Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Quản lý tài chính các đơn vị sự nghiệp có thu tại tỉnh Bình Thuận

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:77

Thêm vào BST

Báo xấu

19
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài nghiên cứu nhằm 3 mục tiêu: Hệ thống hóa một phần cơ sở lý luận về công tác Quản lý tài chính các đơn vị sự nghiệp có thu; phân tích, đánh giá thực trạng công tác Quản lý tài chính các đơn vị sự nghiệp có thu tại tỉnh Bình Thuận; đề xuất những giải pháp Quản lý tài chính các đơn vị sự nghiệp có thu tại tỉnh Bình Thuận.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Quản lý tài chính các đơn vị sự nghiệp có thu tại tỉnh Bình Thuận

Bé GI¸O DôC Vμ §μO T¹O TR−êng ®¹i häc kinh tÕ tp. Hå chÝ minh -----------------D E----------------- TrÇn hång hμ Qu¶n lý tμi chÝnh c¸c ®¬n vÞ Sù nghiÖp cã thu t¹i tØnh b×nh thuËn Chuyªn ngμnh : kinh tÕ tμi chÝnh ng©n hμng M· sè : 60.31.12 LuËn v¨n th¹c sÜ kinh tÕ Ng−êi h−íng dÉn khoa häc: TS. TRÇM THÞ XU¢N H¦¥N THμNH PHè Hå CHÝ MINH - 2006 -1-
]Môc Lôc Trang Lêi më ®Çu.. .01 Ch−¬ng 1: C¬ së lý luËn vÒ Qu¶n lý tμi chÝnh ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu.........................03 1.1 Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ dÞch vô c«ng....................................................................03 1.1.1 Kh¸i nhiÖm dÞch vô c«ng....................................................................................03 1.1.2 Ph©n lo¹i dÞch vô c«ng........................................................................................03 1.1.3 Vai trß cña Nhμ n−íc trong viÖc ph¸t triÓn c¸c dÞch vô c«ng.............................04 1.2 §¬n vÞ sù nghiÖp cã thu .........................................................................................06 1.2.1 Kh¸i niÖm vμ ph©n lo¹i ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu...................................................06 1.2.2 Vai trß cña ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu......................................................................08 1.2.3 Nguån tμi chÝnh cña ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu........................................................09 1.2.4 NhiÖm vô chi cña ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu............................................................13 1.3 Qu¶n lý tμi chÝnh c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu.........................................................14 1.3.1 Nguyªn t¾c qu¶n lý tμi chÝnh ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu..........................................14 1.3.2 Ph−¬ng ph¸p qu¶n lý tμi chÝnh ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu.......................................14 13.3 Nh÷ng nh©n tè ¶nh h−ëng ®Õn viÖc qu¶n lý tμi chÝnh ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu.....15 1.4 Kinh nghiÖm qu¶n lý tμi chÝnh ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu cña Trung Quèc...............17 1.5 Bμi häc kinh nghiÖm ®èi víi ViÖt Nam...................................................................19 Ch−¬ng 2: Thùc tr¹ng Qu¶n lý tμi chÝnh c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu t¹i tØnh B×nh ThuËn.............................................................................................................................2 2 2.1 Thùc tr¹ng Qu¶n lý tμi chÝnh c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu.......................................22 2.1.1 Giai ®o¹n tr−íc ®æi míi (Tr−íc 2002).................................................................22 2.1.2 Giai ®o¹n sau ®æi míi ®Õn nay (tõ th¸ng 10/2002)..............................................23 -2-
2.1.2.1 Sù cÇn thiÕt ph¶i ®æi míi...................................................................................23 2.1.2.2 Môc ®Ých............................................................................................................23 2.1.2.3 C¸c v¨n b¶n ph¸p luËt h−íng dÉn......................................................................24 2.1.2.4 §¸nh gi¸ thùc tr¹ng qu¶n lý tμi chÝnh c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu...................26 KÕt qu¶ ®¹t ®−îc Tån t¹i 2.1.2.5 Tæng quan t×nh h×nh tù chñ tμi chÝnh ................................................................42 2.2 Thùc tr¹ng Qu¶n lý tμi chÝnh c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu t¹i tØnh B×nh ThuËn.......................................................................................................................45 2.2.1 T×nh h×nh kinh tÕ – x· héi B×nh ThuËn.............................................................45 2.2.2 Qu¶n lý tμi chÝnh ®èi víi c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu t¹i B×nh ThuËn..............47 2.2.2.1 Yªu cÇu..............................................................................................................47 2.2.2.2 KÕt qu¶ ®¹t ®−îc................................................................................................48 2.2.2.3 Tån t¹i vμ nguyªn nh©n ....................................................................................57 Ch−¬ng 3: Gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý tμi chÝnh c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu t¹i B×nh ThuËn..............................................................................................................60 3.1 §Þnh h−íng..............................................................................................................60 3.2 Môc