Luận văn thạc sĩ kinh tế: Quản lý rủi ro tín dụng tại ngân hàng đầu tư và phát triển Việt Nam

Chia sẻ: Bfvhgfff Bfvhgfff | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:78

Thêm vào BST

Báo xấu

375
lượt xem 184
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn thạc sĩ kinh tế: Quản lý rủi ro tín dụng tại ngân hàng đầu tư và phát triển Việt Nam trình bày lý luận chung về tín dụng và quản lý tín dụng, thực trạng hoạt động tín dụng và hoạt động tín dụng và quản lý rủi ro tín dụng tại ngân hàng đầu tư và phát triển Việt Nam.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn thạc sĩ kinh tế: Quản lý rủi ro tín dụng tại ngân hàng đầu tư và phát triển Việt Nam

1 B GIÁO D C VÀ ðÀO T O TRƯ NG ð I H C KINH T TP. H CHÍ MINH ----------------- LÊ TH H NG ðI U QU N LÝ R I RO TÍN D NG T I NGÂN HÀNG ð U TƯ VÀ PHÁT TRI N VI T NAM LU N VĂN TH C SĨ KINH T TP. H CHÍ MINH – Năm 2008
2 B GIÁO D C VÀ ðÀO T O TRƯ NG ð I H C KINH T TP. H CHÍ MINH ----------------- LÊ TH H NG ðI U QU N LÝ R I RO TÍN D NG T I NGÂN HÀNG ð U TƯ VÀ PHÁT TRI N VI T NAM Chuyên ngành: Kinh t - Tài chính - Ngân hàng Mã s : 60.31.12 LU N VĂN TH C SĨ KINH T NGƯ I HƯ NG D N KHOA H C: PGS. TS. NGUY N ðĂNG D N TP. H CHÍ MINH – Năm 2008
3 M CL C Trang L i m ñ u ....................................................................................................................1 1. S c n thi t c a ñ tài: ...............................................................................................1 2. M c tiêu c a ñ tài.....................................................................................................2 3. ð i tư ng và ph m vi nghiên c u ..............................................................................2 4. Phương pháp nghiên c u............................................................................................2 5. C u trúc n i dung nghiên c u ....................................................................................2 CHƯƠNG I: LÝ LU N CHUNG V TÍN D NG VÀ QU N LÝ R I RO TÍN D NG ...........................................................................................................................4 1.1. TÍN D NG .............................................................................................................4 1.1.1. Khái ni m ............................................................................................................4 1.1.2. Phân lo i tín d ng ................................................................................................4 1.1.2.1. Căn c theo m c ñích........................................................................................4 1.1.2.2. Căn c theo th i h n cho vay ............................................................................4 1.1.2.3. Căn c vào m c ñ tín nhi m ñ i v i khách hàng .............................................5 1.1.2.4. Căn c vào phương pháp hoàn tr .....................................................................5 1.2. R I RO TÍN D NG VÀ QUY TRÌNH QU N LÝ R I RO TÍN D NG ..............5 1.2.1. Khái ni m ............................................................................................................5 1.2.2. R i ro tín d ng và quy trình qu n lý r i ro tín d ng……. .....................................6 1.2.2.1 Phân lo i r i ro tín d ng .....................................................................................6 1.2.2.2. Nguyên nhân gây ra r i ro tín d ng ...................................................................6 Nguyên nhân khách quan...............................................................................................6 Nguyên nhân ch quan ..................................................................................................7 1.2.2.3. Thi t h i do r i ro tín d ng................................................................................8 ð i v i ngân hàng ........................................................................................................8 ð i v i n n kinh t - xã h i ...........................................................................................8 1.2.2.4. Phòng ng a và x lý r i ro tín d ng .................................................................9
4 Các d u hi u c nh báo kho n tín d ng có v n ñ ...........................................................9 Phương pháp x p h ng và giám sát r i ro danh m c tín d ng.........................................12 Các phương pháp ti p c n r i ro tín d ng theo Basel I, Basel 2......................................13 Qu n lý r i ro tín d ng theo Basel 1:..............................................................................14 Ti p c n r i ro tín d ng theo Basel 2: ............................................................................15 Bi n pháp phòng ng a, kh c ph c và x lý ñ i v i các nhóm d u hi u r i ro: ...............17 1.3 KINH NGHI M QU N LÝ R I RO THEO MALAYSIA…………… ..................21 CHƯƠNG 2: TH C TR NG V HO T ð NG TÍN D NG VÀ QU N LÝ R I RO TÍN D NG T I NGÂN HÀNG ð U TƯ VÀ PHÁT