Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Phát triển và hoàn thiện nghiệp vụ bao thanh toán tại các ngân hàng thương mại Việt Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:85

Thêm vào BST

Báo xấu

18
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài đã nêu bật tính cấp thiết, giúp ta có cái nhìn khái quát về thực trạng tình hình nghiệp vụ bao thanh toán trên thị trường tài chính Việt Nam, từ đó, góp phần nêu bật những giải pháp và kiến nghị nhằm hoàn thiện và phát triển nghiệp vụ bao thanh toán, giúp cho dịch vụ tài chính mới này có thể áp dụng và vận hành một cách trôi chảy hơn trong hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Phát triển và hoàn thiện nghiệp vụ bao thanh toán tại các ngân hàng thương mại Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM VƯƠNG KIẾT DU PHÁT TRIỂN VÀ HOÀN THIỆN NGHIỆP VỤ BAO THANH TOÁN TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2007
1 MÔÛ ÑAÀU Muïc tieâu nghieân cöùu Cuøng vôùi söï phaùt trieån chung cuûa theá giôùi, hoäi nhaäp kinh teá ñaát nöôùc vaøo khu vöïc vaø theá giôùi ñaõ trôû thaønh moät xu theá taát yeáu vaø moät yeâu caàu khaùch quan ñoái vôùi baát kyø quoác gia naøo trong thôøi ñaïi hieän nay. Xu höôùng naøy ñang hình thaønh ngaøy caøng roõ neùt, ñaëc bieät laø neàn kinh teá thò tröôøng ñang trôû thaønh moät saân chôi chung cho taát caû caùc nöôùc, thò tröôøng taøi chính ñang môû roäng phaïm vi hoaït ñoäng gaàn nhö khoâng bieân giôùi, vöøa taïo ñieàu kieän taêng cöôøng hôïp taùc, vöøa laøm saâu saéc vaø gay gaét theâm quaù trình caïnh tranh. Keát thuùc quaù trình gia nhaäp toå chöùc thöông maïi WTO vaøo thaùng 11 naêm 2006, ngaønh taøi chính ngaân haøng Vieät Nam seõ môû cöûa hoäi nhaäp maïnh meõ vôùi khu vöïc vaø theá giôùi. Vì theá, vieäc ña daïng hoaù vaø phaùt trieån saûn phaåm môùi laø moät trong nhöõng chieán löôïc ñeå toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa baát cöù ngaân haøng naøo. Ñeå ñaït muïc tieâu naøy, caùc ñònh cheá taøi chính Vieät Nam ñaõ nhanh choùng ñöa caùc saûn phaåm taøi chính môùi treân theá giôùi vaøo trieån khai aùp duïng ôû thò tröôøng taøi chính Vieät Nam, trong ñoù coù nghieäp vuï bao thanh toaùn (Factoring). Nghieäp vuï naøy neáu ñöôïc trieån khai an toaøn vaø hieäu quaû, seõ goùp teân trong danh muïc saûn phaåm ngaân haøng, goùp phaàn naâng cao tính caïnh tranh cuûa caùc ngaân haøng. Cuøng vôùi söï phaùt trieån cuûa ngaønh ngaân haøng treân theá giôùi, nghieäp vuï bao thanh toaùn ñaõ trôû neân quen thuoäc vaø ñöôïc aùp duïng roäng raõi hôn 100 naêm qua. Theá nhöng ñoái vôùi thò tröôøng taøi chính Vieät Nam, ñaây laïi laø moät nghieäp vuï coøn khaù môùi
2 meû. Vieäc ñöa nghieäp vuï bao thanh toaùn vaøo aùp duïng treân thò tröôøng taøi chính Vieät Nam vaãn coøn gaëp nhieàu khoù khaên. Caùc vaán ñeà veà vaên baûn phaùp lyù lieân quan ñeán nghieäp vuï bao thanh toaùn vaãn coøn toàn taïi nhieàu baát caäp caàn phaûi hoaøn thieän hôn. Caùc ngaân haøng coøn gaëp nhieàu luùng tuùng trong vieäc ñem nghieäp vuï naøy vaøo trieån khai vaø vaän haønh. Caùc doanh nghieäp thì laïi khaù xa laï ñoái vôùi khaùi nieäm “bao thanh toaùn”. Thöïc traïng chung ñoù ñaõ ñöa ra moät yeâu caàu caáp thieát ñoái vôùi thò tröôøng taøi chính Vieät Nam noùi chung vaø caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam noùi rieâng laø phaûi nghieân cöùu kyõ löôõng nghieäp vuï bao thanh toaùn, khoâng chæ veà ñònh nghóa, baûn chaát cuûa nghieäp vuï maø coøn veà tình hình thöïc traïng, nhöõng thuaän lôïi, khoù khaên hieän nay ñeå töø ñoù ñöa caùc giaûi phaùp hoaøn thieän vaø phaùt trieån nghieäp vuï. Ñoù cuõng chính laø muïc tieâu nghieân cöùu cuûa Luaän vaên naøy vôùi ñeà taøi “PHAÙT TRIEÅN VAØ HOAØN THIEÄN NGHIEÄP VUÏ BAO THANH TOAÙN TAÏI CAÙC NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI VIEÄT NAM”. Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu Thoâng qua vieäc tìm hieåu toång quan cô sôû lyù luaän veà nghieäp vuï bao thanh toaùn vaø kinh nghieäm cuûa caùc nöôùc treân theá giôùi ñaõ aùp duïng thaønh coâng hoaëc thaát baïi nghieäp vuï naøy, töø ñoù, nghieân cöùu thöïc traïng nghieäp vuï bao thanh toaùn taïi caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam, bao goàm nhöõng thuaän lôïi, khoù khaên vaø nhöõng nguyeân nhaân khaùch quan vaø chuû quan, Luaän vaên ñaõ neâu baät moät soá giaûi phaùp nhaèm phaùt trieån vaø hoaøn thieän nghieäp vuï bao thanh toaùn nhaèm ñöa nghieäp vuï naøy sôùm ñöôïc trieån khai vaø aùp duïng roäng raõi treân thò tröôøng taøi chính Vieät Nam. Phöông phaùp nghieân cöùu
3 Luaän vaên ñöôïc nghieân cöùu döïa treân phöông phaùp duy vaät bieän chöùng keát hôïp vôùi phöông phaùp toång hôïp, phaân tích thoáng keâ töø ñoù ñöa ra nhöõng giaûi phaùp goùp phaàn hoaøn thieän vaø phaùt trieån nghieäp vuï bao thanh toaùn taïi caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam. Luaän vaên coøn ñöôïc nghieân cöùu döïa treân söï höôùng daãn vaø trao ñoåi yù kieán vôùi giaûng vieân höôùng daãn, vôùi caùc caùn boä nghieäp vuï ngaân haøng AÙ Chaâu, ngaân haøng HSBC vaø caùc taøi lieäu tham khaûo khaùc. Ñoùng goùp cuûa luaän vaên Ñeà taøi ñaõ neâu baät tính caáp thieát, giuùp ta coù caùi nhìn khaùi quaùt veà thöïc traïng tình hình nghieäp vuï bao thanh toaùn treân thò tröôøng taøi chính Vieät Nam, töø ñoù, goùp phaàn neâu baät nhöõng giaûi phaùp vaø kieán nghò nhaèm hoaøn thieän vaø phaùt trieån nghieäp vuï bao thanh toaùn, giuùp cho dòch vuï taøi chính môùi naøy coù theå aùp duïng vaø vaän haønh moät caùch troâi chaûy hôn trong heä thoáng ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam. Keát caáu ñeà taøi Noäi dung cô baûn cuûa Luaän vaên ñöôïc theå hieän qua ba chöông sau: Chöông 1: Toång quan veà taøi trôï thöông maïi vaø cô sôû lyù luaän veà nghieäp vuï bao thanh toaùn. Chöông 2: Thöïc traïng nghieäp vuï bao thanh toaùn taïi caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam. Chöông 3: Giaûi phaùp phaùt trieån vaø hoaøn thieän nghieäp vuï bao thanh toaùn taïi caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam. Do ñeà taøi coøn khaù môùi meû, Luaän vaên seõ khoâng traùnh khoûi coøn nhöõng thieáu xoùt caû veà lyù thuyeát vaø kinh nghieäm thöïc tieãn. Kính mong ñöôïc söï goùp yù vaø chæ daãn cuûa quyù Thaày, Coâ ñeå ngöôøi vieát coù hieåu bieát hoaøn chænh hôn.