tiªu vμ quan ®iÓm ph¸t triÓn c¸c ho¹t ®éng sù nghiÖp.....................................61 3.3 Gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý tμi chÝnh c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu t¹i B×nh ThuËn............................................................................................................................62 3.3.1 §èi víi nguån NSNN............................................................................................63 3.3.2 §èi víi nguån thu sù nghiÖp cña ®¬n vÞ...............................................................65 3.3.3 Gi¶i ph¸p kh¸c......................................................................................................68 3.4 §iÒu kiÖn thùc hiÖn..................................................................................................75 KÕt luËn.........................................................................................................................76 Phô lôc...........................................................................................................................77 Tμi liÖu tham kh¶o -3-
C¸c ch÷ viÕt t¾t trong luËn v¨n BHYT B¶o hiÓm y tÕ CNH-H§H C«ng nghiÖp hãa - hiÖn ®¹i hãa §TPT §Çu t− ph¸t triÓn GD§T Gi¸o dôc ®μo t¹o HCSN Hμnh chÝnh sù nghiÖp HCNN Hμnh chÝnh nhμ n−íc KBNN Kho b¹c Nhμ n−íc KHCN Khoa häc c«ng nghÖ NSNN Ng©n s¸ch nhμ n−íc TSC§ Tμi s¶n cè ®Þnh TW Trung −¬ng UBND ñy ban nh©n d©n VHTT V¨n hãa thÓ thao XHCN X· héi chñ nghÜa -4-
Tμi liÖu tham kh¶o 1. HÖ thèng c¸c v¨n b¶n ph¸p quy vÒ c¬ chÕ tμi chÝnh ¸p dông cho c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu, NXB Tμi chÝnh 2003; B¸o c¸o t×nh h×nh thùc hiÖn NghÞ ®Þnh 10, Dù th¶o söa ®æi NghÞ ®Þnh 10. 2. Kû yÕu Héi th¶o quèc tÕ ViÖt Nam - Trung Quèc: N©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý tμi chÝnh c«ng ë Trung Quèc vμ ViÖt Nam, Häc ViÖn Tμi chÝnh vμ Häc viÖn tμi chÝnh - tiÒn tÖ, §H nh©n d©n Trung Hoa tæ chøc, n¨m 2004. 3. PGS. TS. Lª Chi Mai: “C¶i c¸ch dÞch vô c«ng ë ViÖt Nam”, NXB ChÝnh trÞ quèc gia 2003. 4. Ng©n hμng thÕ giíi: B¸o c¸o ph¸t triÓn ViÖt Nam 2005: Qu¶n lý vμ ®iÒu hμnh. 5. Quü TiÒn tÒ quèc tÕ: “CÈm nang thèng kª Tμi chÝnh ChÝnh phñ 2001”. 6. UNDP - Bé Tμi chÝnh - ViÖn Khoa häc Tμi chÝnh, ‘§æi míi qu¶n lý chi tiªu c«ng ë ViÖt Nam’, Hμ Néi - 2003. 7. Kû yÕu Dù ¸n VIE/96/028 ‘§¸nh gi¸ chi tiªu c«ng’: §¸nh gi¸ vμ qu¶n lý chi tiªu c«ng ë ViÖt Nam: Nh÷ng kÕt qu¶ vÒ lý luËn vμ thùc tiÔn, Hμ Néi – 2003. 8. T¹p chÝ tμi chÝnh 2003, 2004, 2005, 2006 9. T¹p chÝ Qu¶n lý ng©n quü quèc gia 2003, 2004, 2005, 2006 10. B¸o c¸o s¬ kÕt t×nh h×nh thùc hiÖn NghÞ ®Þnh 10/2002/N§-CP TØnh B×nh ThuËn, n¨m 2003,2004,2005. 11. NghÞ ®Þnh sè 43/2006/N§-CP ngμy 24/5/2006 cña ChÝnh phñ. 12. Th«ng t− sè 71/2006/TT -5-
Lêi më ®Çu 1.TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tμi Gi¸o dôc ®μo t¹o, y tÕ, khoa häc c«ng nghÖ, v¨n ho¸ thÓ thao... lμ nh÷ng ho¹t ®éng cã vÞ trÝ quan träng ®Æc biÖt trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, ®ãng gãp cho sù æn ®Þnh vμ ph¸t triÓn l©u dμi cña ®Êt n−íc. C¸c lÜnh vùc nμy kh«ng t¹o ra hμng ho¸ th«ng th−êng cho nÒn kinh tÕ mμ s¶n phÈm cña chóng lμ hμng ho¸ ®Æc biÖt: hμng ho¸ c«ng. §Ó ®o l−êng møc ®é t¨ng tr−ëng, møc ®é v¨n minh cña mét nÒn kinh tÕ, ®a sè c¸c n−íc xem xÐt c¸ch thøc cung cÊp hμng ho¸ c«ng, tr×nh ®é, sè l−îng, chÊt l−îng hμng ho¸ c«ng. ChÝnh v× thÕ nhμ n−íc rÊt quan t©m t¹o c¬ chÕ, ®Çu t−, cung cÊp nguån vèn cho c¸c lÜnh vùc sù nghiÖp (gi¸o dôc, y tÕ...). §Çu t− cho ph¸t triÓn con ng−êi ®−îc nhiÒu n−íc coi lμ ®Çu t− cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi mét c¸ch l©u dμi. VÊn ®Ò ®Æt ra ®ã lμ ph¶i xem xÐt ®Õn tÝnh hîp lý, hiÖu qu¶ khi huy ®éng vμ sö dông c¸c nguån tμi chÝnh ®Çu t− cho c¸c ho¹t ®éng nμy. ChuyÓn tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ sang nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng th× viÖc t×m ra mét c¬ chÕ míi cho phÐp n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý tμi chÝnh ®èi víi khu vùc sù nghiÖp lμ hÕt søc cÇn thiÕt. C¶i c¸ch c¬ chÕ qu¶n lý tμi chÝnh theo h−íng giao quyÒn tù chñ tμi chÝnh cho c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp ®· gãp phÇn qu¶n lý thèng nhÊt c¸c nguån thu, thóc ®Èy c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp ho¹t ®éng hiÖu qu¶ h¬n. Do vËy, viÖc nghiªn cøu ®Ò tμi : Qu¶n lý tμi chÝnh c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu t¹i tØnh B×nh ThuËn nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c qu¶n lý tμi chÝnh ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu, gãp phÇn vμo c«ng cuéc c¶i c¸ch tμi chÝnh c«ng, phôc vô cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n−íc. 2.Môc tiªu cña ®Ò tμi NhËn thøc ®−îc yªu cÇu trªn, ng−êi thùc hiÖn ®Ò tμi mong muèn ®¹t ®−îc nh÷ng môc tiªu sau: -6-