TRI N VI T NAM 2.1. GI I THI U V NGÂN HÀNG ð U T Ư VÀ PHÁT TRI N VI T NAM..........24 2.2. TÌNH HÌNH HO T ð NG KINH DOANH C A NGÂN HÀNG ð U TƯ VÀ PHÁT TRI N VI T NAM GIAI ðO N 2003-2007 và 9 THÁNG ð U NĂM 2008...............................................................................................................................25 2.2.1. ðánh giá môi trư ng ho t ñ ng kinh doanh qua các năm .....................................25 2.2.2. K t qu ho t ñ ng kinh doanh:.............................................................................28 2.2.2.1. Tài s n: .............................................................................................................28 2.2.2.2. Ngu n v n: .......................................................................................................29 2.3. CƠ C U VÀ CH T LƯ NG TÍN D NG GIAI ðO N 2005-2007......................34 2.3.1 Cơ c u tín d ng:....................................................................................................35 2.3.2 Ch t lư ng tín d ng ..............................................................................................37 2.3.2.1. Ch t lư ng tín d ng theo vùng kinh t :..............................................................39 2.3.2.2. Ch t lư ng tín d ng theo quy mô: .....................................................................39 2.3.2.3. Ch t lư ng tín d ng theo ngành kinh t : ...........................................................39 2.3.3 Trích l p d phòng r i ro: .....................................................................................39 2.4. NGUYÊN NHÂN PHÁT SINH R I RO TÍN D NG T I BIDV:..........................40 2.4.1. Nguyên nhân khách quan: ....................................................................................40 2.4.1.1. Nguyên nhân mang tính “l ch s ”:.....................................................................40 2.4.1.2. Cơ ch chính sách c a nhà nư c:.......................................................................41
5 2.4.1.3. S nh hư ng c a môi trư ng kinh t không n ñ nh: .......................................41 2.4.1.4. R i ro tín d ng phát sinh t quá trình t do hóa tài chính, h i nh p qu c t : .....42 2.4.1.5. Các nguyên nhân b t kh kháng c a th i ti t:....................................................42 2.4.1.6. Môi trư ng pháp lý chưa thu n l i: ...................................................................43 2.4.1.7. H th ng thông tin qu n lý còn b t c p: ............................................................44 2.4.2. Nguyên nhân t khách hàng vay v n:...................................................................44 2.4.2.1. Kh năng qu n lý kinh doanh kém: ...................................................................44 2.4.2.2. Khách hàng s d ng v n vay không ñúng m c ñích:.........................................45 2.4.2.3. Cung c p thông tin l a ñ o:..............................................................................45 2.4.3. Nguyên nhân t ngân hàng:..................................................................................46 2.4.3.1. L ng l o trong công tác ki m tra n i b : ...........................................................46 2.4.3.2. R i ro phát sinh t chính sách tín d ng c a ngân hàng: ....................................46 2.4.3.3. ð o ñ c ngh nghi p c a cán b : ......................................................................47 2.4.3.4. Thi u s ki m tra, giám sát sau khi cho vay: .....................................................47 2.4.3.5. T c ñ tăng trư ng tín d ng: .............................................................................48 2.5. TH C TR NG QU N LÝ R I RO TÍN D NG T I BIDV.................................48 2.5.1. Cơ c u t ch c tín d ng và công tác qu n lý r i ro tín d ng: ................................48 2.5.2. Các văn b n ch ñ , quy ch , quy trình th t c c p tín d ng: ...............................48 2.5.3. ðánh giá ch t lư ng kho n vay và các quy ñ nh nh m h n ch r i ro tín d ng: ....49 2.5.4. H th ng x p h ng tín d ng n i b theo chu n m c qu c t :................................51 CHƯƠNG 3: QU N LÝ R I RO TÍN D NG T I BIDV- GI I PHÁP VÀ KI N NGH 3.1. ð NH HƯƠNG HO T ð NG KINH DOANH C A BIDV GIAI ðO N 2006-2010 3.1.1. M c tiêu, phương châm kinh doanh: ....................................................................54 3.1.2. N i dung các m c tiêu ñ nh hư ng ñ i v i các lĩnh v c kinh doanh ch y u giai ño n 2006-2010: .....................................................................................................55 3.1.3. Các m c tiêu ưu tiên c a BIDV............................................................................56 3.2. NH NG GI I PHÁP QU N LÝ R I RO TÍN D NG:
6 3.2.1. Hoàn thi n cơ c u t ch c ho t ñ ng tín d ng và cơ c u qu n lý, giám sát r i ro tín d ng c a Ngân hàng .............................................................................................57 3.2.1.1 Cơ c u t ch c ho t ñ ng tín d ng: ....................................................................57 3.2.1.2 Cơ c u giám sát và qu n lý r i ro tín d ng: ........................................................58 3.2.2. Xây d ng h th ng văn b n ch ñ , quy ch , quy trình, th t c c p tín d ng:.......59 3.2.3. Xây d ng chính sách tín d ng phù h p: ...............................................................60 3.2.3.1. Cơ ch phân c p y quy n:................................................................................60 3.2.3.2 Xác ñ nh th trư ng và các lĩnh v c cho vay c a ngân hàng: ..............................60 3.2.3.3 Xây d ng các gi i h n an toàn trong ho t ñ ng tín d ng: ...................................61 3.2.3.4. Xây d ng chính sách khách hàng trong ho t ñ ng tín d ng: ..............................62 3.2.3.5 Tài s n ñ m b o ti n vay:...................................................................................63 3.2.3.6. ðánh giá các r i ro phát sinh ñ i v i vi c phát tri n các lo i hình s n ph m tín d ng m i: .................................................................................................................63 3.2.4. Xây d ng h th ng các công c ño lư ng và ñ nh h ng r i ro tín d ng: ...............64 3.2.5. Qu n lý, giám sát danh m c cho vay: ...................................................................64 3.2.6. Trích l p qu d phòng bù ñ p r i ro: ..................................................................65 3.2.7. H th ng thông tin qu n tr r i ro tín d ng: ..........................................................65 3.2.8. Công ngh , ngu n nhân l c trong công tác qu n lý r i ro tín d ng: ......................66 3.3. M t s ki n ngh v i các cơ quan h u quan: ...........................................................67 3.3.1. ð i v i Nhà nư c:................................................................................................67 3.3.2. ð i v i Ngân hàng Nhà nư c:..............................................................................68 K T LU N ...................................................................................................................70
7 DANH M C CÁC CH VI T T T BIDV: Ngân hàng ð u tư và Phát tri n Vi t Nam NHNN: Ngân hàng Nhà nư c Vi t Nam CBTD: Cán b tín d ng VAS: Chu n m c k toán Vi t nam IFRS: Chu n m c Báo cáo tài chính Qu c t Qð493: Quy t ñ nh s 493/2005/Qð-NHNN ngày 22/4/2005 Qð18: Quy t ñ nh s 18/2007/Qð-NHNN ngày 25/4/2007 DANH M C CÁC B NG BI U B ng 1: Tăng trư ng GDP (%) năm 2003-2007 trang 23 B ng 2: T ng tài s n c a BIDV năm 2003-2007 trang 27 B ng 3: V n ch s h u c a BIDV năm 2003-2007 trang 28 B ng 4: L i nhu n trư c thu c a BIDV năm 2003-2007 trang 28 B ng 5: Xu hư ng an toàn v n c a BIDV 2003-2007 trang 29 B ng 6: Hi u qu ho t ñ ng c a BIDV năm 2003-2007 trang 29 B ng 7: K t qu ho t ñ ng kinh doanh 9 tháng ñ u năm 2008 trang 30 B ng 8:Tăng trư ng tín d ng qua các năm 2005-2007 trang 32 B ng 9:Cơ c u tín d ng theo lo i hình cho vay 2005-2007 trang 33 B ng 10: Cơ c u tín d ng theo lo i hình doanh nghi p 2005-2007 trang 34 B ng 11:Phân lo i n 2005-2007 trang 35 B ng 12:Trích l p d phòng r i ro 2005-2007 trang 37 B ng 13:T l n x u 2003-2007 trang 47
8 L IM ð U 1. S c n thi t c a ñ tài: Ho t ñ ng tín d ng ñã và ñang là m t trong nh ng ho t ñ ng kinh doanh chính ñem l i ngu n thu ch y u cho các ngân hàng thương m i. Tuy nhiên, cùng v i vi c ñem l i thu nh p ñáng k cho ngân hàng thì lĩnh v c tín d ng cũng là lĩnh v c có r i ro l n nh t. H u qu c a r i ro tín d ng ñ i v i ngân hàng thư ng r t n ng n : làm tăng thêm chi phí c a ngân hàng, thu nh p lãi b ch m ho c m t ñi cùng v i s th t thoát v n vay, làm x u ñi tình hình tài chính và cu i cùng làm t n h i ñ n uy tín và v th c a ngân hàng. R i ro tín d ng luôn song hành v i ho t ñ ng tín d ng, không th lo i b hoàn toàn r i ro tín d ng mà ch có th áp d ng các bi n pháp ñ phòng ng a ho c gi m thi u thi t h i t i ña khi r i ro x y ra. ð ng trên quan ñi m qu n lý toàn b ho t ñ ng ngân hàng nói chung và ho t ñ ng tín d ng nói riêng, m t t l t n th t d ki n ñ i v i ho t ñ ng tín d ng ph i luôn ñư c xác ñ nh trong chi n lư c ho t ñ ng chung. Khi ngân hàng kinh doanh v i m t m c t n th t th p hơn ho c b ng m c t l t n th t d ki n thì ñó là s thành công trong lĩnh v c qu n lý r i ro. Ngân hàng ph i b ng nhi u bi n pháp tác ñ ng ñ n ho t ñ ng tín d ng ñ h n ch t i ña r i ro tín d ng nh m góp ph n ñ t t i m c tiêu ho t ñ ng tín d ng an toàn, hi u qu trong tăng trư ng. Th c ti n ho t ñ ng tín d ng c a Ngân hàng ð u tư và Phát tri n Vi t Nam th i gian qua cũng cho th y r i ro tín d ng c a tòan h th ng chưa ñư c ki m soát m t cách hi u qu và ñang có xu hư ng ngày m t gia tăng. Chính vì v y, yêu c u c p bách ñ t ra là r i ro tín d ng ph i ñư c qu n lý, ki m sóat m t cách bài b n và có hi u qu , ñ m b o tín d ng ho t ñ ng trong ph m vi r i ro ch p nh n ñư c, h tr vi c phân b v n hi u qu hơn trong h at ñ ng tín d ng, gi m thi u các thi t h i phát sinh t r i ro tín d ng và tăng thêm l i nhu n kinh doanh c a ngân hàng. Góp ph n nâng cao uy tín và t o ra l i th c a ngân hàng trong c nh tranh.