4 CHÖÔNG 1: TOÅNG QUAN VEÀ TAØI TRÔÏ THÖÔNG MAÏI VAØ CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ NGHIEÄP VUÏ BAO THANH TOAÙN 1.1 Toång quan veà taøi trôï thöông maïi 1.1.1 Khaùi nieäm veà taøi trôï thöông maïi Taøi trôï laø thuaät ngöõ phaûn aùnh vieäc ngaân haøng ñaùp öùng nhu caàu ña daïng cuûa caùc doanh nghieäp veà phaùt trieån kinh doanh, phoøng choáng ruûi ro, vaø gia taêng khaû naêng caïnh tranh. Vieäc taøi trôï mang laïi nhieàu lôïi ích cho doanh nghieäp vaø ñoàng thôøi cuõng mang laïi nguoàn thu nhaäp cho ngaân haøng töø caùc khoaûn laõi vaø phí dòch vuï. Vaäy taøi trôï thöông maïi laø gì? Taøi trôï thöông maïi coù theå ñöôïc hieåu nhö laø vieäc ngaân haøng cung öùng nguoàn voán cho doanh nghieäp phuïc vuï cho nhu caàu thöông maïi. Caùc khoaûn taøi trôï naøy thöôøng coù kyø haïn ngaén, thôøi gian thu hoài voán nhanh… Taøi trôï xuaát nhaäp khaåu ñöôïc xem laø hình thöùc cuûa taøi trôï thöông maïi quoác teá. 1.1.2 Taàm quan troïng cuûa taøi trôï thöông maïi quoác teá Neàn thöông maïi quoác teá ñaõ vaø ñang phaùt trieån maïnh meõ khoâng ngöøng trong suoát thôøi gian qua, cuøng vôùi söï gia taêng veà caùc moái quan heä thöông maïi song phöông, ña phöông. Theâm vaøo ñoù, tieán trình töï do hoaù taøi chính vaø hoäi nhaäp toaøn caàu ngaøy moät taêng cao ñaõ daàn daàn xoùa boû haøng raøo thöông maïi giöõa caùc quoác gia. Taát caû ñieàu naøy laøm cho nhu caàu veà thöông maïi gia taêng, keùo theo ñoù laø söï gia taêng nhu caàu veà caùc dòch vuï taøi chính quoác teá. Ngaân haøng vôùi vieäc thöïc hieän taøi trôï seõ cung caáp cho doanh nghieäp moät khoái löôïng voán lôùn nhaèm ñaùp öùng nhu caàu môû roäng vaø phaùt trieån kinh doanh. Thoâng qua
5 söï taøi trôï cuûa ngaân haøng, caùc doanh nghieäp seõ coù theâm söùc maïnh caïnh tranh vôùi caùc ñoái thuû khaùc ñeå daønh öu theá. Beân caïnh ñoù, qua hoaït ñoäng taøi trôï naøy ngaân haøng coøn giuùp cho caùc doanh nghieäp khaéc phuïc ñöôïc nhöõng khoù khaên trong hoaït ñoäng kinh doanh quoác teá. Vì theá, coù theå noùi raèng hoaït ñoäng taøi trôï thöông maïi cuûa caùc ngaân haøng chieám vò trí raát quan troïng trong vieäc thuùc ñaåy caùc doanh nghieäp phaùt trieån noùi rieâng vaø phaùt trieån hoaït ñoäng xuaát nhaäp khaåu cuûa Vieät Nam noùi chung. Ñieàu naøy theå hieän ôû caùc maët : - Goùp phaàn laøm giaûm nheï nhu caàu voán cho doanh nghieäp, giuùp doanh nghieäp coù theå toàn taïi vaø phaùt trieån trong thöông tröôøng, môû roäng ñöôïc khaû naêng saûn xuaát kinh doanh vaø oån ñònh vó moâ cuûa neàn kinh teá nhö giaûi quyeát vieäc laøm, giaûm thaát nghieäp, taêng nguoàn thu cho ngaân saùch… - Thoâng qua hoaït ñoäng taøi trôï cuûa ngaân haøng maø caùc doanh nghieäp coù theå ñoåi môùi trang thieát bò, kyõ thuaät, daây chuyeàn saûn xuaát vaø aùp duïng coâng ngheä hieän ñaïi… nhaèm laøm giaûm giaù thaønh saûn phaåm, taêng chaát löôïng vaø töø ñoù naâng cao khaû naêng caïnh tranh. Veà maët vó moâ, hình thöùc taøi trôï taïo ñieàu kieän cho haøng hoaù xuaát nhaäp khaåu löu thoâng troâi chaûy, hoaït ñoäng xuaát nhaäp khaåu seõ dieãn ra thöôøng xuyeân, lieân tuïc goùp phaàn phuïc vuï muïc tieâu phaùt trieån kinh teá cuûa ñaát nöôùc, goùp phaàn môû roäng quan heä ñoái ngoaïi vôùi caùc nöôùc treân theá giôùi. 1.1.3 Caùc phöông thöùc taøi trôï thöông maïi 1.1.3.1 Taøi trôï nhaäp khaåu - Taøi trôï theo phöông thöùc thanh toaùn tín duïng chöùng töø (L/C – Letter of Credit):
6 Trong phöông thöùc thanh toaùn L/C, nhaø xuaát khaåu yeâu caàu nhaø nhaäp khaåu tieán haønh thuû tuïc môû L/C taïi moät ngaân haøng vôùi caùc ñieàu kieän ñaõ ñöôïc thoaû thuaän. Thuû tuïc môû L/C cho khaùch haøng coù theå ñöôïc xem laø moät hình thöùc taøi trôï cho doanh nghieäp. Bôûi vì, khi ngaân haøng ñoàng yù môû L/C cho nhaø nhaäp khaåu bao haøm trong ñoù laø söï cam keát thanh toaùn cho ngöôøi höôûng lôïi L/C. Ngaân haøng seõ gaùnh chòu ruûi ro neáu nhaø nhaäp khaåu khoâng coù khaû naêng thanh toaùn. Trong tröôøng hôïp naøy, ngaân haøng seõ laø ngöôøi thanh toaùn cho L/C maø mình ñaõ môû ñeå ñaûm baûo uy tín. Ñieàu naøy mang yù nghóa cuûa vieäc cung caáp moät khoaûn tín duïng ngaàm cho khaùch haøng. Do ñoù, khi quyeát ñònh môû L/C, ngaân haøng caàn thaåm ñònh nhaø nhaäp khaåu moät caùch caån thaän. - Cho vay kyù quyõ : Kyù quyõ laø moät ñieàu kieän baét buoäc, moät quy ñònh cuûa ngaân haøng phaùt