU vaø Myõ… cuõng coøn nhieàu haïn cheá vaø khoù kieåm soaùt. Cô sôû haï taàng phuïc vuï cho ngheà nuoâi toâm nhö: heä thoáùng giao thoâng, caáp thoaùt nöôùc, hoã trôï kyõ thuaät nuoâi vaø nguoàn
2 voán ñaàu tö cho nuoâi toâm chuû yeáu do ngöôøi nuoâi töï xoay sôû neân haàu nhö caùc coâng trình nuoâi chöa ñaït tieâu chuaån vaø coøn nhieàu haïn cheá laø ñieàu kieän phaùt sinh caùc ruûi ro. Maëc khaùc, ngheà nuoâi toâm suù coâng nghieäp cuûa Beán tre mang tính muøa vuï cao neân thu hoaïch thöôøng taäp trung, söùc eùp giaù töø caùc nhaø thu mua ñaõ aûnh höôûng raát lôùn ñeán lôïi nhuaän ngöôøi nuoâi. Töø thöïc teá naày, vieäc nghieân cöùu vaø phaân tích tình hình saûn xuaát toâm suù thöông phaåm cuûa tænh Beán tre trong thôøi ñieåm hieän taïi nhaèm chæ ra caùc ñieåm haïn cheá cuûa ngheà nuoâi toâm suù, caùc nhaân toá taùc ñoäng töø khaâu saûn xuaát ñeán tieâu thuï vaø töø ñoù ñöa ra caùc giaûi phaùp phaùt trieån beàn vöõng cho hoaït ñoäng nuoâi toâm suù coâng nghieäp laø thaät söï caàn thieát. Vôùi caùch tieáp caän vi moâ töùc laø tieáp caän töø noâng hoä nuoâi toâm suù coâng nghieäp cuûa tænh Beán tre vaø ñeà taøi “Phaân tích tình hình nuoâi toâm suù coâng nghieäp qui moâ noâng hoä cuûa tænh Beán tre” nhaèm goùp phaàn cho vieäc hoaïch ñònh chính saùch phaùt trieån nuoâi toâm suù coâng nghieäp cuûa tænh theo höôùng beàn vöõng, cuõng nhö giuùp cho caùc nhaø ñaàu tö, caùc nhaø baûo hieåm noâng nghieäp coù ñöôïc caùc thoâng tin caàn thieát trong vieäc xaây döïng hôïp ñoàng baûo hieåm vaø tìm kieám cô hoäi ñaàu tö vaøo ngheà nuoâi toâm suù coâng nghieäp cuûa Beán tre sao cho ñaït hieäu quaû cao nhaát. 2. Muïc tieâu nghieân cöùu. - Khaûo saùt caùc noâng hoä, caùc trang traïi nuoâi toâm suù coâng nghieäp cuûa tænh Beán tre, vaø thoâng qua ñoù xaùc ñònh caùc ñaëc tröng cuûa hoä nuoâi toâm suù coâng nghieäp. - Phaân tích thöïc traïng nuoâi toâm suù coâng nghieäp cuûa tænh Beán tre trong thôøi gian qua, töø ñoù xaùc ñònh vaø phaân tích caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán kinh teá cuûa caùc noâng hoä nuoâi toâm suù. - Phaân tích, so saùnh hieäu quaû caùc daïng hình nuoâi thuûy saûn hieän taïi vôùi nuoâi toâm suù coâng nghieäp vaø phaân tích caùc ñieåm maïnh, ñieåm yeáu, cô hoäi vaø thaùch thöùc ( Strenghts, Weaknesses, Opportunities, Threats, ñöôïc vieát taét laø SWOT) cuûa caùc hoä nuoâi toâm suù coâng nghieäp.