9 M t ngân hàng ho t ñ ng kinh doanh có hi u qu , có năng l c tài chính m nh và qu n lý ñư c r i ro trong gi i h n cho phép s t o ñư c ni m tin c a khách hàng và nâng cao ñư c v th , uy tín ñ i v i các t ch c kinh t , t ch c tín d ng trong và ngòai nư c. ðây là ñi u vô cùng quan tr ng giúp ngân hàng ñ t ñư c m c tiêu tăng trư ng và phát tri n b n v ng cũng như th c hi n thành công các ho t ñ ng h p tác, liên doanh liên k t trong xu th h i nh p. ðó là lý do tôi ch n ñ tài “Qu n lý r i ro tín d ng t i Ngân hàng ð u tư và Phát tri n Vi t Nam”. 2. M c tiêu c a ñ tài M c tiêu c a ñ tài làm sáng t nh ng v n ñ sau: - Làm rõ và góp ph n hoàn thi n lý lu n v qu n lý r i ro tín d ng. - Phân tích th c tr ng ho t ñ ng tín d ng, nguyên nhân d n ñ n r i ro và các phương pháp qu n lý r i ro tín d ng t i Ngân hàng ð u tư và Phát tri n Vi t Nam. - Trên cơ s lý lu n và phân tích th c tr ng r i ro tín d ng, t ñó ñưa ra m t s bi n pháp nh m qu n lý r i ro tín d ng t i Ngân hàng ð u tư và Phát tri n Vi t Nam. 3. ð i tư ng và ph m vi nghiên c u ð i tư ng nghiên c u c a ñ tài là: nguyên nhân d n ñ n r i ro tín d ng, các bi n pháp nh m qu n lý r i ro. Ph m vi nghiên c u : Nghiên c u gi a lý lu n và th c t nguyên nhân d n ñ n r i ro tín d ng, th c tr ng qu n lý r i ro tín d ng trong th i gian qua t i Ngân hàng ð u tư và Phát tri n Vi t Nam, t ñó ñưa ra các gi i pháp nh m qu n lý r i ro tín d ng. 4. Phương pháp nghiên c u S d ng các phương pháp : th ng kê, phương pháp t ng h p, phương pháp so sánh … 5. C u trúc n i dung nghiên c u ð tài bao g m nh ng n i dung chính sau :
10 L im ñ u Chương 1 : Lý lu n chung v tín d ng và qu n lý r i ro tín d ng Chương 2: Th c tr ng v ho t ñ ng tín d ng và qu n lý r i ro tín d ng t i Ngân hàng ð u tư và Phát tri n Vi t Nam Chương 3: Gi i pháp và ki n ngh ñ qu n lý r i ro tín d ng
11 CHƯƠNG 1: LÝ LU N CHUNG V TÍN D NG VÀ QU N LÝ R I RO TÍN D NG 1.1. TÍN D NG 1.1.1. Khái ni m - Tín d ng là m t giao d ch v tài s n (ti n ho c hàng hoá) gi a bên cho vay (ngân hàng và các ñ nh ch tài chính khác) và bên ñi vay (cá nhân, doanh nghi p và các ch th khác), trong ñó bên cho vay chuy n giao tài s n cho bên ñi vay s d ng trong m t th i h n nh t ñ nh theo tho thu n, bên ñi vay có trách nhi m hoàn tr vô ñi u ki n v n g c và lãi cho bên cho vay khi ñ n h n thanh toán. - Ho t ñ ng tín d ng là vi c t ch c tín d ng s d ng ngu n v n t có, v n huy ñ ng ñ c p tín d ng. - C p tín d ng là vi c t ch c tín d ng th a thu n ñ khách hàng s d ng m t kho n ti n v i nguyên t c có hoàn tr b ng các nghi p v cho vay, chi t kh u, cho thuê tài chính, b o lãnh ngân hàng và các d ch v khác. - Cho vay là m t hình th c c p tín d ng, theo ñó t ch c tín d ng giao cho khách hàng s d ng m t kh an ti n ñ s d ng vào m c ñích và th i gian nh t ñ nh theo th a thu n v i nguyên t c có hòan tr c g c và lãi. 1.1.2. Phân lo i tín d ng 1.1.2.1. Căn c theo m c ñích - Cho vay b t ñ ng s n. - Cho vay công nghi p và thương m i. - Cho vay nông nghi p. - Cho vay các ñ nh ch tài chính. - Cho vay cá nhân. - Cho thuê. 1.1.2.2. Căn c theo th i h n cho vay - Cho vay ng n h n. - Cho vay trung h n.