3HÖ thèng hãa mét phÇn c¬ së lý luËn vÒ c«ng t¸c Qu¶n lý tμi chÝnh c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu. 3Ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng c«ng t¸c Qu¶n lý tμi chÝnh c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu t¹i tØnh B×nh ThuËn 3§Ò xuÊt nh÷ng gi¶i ph¸p Qu¶n lý tμi chÝnh c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu t¹i tØnh B×nh ThuËn. 3.§èi t−îng vμ ph¹m vi nghiªn cøu §¬n vÞ sù nghiÖp cã thu bao gåm: ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu c«ng lËp, ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu ngoμi c«ng lËp, trong ph¹m vi ®Ò tμi nμy chØ nghiªn cøu vÒ c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu c«ng lËp. §èi t−îng nghiªn cøu cña ®Ò tμi lμ Qu¶n lý tμi chÝnh c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu t¹i tØnh B×nh ThuËn. 4.Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu, ng−êi viÕt chñ yÕu dùa vμo ph−¬ng ph¸p c¬ b¶n lμ duy vËt biÖn chøng, quan ®iÓm ®−êng lèi cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam trong thùc tiÔn cña c«ng cuéc ®æi míi kinh tÕ. §ång thêi sö dông ph−¬ng ph¸p hÖ thèng, thèng kª ®Ó xö lý vμ ph©n tÝch sè liÖu nh»m thÊy ®−îc nguyªn nh©n ®Ó ®−a ra c¸c gi¶i ph¸p kh¾c phôc h¹n chÕ vμ h−íng hoμn thiÖn mμ ®Ò tμi ®Ò ra. 5.KÕt cÊu cña ®Ò tμi Ngoμi phÇn më ®Çu, kÕt luËn, môc lôc, phô lôc, tμi liÖu tham kh¶o, ®Ò tμi ®−îc kÕt cÊu lμm 3 ch−¬ng nh− sau: Ch−¬ng I: C¬ së lý luËn vÒ qu¶n lý tμi chÝnh c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu. Ch−¬ng II - Thùc tr¹ng qu¶n lý tμi chÝnh c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu t¹i tØnh B×nh ThuËn. Ch−¬ng III: Gi¶i ph¸p qu¶n lý tμi chÝnh c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu t¹i tØnh B×nh ThuËn. §Ò tμi ®−îc thùc hiÖn víi sù nç lùc cña b¶n th©n, cã sö dông nhiÒu tμi liÖu nghiªn cøu vμ häc tËp cña nhiÒu t¸c gi¶ trong tham kh¶o vμ ®Æc biÖt lμ sù h−íng dÉn rÊt tËn t×nh cña TS. TrÇm ThÞ Xu©n H−¬ng trong thêi gian thùc hiÖn ®Ò tμi. Ch¾c ch¾n néi dung nghiªn cøu cña ®Ò tμi kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt, rÊt mong nhËn ®−îc nhiÒu ý kiÕn ®ãng gãp. Xin ch©n thμnh c¸m ¬n TS. TrÇm ThÞ Xu©n H−¬ng, c¸m ¬n c¸c t¸c gi¶ cña c¸c tμi liÖu mμ ng−êi viÕt ®· sö dông ®Ó tham kh¶o khi thùc -7-
hiÖn ®Ò tμi, c¸m ¬n Së Tμi chÝnh B×nh ThuËn ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi trong suèt qu¸ tr×nh häc tËp vμ nghiªn cøu ®Ò tμi. Ch−¬ng 1: C¬ së lý luËn vÒ qu¶n lý tμi chÝnh c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu 1.1. Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ dÞch vô c«ng 1.1.1. Kh¸i niÖm dÞch vô c«ng DÞch vô c«ng lμ c¸c ho¹t ®éng phôc vô c¸c lîi Ých chung cÇn thiÕt cña c¶ céng ®ång, nh»m tháa m·n c¸c nhu cÇu thiÕt yÕu vμ quyÒn c¬ b¶n cña ng−êi d©n trong viÖc h−ëng thô cña c¶i vËt chÊt vμ tinh thÇn cña x· héi. DÞch vô c«ng cã thÓ do Nhμ n−íc trùc tiÕp ®¶m nhËn hay do c¸c c¬ së ngoμi Nhμ n−íc thùc hiÖn, nh»m ®¶m b¶o trËt tù, c«ng b»ng x· héi vμ c¸c lîi Ých c«ng céng cña x· héi. Theo CÈm nang Tμi chÝnh ChÝnh phñ cña Quü tiÒn tÖ quèc tÕ, hμng hãa vμ dÞch vô tiªu dïng tËp thÓ cung cÊp cho céng ®ång bao gåm c¸c dÞch vô nh− dÞch vô hμnh chÝnh c«ng, quèc phßng, b¶o vÖ ph¸p luËt. C¸c dÞch vô tiªu biÓu phôc vô tiªu dïng c¸ nh©n bao gåm: gi¸o dôc, y tÕ, nhμ ë, gi¶i trÝ vμ c¸c dÞch vô v¨n hãa. C¸c dÞch vô nμy ®−îc cung cÊp miÔn phÝ hoÆc ChÝnh phñ cã thÓ thu mét møc phÝ. Hμng hãa vμ dÞch vô ®−îc cung cÊp cho toμn céng ®ång hay c¸c c¸ nh©n cã thÓ do tù ChÝnh phñ s¶n xuÊt hoÆc do ChÝnh phñ mua l¹i cña mét bªn thø ba. 1.1.2. Ph©n lo¹i dÞch vô c«ng DÞch vô c«ng thuÇn tóy: lμ c¸c dÞch vô mμ viÖc tiªu dïng cña ng−êi nμy kh«ng lμm gi¶m l−îng tiªu dïng hay kh¶ n¨ng tiªu dïng cña ng−êi kh¸c. VÝ dô nh− hÖ thèng chiÕu s¸ng c«ng céng hay th«ng tin ph¸t thanh truyÒn h×nh...C¸c lo¹i dÞch vô nμy cßn ®−îc gäi lμ dÞch vô c«ng v« h×nh: c¸c ho¹t ®éng ®¶m b¶o chñ quyÒn quèc gia vμ cuéc sèng thanh b×nh cho mäi ng−êi, b¶o vÖ m«i tr−êng, ®ª ®iÒu... Qu¶n lý hμnh chÝnh nhμ n−íc cung cÊp dÞch vô hμnh chÝnh c«ng lμ mét lo¹i dÞch vô c«ng thuÇn tóy ®iÓn h×nh. DÞch vô hμnh chÝnh c«ng g¾n liÒn víi c¸c c¬ quan hμnh chÝnh c«ng cung cÊp trùc tiÕp cho ng−êi d©n, g¾n víi viÖc thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý nhμ n−íc. C¸c dÞch vô nμy cã t¸c dông b¶o ®¶m vμ duy tr× trËt tù, an ninh x· héi, c¸c quyÒn vμ nghÜa vô c¬ b¶n cña ng−êi d©n (duy tr× trËt tù trÞ an, hé khÈu, cÊp giÊy phÐp kinh doanh, c«ng chøng...). DÞch vô c«ng kh«ng thuÇn tóy: lμ nh÷ng hμng hãa mμ viÖc lo¹i trõ ai ®ã ra khái viÖc sö dông nμy lμ cã thÓ, chóng cßn ®−îc gäi lμ c¸c dÞch vô c«ng h÷u h×nh, cã rÊt -8-
nhiÒu trong ®êi sèng hμng ngμy nh− dÞch vô vÒ gi¸o dôc, y tÕ, v¨n hãa nghÖ thuËt, giao th«ng, thñy lîi... 1.1.3. Vai trß cña nhμ n−íc trong viÖc ph¸t triÓn dÞch vô c«ng 1.1.3.1. Ban hμnh c¸c chÝnh s¸ch, v¨n b¶n ph¸p luËt - ChØ cã nhμ n−íc (th«ng qua thu, chi ng©n s¸ch) lμ cã ®ñ c¬ së kinh tÕ vμ toμn quyÒn vÒ ph¸p lý ®ãng vai nhμ cung cÊp c¸c hμng hãa, dÞch vô c«ng thuÇn tuý cho x· héi. Tuy nhiªn, trong giíi h¹n nguån thu NSNN, nhμ n−íc còng kh«ng thÓ ®¶m nhËn tr¸ch nhiÖm cung cÊp toμn bé hμng hãa, dÞch vô c«ng cho x· héi. ViÖc x¸c ®Þnh ®óng ®¾n nh÷ng hμng hãa, dÞch vô c«ng nμo do nhμ n−íc cung cÊp, cung cÊp nh− thÕ nμo, cã thu phÝ hay kh«ng thu phÝ... vμ nh÷ng hμng hãa, dÞch vô nμo nhμ n−íc cÇn cã c¬ chÕ më réng cho c¸c thμnh phÇn kinh tÕ kh¸c cung cÊp lμ rÊt cÇn thiÕt, quan träng. - Mçi quyÕt ®Þnh nh− vËy, kh«ng nh÷ng liªn quan ®Õn chÊt l−îng cuéc sèng céng ®ång vμ sù ph¸t triÓn cña x· héi mμ cßn ph¸t huy tÝch cùc vai trß ®iÒu tiÕt cña ng©n s¸ch, kh¾c phôc nh÷ng thiÕu hôt, khiÕm khuyÕt cña thÞ tr−êng t¸c ®éng tiªu cùc ®Õn quyÒn vμ lîi Ých cña céng ®ång d©n c−. Bªn c¹nh cung cÊp dÞch vô c«ng, khi më réng cho c¸c thμnh phÇn kh¸c tham gia, nhμ n−íc cÇn ph¶i ®Þnh h−íng th«ng qua viÖc ban hμnh c¸c v¨n b¶n ph¸p lý, t¹o c«ng b»ng cho ng−êi d©n khi sö dông dÞch vô c«ng. V× vËy, Nhμ n−íc cã vai trß h−íng dÉn, khuyÕn khÝch, ®iÒu tiÕt vμ phèi hîp c¸c ho¹t ®éng liªn quan ®Õn ph¸t triÓn c¸c dÞch vô c«ng nh− quy ®Þnh vÒ c¬ chÕ ho¹t ®éng ®èi víi c¸c ®¬n vÞ tham gia cung cÊp c¸c dÞch vô c«ng cho x· héi, hay c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch x· héi ho¸ ®èi víi c¸c lÜnh vùc gi¸o dôc, y tÕ, v¨n ho¸, thÓ thao... 1.1.3.2 Nhμ n−íc lμ chñ thÓ trùc tiÕp cung cÊp c¸c dÞch vô c«ng §èi víi c¸c dÞch vô c«ng thuÇn tuý, nh÷ng dÞch vô mμ liªn quan ®Õn lîi Ých cña toμn x· héi nh−ng khu vùc t− nh©n kh«ng tham gia cung cÊp c¸c dÞch vô nμy th× nhμ n−íc chÝnh lμ chñ thÓ trùc tiÕp cung cÊp c¸c dÞch vô c«ng, nh− : qu¶n lý hμnh chÝnh, y tÕ dù phßng, ... ë hÇu hÕt c¸c n−íc trªn thÕ giíi, Nhμ n−íc vÉn cã tr¸ch nhiÖm b¶o ®¶m cung øng nh÷ng dÞch vô c«ng phôc vô c¸c nhu cÇu chung, thiÕt yÕu cña x· héi khi mμ c¸c thμnh phÇn kh¸c kh«ng tham gia vμo viÖc cung øng. Ch¼ng h¹n ®èi víi dÞch vô c«ng nh− phßng bÖnh, tiªm chñng..., nÕu t− nh©n ®øng ra ®Ó cung cÊp lo¹i dÞch vô nμy th× hä sÏ ph¶i thu tiÒn dÞch vô cña mäi ng−êi nh»m t− lîi c¸ nh©n. Song sÏ cã nh÷ng ng−êi cho -9-