3 3. Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu 3.1. Ñoái töôïng nghieân cöùu laø caùc hoä nuoâi toâm suù coâng nghieäp cuûa 3 huyeän trong tænh laø Bình Ñaïi, Ba Tri, vaø Thaïnh Phuù; caùc chuû tröông chính saùch cuûa nhaø nöôùc vaø cuûa tænh veà phaùt trieån ngheà nuoâi toâm suù coâng nghieäp; heä thoáng dòch vuï vaø caùc hoã trôï kyõ thuaät… 3.2. Phaïm vi nghieân cöùu döïa treân caùc soá lieäu thoáng keâ veà tình hình nuoâi toâm suù cuûa tænh maø ñaêïc bieät laø 3 huyeän treân, maãu ñieàu tra laø caùc hoä nuoâi toâm suù coâng nghieäp cuûa 3 huyeän vaø döïa treân tieâu chí hoä coù töø 2 ao nuoâi toâm suù coâng nghieäp trôû leân, dieän tích moãi ao töø 3000 – 6000m2. 4. Phöông phaùp nghieân cöùu. 4.1 Caùch tieáp caän bao goàm tieáp caän vôùi goùc ñoä vi moâ vaø goùc ñoä heä thoáng. 4.1.1. Tieán caän ôû goùc ñoä vi moâ: Ñoái töôïng tieáp caän laø caùc cô sôû, caùc noâng hoä, trang traïi nuoâi toâm suù coâng nghieäp cuûa 3 huyeän Bình Ñaïi, Ba Tri vaø Thaïnh phuù. 4.1.2 Tieáp caän ôû goùc ñoä heä thoáng: Xem xeùt ngheà nuoâi toâm suù coâng nghieäp trong cô caáu kinh teá – xaõ hoäi cuûa tænh vaø caùc taùc ñoäng cuûa noù ñoái vôùiø moâi tröôøng töï nhieân cuûa khu vöïc nuoâi, so saùnh ngheà nuoâi toâm suù coâng nghieäp vôùi caùc hoaït ñoäng saûn xuaát noâng nghieäp cuûa tænh, xu höôùng vaø taùc ñoäng cuûa thò tröôøng ñeán hoaït ñoäng kinh doanh vaø saûn xuaát toâm suù. 4.2. Phöông phaùp thu thaäp soá lieäu- thoâng tin. 4.2.1. Soá lieäu – thoâng tin thöù caáp: Bao goàm caùc soá lieäu thoáng keâ veà kinh teá xaõ hoäi tænh Beán Tre, caùc baùo caùo toång keát cuûa ngaønh thuûy saûn Beán tre, caùc hoäi thaûo khoa hoïc veà ngaønh thuûy saûn. Caùc nguoàn thoâng tin naày ñöôïc thu thaäp töø: - Sôû Keá hoaïch vaø ñaàu tö Beán tre. - Boä Thuûy saûn, Sôû thuûy saûn Beán tre, caùc phoøng thuûy saûn cuûa 3 huyeän Bình Ñaïi, Ba Tri vaø Thaïnh Phuù. - Toång cuïc thoáng keâ, Cuïc thoáng keâ Beán Tre, caùc trang web lieân quan.