sinh trong tröôøng hôïp khaùch haøng xin ñöôïc baûo laõnh, môû L/C. Khaùch haøng seõ noäp moät khoaûn tieàn nhaát ñònh vaøo taøi khoaûn kyù quyõ cuûa hoï taïi ngaân haøng xin baûo laõnh. Khoaûn tieàn naøy seõ ñöôïc phong toaû trong taøi khoaûn taïi ngaân haøng cho ñeán khi nghóa vuï baûo laõnh cuûa ngaân haøng chaám döùt. Giaù trò kyù quyõ thöôøng tyû leä thuaän vôùi giaù trò hôïp ñoàng doanh nghieäp xin ñöôïc baûo laõnh. Ngaân haøng xem xeùt haïn möùc baûo laõnh döïa vaøo giaù trò cuûa khoaûn baûo laõnh, uy tín cuûa khaùch haøng vaø ruûi ro cuûa khoaûn baûo laõnh. Tuøy möùc ñoä ruûi ro maø ngaân haøng coù theå yeâu caàu khaùch haøng kyù quyõ ôû nhöõng möùc ñoä khaùc nhau (coù theå dao ñoäng töø 30% ñeán 100% giaù trò baûo laõnh). Thoâng qua hình thöùc kyù quyõ, ngaân haøng coù theå giaûm thieåu ñöôïc ruûi ro trong quaù trình baûo laõnh cho doanh nghieäp. Nhöng veà phía doanh nghieäp, do tieàn kyù quyõ bò phong toaû trong taøi khoaûn theo thôøi gian ngaân haøng chaáp nhaän baûo laõnh neân moät phaàn voán cuûa doanh nghieäp seõ bò ñoùng baêng. - Cho vay baét buoäc:
7 Cho vay baét buoäc phaùt sinh khi nhaø nhaäp khaåu khoâng hoaëc chöa ñuû khaû naêng thanh toaùn khi boä chöùng töø ñeán haïn thanh toaùn. Ngaân haøng cho vay treân giaù trò tieàn haøng coøn thieáu ñeå thanh toaùn ñuùng haïn cho beân ñoái taùc. Vôùi hình thöùc cho vay naøy, doanh nghieäp phaûi chòu moät laõi suaát nhaát ñònh cho ñeán khi khoaûn vay ñöôïc thanh toaùn. 1.1.3.2 Taøi trôï xuaát khaåu - Chieát khaáu boä chöùng töø: Chieát khaáu chöùng töø laø hình thöùc ngaân haøng taøi trôï nhaø xuaát khaåu, thoâng qua vieäc mua laïi hoaëc cho vay treân cô sôû giaù trò boä chöùng töø trôn ñöôïc nhaø xuaát khaåu xuaát trình. Soá tieàn chieát khaáu laø soá tieàn doanh nghieäp ñöôïc höôûng sau khi ñaõ tröø ñi caùc khoaûn laõi vaø hoa hoàng. Taùc duïng hoaït ñoäng chieát khaáu laø taøi trôï voán löu ñoäng cho nhaø xuaát khaåu, ñaûm baûo saûn xuaát kinh doanh lieân tuïc, khoâng bò giaùn ñoaïn trong thôøi gian chôø ngöôøi nhaäp khaåu thanh toaùn tieàn haøng. Phaïm vi chieát khaáu boä chöùng töø thöôøng chæ ñöôïc aùp duïng trong phöông thöùc thanh toaùn L/C. Bôûi vì, noù coù söï raøng buoäc chaët cheõ vieäc giao haøng cuûa ngöôøi xuaát khaåu vaø traùch nhieäm thanh toaùn cuûa ngöôøi nhaäp khaåu thoâng qua caùc ngaân haøng phuïc vuï caùc beân. So vôùi caùc phöông thöùc thanh toaùn quoác teá khaùc, phöông thöùc thanh toaùn L/C coù ruûi ro thaáp hôn. Chieát khaáu thoâng thöôøng coù hai loaïi laø chieát khaáu truy ñoøi vaø chieát khaáu mieãn truy ñoøi. + Chieát khaáu coù truy ñoøi: Ngaân haøng thöïc hieän vieäc cho vay treân cô sôû ngöôøi xuaát khaåu xuaát trình boä chöùng töø. Thôøi gian cho vay ñöôïc tính baèng thôøi gian caàn thieát trung bình ñeå ñoøi tieàn nhaø nhaäp khaåu. Khi ñoù, traùch nhieäm nhaø xuaát khaåu vaãn coøn cho ñeán khi ngaân haøng ñoøi ñöôïc tieàn töø nhaø nhaäp khaåu. + Chieát khaáu mieãn truy ñoøi: Ngaân haøng mua laïi boä chöùng töø xuaát khaåu hoaøn haûo töø ngöôøi xuaát khaåu. Giaù mua seõ thaáp hôn giaù trò boä chöùng töø, do ngaân
8 haøng tröø laïi phí chieát khaáu vaø thôøi gian caàn thieát trung bình ñeå ñoøi laïi tieàn nhaø nhaäp khaåu. Chieát khaáu mieãn truy ñoøi coù nghóa laø ngöôøi xuaát khaåu baùn haún boä chöùng töø cho ngaân haøng, nhaän tieàn vaø khoâng coøn traùch nhieäm hoaøn traû. Traùch nhieäm thu tieàn vaø quyeàn söû duïng soá tieàn thu ñöôïc hoaøn toaøn thuoäc veà ngaân haøng. Thoâng qua hình thöùc chieát khaáu, ngaân haøng coù theå taøi trôï moät phaàn voán löu ñoäng cho ngöôøi xuaát khaåu nhaèm ñaûm baûo quaù trình saûn xuaát kinh doanh khoâng bò giaùn ñoaïn. 1.1.3.3 Taøi trôï treân cô sôû hoái phieáu - Chieát khaáu hoái phieáu: Nhaø xuaát khaåu khi baùn chòu haøng hoaù cho nhaø nhaäp khaåu ôû nöôùc ngoaøi, hoï seõ kí phaùt hoái phieáu coù kyø haïn. Nhaø nhaäp khaåu hoaëc ngaân haøng cuûa nhaø nhaäp khaåu kyù chaáp nhaän vaøo hoái phieáu. Soá tieàn treân hoái phieáu ñöôïc ñaûm baûo thanh toaùn khi ñaùo haïn. Tuy nhieân, neáu nhaø xuaát khaåu phaùt sinh nhu caàu voán, hoï coù theå mang hoái phieáu ñoù ñeán ngaân haøng ñeå xin chieát khaáu, nghóa laø xin nhaän tieàn tröôùc vaø chuyeån quyeàn höôûng lôïi hoái phieáu cho ngaân haøng chieát khaáu. Trong nghieäp vuï naøy, thoâng thöôøng ngaân haøng chæ nhaän chieát khaáu ñoái