r»ng hä kh«ng cÇn sö dông lo¹i dÞch vô nμy, hoÆc kh«ng thÓ tr¶ tiÒn cho dÞch vô ®ã. §iÒu ®ã sÏ kh«ng khuyÕn khÝch c¸c c¸ nh©n sö dông lμm ¶nh h−ëng tíi x· héi, thËm chÝ g©y tæn h¹i to lín h¬n nhiÒu so víi phÇn ng−êi d©n ®ãng gãp. Nhμ n−íc cã vai trß cung cÊp c¸c dÞch vô c«ng ®Æc biÖt lμ ®èi víi hμng hãa c«ng thuÇn tóy lμ do tÝnh chÊt cña hμng hãa c«ng khi ®−îc cung cÊp sÏ ph¸t huy t¸c dông ®èi víi toμn x· héi, nã kh«ng h¹n chÕ sè l−îng ng−êi ®−îc h−ëng thô vμ sù t¨ng thªm ng−êi h−ëng thô còng kh«ng lμm t¨ng thªm chi phÝ cung cÊp s¶n phÈm dÞch vô. Tõ ®ã ®¶m b¶o ®−îc c¸c quyÒn lîi b×nh ®¼ng cho ng−êi d©n. Bªn c¹nh ®ã, nhμ n−íc còng cÇn ph¶i tham gia vμo viÖc cung øng dÞch vô c«ng ®Ó ®¶m b¶o sù ph©n phèi c«ng b»ng vÒ c¸c dÞch vô x· héi c¬ b¶n cña thÞ tr−êng. Nhμ n−íc cÇn thiÕt tham gia vμo lÜnh vùc ho¹t ®éng sù nghiÖp xuÊt ph¸t tõ vai trß cña nhμ n−íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng lμ kh¾c phôc nh÷ng khiÕm khuyÕt cña nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng trong viÖc cung cÊp c¸c dÞch vô c«ng, n©ng cao tÝnh hiÖu qu¶ vμ c«ng b»ng x· héi. 1.1.3.3.Nhμ n−íc ®ãng vai trß ng−êi kiÓm so¸t chÊt l−îng dÞch vô, b¶o vÖ quyÒn lîi cña ng−êi d©n ViÖc thô h−ëng dÞch vô c«ng lμ quyÒn cña mäi c«ng d©n, Nhμ n−íc ph¶i ®¶m b¶o ®Ó mäi c«ng d©n ®−îc h−ëng quyÒn lîi ®ã. Tuy nhiªn, kh¶ n¨ng chi tr¶ cña ng−êi d©n cho c¸c dÞch vô kh«ng gièng nhau, chi phÝ cho viÖc cung cÊp dÞch vô còng kh«ng gièng nhau ë c¸c ®Þa bμn kh¸c nhau. §Ó ng−êi d©n ®−îc thô h−ëng quyÒn lîi vμ ng−êi cung øng dÞch vô kh«ng bÞ thua thiÖt th× cÇn cã sù can thiÖp cña nhμ n−íc. ChÝnh b»ng c¸ch nμy, nhμ n−íc ®· h¹n chÕ ®−îc nh÷ng khiÕm khuyÕt cña c¬ chÕ thÞ tr−êng. Theo quan ®iÓm cña Quü TiÒn tÖ quèc tÕ, ChÝnh phñ cña mét quèc gia bao gåm c¬ quan c«ng quyÒn vμ c¸c ®¬n vÞ trùc thuéc, thùc hiÖn chøc n¨ng kinh tÕ chñ ®¹o lμ (1) cung cÊp hμng hãa vμ dÞch vô cho céng ®ång ®Ó tiªu dïng tËp thÓ hoÆc c¸ nh©n, trªn c¬ së phi thÞ tr−êng, (2) t¸i ph©n phèi thu nhËp vμ cña c¶i b»ng c¸c ph−¬ng tiÖn thanh to¸n, chuyÓn giao. C¸c ho¹t ®éng trªn chñ yÕu ®−îc tμi trî th«ng qua thuÕ hoÆc c¸c kho¶n chuyÓn giao b¾t buéc kh¸c. ChÊt l−îng cña c¸c dÞch vô c«ng ®Æc biÖt lμ dÞch vô gi¸o dôc vμ y tÕ ®èi víi ng−êi d©n nãi chung vμ ng−êi nghÌo nãi riªng sÏ quyÕt ®Þnh ®Õn hiÖu qu¶ vμ nh÷ng tiÕn bé trong c«ng cuéc gi¶m nghÌo cña ®Êt n−íc. ViÖc chuyÓn ®æi sang nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng më ra mét kh¶ n¨ng ®a d¹ng ho¸ nh÷ng nhμ cung cÊp c¸c dÞch vô nμy, ®−a khu vùc t− nh©n tham gia vμ t¨ng c−êng kh¶ n¨ng lùa chän cho ng−êi d©n. Song ChÝnh phñ vÉn - 10 -
gi÷ tr¸ch nhiÖm kiÓm ®Þnh chÊt l−îng c¸c nhμ cung cÊp dÞch vô, ®iÒu tiÕt c¸c dÞch vô vμ ®Þnh gi¸ trong mét sè tr−êng hîp. ChÝnh phñ còng chÞu tr¸ch nhiÖm cung cÊp dÞch vô y tÕ vμ gi¸o dôc c¬ b¶n cho ng−êi d©n nãi chung. Tr¸ch nhiÖm cung cÊp dÞch vô còng bao gåm viÖc b¶o ®¶m cho ng−êi nghÌo tiÕp cËn ®−îc víi dÞch vô y tÕ víi chi phÝ hîp lý. Cã thÓ thÊy, ChÝnh phñ võa lμ ng−êi cung cÊp dÞch vô chñ yÕu, cung cÊp c¸c dÞch vô c«ng, ®ång thêi còng võa lμ ng−êi cã vai trß qu¶n lý nhμ n−íc ®èi víi c¸c nhμ s¶n xuÊt t− nh©n cung cÊp c¸c dÞch vô c«ng. Nh− vËy, Nhμ n−íc cã tr¸ch nhiÖm b¶o ®¶m c¸c dÞch vô nμy cho x· héi, ngay c¶ khi c¸c dÞch vô nμy ®−îc chuyÓn giao cho khu vùc t− nh©n cung cÊp th× nhμ n−íc vÉn cã vai trß ®iÒu tiÕt ®Æc biÖt, b¶o ®¶m sù c«ng b»ng trong ph©n phèi c¸c dÞch vô nμy tíi ng−êi d©n. 1.2. §¬n vÞ sù nghiÖp cã thu 1.2.1. Kh¸i niÖm vμ ph©n lo¹i ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu 1.2.1.1. Kh¸i niÖm §¬n vÞ sù nghiÖp cã thu lμ nh÷ng ®¬n vÞ cung cÊp dÞch vô c«ng ho¹t ®éng trong c¸c lÜnh vùc gi¸o dôc, khoa häc c«ng nghÖ, m«i tr−êng, y tÕ, v¨n hãa thÓ thao, ph¸t thanh truyÒn h×nh, sù nghiÖp kinh tÕ, dÞch vô viÖc lμm... Trªn gi¸c ®é ®iÒu hμnh qu¶n lý, c¸c ®¬n vÞ cung cÊp dÞch vô c«ng bao gåm cã nh÷ng dÞch vô x· héi (tr−êng häc, bÖnh viÖn, viÖn nghiªn cøu khoa häc ) vμ dÞch vô c«ng Ých (s¶n xuÊt vμ cung cÊp ®iÖn, n−íc sinh ho¹t, gas, vÖ sinh m«i tr−êng, ) ®−îc gäi chung lμ c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp. D¹y häc, kh¸m ch÷a bÖnh, biÓu diÔn nghÖ thuËt, thÓ thao lμ nh÷ng ho¹t ®éng t¹o ra vμ cung øng c¸c hμng ho¸ c«ng. §èi t−îng phôc vô cña c¸c ho¹t ®éng nμy chÝnh lμ c«ng chóng. Vμ c¸c ho¹t ®éng nμy ®−îc gäi lμ ho¹t ®éng s¶n xuÊt vμ cung øng dÞch vô c«ng, ®ã chÝnh lμ nhiÖm vô c¬ b¶n cña c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp. 1.2.1.2. Ph©n lo¹i ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu C¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu ph©n theo ngμnh lμ nh÷ng ®¬n vÞ sù nghiÖp ho¹t ®éng trong c¸c lÜnh vùc: o Gi¸o dôc ®μo t¹o o ThÓ dôc thÓ thao o Y tÕ o Sù nghiÖp kinh tÕ o V¨n ho¸ th«ng tin o Ph¸t thanh truyÒn h×nh o Khoa häc c«ng nghÖ o DÞch vô viÖc lμm - 11 -