4 4.2.2. Soá lieäu- thoâng tin sô caáp: Laø soá lieäu ñieàu tra xaõ hoäi hoïc cuûa 66 hoä nuoâi toâm suù coâng nghieäp treân ñòa baøn 3 huyeän cuûa tænh Beán tre bao goàm: Bình Ñaïi, Ba Tri vaø Thaïnh Phuù. Vieäc thu thaäp soá lieäu ñöôïc tieán haønh theo phöông phaùp ñieàu tra thöïc teá. Phöông phaùp naày ñöôïc thöïc hieän theo trình töï sau: (1) Xaùc ñònh vaán ñeà nghieân cöùu. (2) Laäp baûng phoûng vaán. (3) Tieán haønh choïn maãu 4.3. Phöông phaùp phaân tích soá lieäu. 4.3.1 Phöông phaùp phaân tích ñònh tính: Phöông phaùp naày döïa vaøo baûng caâu hoûi khaûo saùt treân cô sôû quan saùt vaø trao ñoåi vôùi caùc chuû trang traïi ñeå xeáp theo thang ñieåm cuûa töøng nhaân toá, trong ñoù moät laø toát, keá ñeán laø hai, ba, boán, naêm. Kyõ thuaät phaân tích trong tröôøng hôïp naày laø ñaùnh giaù thöïc traïng cuûa trang traïi. 4.3.2 Phöông phaùp phaân tích ñònh löôïng: Caùc thoâng tin veà chi phí, giaù thaønh, naêng suaát ñöôïc toång hôïp vaø phaân tích ñeå ñöa ra möùc lôïi nhuaän vaø naêng suaát nuoâi cuûa töøng trang traïi vaø toång hôïp ñeå ñöa ra möùc trung bình chung. 4.3.3 Phöông phaùp phaân tích toång hôïp: Soá lieäu ñieàu tra thöïc teá sau khi caäp nhaät treân maùy vi tính xong seõ tieán haønh xöû lyù moät soá chæ tieâu vaø toång hôïp chuùng laïi ñeå ñaùnh giaù bieán ñoäng cuûa töøng yeáu toá theo ñòa baøn; soá naêm cuûa ao nuoâi; vaø qui moâ cuûa trang traïi. 4.3.4 Phöông phaùp phaân tích hieäu quaû: Laø phöông phaùp phaân tích lôïi nhuaän vaø chi phí cuûa trang traïi nuoâi toâm suù hieän coù cuûa ñòa phöông. Phöông phaùp naày ñöôïc thöïc hieän nhö sau: (1) Ñaùnh giaù hieäu quaû cuûa caùc moâ hình nuoâi toâm suù coâng nghieäp. + Thu nhaäp töø hoaït ñoäng nuoâi toâm suù coâng nghieäp cuûa trang traïi (TR): töùc laø toaøn boä phaàn tieàn thu ñöôïc sau khi baùn phaàn saûn löôïng toâm thu hoaïch trong vuï nuoâi. Do caùc trang traïi chæ nuoâi 1 vuï trong naêm neân trong luaän vaên naày thu nhaäp khoâng bao
5 goàm caùc phaàn thu nhaäp phuï khaùc. Thu nhaäp naày ñöôïc tính treân cô sôû giaù 1kg toâm baùn taïi trang traïi. + Chi phí saûn xuaát (TC) cuûa trang traïi nuoâi toâm suù: töùc laø toaøn boä phaàn chi ra töø con gioáng, thöùc aên, thuoác hoùa chaát, nhieân lieäu, lao ñoäng vaø caùc chi phí khaùc nhö : laõi vay, kieåm tra maãu toâm gioáng, traû tieàn tö vaán (neáu coù), vaän chuyeån. Chi phí naày ñöôïc tính treân ñôn vò 1kg toâm suù cuûa trang traïi. + Lôïi nhuaän (NR) cuûa trang traïi nuoâi toâm suù :chính laø phaàn thu nhaäp (TR) tröø ñi chi phí (TC) cuûa trang traïi. Laõi thuaàn treân ñôn vò saûn löôïng kg laø tyû leä toång laõi thuaàn chia cho toång saûn löôïng toâm thu hoaïch (2) Ñaùnh giaù hieäu quaû söû duïng caùc nguoàn löïc: + Ñaùnh giaù hieäu quaû söû duïng voán trong saûn xuaát: söû duïng chæ tieâu suaát lôïi nhuaän cuûa voán ñaàu tö. + Ñaùnh giaù tình hình söû duïng lao ñoäng trong noâng nghieäp: söû duïng chæ tieâu naêng suaát lao ñoäng trong noâng nghieäp. + Ñaùnh giaù hieäu quaû söû duïng dieän tích maët ñaát, maët nöôùc: söû duïng caùc chæ tieâu nhö naêng suaát cuûa caùc daïng hình nuoâi treân dieän tích maët ñaát, maët nöôùc, lôïi nhuaän cuûa caùc ñoái töôïng nuoâi treân ñôn vò dieän tích maët nöôùc; tyû suaát lôïi nhuaän treân ñôn vò dieän tích maët nöôùc. 4.3.5 Phöông phaùp phaân tích ñieåm maïnh, ñieåm yeáu, cô hoäi vaø thaùch thöùc (SWOT): Sau khi phaân tích thöïc traïng vaø xaùc ñònh caùc yeáu toá taùc ñoäng seõ duøng phöông phaùp naày ñeå phaân tích ñieåm maïnh, ñieåm yeáu, cô hoäi vaø thaùch thöùc cuûa ngheà nuoâi toâm suù coâng nghieäp cuûa tænh Beán tre ñeå coù caùi nhìn toång theå veà tình hình saûn xuaát, treân cô sôû ñoù seõ ñöa ra caùc giaûi phaùp taùc ñoäng thích hôïp.