vôùi hoái phieáu maø khaû naêng thanh toaùn khi ñaùo haïn cuûa hoái phieáu khaù chaéc chaén. - Chaáp nhaän hoái phieáu: Chaáp nhaän hoái phieáu laø nghieäp vuï maø trong thôøi gian quy ñònh, beân baùn phaûi xuaát trình cho beân mua ñeå hoï kyù chaáp nhaän traû tieàn hoái phieáu. Hoái phieáu chæ coù theå löu thoâng deã daøng khi noù ñaõ ñöôïc kyù chaáp nhaän traû tieàn khi ñeán haïn. Treân phöông dieän ngaân haøng, vieäc chaáp nhaän hoái phieáu cuõng ñoàng nghóa vôùi vieäc caáp tín duïng cho khaùch haøng. Nhaø nhaäp khaåu trôû thaønh ngöôøi vay khoaûn tín duïng. Khoaûn tín duïng naøy ñöôïc xem laø hình thöùc, moät söï ñaûm baûo veà taøi chính.
9 Khoaûn vay chæ trôû thaønh khoaûn vay thöïc söï khi nhaø nhaäp khaåu khoâng thanh toaùn tieàn cho beân xuaát khaåu khi ñeán haïn. Khi ñoù, ngaân haøng chòu traùch nhieäm thanh toaùn. Hình thöùc chaáp nhaän hoái phieáu xaûy ra khi beân baùn vaø beân mua chöa tin töôûng nhau veà khaû naêng thanh toaùn. Beân baùn ñeà nghò beân mua yeâu caàu moät ngaân haøng ñöùng ra chaáp nhaän traû tieàn treân hoái phieáu do beân baùn kyù phaùt. Khi ngaân haøng ñaõ ñoàng yù coù nghóa laø moïi ruûi ro seõ do ngaân haøng chòu. Hình thöùc naøy mang laïi lôïi ích laø, vôùi söï chaáp nhaän cuûa ngaân haøng, nhaø xuaát khaåu coù ñöôïc söï ñaûm baûo chaéc chaén veà khaû naêng thanh toaùn vaø khi caàn coù theå mang hoái phieáu naøy chieát khaáu ñeå thu tieàn. Ñieàu naøy taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho caû nhaø xuaát khaåu vaø nhaø NK khi hoï coù theå mua ñöôïc haøng hoaù phuïc vuï cho vieäc saûn xuaát kinh doanh cuûa mình. 1.1.3.4 Nghieäp vuï bao thanh toaùn vaø nghieäp vuï mua baùn nôï - Nghieäp vuï bao thanh toaùn (Factoring): Nghieäp vuï bao thanh toaùn laø moät nghieäp vuï taøi trôï maø toå chöùc bao thanh toaùn ñöùng ra mua laïi caùc khoaûn phaûi thu coù truy ñoøi hoaëc mieãn truy ñoøi, nhaèm giuùp doanh nghieäp coù theå coù ñöôïc nguoàn voán löu ñoäng boå sung cho quaù trình kinh doanh. Nghieäp vuï bao thanh toaùn theå hieän toå chöùc bao thanh toaùn bao toaøn boä caùc khoaûn phaûi thu cho ngöôøi baùn vaø cho nhieàu ñoái töôïng cuøng moät luùc. Nghieäp vuï naøy thöôøng coù thôøi haïn ngaén vaø söû duïng cho nhöõng hoaït ñoäng xuaát nhaäp khaåu khoâng söû duïng ñeán tín duïng chöùng töø, hoái phieáu. - Nghieäp vuï mua baùn nôï (Forfaiting): Laø nghieäp vuï mua laïi caùc khoaûn nôï seõ ñeán haïn thanh toaùn vaøo moät ngaøy trong töông lai, hình thaønh töø vieäc giao haøng hoaù hay cung öùng dòch vuï maø phaàn lôùn laø caùc giao dòch xuaát nhaäp khaåu khoâng truy ñoøi. Forfaiting thöôøng ñöôïc söû duïng
10 trong daøi haïn vaø hoaït ñoäng döïa vaøo cô sôû cuûa tín duïng chöùng töø, hoái phieáu vaø baûo ñaûm thanh toaùn cuûa ngaân haøng. Ñaây laø nghieäp vuï bao thanh toaùn cho nhöõng khoaûn phaûi thu cuï theå, rieâng leû trong toaøn boä quaù trình xuaát nhaäp khaåu daøi haïn vaø cho töøng ñoái töôïng cuï theå. 1.2 Cô sôû lyù luaän veà nghieäp vuï bao thanh toaùn 1.2.1 Lòch söû hình thaønh vaø phaùt trieån nghieäp vuï bao thanh toaùn Nghieäp vuï bao thanh toaùn coù lòch söû phaùt trieån laâu daøi, xuaát phaùt töø hoaït ñoäng ñaïi lyù höôûng hoa hoàng, những người thực hiện việc mua bán và luân chuyển hàng hoá khoaûng 2000 naêm tröôùc döôùi thôøi ñeá cheá La Maõ. Do hệ thống thoâng tin coøn sô khai, ñaïi lyù hoa hoàng thöïc hieän chöùc naêng tieáp thò quan troïng trong giao dòch thöông maïi giöõa nhaø saûn xuaát nöôùc ngoaøi vaø ngöôøi mua trong nöôùc. Laø ñaïi lyù, hoï thöïc söï naém giöõ quyeàn sôû höõu (chöù khoâng phaûi treân danh nghóa) haøng hoaù beân uyû nhieäm – nhaø saûn xuaát nöôùc ngoaøi – roài giao haøng hoaù ñoù cho ngöôøi mua trong nöôùc, ghi soå doanh thu vaø thu nôï khi ñeán haïn, chuyeån dö nôï cho beân uyû nhieäm thu sau khi ñaõ tröø phaàn hoa hoàng cuûa mình, thöôøng ñöôïc theå hieän baèng phaàn traêm cuûa toång doanh thu. Cuøng vôùi söï phaùt trieån toaøn caàu cuûa ngaønh coâng nghieäp Anh vaøo theá kyû 14 - 15 laø söï lôùn maïnh trong taàm quan troïng cuûa ñaïi lyù bao thanh toaùn. Khi hoï daàn tin caäy vaøo khaû naêng traû nôï cuûa ngöôøi mua trong nöôùc maø hoï giao dòch cuøng, hoï baét ñaàu caáp tín duïng cho ngöôøi uûy nhieäm mình ñeå ñöôïc höôûng hoa hoàng cao hôn. Ñeán cuoái theá kyû 19, moät söï thay ñoåi quan troïng trong thöông maïi theá giôùi ñaõ xaûy ra. Myõ phaùt trieån thaønh moät quoác gia chuû quyeàn vaø trôû neân ít bò phuï thuoäc vaøo haøng hoaù nöôùc ngoaøi. Söï phaùt trieån cuûa ngaønh coâng nghieäp Myõ laø do daân soá vaø löïc luôïng lao ñoäng trong nöôùc taêng raát nhanh, taøi nguyeân thieân nhieân dö thöøa, vaø söï aùp