§¬n vÞ sù nghiÖp cã thu gi÷ mét vai trß quan träng trong viÖc cung cÊp dÞch vô c«ng vÒ gi¸o dôc, ®μo t¹o, y tÕ, v¨n hãa, thÓ thao, khoa häc c«ng nghÖ, sù nghiÖp kinh tÕ tr¹m tr¹i, n«ng l©m thñy lîi... ®¸p øng nhu cÇu vÒ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, ch¨m sãc søc kháe, n©ng cao thÓ lùc cho nh©n d©n, ®¸p øng yªu cÇu vÒ ®æi míi, ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt n−íc. §¬n vÞ sù nghiÖp cã thu cã vai trß tù chñ trong ®iÒu hμnh ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ vμ qu¶n lý tμi chÝnh vμ x· héi hãa nguån lùc ®Ó ph¸t triÓn c¸c sù nghiÖp gi¸o dôc ®μo t¹o, y tÕ, v¨n hãa, thÓ thao... Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cã thÓ ®−îc nhμ n−íc cho phÐp thu mét sè kho¶n phÝ hoÆc thu tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt cung øng dÞch vô ®Ó bï ®¾p mét phÇn hoÆc toμn bé chi phÝ ho¹t ®éng, t¨ng thu nhËp cho c¸n bé, viªn chøc vμ bæ sung t¸i t¹o chi phÝ ho¹t ®éng th−êng xuyªn cña ®¬n vÞ. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu ®−îc phÐp thu mét sè kho¶n phÝ, lÖ phÝ theo quy ®Þnh cña Nhμ n−íc, thu th«ng qua ho¹t ®éng s¶n xuÊt, cung øng dÞch vô ®a d¹ng ë hÇu hÕt c¸c lÜnh vùc (häc phÝ, viÖn phÝ, lÖ phÝ, tiÒn vÐ xem biÓu diÔn,...). Møc tù ®¶m b¶o Tæng sè nguån thu sù nghiÖp chi ho¹t ®éng th−êng Tæng sè chi ho¹t ®éng th−êng = x 100% xuyªn xuyªn cña ®¬n vÞ sù nghiÖp (%) C¨n cø vμo c«ng thøc trªn ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu c«ng lËp ®−îc xÕp vμo 2 m« h×nh sau : + §¬n vÞ sù nghiÖp cã thu tù ®¶m b¶o toμn bé chi phÝ ho¹t ®éng th−êng xuyªn lμ ®¬n vÞ cã møc tù ®¶m b¶o chi ho¹t ®éng th−êng xuyªn b»ng hoÆc lín h¬n 100%, NSNN kh«ng cÊp kinh phÝ chi th−êng xuyªn; + §¬n vÞ sù nghiÖp cã thu tù ®¶m b¶o mét phÇn chi ho¹t ®éng th−êng xuyªn NSNN cÊp mét phÇn, lμ ®¬n vÞ cã møc tù ®¶m b¶o chi ho¹t ®éng th−êng xuyªn nhá h¬n 100%. 1.2.2. Vai trß cña ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu - T¸c ®éng m¹nh mÏ vμ l©u dμi tíi lùc l−îng s¶n xuÊt vμ quan hÖ s¶n xuÊt, cã tÝnh quyÕt ®Þnh ®Õn n¨ng suÊt lao ®éng x· héi: Ho¹t ®éng sù nghiÖp lμ nh÷ng ho¹t - 12 -
®éng kh«ng trùc tiÕp s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt, nh−ng nã t¸c ®éng m¹nh mÏ vμ l©u dμi tíi lùc l−îng s¶n xuÊt vμ quan hÖ s¶n xuÊt, cã tÝnh quyÕt ®Þnh ®Õn n¨ng suÊt lao ®éng x· héi. §iÒu ®ã thÓ hiÖn th«ng qua ho¹t ®éng cña c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp lμ cung øng c¸c dÞch vô c«ng cho x· héi, ®¶m b¶o c¸c nhu cÇu cho ng−êi d©n vÒ c¸c dÞch vô x· héi c¬ b¶n. §iÓn h×nh nh− lÜnh vùc gi¸o dôc - trang bÞ kiÕn thøc vμ kü n¨ng cho c«ng d©n, lÜnh vùc y tÕ - ®¶m b¶o cho ng−êi d©n cã søc kháe tèt... - Gãp phÇn quan träng trong viÖc ph¸t triÓn toμn diÖn ®êi sèng kinh tÕ-x· héi cña ®Êt n−íc : Ho¹t ®éng cña c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp gãp phÇn quan träng trong viÖc ph¸t triÓn toμn diÖn ®êi sèng kinh tÕ - x· héi cña ®Êt n−íc. C¸c ®¬n vÞ cã ho¹t ®éng sù nghiÖp sÏ ®¸p øng ngμy cμng cao nhu cÇu cña ng−êi d©n lμ ®−îc cung øng c¸c dÞch vô c«ng c¶ vÒ sè l−îng, chÊt l−îng vμ hiÖu qu¶. Ch¼ng h¹n nh− c¸c nhu cÇu vÒ häc tËp ®Ó n©ng cao kiÕn thøc, tr×nh ®é, nhu cÇu ®−îc ch¨m sãc søc kháe, ®−êng s¸ ®i l¹i, b−u chÝnh viÔn th«ng, th¨m quan, du lÞch, danh lam th¾ng c¶nh... - T¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh, c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n : C¸c ®¬n vÞ cung cÊp dÞch vô c«ng cßn cã vai trß quan träng trong viÖc t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh, lμm cho ®êi sèng nh©n d©n ngμy cμng ®−îc c¶i thiÖn. L−îng hμng ho¸ c«ng mμ ng−êi d©n ®−îc h−ëng chÝnh lμ tiªu chÝ ®Ó ®¸nh gi¸ sù ph¸t triÓn cña mçi quèc gia. Do vËy, víi hÖ thèng c¸c dÞch vô c«ng do c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp cung cÊp ngμy cμng ®−îc n©ng cao vÒ chÊt l−îng vμ sè l−îng sÏ gãp phÇn quan träng trong viÖc n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n, t¸c ®éng tÝch cùc tíi qu¸ tr×nh t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh. - N©ng cao ý thøc céng ®ång x· héi cña c¸c tÇng líp nh©n d©n : Gãp phÇn thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi, n©ng cao ý thøc céng ®ång x· héi cña c¸c tÇng líp nh©n d©n. Th«ng qua chi NSNN cho c¸c ho¹t ®éng sù nghiÖp, ChÝnh phñ ®· ®¶m b¶o kinh phÝ cho c¸c ngμnh, c¸c lÜnh vùc nμy cã kh¶ n¨ng cung øng hμng ho¸, dÞch vô c«ng ®¸p øng cho nhu cÇu x· héi, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho mäi thμnh viªn trong x· héi, ®Æt biÖt lμ c¸c ®èi t−îng chÝnh s¸ch ®−îc thô h−ëng lîi Ých cña c¸c hμng ho¸, dÞch vô c«ng ®−îc cung øng. 1.2.3. Nguån tμi chÝnh cña ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu Nguån tμi chÝnh cho c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp nãi chung gåm cã 3 nguån chÝnh lμ tõ ng©n s¸ch nhμ n−íc; nguån thu sù nghiÖp cña ®¬n vÞ hay lμ thu tõ c¸c ho¹t ®éng cung øng dÞch vô c«ng vμ nguån kh¸c nh− viÖn trî, vay nî, quμ biÕu, tÆng... - 13 -