6 4.4. Haïn cheá cuûa ñeà taøi nghieân cöùu. - Caùc soá lieäu thu thaäp veà giaù trò cuûa ngheà nuoâi thuûy saûn chæ laø con soá chung cuûa toaøn ngaønh maø chöa cuï theå cho ñoái töôïng nuoâi laø toâm suù vì nguoàn döõ lieäu naày chöa ñöôïc toång hôïp taùch bieät neân chöa noùi leân ñöôïc ñoùng goùp cuûa ngheà nuoâi toâm suù leân GDP cuûa tænh. Vì toâm suù laø ñoái töôïng nuoâi môùi phoå bieán cuûa tænh töø sau naêm 2000 neân hieän chöa coù caùc soá lieäu thoáng keâ cuï theå. - Do thôøi gian vaø ñieàu kieän coù haïn neân taùc giaû chöa thu thaäp ñöôïc soá maãu ñuû lôùn maø chæ khaûo saùt ñöôïc 66 maåu, phaân tích caùc keát quaû ñieàu tra chæ ôû möùc thoáng keâ moâ taû maø chöa moâ hình hoaù, ñaây laø haïn cheá nhaát ñònh cuûa cuûa ñeà taøi. 5. Keát caáu cuûa ñeà taøi nghieân cöùu. Ngoaøi phaàn môû ñaàu, ñeà taøi coù 3 chöông nhö sau: - Chöông 1: Cô sôû lyù thuyeát vaø phöông phaùp nghieân cöùu - Chöông 2: Phaân tích thöïc traïng vaø caùc yeáu toá taùc ñoäng ñeán saûn xuaát cuûa hoä nuoâi toâm suù coâng nghieäp ôû Beán tre. - Chöông 3: Ñònh höôùng vaø caùc ñeà xuaát gôïi yù ñeå ngheà nuoâi toâm suù Beán tre phaùt trieån beàn vöõng.