12 - Cho vay dài h n. 1.1.2.3. Căn c vào m c ñ tín nhi m ñ i v i khách hàng - Cho vay không b o ñ m. - Cho vay có b o ñ m. 1.1.2.4. Căn c vào phương pháp hoàn tr - Cho vay tr c ti p. - Cho vay gián ti p: theo các lo i sau : + Chi t kh u thương m i. + Mua các phi u bán hàng tiêu dùng và máy móc nông nghi p tr góp. + Nghi p v bao thanh tóan (nghi p v factoring). Ngoài các lo i cho vay trên ñây, ngân hàng còn th c hi n các nghi p v b o lãnh cho khách hàng b ng uy tín c a mình. 1.2. R I RO TÍN D NG VÀ QUY TRÌNH QU N LÝ R I RO TÍN D NG 1.2.1. Khái ni m - R i ro tín d ng là các t n th t phát sinh t vi c khách hàng không tr ñư c ñ y ñ c g c và lãi c a kh an vay ho c khách hàng thanh tóan n g c và lãi không ñúng h n sau khi ñư c c p các kho n tín d ng (c trong và ngo i b ng). - Qu n lý r i ro tín d ng là quá trình ngân hàng tác ñ ng ñ n ho t ñ ng tín d ng thông qua b máy và công c qu n lý ñ phòng ng a, c nh báo, ñưa ra các bi n pháp nh m h n ch ñ n m c t i ña vi c không thu ñư c ñ y ñ c g c và lãi c a kho n vay ho c thu g c và lãi không ñúng h n. - R i ro tín d ng không ch gi i h n ho t ñ ng cho vay mà còn bao g m nhi u ho t ñ ng mang tính ch t tín d ng khác c a ngân hàng như: b o lãnh, cam k t, ch p thu n tài tr thương m i, cho vay th trư ng liên ngân hàng, nh ng ch ng khoán có giá (trái phi u, c phi u …), trái quy n, Swaps, tín d ng thuê mua, ñ ng tài tr …
13 1.2.2. Quy trình qu n lý r i ro tín d ng 1.2.2.1 Phân lo i r i ro tín d ng - R i ro tín d ng bao g m r i ro danh m c (Portfolio risk) và r i ro giao d ch (Transaction risk). R i ro danh m c ñư c phân ra hai lo i r i ro n i t i (Intrinsic risk) và r i ro t p trung (Concentration risk). + R i ro n i t i xu t phát t các y u t mang tính riêng bi t c a m i ch th ñi vay ho c ngành kinh t . + R i ro t p trung là m c dư n cho vay ñư c d n cho m t s khách hàng, m t s ngành kinh t ho c m t s lo i cho vay ho c m t khu v c ñ a lý. R i ro giao d ch có 3 thành ph n: r i ro l a ch n, r i ro b o ñ m và r i ro nghi p v . + R i ro l a ch n là r i ro liên quan ñ n th m ñ nh và phân tích tín d ng. + R i ro b o ñ m xu t phát t các tiêu chu n ñ m b o. + R i ro nghi p v là r i ro liên quan ñ n qu n tr ho t ñ ng cho vay. 1.2.2.2. Nguyên nhân gây ra r i ro tín d ng * Nguyên nhân khách quan - Do tình hình kinh t , chính tr , xã h i trong nư c Tình hình kinh t , chính tr , xã h i s nh hư ng ñ n toàn b ho t ñ ng c a m i ñ i tư ng tham gia vào n n kinh t ñó. Kinh t b suy thoái, l m phát s khi n cho doanh nghi p vay v n g p khó khăn, phá s n, không tr n ñư c cho ngân hàng; còn ñ i v i cá nhân vay v n s b th t nghi p, thu nh p sút gi m nên cũng khó có kh năng tr n cho ngân hàng. Vi c thay ñ i chính sách c a qu c gia hay n n kinh t kh ng ho ng, ñ t nư c có chi n tranh, thiên tai cũng làm cho các doanh nghi p không k p thay ñ i, thích ng v i nh ng ñi u ki n m i v môi trư ng kinh doanh t ñó g p khó khăn trong ho t ñ ng s n xu t kinh doanh và như v y kho n tín d ng c a ngân hàng cũng ch a ñ ng nhi u r i ro.