1.2.3.1. Nguån tõ Ng©n s¸ch nhμ n−íc Nguån Ng©n s¸ch nhμ n−íc cho c¸c ho¹t ®éng sù nghiÖp gi÷ vai trß quan träng trong viÖc h×nh thμnh, më réng vμ n©ng cao hiÖu qu¶ cña c¸c dÞch vô c«ng ®¸p øng ngμy cμng tèt h¬n nhu cÇu thiÕt yÕu cña ng−êi d©n. §Çu t− tõ ng©n s¸ch nhμ n−íc ë hÇu hÕt c¸c n−íc ®Òu −u tiªn cho gi¸o dôc, y tÕ, khoa häc vμ c«ng nghÖ, v¨n hãa, thÓ thao... Nguån tμi chÝnh tõ ng©n s¸ch nhμ n−íc cÊp cho c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp th−êng c¨n cø vμo ®Þnh møc ph©n bæ ng©n s¸ch cho c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng sù nghiÖp nh− gi¸o dôc, y tÕ, v¨n hãa, thÓ thao, ph¸t thanh truyÒn h×nh... C¸c ®Þnh møc nμy ®−îc x©y dùng theo c¸c tiªu chÝ kh¸c nhau nh− d©n sè, c¬ cÊu d©n sè, thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng−êi, tû lÖ häc sinh nhËp häc, d©n sè trong ®é tuæi ®Õn tr−êng, sè gi−êng bÖnh, biªn chÕ... ë n−íc ta, hÖ thèng c¸c tr−êng häc, bÖnh viÖn c«ng lËp chiÕm tû lÖ lín, viÖc ph¸t triÓn c¸c tr−êng b¸n c«ng, d©n lËp, c¸c bÖnh viÖn t− ch−a nhiÒu. Trong lÜnh vùc khoa häc c«ng nghÖ th× phÇn lín lμ c¸c trung t©m, viÖn nghiªn cøu vμ ph¸t triÓn, c¸c phßng thÝ nghiÖm, c¸c tæ chøc dÞch vô khoa häc vμ c«ng nghÖ... ®Òu lμ c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp c«ng lËp. VÒ v¨n hãa, thÓ thao, ph¸t thanh truyÒn h×nh... còng t−¬ng tù nh− vËy. Bªn c¹nh ®ã, qu¸ tr×nh x· héi hãa nh»m thu hót c¸c nguån lùc kh¸c cho c¸c ho¹t ®éng sù nghiÖp ch−a ®−îc hoμn thiÖn vμ cßn nh÷ng bÊt cËp n¶y sinh trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn, nªn ®Çu t− tõ ng©n s¸ch nhμ n−íc vÉn chiÕm tû träng lín trong c¸c ®¬n vÞ c¸c sù nghiÖp cña c¶ n−íc. Cô thÓ, ®Çu t− tõ ng©n s¸ch nhμ n−íc cho c¸c ®¬n vÞ ho¹t ®éng trong c¸c lÜnh vùc gi¸o dôc, y tÕ, khoa häc c«ng nghÖ, v¨n ho¸ th«ng tin...bao gåm: kinh phÝ ho¹t ®éng th−êng xuyªn, kinh phÝ thùc hiÖn c¸c ®Ò tμi nghiªn cøu khoa häc, hay thùc hiÖn c¸c ch−¬ng tr×nh môc tiªu quèc gia, thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô cña Nhμ n−íc ®Æt hμng. NSNN cßn cÊp vèn cho ®Çu t− x©y dùng c¬ së vËt chÊt, mua s¾m trang thiÕt bÞ phôc vô cho c¸c ho¹t ®éng sù nghiÖp. Nh− vËy, nguån tõ NSNN t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó khuyÕn khÝch sù ®ãng gãp tõ nh©n d©n, c¸c thμnh phÇn kinh tÕ... t¹o c¬ së vËt chÊt cho c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp, thùc hiÖn ph−¬ng ch©m Nhμ n−íc vμ nh©n d©n cïng ch¨m lo ®Õn ®êi sèng cña ng−êi d©n. Nguån tõ ng©n s¸ch nhμ n−íc cßn ®¶m b¶o tõng b−íc æn ®Þnh ®êi sèng cña ®éi ngò lao ®éng nh»m ®¶m b¶o ho¹t ®éng sù nghiÖp ®−îc th−êng xuyªn, liªn tôc vμ chÊt l−îng phôc vô ngμy cμng tèt h¬n. Bªn c¹nh ®ã, nguån tõ ng©n s¸ch nhμ n−íc cßn cã vai trß ®iÒu phèi c¬ cÊu lao ®éng trong ngμnh. Th«ng qua ®Þnh møc chi ng©n s¸ch cho c¸c lÜnh vùc ho¹t - 14 -
®éng hμng n¨m gãp phÇn ®Þnh h−íng s¾p xÕp c¬ cÊu m¹ng l−íi c¸c cÊp c¬ së trong c¸c lÜnh vùc nh− c¬ cÊu c¸c cÊp häc, m¹ng l−íi c¸c tr−êng phæ th«ng trong ngμnh gi¸o dôc. Hay tËp trung ng©n s¸ch cho nh÷ng môc tiªu ch−¬ng tr×nh quèc gia trong lÜnh vùc y tÕ, gi¸o dôc, v¨n ho¸... Mçi ho¹t ®éng sù nghiÖp ®Òu ®· ®−îc x¸c ®Þnh râ môc tiªu ph¸t triÓn vμ ®Ó ®¹t ®−îc c¸c môc tiªu nμy th× nguån tμi chÝnh tõ ng©n s¸ch nhμ n−íc gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh ®Õn trªn nguyªn t¾c ®¶m b¶o cho c¸c ho¹t ®éng sù nghiÖp ngμy cμng cã chÊt l−îng, ®¶m b¶o quyÒn lîi c¬ b¶n cña ng−êi d©n gãp phÇn thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi. 1.2.3.2. Nguån thu tõ ho¹t ®éng sù nghiÖp cña ®¬n vÞ Nguån thu tõ ho¹t ®éng sù nghiÖp cña ®¬n vÞ thÓ hiÖn mèi quan hÖ gi÷a ng−êi h−ëng dÞch vô ph¶i tr¶ tiÒn vμ ng−êi cung øng dÞch vô. Víi mçi ®¬n vÞ sù nghiÖp ho¹t ®éng trong c¸c lÜnh vùc kh¸c nhau th× sÏ cã c¸c nguån thu sù nghiÖp ®−îc quy ®Þnh cô thÓ. C¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu ®−îc tæ chøc khai th¸c c¸c nguån thu hîp ph¸p bao gåm: phÝ, lÖ phÝ, thu tõ kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt, cung øng dÞch vô. §èi víi nh÷ng ngμnh nghÒ kh¸c nhau cã nh÷ng néi dung thu, møc thu vμ chi phÝ ®Ó thu kh¸c nhau. Ch¼ng h¹n nh− lμ häc phÝ ®èi víi c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp gi¸o dôc ®μo t¹o, viÖn phÝ ®èi víi c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp y tÕ... nh−ng ph¶i n»m trong khung quy ®Þnh cña nhμ n−íc. Sè thu vÒ phÝ tõ c¸c ho¹t ®éng sù nghiÖp th−êng ®−îc sö dông ®Ó bï ®¾p chi phÝ, chi cho c¸c ho¹t ®éng th−êng xuyªn, chi cho viÖc më réng vμ n©ng cao chÊt l−îng cung cÊp c¸c dÞch vô do ®¬n vÞ cung cÊp. Thu phÝ tõ ho¹t ®éng sù nghiÖp lμ mét kho¶n thu t−¬ng ®èi "nh¹y c¶m" ®èi víi c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ x· héi nªn viÖc qu¶n lý, ban hμnh thèng nhÊt ®−îc c¸c lo¹i phÝ nμy lμ rÊt khã kh¨n. Nguån thu tõ ho¹t ®éng sù nghiÖp phô thuéc vμo gi¸ dÞch vô ®−îc cung cÊp, sè l−îng ng−êi tham gia dÞch vô vμ kh¶ n¨ng chi tr¶ cña ng−êi d©n. NÕu gi¸ dÞch vô thÊp sÏ kh«ng ®ñ t¸i t¹o l¹i chi phÝ cÇn thiÕt cho c¸c ®¬n vÞ cung cÊp dÞch vô, ng−îc l¹i, nÕu gi¸ dÞch vô cao sÏ h¹n chÕ sè l−îng ng−êi tham gia vμo c¸c dÞch vô do ®¬n vÞ cung cÊp. Do vËy, cÇn ph¶i tÝnh to¸n møc thu phï hîp ®Ó ®¶m b¶o hμi hßa môc tiªu bï ®¾p chi phÝ vμ phôc vô ®«ng ®¶o c¸c nhu cÇu thiÕt yÕu cña quÇn chóng. Do ho¹t ®éng sù nghiÖp cã nhiÒu lo¹i h×nh ë c¸c lÜnh vùc kh¸c nhau nªn c¸c lo¹i phÝ còng rÊt ®a d¹ng, phong phó, t¶n m¹n, r¶i r¸c ë nhiÒu n¬i. §Ó cã thÓ qu¶n lý thu vμ sö dông c¸c kho¶n phÝ nμy mét c¸ch hîp lý, chÆt chÏ vμ hiÖu qu¶, qu¶n lý thu phÝ ph¶i ®¸p øng ®−îc nh÷ng yªu cÇu nhÊt ®Þnh. Yªu cÇu c¬ b¶n ®èi víi qu¶n lý thu phÝ lμ: - 15 -