7 CHÖÔNG 1 CÔ SÔÛ LYÙ THUYEÁT VAØ PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU. 1.1 Cô sôû lyù thuyeát. 1.1.1 Lyù thuyeát veà kinh teá trang traïi. 1.1.1.1 Caùc khaùi nieäm vaø ñaëc tröng cô baûn cuûa kinh teá noâng hoä vaø kinh teá trang traïi. Noâng hoä: laø teá baøo kinh teá xaõ hoäi, laø hình thöùc toå chöùc kinh teá cô sôû cuûa noâng nghieäp ôûø noâng thoân, laø ñôn vò saûn xuaát vaø tieâu duøng cuûa neàn kinh teá noâng thoân. Kinh teá noâng hoä: laø moät boä phaän cuûa neàn kinh teá xaõ hoäi. Kinh teá noâng hoä chuû yeáu döïa vaøo lao ñoäng trong gia ñình ñeå khai thaùc ñaát ñai vaø caùc yeáu toá saûn xuaát khaùc nhaèm thu veà thu nhaäp thuaàn cao nhaát. Kinh teá trang traïi: laø moät hình thöùc toå chöùc saûn xuaát kinh doanh trong noâng, laâm, ngö nghieäp…phoå bieán ñöôïc hình thaønh vaø phaùt trieån treân neàn taûng kinh teá noâng hoä vaø cô baûn mang baûn chaát kinh teá hoä. Quaù trình hình thaønh vaø phaùt trieån kinh teá trang traïi gaén vôùi söï tích tuï, taäp trung caùc yeáu toá saûn xuaát kinh doanh (ñaát ñai, lao ñoäng, tö lieäu saûn xuaát – voán, khoa hoïc kyõ thuaät vaø coâng ngheä) ñeå naâng cao naêng löïc saûn xuaát vaø saûn xuaát nhieàu saûn phaåm haøng hoaù vôùi naêng suaát, chaát löôïng vaø hieäu quaû cao nhaát. Vôùi khaùi nieäm treân thì kinh teá trang traïi coù caùc ñaëc tröng cô baûn sau: - Laø moät trong nhöõng hình thöùc toå chöùc saûn xuaát kinh doanh noâng nghieäp döïa treân neàn taûng kinh teá hoä. - Coù neàn taûng kinh teá hoä vaø mang baûn chaát kinh teá hoä, ñöôïc theå hieän treân ba khía caïnh: (1) ngöôøi quaûn lyù chính laø chuû hoä hoaëc laø moät thaønh vieân coù ñuû naêng löïc vaø ñöôïc söï tín nhieäm cuûa chuû hoä; (2) trang traïi coù theå söû duïng lao ñoäng laøm thueâ nhöng lao ñoäng cuûa gia ñình vaãn laø yeáu toá truï coät; (3) coù theå tích tuï, taäp trung theâm caùc yeáu toá saûn xuaát ñeå naâng cao naêng löïc vaø hieäu quaû saûn xuaát.
8 1.1.1.2 Kinh teá trang traïi ôû Vieät nam • Caùc ñaëc tröng chuû yeáu cuûa kinh teá trang traïi: - Muïc ñích cuûa trang traïi laø saûn xuaát caùc saûn phaåm haøng hoaù vôùi qui moâ lôùn thuoäc ngaønh noâng, laâm, thuûy saûn. - Möùc ñoä taäp trung hoaù vaø chuyeân moân hoaù caùc ñieàu kieän vaø yeáu toá saûn xuaát vöôït troäi so vôùi noâng hoä, theå hieän ôû qui moâ saûn xuaát nhö: ñaát ñai, soá löôïng vaät nuoâi, lao ñoäng, giaù trò saûn phaåm haøng hoaù. - Chuû trang traïi coù kieán thöùc vaø kinh nghieäm ñieàu haønh saûn xuaát, bieát aùp duïng tieán boä khoa hoïc - kyõ thuaät, tieáp nhaän chuyeån giao coâng ngheä môùi vaøo saûn xuaát; söû duïng lao ñoäng gia ñình vaø thueâ theâm lao ñoäng beân ngoaøi, saûn xuaát ñaït hieäu quaû cao, coù thu nhaäp vöôït troäi so vôùi kinh teá hoä. • Tieâu chí ñònh löôïng ñeå xaùc ñònh laø kinh teá trang traïi nuoâi troàng thuûy saûn. Theo thoâng tö lieân tòch soá 69/2000/TTLT/BNN-TCTK ngaøy 23/06/2000 cuûa Boä Noâng Nghieäp vaø Phaùt Trieån Noâng Thoân thì tieâu chí xaùc ñònh kinh teá trang traïi ñoái vôùi nuoâi troàng thuûy saûn nhö sau: Hoä nuoâi troàng thuûy saûn ñöôïc xaùc ñònh laø trang traïi phaûi ñaït moät trong hai tieâu chí veà giaù trò saûn löôïng haøng hoaù, dòch vuï bình quaân 1 naêm hoaëc veà qui moâ saûn xuaát cuûa trang traïi nhö sau: (1) Giaù trò saûn löôïng haøng hoaù vaø dòch vuï bình quaân moät naêm ñöôïc aùp duïng: - Ñoái vôùi caùc tænh phiaù Baéc vaø Duyeân haûi mieàn Trung töø 40 trieäu ñoàng trôû leân. - Ñoái vôùi caùc tænh phía Nam vaø Taây nguyeân töø 50 trieäu ñoàng trôû leân. (2) Quy moâ saûn xuaát phaûi töông ñoái lôùn vaø vöôït troäi so vôùi noâng hoä töông öùng vôùi töøng ngaønh saûn xuaát vaø vuøng kinh teá. Nghóa laø, dieän tích maët nöôùc ñeå nuoâi troàng thuûy saûn coù töø 2 ha trôû leân ( rieâng ñoái vôùi toâm thòt theo hình thöùc coâng nghieäp töø 1 ha trôû leân).