14 - Do tình hình kinh t , chính tr th gi i Trong tình hình th gi i ñang trong xu hư ng toàn c u hóa hi n nay, m i tình hình bi n ñ ng v kinh t , chính tr b t c qu c gia nào, khu v c nào ñ u nh hư ng nh t ñ nh ñ n n n kinh t , chính tr trong nư c t ñó làm gia tăng nguy cơ r i ro tín d ng c a ngân hàng. * Nguyên nhân ch quan - Nguyên nhân t phía khách hàng + Do khách hàng không ñ năng l c pháp lý: ngu i vay ph i có ñ năng l c hành vi và năng l c pháp lý ñ ký k t h p ñ ng tín d ng. + Nhân cách, trình ñ qu n lý c a khách hàng: ñây cũng là nguyên nhân quan tr ng trong vi c d n ñ n r i ro cho Ngân hàng, khách hàng có kh năng tr n nhưng c tình chây ì không có thi n chí tr n . + S d ng v n vay sai m c ñích kém hi u qu . + Do kinh doanh thua l liên t c, hàng hóa không tiêu th ñư c. + Qu n lý v n vay không h p lý d n ñ n thi u kh năng thanh kho n. + Khách hàng c tình l a ñ o, chi m ño t v n ngân hàng. - Nguyên nhân t phía ngân hàng + Do ngân hàng tăng trư ng tín d ng mà không có s ki m soát ch t lư ng tín d ng: b b t các ñi u ki n tín d ng, th c hi n cho vay không ñúng quy ñ nh, thi u ki m soát qu n lý tín d ng trư c, trong và sau cho vay. + Phương ti n cho vay chưa ñư c cơ c u h p lý: s lư ng v n vay th a ho c thi u so v i nhu c u d n ñ n khách hàng s d ng v n vay không ñúng m c ñích, kỳ h n tr n không phù h p v i dòng ti n thu ñư c c a khách hàng ho c dòng ñ i d án, th i h n rút v n, tài s n ñ m b o.... + Do ngân hàng không gi i quy t h p lý quan h gi a ngu n v n huy ñ ng và ngu n v n s d ng: ngân hàng d tr v n quá ít so v i nhu c u b o ñ m thanh toán t ñó s d n ñ n m t kh năng thanh toán n u khách hàng có nhu c u rút v n nhi u ho c ngân hàng d tr v n quá nhi u, gây ñ ng v n, lãng phí trong s d ng v n.
15 + Ngân hàng thi u thông tin v khách hàng nên không d ñoán ñư c r i ro ñ i v i m t kho n vay. + Ngân hàng ñánh giá không ñúng v ñ m b o (v tài s n th ch p, c m c ho c v ngư i b o lãnh). + Do cán b tín d ng, cán b lãnh ñ o y u ho c thi u chuyên môn, ch quan v khách hàng cũ, ho c do thi u ñ o ñ c ngh nghi p. 1.2.2.3. Thi t h i do r i ro tín d ng - ð i v i ngân hàng R i ro tín d ng s gây thi t h i cho ngân hàng do ngân hàng b m t cơ h i nh n ñư c thu nh p ti n lãi, t n th t trư c h t tác ñ ng ñ n l i nhu n và sau ñó là v n t có c a ngân hàng. Bên c nh ñó, v n s d ng ñ cho vay ch y u là v n huy ñ ng t ti n g i c a khách hàng vì v y trong trư ng h p n x u quá nhi u ngân hàng ph i s d ng các ngu n v n c a mình ñ tr cho ngư i g i ti n, ñ n m t ch ng m c nào ñ y ngân hàng không có ñ ngu n v n ñ tr cho ngư i g i ti n thì ngân hàng s rơi vào tình tr ng m t kh năng thanh toán, có th d n ñ n phá s n. Như v y, r i ro tín d ng có nh hư ng r t l n ñ n ho t ñ ng c a ngân hàng. - ð i v i n n kinh t - xã h i B t ngu n t b n ch t và ch c năng c a ngân hàng là m t t ch c trung gian tài chính chuyên huy ñ ng v n nhàn r i trong n n kinh t ñ cho các t ch c và cá nhân có nhu c u vay l i. Do ñó, th c ch t quy n s h u nh ng kho n cho vay là quy n s h u c a ngư i ñã g i ti n vào ngân hàng. B i v y, khi r i ro tín d ng x y ra thì không nh ng ngân hàng ch u thi t h i mà quy n l i c a nh ng ngư i g i ti n cũng b nh hư ng. T n th t c a các ngân hàng làm gia tăng quan ng i v tài chính công như kh năng x y ra s ñ xô rút ti n ngân hàng “bank runs”. Bên c nh ñó, ngày nay ho t ñ ng c a ngân hàng mang tính xã h i hóa cao nên m t khi r i ro tín d ng x y ra ñ i v i ngân hàng thì nó s nh hư ng r t l n ñ n n n kinh t -xã h i. N u có s th t thoát trong ho t ñ ng tín d ng, dù ch m t ngân hàng mà không ñư c ng c u k p th i thì có th gây ph n ng dây chuy n ñe d a