11 ñaët bieåu thueá gaét gao vôùi haøng hoaù nöôùc ngoaøi. Ñoàng thôøi, nhöõng nhaø saûn xuaát Myõ phaùt trieån ñoäi nguõ tieáp thò cuûa mình vaø vì vaäy, nhu caàu chöùc naêng marketing maø ñaïi lyù bao thanh toaùn thöôøng thöïc hieän giaûm ñi. Tuy nhieân, moät laàn nöõa, caùc ñaïi lyù bao thanh toaùn laïi phaùt trieån vaø ñieàu chænh theo nhu caàu neàn kinh teá môùi trong nöôùc, taäp trung vaøo tín duïng, thu nôï, keá toaùn vaø chöùc naêng taøi chính (thöôøng laø thoâng baùo cho ngöôøi mua vieäc baùn caùc khoaûn phaûi thu). Vieäc giao cho ñaïi lyù bao thanh toaùn thöïc hieän caùc chöùc naêng naøy cho pheùp caùc nhaø saûn xuaát ngaønh deät cuûa Myõ taäp trung vaøo saûn xuaát vaø tieáp thò trong thôøi kyø phaùt trieån raát nhanh naøy. Vaøo ñaàu theá kyû 20, khi caùc nhaø saûn xuaát Myõ môû roäng sang caùc ngaønh may maëc, ñoà noäi thaát vaø thaûm thì caùc ñaïi lyù bao thanh toaùn cuûa Myõ cuõng môû roäng chuyeân moân vaø dòch vuï sang caùc ngaønh coâng nghieäp naøy. Ñeán giöõa theá kyû 20, bao thanh toaùn Myõ phaùt trieån sang caùc ngaønh coâng nghieäp môùi nhö ñieän, hoaù chaát, sôïi toång hôïp. Töø khi môùi ra ñôøi, doanh soá nghieäp vuï bao thanh toaùn raát ít. Nhöng qua thôøi gian, doanh soá naøy ñaõ ngaøy moät taêng leân. Soá löôïng ñôn vò tham gia thöïc hieän nghieäp vuï bao thanh toaùn taêng leân nhanh choùng. Tính töø luùc baét ñaàu hình thaønh vôùi chæ moät vaøi ñôn vò bao thanh toaùn thì tính ñeán cuoái naêm 2005, treân theá giôùi ñaõ coù hôn 1.003 ñôn vò bao thanh toaùn vôùi doanh soá ñaït hôn 1.016 tyû EUR. Vieäc gia taêng soá löôïng ñôn vò bao thanh toaùn vaø doanh soá bao thanh toaùn ñaõ noùi leân tính öu vieät cuûa nghieäp vuï naøy. Lòch söû hình thaønh nghieäp vuï bao thanh toaùn ñaõ coù töø laâu ñôøi vaø ñöôïc aùp duïng roäng raõi treân theá giôùi. Tuy nhieân, ñoái vôùi Vieät Nam, nghieäp vuï naøy vaãn coøn khaù môùi meõ trong hoaït ñoäng ngaân haøng noùi rieâng vaø neàn kinh teá noùi chung. 1.2.2 Khaùi nieäm nghieäp vuï bao thanh toaùn
12 Do nghieäp vuï bao thanh toaùn coù quaù trình lòch söû laâu ñôøi neân ñònh nghóa nghieäp vuï naøy cuõng heát söùc ña daïng. - Theo Töø ñieån kinh teá (Dictionary of Economic – Christopher Pass & Bryan Lones), “Nghieäp vuï bao thanh toaùn laø moät söï daøn xeáp taøi chính, qua ñoù moät coâng ty taøi chính chuyeân nghieäp (coâng ty mua nôï – factor firm) mua laïi caùc khoaûn nôï cuûa moät coâng ty vôùi soá tieàn ít hôn giaù trò cuûa khoaûn nôï ñoù. Lôïi nhuaän phaùt sinh töø söï cheânh leäch giöõa tieàn thu ñöôïc cuûa soá nôï ñaõ mua vaø giaù mua thöïc teá cuûa moùn nôï ñoù. Lôïi ích cuûa coâng ty baùn nôï laø nhaän ñöôïc tieàn ngay thay vì phaûi chôø ñeán luùc con nôï traû nôï, hôn nöõa laïi traùnh ñöôïc nhöõng phieàn toaùi vaø caùc chi phí trong vieäc theo ñuoåi caùc con nôï chaäm traû”. - Theo Töø ñieån thuaät ngöõ Ngaân haøng – Hans Klaus thì “Nghieäp vuï bao thanh toaùn laø moät loaïi hình taøi trôï döôùi daïng tín duïng chuyeån nhöôïng nôï. Moät coâng ty chuyeån toaøn boä hay moät phaàn khoaûn nôï cho moät coâng ty taøi chính chuyeân nghieäp (coâng ty mua nôï, thoâng thöôøng laø moät coâng ty tröïc thuoäc ngaân haøng). Coâng ty naøy ñaûm nhaän vieäc thu caùc khoaûn nôï vaø theo doõi caùc khoaûn phaûi thu ñeå höôûng thuû tuïc phí vaø coù luùc öùng tröôùc caùc khoaûn nôï. Thoâng thöôøng, coâng ty mua nôï phaûi chòu ruûi ro maát khaû naêng thanh toaùn cuûa moùn nôï” - Theo Coâng öôùc veà bao thanh toaùn quoác teá cuûa UNIDROIT 1988 (UNIDROIT Convention on International Factoring 1988), nghieäp vuï bao thanh toaùn ñöôïc ñònh nghóa nhö laø moät daïng taøi trôï baèng vieäc mua baùn caùc khoaûn nôï ngaén haïn trong giao dòch thöông maïi giöõa toå chöùc taøi trôï vaø beân cung öùng. Theo ñoù, toå chöùc taøi trôï thöïc hieän toái thieåu hai trong soá caùc chöùc naêng sau: Taøi trôï beân cung öùng (goàm cho vay vaø öùng tröôùc tieàn), quaûn lyù soå saùch lieân quan ñeán caùc khoaûn phaûi thu, thu nôï caùc khoaûn phaûi thu, baûo ñaûm ruûi ro khoâng thanh toaùn cuûa beân mua haøng.