- TÊt c¶ c¸c kho¶n phÝ ph¶i ®−îc c¬ quan Nhμ n−íc cã thÈm quyÒn quy ®Þnh míi ®−îc phÐp thu vμ phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña tõng ®Þa ph−¬ng, thu nhËp cña ng−êi d©n. C¸c ®¬n vÞ ho¹t ®éng trùc tiÕp kh«ng ®−îc tù ®éng quy ®Þnh c¸c kho¶n thu phÝ. - Nhμ n−íc quy ®Þnh "gi¸ phÝ", tøc lμ møc thu phÝ cho tÊt c¶ c¸c kho¶n thu phÝ. Tïy theo tõng lo¹i ho¹t ®éng dÞch vô mμ gi¸ phÝ cã thÓ ®−îc quy ®Þnh cô thÓ trong khung gi¸ ®Ó ®¬n vÞ vËn dông. 1.2.3.3. Nguån kh¸c C¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp cßn cã thÓ huy ®éng ®−îc nguån lùc ®Ó n©ng cao sè l−îng, chÊt l−îng vμ hiÖu qu¶ cña c¸c ho¹t ®éng cña sù nghiÖp gi¸o dôc, ®μo t¹o, y tÕ, v¨n hãa, thÓ thao...th«ng qua liªn doanh, liªn kÕt víi c¸c tæ chøc, c¸ nh©n trong vμ ngoμi n−íc nh− liªn kÕt ®μo t¹o, d¹y nghÒ, liªn kÕt tæ chøc c¸c ho¹t ®éng v¨n hãa, thÓ thao.... H¬n n÷a, viÖc hîp t¸c víi n−íc ngoμi ®Ó n©ng cao chÊt l−îng vμ hiÖu qu¶ cña c¸c ho¹t ®éng sù nghiÖp ®ang lμ xu thÕ tÊt yÕu t¹o thªm nguån lùc tμi chÝnh ®Ó ®Çu t− cho ph¸t triÓn, nhÊt lμ trong gi¸o dôc, y tÕ... Ngoμi ra, ®¬n vÞ sù nghiÖp cßn cã nguån tμi chÝnh huy ®éng ®−îc tõ sù ®ãng gãp tù nguyÖn cña ng−êi d©n, c¸c kho¶n viÖn trî trong vμ ngoμi n−íc, quμ biÕu, tÆng... C¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu ®−îc vay tÝn dông ng©n hμng hoÆc quü hç trî ph¸t triÓn ®Ó ®Çu t− më réng s¶n xuÊt vμ n©ng cao chÊt l−îng ho¹t ®éng sù nghiÖp, tæ chøc s¶n xuÊt, cung øng dÞch vô vμ tù chÞu tr¸ch nhiÖm tr¶ nî vay theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Ch¼ng h¹n trong ngμnh y tÕ, cã thÓ ®i vay ®Ó ®Çu t− thªm m¸y mãc thiÕt bÞ hiÖn ®¹i ®Ó më réng c¸c lo¹i h×nh kh¸m ch÷a bÖnh t¨ng thªm nguån thu cho ®¬n vÞ... 1.2.3.4. Mèi quan hÖ gi÷a nguån NSNN, nguån thu sù nghiÖp vμ nguån kh¸c trong ®Çu t− cho c¸c ho¹t ®éng sù nghiÖp Ng©n s¸ch nhμ n−íc, nguån thu sù nghiÖp vμ nguån kh¸c cã cïng mét môc ®Ých sö dông lμ ®Çu t− cho c¸c ho¹t ®éng sù nghiÖp, ba nguån nμy cã mèi quan hÖ t¸c ®éng qua l¹i, bæ sung cho nhau. Trong ba nguån nμy, nguån tõ ng©n s¸ch nhμ n−íc gi÷ vai trß quan träng, chiÕm tû träng cao, thùc hiÖn ®−îc sù ph©n c«ng tr¸ch nhiÖm trong chi tiªu cho c¸c ho¹t ®éng sù nghiÖp, ®Þnh h−íng cho c¸c ho¹t ®éng sù nghiÖp ph¸t triÓn phï hîp víi ®Æc ®iÓm kinh tÕ - x· héi cña ®Êt n−íc, ®¶m b¶o quyÒn lîi b×nh ®¼ng cho mäi ng−êi d©n. Nguån thu sù nghiÖp vμ nguån thu kh¸c còng ®ãng vai trß ®Ó hç trî, gi¶m nhÑ g¸nh nÆng chi cho NSNN vμ ®ång thêi còng thÓ hiÖn ®−îc tÝnh n¨ng ®éng, - 16 -
hiÖu qu¶ cña mçi ®¬n vÞ sù nghiÖp trong viÖc huy ®éng ®−îc tæng c¸c nguån lùc cña x· héi ®Ó ®Çu t− cho ho¹t ®éng cung cÊp dÞch vô c«ng. Ngoμi ra, c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp cßn ®−îc t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi nh»m khai th¸c ®a d¹ng c¸c nguån vèn cña mäi thμnh phÇn kinh tÕ cho ph¸t triÓn c¸c sù nghiÖp khoa häc c«ng nghÖ, gi¸o dôc ®μo t¹o, y tÕ, v¨n hãa, thÓ thao th«ng qu¸ h×nh thøc x· héi ho¸. X· héi hãa lμ qu¸ tr×nh huy ®éng, tæ chøc sù tham gia réng r·i, chñ ®éng cña nh©n d©n vμ c¸c tæ chøc vμo ho¹t ®éng cung øng dÞch vô c«ng trªn c¬ së ph¸t huy tÝnh s¸ng t¹o vμ kh¶ n¨ng ®ãng gãp cña mçi ng−êi, d−íi h×nh thøc: huy ®éng kinh phÝ ®ãng gãp cña d©n vμo viÖc cung øng c¸c dÞch cô c«ng céng cña Nhμ n−íc; ®éng viªn, tæ chøc sù tham gia réng r·i, chñ ®éng vμ tÝch cùc cña c¸c tæ chøc vμ c«ng d©n vμo qu¸ tr×nh cung øng dÞch vô c«ng c«ng, ®a d¹ng hãa c¸c ho¹t ®éng cung øng dÞch vô c«ng trªn c¬ së ph¸t huy c«ng søc vμ trÝ tuÖ cña d©n. 1.2.4. NhiÖm vô chi cña ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu - Chi ho¹t ®éng th−êng xuyªn theo chøc n¨ng nhiÖm vô ®−îc cÊp cã thÈm quyÒn giao tõ nguån NSNN vμ chi tõ nguån thu sù nghiÖp cña ®¬n vÞ cho c¸c néi dung: Chi cho con ng−êi ; Chi vÒ qu¶n lý hμnh chÝnh ; Chi nghiÖp vô ; Chi mua s¾m, söa ch÷a th−êng xuyªn ; Chi tæ chøc thu phÝ, lÖ phÝ ; Chi ho¹t ®éng s¶n xuÊt, cung øng dÞch vô ; Chi th−êng xuyªn kh¸c... - Chi ho¹t ®éng kh«ng th−êng xuyªn chi thùc hiÖn c¸c ®Ò tμi nghiªn cøu khoa häc cÊp Nhμ n−íc, cÊp Bé, ngμnh ; ch−¬ng tr×nh, môc tiªu quèc gia ; chi thùc hiÖn ®¬n ®Æt hμng (®iÒu tra, quy ho¹ch, kh¶o s¸t...) cña Nhμ n−íc ; chi vèn ®èi øng thùc hiÖn c¸c dù ¸n cã vèn n−íc ngoμi theo quy ®Þnh ; chi thùc hiÖn c¸c nhiÖn vô ®ét xuÊt ®−îc cÊp cã thÈn quyÒn giao ; chi thùc hiÖn tinh gi¶n biªn chÕ theo chÕ ®é Nhμ n−íc quy ®Þnh ; chi ®μo t¹o l¹i c¸n bé c«ng nh©n viªn chøc Nhμ n−íc ; chi ®Çu t− ph¸t triÓn, gåm : chi ®Çu t− c¬ së vËt chÊt, mua s¾m trang thiÕt bÞ, chi thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®Çu t− theo quy ®Þnh ; c¸c kho¶n chi kh«ng th−êng xuyªn kh¸c. C¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu ®−îc tù chñ tμi chÝnh, ®−îc chñ ®éng bè trÝ kinh phÝ ®Ó thùc hiÖn nhiÖm vô, ®−îc æn ®Þnh kinh phÝ ho¹t ®éng th−êng xuyªn do NSNN cÊp ®èi víi ®¬n vÞ sù nghiÖp tù ®¶m b¶o mét phÇn chi phÝ theo ®Þnh kú 3 n¨m vμ hμng n¨m ®−îc t¨ng thªm theo tû lÖ do cÊp cã thÈm quyÒn phª duyÖt. 1.3. Qu¶n lý tμi chÝnh c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu 1.3.1. Nguyªn t¾c qu¶n lý tμi chÝnh ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu - 17 -
- Ph¶i ®¶m b¶o kinh phÝ th−êng xuyªn theo chÕ ®é, ®Þnh møc, tiªu chuÈn cña Nhμ n−íc ®Ó c¸c ®¬n vÞ ho¹t ®éng liªn tôc ®ång thêi ph¶i triÖt ®Ó tiÕt kiÖm chi ; - Qu¶n lý kinh phÝ thuéc c¬ quan, ®¬n vÞ nμo lμ tr¸ch nhiÖm cña ®¬n vÞ mμ tr−íc hÕt lμ tr¸ch nhiÖm cña thñ tr−ëng c¬ quan, ®¬n vÞ ; - T«n träng dù to¸n n¨m ®−îc duyÖt : Trong qu¸ tr×nh chÊp hμnh dù to¸n c¸c ®¬n vÞ ph¶i tu©n thñ dù to¸n n¨m ®· ®−îc duyÖt. Trong tr−êng hîp cÇn ®iÒu chØnh dù to¸n chi th× ph¶i ®−îc c¬ quan cã thÈm quyÒn cho phÐp nh−ng kh«ng ®−îc lμm thay ®æi tæng møc dù to¸n do cÊp thÈm quyÒn phª duyÖt. Trong tr−êng hîp cã biÕn ®éng kh¸ch quan lμm thay ®æi dù to¸n sÏ ®−îc NSNN bæ sung theo thñ tôc quy ®Þnh cña LuËt NSNN ®Ó ®¶m b¶o cho cã ®¬n vÞ hoμn thμnh tèt nhiÖm vô ®−îc giao. 1.3.2. Ph−¬ng ph¸p qu¶n lý tμi chÝnh * Ph−¬ng ph¸p thu ®ñ, chi ®ñ : ¸p dông cho nh÷ng ®¬n vÞ hμnh chÝnh sù nghiÖp cã nguån thu kh«ng lín theo ®ã mäi nhu cÇu chi tiªu cña ®¬n vÞ ®−îc NSNN cÊp ph¸t theo dù to¸n ®· ®−îc duyÖt. §ång thêi mäi kho¶n thu ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng ®¬n vÞ ph¶i nép vμo NSNN theo quy ®Þnh. Ph−¬ng ph¸p nμy hiÖn nay kh«ng phï hîp víi c¬ chÕ qu¶n lý tμi chÝnh míi, h¹n chÕ quyÒn tù chñ, s¸ng t¹o cña ®¬n vÞ vμ t¹o