16 ñ n tính an toàn toàn và n ñ nh c a c h th ng ngân hàng. T ñó s gây ra nh ng b t n v kinh t - xã h i. Rõ ràng, r i ro tín d ng có th gây ra nh ng thi t h i to l n, không lư ng trư c ñư c ñ i v i n n kinh t -xã h i c a m t qu c gia. 1.2.2.4. Phòng ng a và x lý r i ro tín d ng * Các d u hi u c nh báo kho n tín d ng có v n ñ Vi c kinh doanh khó có th th t b i qua m t ñêm, do v y mà s th t b i ñó thư ng có m t vài d u hi u báo ñ ng. Có d u hi u bi u hi n m nh t, có d u hi u bi u hi n r t rõ ràng. Ngân hàng c n có cách nh n ra nh ng d u hi u ban ñ u c a kho n vay có v n ñ và có hành ñ ng c n thi t nh m ngăn ng a ho c x lý chúng. Nhưng c n ph i chú ý là: các d u hi u này ñôi khi ñư c nh n ra qua m t quá trình ch không h n là t i m t th i ñi m, do v y cán b tín d ng ph i bi t cách nh n bi t chúng m t cách có h th ng. D u hi u c a các kho n tín d ng có v n ñ có th x p thành các nhóm sau: Nhóm 1: Nhóm các d u hi u liên quan ñ n m i quan h v i ngân hàng - Trong quá trình h ch toán c a khách hàng, xu hư ng c a các tài kho n c a khách hàng qua m t quá trình s cung c p m t s d u hi u quan tr ng g m : + Phát hành séc quá b o ch ng ho c b t ch i. + Khó khăn trong thanh toán lương. + S dao ñ ng c a các tài kho n mà ñ c bi t là gi m sút s dư tài kho n ti n g i. + Tăng m c s d ng bình quân trong các tài kho n. + Thư ng xuyên yêu c u h tr v n lưu ñ ng t nhi u ngu n khác nhau. + Không có kh năng th c hi n các ho t ñ ng c t gi m chi phí. + Gia tăng các kho n n thương m i ho c không có kh năng thanh toán n khi ñ n h n. - Các ho t ñ ng cho vay : + M c ñ vay thư ng xuyên gia tăng. + Thanh toán ch m các kho n n g c và lãi.
17 + Thư ng xuyên yêu c u ngân hàng cho ñáo h n. + Yêu c u các kho n vay vư t quá nhu c u d ki n. - Phương th c tài chính : + S d ng nhi u kho n tài tr ng n h n cho các ho t ñ ng phát tri n dài h n. + Ch p nh n s d ng các ngu n tài tr ñ t nh t, ví d : thư ng xuyên s d ng nghi p v chi t kh u các kho n ph i tr . + Gi m các kho n ph i tr và tăng các kho n ph i thu. + Các h s thanh toán phát tri n theo chi u hư ng x u. + Có bi u hi n gi m v n ñi u l . Nhóm 2: Nhóm các d u hi u liên quan ñ n phương pháp qu n lý c a khách hàng - Thay ñ i thư ng xuyên cơ c u c a h th ng qu n tr ho c ban ñi u hành. - H th ng qu n tr ho c ban ñi u hành luôn b t ñ ng v m c tiêu qu n tr , ñi u hành ñ c ñoán ho c ngư c l i quá phân tán. - Cách th c qu n lý c a khách hàng có bi u hi n : + H i ñ ng qu n tr ho c giám ñ c ñi u hành ít hay không có kinh nghi m. + H i ñ ng qu n tr ho c giám ñ c ñi u hành các doanh nghi p l n tham gia quá sâu vào v n ñ thư ng nh t. + Thi u quan tâm ñ n l i ích c a c ñông, c a ch n . + Thuyên chuy n nhân viên di n ra thư ng xuyên. + L p k ho ch xác ñ nh m c tiêu kém. - Vi c l p k ho ch nh ng ngư i k c n không ñ y ñ . - Qu n lý có tính gia ñình. - Có tranh ch p trong quá trình qu n lý. - Có các chi phí qu n lý b t h p lý. Nhóm 3: Nhóm các d u hi u liên quan ñ n các ưu tiên trong kinh doanh
18 - D u hi u h i ch ng h p ñ ng l n: khách hàng b n tư ng b i m t khách hàng có tên tu i mà sau này có th tr nên l thu c; ban giám ñ c c t gi m l i nhu n ñ nh m ñ t ñư c h p ñ ng l n. - D u hi u h i ch ng s n ph m ñ p: Không ñúng lúc ho c b ám nh b i m t s n ph m mà không chú ý ñ n các y u t khác. - S c p bách không thích h p như: do áp l c n i b d n t i vi c tung s n ph m d ch v ra quá s m; các h n m c th i gian kinh doanh ñưa ra không th c t ; t o mong ñ i trên th trư ng không ñúng lúc. Nhóm 4: Nhóm các d u hi u thu c v k thu t và thương m i - Khó khăn trong phát tri n s n ph m. - Thay ñ i trên th trư ng: t giá, lãi su t, thay ñ i th hi u, c p nh t k thu t m i, m t nhà cung ng ho c khách hàng l n, thêm ñ i th c nh tranh. - Nh ng thay ñ i t chính sách nhà nư c: ñ c bi t chú ý ñ n s tác ñ ng c a cac chính sách thu , ñi u ki n thành l p và ho t ñ ng, môi trư ng. - S n ph m c a khách hàng mang tính th i v cao. - Có bi u hi n c t gi m các chi phí s a ch a thay th . Nhóm 5: Nhóm các d u hi u v x lý thông tin v tài chính, k toán - Chu n b không ñ y ñ s li u tài chính ho c ch m tr , trì hoãn n p báo cáo tài chính. - Nh ng k t lu n v phân tích tài chính cho th y : + S gia tăng không cân ñ i v t l n thư ng xuyên. + Kh năng ti n m t gi m. + Tăng doanh s bán nhưng lãi gi m ho c không có. + Các tài kho n h ch toán v n ñi u l không kh p. + Nh ng thay ñ i v t l lãi g p và lãi ròng trên doanh s bán. + Lư ng hàng hoá tăng nhanh hơn doanh s bán. + S khách hàng n tăng nhanh và th i gian thanh toán c a các con n ñư c kéo dài. + Ho t ñ ng l .