9 • Tình hình phaùt trieån kinh teá trang traïi Haàu heát caùc trang traïi ôû nöôùc ta hieän nay laø caùc hoä tieåu noâng. Tuy nhieân, thöïc teá ñaõ coù xu höôùng hình thaønh caùc hoä saûn xuaát haøng hoaù theo kieåu trang traïi nhaát laø töø sau khi coù Nghò quyeát soá 03/2000/NQ-CP cuûa chính phuû ngaøy 02/02/2000 veà vieäc kinh teá trang traïi. Theo keát quaû Toång ñieàu tra noâng thoân, noâng nghieäp vaø thuûy saûn naêm 2006 cuûa toång Cuïc Thoáng keâ thì tính ñeán ngaøy 01/07/2006 caû nöôùc coù 113.730 trang traïi, so vôùi naêm 2001 taêng 52.713 trang traïi (taêng 86,4%). Trong ñoù, trang traïi nuoâi troàng thuûy saûn töø tyû troïng 27,9% naêm 2001 leân 30,1% naêm 2006, trang traïi chaên nuoâi töø tyû troïng 2,9% leân 14,7% nhöng trang traïi troàng caây haøng naêm tyû troïng 35,6% coøn 28,7% vaø trang traïi troàng caây laâu naêm tyû troïng 27,25% naêm 2001 xuoáng coøn 20,2% naêm 2006. Ñoàng baèng soâng Cöûu Long, Ñoâng Nam Boä vaø Taây Nguyeân laø nhöõng vuøng coù nhieàu ñaát ñai, maët nöôùc thuaän lôïi ñeå môû roäng qui moâ troàng troït, chaên nuoâi vaø nuoâi troàng thuûy saûn vaø laø nhöõng vuøng taäp trung soá löôïng trang traïi nhieàu nhaát. Ba vuøng naày coù soá löôïng trang traïi laø 80.077 trang traïi, chieám tyû troïng 70,4%, rieâng Ñoàng baèng soâng Cöûu Long hieän coù 54.425 trang traïi chieám 50% soá trang traïi caû nöôùc. Kinh teá trang traïi ôû Beán Tre: Ñeán ngaøy 01/07/2006 toaøn tænh coù 3.479 trang traïi, trong ñoù coù 2.205 trang traïi nuoâi troàng thuûy saûn chieám 63,4% soá trang traïi hieän coù cuûa tænh, soá trang traïi troàng caây aên traùi laø 624 chieám 17,9%, trang traïi chaên nuoâi laø 463 chieám 13,3%, trang traïi troàng caây haøng naêm laø 161 chieám 4,6%, coøn laïi trang traïi kinh doanh toång hôïp laø 19 chieám 0,6% vaø trang traïi troàng caây laâu naêm laø 7 chieám 0,2%.