13 - Coøn Hieäp hoäi bao thanh toaùn theá giôùi FCI (Factors Chain International) thì ñònh nghóa nghieäp vuï bao thanh toaùn laø moät loaïi hình dòch vuï taøi chính troïn goùi bao goàm söï keát hôïp giöõa taøi trôï voán hoaït ñoäng, baûo hieåm ruûi ro tín duïng, theo doõi caùc khoaûn phaûi thu vaø dòch vuï thu hoä. Ñoù laø moät söï thoûa thuaän giöõa ngöôøi cung caáp dòch vuï bao thanh toaùn (factor) vôùi ngöôøi cung öùng haøng hoaù dòch vuï hay coøn goïi laø ngöôøi baùn haøng trong quan heä mua baùn haøng hoaù (seller). Theo nhö thoaû thuaän factor seõ mua lai caùc khoaûn phaûi thu cuûa ngöôøi baùn döïa treân khaû naêng traû nôï cuûa ngöôøi mua trong quan heä mua baùn haøng hoaù (buyer) hay coøn goïi laø con nôï trong quan heä tín duïng (debtor). - Theo Quy cheá hoaït ñoäng bao thanh toaùn cuûa caùc toå chöùc tín duïng ban haønh keøm theo quyeát ñònh soá 1096/2004/QÑ-NHNN ban haønh ngaøy 06/09/2004 cuûa Thoáng ñoác Ngaân Haøng Nhaø Nöôùc Vieät Nam, nghieäp vuï bao thanh toaùn laø “moät hình thöùc caáp tín duïng cuûa toå chöùc tín duïng cho beân baùn haøng thoâng qua vieäc mua baùn caùc khoaûn phaûi thu phaùt sinh töø vieäc mua baùn haøng hoaù ñaõ ñöôïc beân baùn haøng vaø beân mua haøng thoûa thuaän trong hôïp ñoàng mua, baùn haøng”. Toùm laïi, do moãi quoác gia coù ngoân ngöõ rieâng, coù taäp quaùn, luaät leä vaø nhu caàu taøi chính, kinh doanh rieâng bieät maø nghieäp vuï bao thanh toaùn coù nhieàu caùch ñònh nghóa khaùc nhau. Nhöng nhìn chung, nghieäp vuï bao thanh toaùn ñöôïc hieåu laø söï chuyeån nhöôïng nôï cuûa ngöôøi mua haøng (con nôï) töø ngöôøi baùn hay cung öùng dòch vuï (chuû nôï cuõ) sang ñôn vò bao thanh toaùn (chuû nôï môùi). Ñôn vò bao thanh toaùn ñaûm baûo vieäc thu nôï, traùnh caùc ruûi ro khoâng traû nôï hoaëc khoâng coù khaû naêng traû nôï cuûa ngöôøi mua.
14 Ngoaøi ra, nghieäp vuï bao thanh toaùn coøn bao goàm moät soá dòch vuï nhö quaûn lyù taøi khoaûn phaûi thu cuûa khaùch haøng, cung caáp caùc thoâng tin kinh teá, tieàn teä, tín duïng vaø thöông maïi nhaèm taêng thu vaø duy trì quan heä laâu daøi vôùi khaùch haøng. 1.2.3 Chöùc naêng cuûa nghieäp vuï bao thanh toaùn - Theo Ñieàu 1 Nhöõng quy ñònh chung veà hoaït ñoäng bao thanh toaùn quoác teá aán baûn thaùng 06/2004 cuûa FCI (General Rules for International Factoring Version FCI June 2004), hôïp ñoàng bao thanh toaùn laø moät hôïp ñoàng, theo ñoù nhaø cung caáp seõ chuyeån nhöôïng caùc khoaûn phaûi thu (hay moät phaàn caùc khoaûn phaûi thu) cho moät ñôn vò bao thanh toaùn, coù theå vì hoaëc khoâng vì muïc ñích taøi trôï, ñeå thöïc hieän ít nhaát moät trong caùc chöùc naêng: Keá toaùn soå saùch caùc khoaûn phaûi thu; Thu nôï caùc khoaûn phaûi thu; Phoøng ngöøa ruûi ro nôï xaáu; - Ñieàu 2 Chöông I Coâng öôùc UNIDROIT veà nghieäp vuï bao thanh toaùn quoác teá coøn boå sung theâm moät chöùc naêng nöõa laø taøi trôï cho ngöôøi baùn, bao goàm vieäc cho vay laãn vieäc öùng tieàn thanh toaùn tröôùc. - Vaäy, töø nhöõng quy ñònh treân, ta thaáy raèng nghieäp vuï bao thanh toaùn coù 4 chöùc naêng cô baûn laø: • Baûo hieåm tín duïng (Credit Cover). • Taøi trôï / öùng tröôùc (Finance). • Quaûn trò soå saùch caùc khoaûn phaûi thu (Account Receivable Ledger Administration). • Thu nôï caùc khoaûn phaûi thu (Collection of the account receivable). Ta seõ tieáp caän boán chöùc naêng naøy thoâng qua vieäc tìm hieåu noäi dung vaø lôïi ích cuûa caùc chöùc naêng ñoù ñoái vôùi doanh nghieäp. 1.2.3.1 Baûo hieåm tín duïng
15 Vôùi chöùc naêng naøy, ngöôøi baùn seõ ñöôïc ñaûm baûo laø ñôn vò bao thanh toaùn seõ traû cho ngöôøi baùn 100% giaù trò khoaûn phaûi thu ñaõ ñöôïc baûo hieåm khi: • Ngöôøi mua maát khaû naêng thanh toaùn; hay • Khoaûn phaûi thu quaù 90 ngaøy keå töø ngaøy ñaùo haïn cuûa hoaù ñôn. Tuy nhieân, trong tröôøng hôïp naøy, thôøi gian ñôn vò bao thanh toaùn thanh toaùn cho ngöôøi baùn coù theå khaùc nhau do söï thoûa thuaän tröôùc, nhöng thöôøng thì ñôn vò bao thanh toaùn cam keát seõ thanh toaùn khi ngöôøi mua maát khaû naêng thanh toaùn. Vaäy theá naøo laø moät khoaûn phaûi thu ñöôïc baûo hieåm? Ñoù laø khi ñôn vò bao thanh toaùn caáp cho ngöôøi mua haøng moät haïn möùc tín duïng (muïc ñích laø ñeå