19 + L p k ho ch tr n mà ngu n v n không ñ . + Không h ch toán ñúng tài s n c ñ nh. + Làm ñ p b ng cân ñ i b ng cách t o ra các tài s n vô hình. + Thư ng xuyên không ñ t k ho ch v s n xu t và bán hàng. + Tăng giá tr quá cao thông qua vi c tính l i tài s n. + Phân b n không thích h p. + L thu c vào nh ng s n ph m b t thư ng ñ t o l i nhu n. - Nh ng d u hi u phi tài chính khác : + Nh ng v n ñ v ñ o ñ c, th m chí dáng v c a nhà kinh doanh cũng bi u hi n d u hi u gì ñó. + S xu ng c p trông th y c a nơi kinh doanh cũng là m t d u hi u. + Nơi lưu gi hàng hoá quá nhi u, hư h ng và l c h u. * Phương pháp x p h ng và giám sát r i ro danh m c tín d ng - Ngân hàng trong su t th i gian cho vay ph i liên t c giám sát danh m c tín d ng nh m có các hành ñ ng k p th i khi có b t kỳ v n ñ nào n y sinh ñ i v i kho n cho vay. Bư c 1: Phân h ng r i ro danh m c tín d ng - M c ñích c a vi c x p h ng khách hàng theo m c ñ r i ro tín d ng ñ : + Cho phép có m t nh n ñ nh chung v danh m c cho vay trong b ng cân ñ i c a ngân hàng. + Phát hi n s m các kho n cho vay có kh năng b t n th t hay ñi ch ch hư ng kh i chính sách tín d ng ñã ñư c ñ ra c a ngân hàng. + Có m t chính sách ñ nh giá chính xác hơn. + Xác ñ nh rõ khi nào c n tăng s giám sát ho c các ho t ñ ng ñi u ch nh kho n vay ho c ngư c l i. + Làm cơ s ñ xác ñ nh m c d phòng r i ro. Các m c ñích này s ñ t ñư c n u vi c x p h ng chính xác và nh t quán trong m t ngân hàng.
20 - M t h th ng phân h ng r i ro là m t h th ng ghi l i các ư c tính v m c ñ r i ro ti m tàng trong t ng kho n tín d ng c a m t danh m c tín d ng. - D a trên nh ng d li u ñã có và t m quan tr ng c a t ng d li u, h th ng phân h ng s có m t b ng ñ nh m c r i ro ñ i v i t ng kho n tín d ng (có th khác nhau ñ i v i m i ngân hàng). - Các c p ñ r i ro này ñư c ñánh giá d a trên các thông s và d li u như: + B ng cân ñ i k toán (ít nh t 3 năm) và các h s tài chính cơ b n. + Kinh nghi m, tính cách và ñ tin c y c a ngư i ñi u hành doanh nghi p. + L ch s n vay c a doanh nghi p. + S ph thu c c a doanh nghi p vào khách hàng mua và cung ng ch y u. + M c ñ r i ro ngành kinh doanh mà khách hàng ñang th c hi n. + Nh ng bi n ñ ng trong kinh doanh c a khách hàng. + Trình ñ c a các cán b ch ch t. + Ch t lư ng c a các chi n lư c kinh doanh trung và dài h n. - Sau khi xác ñ nh ñư c c p ñ r i ro c a t ng khách hàng như trên (theo thi n chí và kh năng tr n ), ngân hàng ñánh giá ch t lư ng tài s n ñ m b o kho n vay ñ có nh n ñ nh hoàn ch nh v hư ng vay và hư ng x lý sau này. Bư c 2: Giám sát vi c x p h ng r i ro - Các r i ro ñã ñư c ñánh giá, v nguyên t c ph i ph n ánh chính xác tình tr ng r i ro m i th i gian. Do v y, m i bi n ñ ng nh hư ng ñ n quá trình x p h ng này ph i ñư c ñánh giá l i ngay. Vi c giám sát ñư c th c hi n b ng nhi u phương pháp khác nhau, tùy vào t ng ngân hàng ho c dùng ñ ng th i các phương pháp, ñó là: + Phương pháp dùng b ng so sánh. + Phương pháp dùng ñ th . + Phương pháp ki m tra t i ch . * Các phương pháp ti p c n r i ro tín d ng theo Basel 1, Basel 2