thanh toaùn tieàn haøng), khi ngöôøi mua kyù hôïp ñoàng mua baùn haøng hoaù vôøi ngöôøi baùn, thì giaù trò khoaûn phaûi thu phaûi nhoû hôn hoaëc baèng haïn möùc coøn laïi cuûa ngöôøi mua. Luùc naøy, neáu khoâng coù tranh chaáp giöõa ngöôøi mua vaø ngöôøi baùn thì khoaûn phaûi thu aáy ñöôïc goïi laø khoaûn phaûi thu ñöôïc baûo hieåm. Caàn löu yù moät ñieàu raèng, neáu khoaûn phaûi thu coù giaù trò lôùn hôn haïn möùc coøn laïi cuûa ngöôøi mua thì giao dòch mua baùn vaãn ñöôïc thöïc hieän, nhöng giaù trò khoaûn phaûi thu taêng theâm seõ khoâng ñöôïc ñôn vò bao thanh toaùn baûo hieåm töùc laø seõ khoâng thanh toaùn neáu ngöôøi mua maát khaû naêng thanh toaùn hoaëc khoâng thanh toaùn trong thôøi gian 90 ngaøy. Chöùc naêng naøy mang laïi lôïi ích cho caùc doanh nghieäp baùn haøng laø: • Khoaûn phaûi thu ñöôïc baûo hieåm vaø khoâng coù tranh chaáp seõ ñöôïc thanh toaùn trong 90 ngaøy keå töø ngaøy hoaù ñôn ñaùo haïn. • Loaïi boû toån thaát do caùc khoaûn nôï xaáu. • Ngöôøi baùn coù theå coù ñöôïc söï ñaùnh giaù cuûa chuyeân gia veà tö caùch tín duïng cuûa ngöôøi mua. 1.2.3.2 Taøi trôï / öùng tröôùc
16 Vôùi chöùc naêng naøy, ñôn vò bao thanh toaùn cam keát seõ öùng tröôùc cho ngöôøi baùn moät soá tieàn vôùi tæ leä khoaûng 70-80% giaù trò caùc khoaûn phaûi thu ñaït tieâu ean . Khi khoaûn phaûi thu ñöôïc thanh toaùn thì ngöôøi baùn seõ nhaän tieáp soá tieàn coøn laïi sau khi ñaõ tröø ñi phí vaø laõi. Nhôø ñoù maø ngöôøi baùn khoâng phaûi ñôïi ñeán ean thôøi gian baùn chòu maø vaãn coù theâm tieàn ñeå boå sung voán löu ñoäng. Trong ñieàu kieän hieän nay, voán löu ñoäng oån ñònh seõ giuùp cho doanh nghieäp coù ñieàu kieän phaùt trieån nhanh hôn. Lôïi ích cuûa chöùc naêng naøy mang laïi cho doanh nghieäp laø: • Cung caáp theâm moät khoaûn voán löu ñoäng baèng tieàn ñeå taøi trôï cho vieäc môû roäng saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp. • Coù theå ñöôïc ngaân haøng taøi trôï soá tieàn nhieàu hôn laø cho vay truyeàn thoáng. Vì soá tieàn taøi trôï phuï thuoäc giaù trò khoaûng phaûi thu, vaø neáu khoaûn phaûi thu lôùn thì seõ ñöôïc taøi trôï nhieàu hôn. • Khi coù tieàn, doanh nghieäp baùn haøng coù theå traû tieàn haøng cho nhaø cung caáp ñuùng heïn. Nhôø ñoù, uy tín doanh nghieäp baùn haøng coù theå taêng ean. • Chuû doanh nghieäp seõ khoâng bò maát quyeàn kieåm soaùt doanh nghieäp, vì doanh nghieäp baùn haøng khoâng caàn kieám nguoàn voán boå sung töø nhöõng coå ñoâng beân ngoaøi khi thieáu voán. 1.2.3.3 Quaûn trò soå saùch caùc khoaûn phaûi thu Ñôn vò bao thanh toaùn seõ quaûn lyù hoaù ñôn, caùc giaáy nhaän nôï vaø caùc khoaûn thanh toaùn lieân quan ñeán ngöôøi mua. Khi thích hôïp thì ñôn vò bao thanh toaùn seõ gôûi thoâng baùo cho ngöôøi mua veà vieäc ngöôøi baùn ñaõ chuyeån nhöôïng caùc khoaûn phaûi thu cho ñôn vò bao thanh toaùn. Vaø ngöôøi mua phaûi thanh toaùn tieàn cho ñôn vò bao thanh toaùn. Ngöôøi baùn seõ nhaän caùc baùo caùo haøng kyø veà tình traïng cuûa soå quaûn lyù caùc
17 khoaûn phaûi thu. Ñieàu naøy seõ giuùp ngöôøi baùn bieát ñöôïc vay ñuû veà vieäc thanh toaùn cuûa ngöôøi mua. Vôùi chöùc naêng naøy, ngöôøi baùn coù nhöõng lôïi ích sau: • Tieát kieäm ñöôïc chi phí nhaân söï cho doanh nghieäp, ñaëc bieät laø nhöõng doanh nghieäp ñang phaùt trieån maïnh. Caùc doanh nghieäp naøy coù caùc khoaûn phaûi thu gia taêng raát nhanh, ñeå quaûn lyù caùc khoaûn phaûi thu hoï phaûi thueâ theâm nhaân vieân. Bao thanh toaùn seõ giuùp hoï giaûm bôùt soá nhaân vieân khoâng caàn thieát. • Giaûm ñöôïc caùc khoaûn chi phí haønh chính nhö böu ñieän, ñieän thoaïi, fax, di chuyeån… Vì ñaây laø nhöõng chi phí khoâng theå traùnh khoûi trong vieäc thu nôï. • Tieát giaûm thôøi gian quaûn lyù cho doanh nghieäp. 1.2.3.4 Thu nôï caùc khoaûn phaûi thu Moät trong nhöõng vaán ñeà trong vieäc söû duïng phöông thöùc thanh toaùn môû soå (Open Account) laø ngöôøi mua khoâng thanh toaùn cho ngöôøi baùn khi chöa nhaän ñöôïc haøng hoaù. Vaø ñôn vò bao thanh toaùn seõ giuùp giaûi quyeát vaán ñeà naøy baèng caùch thay doanh nghieäp ñi ñoøi nôï neáu ngöôøi mua khoâng thanh toaùn. Chöùc naêng naøy mang ñeán nhöõng lôïi ích cho ngöôøi baùn laø: • Ngöôøi baùn coù theå taäp trung vaøo coâng vieäc chính cuûa mình laø saûn xuaát vaø baùn haøng, thay vì phaûi toán thôøi gian ñi thu tieàn haøng ñaõ baùn. • Ngöôøi baùn coù theå “aån mình” sau ñôn vò bao thanh toaùn, ñeå traùnh aûnh höôûng xaáu trong tröôøng hôïp ngöôøi mua haøng khoâng thanh toaùn. • Vieäc thu tieàn cuûa nhaø bao thanh toaùn seõ nhanh hôn vì hoï chuyeân nghieäp hôn. Nhôø ñoù, chi phí taøi chính seõ ít hôn. ÖÙng vôùi moãi chöùc naêng, bao thanh toaùn mang laïi nhöõng lôïi ích nhaát ñònh rieâng, nhöng khoâng phaûi luùc naøo bao thanh toaùn cuõng hoäi ñuû 4 chöùc naêng aáy, maø
18 ñieàu ñoù coøn tuyø thuoäc vaøo loaïi saûn phaåm bao thanh toaùn maø nhaø bao thanh toaùn cung caáp. Chuùng ta seõ laøm roõ vaán ñeà naøy qua vieäc nghieân cöùu caùc loaïi hình bao thanh toaùn trong phaàn tieáp theo sau ñaây. 1.2.4 Caùc loaïi hình veà nghieäp vuï bao thanh toaùn Döïa vaøo nhöõng tieâu chí phaân loaïi khaùc nhau maø ta coù nhöõng caùch phaân loaïi bao thanh toaùn khaùc nhau, ta coù theå phaân loaïi bao thanh toaùn theo phaïm vi thöïc hieän, theo tính chaát hoaøn traû cuûa khoaûn taøi trôï hoaëc theo tính chaát taøi trôï… 1.2.4.1 Phaân loaïi theo phaïm vi thöïc hieän 1.2.4.1.1 Nghieäp vuï bao thanh toaùn trong nöôùc Nghieäp vuï bao thanh toaùn trong nöôùc laø hình thöùc taøi trôï tín duïng cho caùc doanh nghieäp trong nöôùc, trong ñoù, ñôn vò bao thanh toaùn, thöôøng laø caùc toå chöùc tín duïng, seõ ñöùng ra mua laïi caùc khoaûn nôï chöa ñeán haïn thanh toaùn ñeå trôû thaønh chuû nôï tröïc tieáp ñöùng ra ñoøi nôï ngöôøi mua haøng, ñoàng thôøi cung daáp dòch vuï quaûn lyù soå caùi cho khaùch haøng. Loaïi hình nghieäp vuï bao thanh toaùn naøy ñöôïc thöïc hieän khaù thuaän lôïi vì noù dieãn ra trong moät quoác gia. Do ñoù, caùc ñôn vò bao thanh toaùn coù theå thöôøng xuyeân theo doõi vaø kieåm tra caùc doanh nghieäp cuõng nhö caùc khoaûn phaûi thu moät caùch deã daøng. 1.2.4.1.2 Nghieäp vuï bao thanh toaùn quoác teá Nghiệp vụ bao thanh toaùn quoác teá hay coøn goïi laø nghieäp vuï bao thanh toaùn xuaát nhaäp khaåu laø nghieäp vuï maø ñôn vò bao thanh toaùn cung caáp nghieäp vuï bao thanh toaùn cho nhaø xuaát khaåu vaø nhaø nhaäp khaåu ôû hai quoác gia khaùc nhau, coù hoaït ñoäng mua baùn vöôït qua bieân giôùi cuûa moät quoác gia. Töùc laø hoaït ñoäng caáp tín duïng cuûa ñôn vò bao thanh toaùn cho beân baùn haøng thoâng qua vieäc mua laïi caùc chöùng töø coù
19 giaù, caùc khoaûn phaûi thu phaùt sinh töø vieäc mua baùn haøng hoaù ñaõ ñöôïc beân mua haøng vaø beân baùn haøng thoûa thuaän trong hôïp ñoàng mua baùn haøng hoaù, maø vieäc mua baùn vöôït ra khoûi phaïm vi moät quoác gia. Vôùi hình thöùc naøy thì coù söï tham gia cuûa heä thoáng 2 ñaïi lyù bao thanh toaùn, moät ñaïi lyù taïi nöôùc nhaø xuaát khaåu vaø moät ñaïi lyù taïi nöôùc nhaø nhaäp khaåu. 1.2.4.2 Phaân loaïi theo tính chaát coù hoaøn traû cuûa caùc khoaûn taøi trôï 1.2.4.2.1 Nghieäp vuï bao thanh toaùn coù truy ñoøi Nghieäp vuï bao thanh toaùn coù truy ñoøi laø hình thöùc bao thanh toaùn maø ñôn vò bao thanh toaùn coù quyeàn ñoøi laïi soá tieàn ñaõ öùng tröôùc cho beân baùn haøng, khi beân mua haøng khoâng coù khaû naêng hoaøn thaønh nghóa vuï thanh toaùn caùc khoaûn phaûi thu. Ñaây laø nghieäp vuï bao thanh toaùn cung caáp vay caùc chöùc naêng cuûa nghieäp vuï bao thanh toaùn, tröø chöùc naêng baûo hieåm ruûi ro tín duïng. 1.2.4.2.2 Nghieäp vuï bao thanh toaùn mieãn truy ñoøi Ñaây laø nghieäp vuï bao thanh toaùn cung caáp chöùc naêng baûo hieåm ruûi ro tín duïng. Ñôn vò bao thanh toaùn phaûi chòu hoaøn toaøn traùch nhieäm ñoái vôùi ruûi ro khoâng thu ñöôïc tieàn thanh toaùn, vôùi ñieàu kieän khoâng coù tranh chaáp giöõa ngöôøi baùn vaø ngöôøi mua. Ñôn vò bao thanh toaùn khoâng coù quyeàn ñoøi laïi soá tieàn ñaõ öùng tröôùc hay ñaõ thanh toaùn cho ngöôøi baùn haøng vaø phaûi thanh toaùn vay ñuû 100% giaù trò hoùa ñôn. Nghieäp vuï bao thanh toaùn vay ñuû vaø bao thanh toaùn ñeán haïn chính laø bao thanh toaùn mieãn truy ñoøi. 1.2.4.3 Phaân loaïi theo tính chaát taøi trôï 1.2.4.3.1 Nghieäp vuï bao thanh toaùn chieát khaáu Laø hình thöùc bao thanh toaùn maø ñôn vò bao thanh toaùn seõ chieát khaáu caùc khoaûn phaûi thu tröôùc ngaøy ñaùo haïn.