t©m lý û l¹i tr«ng chê vμo NSNN. * Ph−¬ng ph¸p thu, chi chªnh lÖch : ¸p dông cho nh÷ng ®¬n vÞ hμnh chÝnh sù nghiÖp cã nguån thu kh¸ lín, ph¸t sinh th−êng xuyªn vμ æn ®Þnh, theo ®ã ®¬n vÞ ®−îc quyÒn gi÷ l¹i c¸c kho¶n thu cña m×nh ®Ó chi tiªu theo dù to¸n vμ chÕ ®é qu¶n lý tμi chÝnh Nhμ n−íc quy ®Þnh, NSNN chØ ®¶m b¶o phÇn chªnh lÖch thiÕu, c¸c ®¬n vÞ ph¶i lμm nghÜa vô ®èi víi NSNN (nÕu cã). Ph−¬ng ph¸p nμy phï hîp víi yªu cÇu qu¶n lý tμi chÝnh ë n−íc ta hiÖn nay, ph¸t huy ®−îc tÝnh tÝch cùc, chñ ®éng cña c¸c ®¬n vÞ trong qu¸ tr×nh khai th¸c nguån thu, ®¸p øng kÞp thêi nhu cÇu chi tiªu cña ®¬n vÞ. * Ph−¬ng ph¸p qu¶n lý theo ®Þnh møc : ®Ó t¨ng c−êng qu¶n lý chi tiªu ng©n s¸ch cã hiÖu qu¶ cÇn thiÕt ph¶i qu¶n lý theo ®Þnh møc cho tõng nhãm chi, môc chi hoÆc cho mçi ®èi t−îng cô thÓ, theo ®ã cã c¸c ®Þnh møc tæng hîp vμ ®Þnh møc chi tiÕt cho tõng lÜnh vùc chi tiªu hμnh chÝnh sù nghiÖp. * Ph−¬ng ph¸p kho¸n biªn chÕ vμ kinh phÝ qu¶n lý hμnh chÝnh ®èi víi c¬ quan hμnh chÝnh Nhμ n−íc vμ c¬ chÕ tù chñ tμi chÝnh ®èi víi ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu : lμ c¬ chÕ qu¶n lý tμi chÝnh t¨ng c−êng tÝnh tù chñ, tù chÞu tr¸ch nhiÖm cña ®¬n vÞ. Sö dông tiÕt kiÖm kinh phÝ hμnh chÝnh, nghiÖp vô, t¨ng c−êng hiÖu qu¶ ho¹t ®éng dÞch - 18 -
vô c«ng, khuyÕn khÝch c¸c ®¬n vÞ s¾p xÕp biªn chÕ theo h−íng tinh gi¶n bé m¸y, ph¸t triÓn ho¹t ®éng cã nguån thu ®Ó n©ng cao chÊt l−îng c«ng viÖc, t¨ng thu nhËp chã ®¬n vÞ vμ c¸ nh©n. 1.3.3. Nh©n tè ¶nh h−ëng ®Õn qu¶n lý c¸c nguån tμi chÝnh 1.3.3.1. ChÝnh s¸ch cña nhμ n−íc ®èi víi khu vùc sù nghiÖp Tr−íc thêi kú ®æi míi, nhμ n−íc ta cã chñ tr−¬ng bao cÊp cho toμn bé c¸c ho¹t ®éng trong lÜnh vùc gi¸o dôc, y tÕ, v¨n ho¸ th«ng tin Trong thêi gian gÇn ®©y chñ tr−¬ng cña nhμ n−íc thay ®æi theo h−íng t¨ng c−êng x· héi ho¸ c¸c ho¹t ®éng sù nghiÖp nh»m ®a d¹ng ho¸ c¸c thμnh phÇn kinh tÕ tham gia vμo viÖc cung cÊp dÞch vô c«ng. Mét trong nh÷ng yÕu tè chñ chèt trong cuéc c¶i c¸ch hμnh chÝnh hiÖn t¹i cña ViÖt Nam lμ t¨ng tÝnh tù chñ cho c¸c ®¬n vÞ thô h−ëng ng©n s¸ch ®Ó hä cã thÓ tù x©y dùng ®Þnh møc thu, chi nh−ng ph¶i phï hîp víi quy ®Þnh cña Nhμ n−íc. Môc tiªu ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý tμi chÝnh lμ nh»m trao quyÒn tù chñ thËt sù cho ®¬n vÞ sù nghiÖp trong viÖc tæ chøc c«ng viÖc, sö dông biªn chÕ lao ®éng, t¨ng c−êng huy ®éng vμ qu¶n lý thèng nhÊt c¸c nguån thu, ®ång thêi sö dông tiÕt kiÖm vμ cã hiÖu qu¶ c¸c nguån tμi chÝnh nh»m më réng vμ n©ng cao chÊt l−îng vμ c«ng t¸c qu¶n lý hμnh chÝnh, ho¹t ®éng sù nghiÖp, khuyÕn khÝch vμ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp ®¶m b¶o trang tr¶i kinh phÝ ho¹t ®éng, n©ng cao thu nhËp vμ hiÖu qu¶ c«ng t¸c cña ®éi ngò c¸n bé c«ng chøc, viªn chøc. §èi víi c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp ho¹t ®éng cung cÊp dÞch vô c«ng, viÖc thùc hiÖn c¬ chÕ qu¶n lý míi nμy cã ý nghÜa vÒ nhiÒu mÆt: ho¹t ®éng cña c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp ®· ®−îc quy ®Þnh râ rμng, ph©n biÖt râ rμng ho¹t ®éng sù nghiÖp víi ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan hμnh chÝnh; T¹o thªm nguån tμi chÝnh phôc vô ho¹t ®éng cña c¸c ®¬n vÞ, thùc hiÖn x· héi hãa c¸c ho¹t ®éng sù nghiÖp; Thóc ®Èy thùc hμnh tiÕt kiÖm, c«ng khai tμi chÝnh, t¹o ®iÒu kiÖn t¨ng thu nhËp hîp ph¸p cho c¸n bé, viªn chøc, thùc hiÖn ph©n phèi c«ng b»ng trong néi bé ®¬n vÞ... Tõ ®ã ¶nh h−ëng tÝch cùc ®Õn hiÖu qu¶ huy ®éng vμ sö dông c¸c nguån tμi chÝnh trong c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp. C¸c ®¬n vÞ cung cÊp dÞch vô trong c¸c ngμnh gi¸o dôc, y tÕ, khoa häc c«ng nghÖ, v¨n ho¸ c¬ chÕ trao quyÒn míi cho phÐp më réng ph¹m vi dÞch vô ®−îc cung cÊp, vμ thu phÝ ®èi víi ng−êi sö dông ®èi víi c¸c dÞch vô n»m ngoμi nghÜa vô cung cÊp c¬ b¶n cña ®¬n vÞ. Nh÷ng ®¬n vÞ nμy còng cã quyÒn tù quyÕt ®¸ng kÓ trong viÖc t¨ng l−¬ng - 19 -
cho nh©n viªn vμ ¸p dông nh÷ng møc tr¶ l−¬ng ph©n biÖt réng h¬n ®èi víi nh©n viªn. C¸c ®¬n vÞ chi cã ®−îc sù linh ho¹t ®¸ng kÓ so víi c¬ chÕ cøng nh¾c tr−íc ®©y. Trong c¸c bÖnh viÖn, mét sè kho¶n thu cã tÝnh chÊt kh«ng th−êng xuyªn ®· ®−îc chuyÓn thμnh c¸c lo¹i phÝ kh«ng chÝnh thøc. C¬ chÕ míi t¹o ®éng c¬ tiÕt kiÖm cung cÊp dÞch vô vμ t¨ng l−¬ng cho nh©n viªn. T«n träng quyÒn tù chñ cña c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp: tù chñ vÒ tμi chÝnh, lao ®éng... 1.3.3.2. Ph−¬ng thøc qu¶n lý chi NSNN: - Qu¶n lý chi NSNN theo ph−¬ng thøc dùa vμo kh¶ n¨ng nguån lùc ®Çu vμo ViÖt Nam qu¶n lý NSNN theo ph−¬ng ph¸p truyÒn thèng, Ng©n s¸ch ®−îc lËp vμ ph©n phèi sö dông dùa vμo kh¶ n¨ng nguån lùc ®Çu vμo (cã h¹n); Qu¶n lý chi tiªu sö dông chñ yÕu dùa theo hÖ thèng tiªu chuÈn, chÕ ®é, ®Þnh møc lËp s½n; Kh«ng vμ kh«ng thÓ chó träng ®Õn kÕt qu¶ thùc sù ®¹t ®−îc ë ®Çu ra cña chu tr×nh ng©n s¸ch. C¸ch thøc qu¶n lý dùa chñ yÕu vμo c¸c ®Þnh møc, tiªu chuÈn ®Ó th¾t chÆt qu¶n lý, ch−a chó träng ®Õn kÕt qu¶ kinh tÕ - x· héi cña c¸c kho¶n chi ng©n s¸ch; NÕu nhu cÇu chi ®Ò nghÞ nhiÒu nh−ng nguån vèn cã h¹n th× c¾t, hoÆc dμn tr¶i cho c¸c h¹ng môc. Ngoμi ra, nh÷ng nh©n tè vÒ tr×nh ®é d©n trÝ, møc sèng vμ søc mua cña ng−êi d©n, c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ x· héi cho viÖc cung cÊp hμng ho¸ c«ng céng, ®é nh¹y bÐn cña c¸c ®¬n vÞ cung cÊp dÞch vô c«ng còng t¸c ®éng ®Õn hiÖu qu¶ huy ®éng vμ sö dông c¸c nguån tμi chÝnh trong c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp. Ch¼ng h¹n khi møc sèng vμ søc mua cña ng−êi ®−îc c¶i thiÖn h¬n th× hä sÏ cã ®iÒu kiÖn thô h−ëng c¸c dÞch vô c«ng nhiÒu h¬n. Ngoμi c¸c nhu cÇu c¬ b¶n vÒ häc tËp, ch¨m sãc søc khoÎ ng−êi d©n cßn muèn ®−îc h−ëng c¸c dÞch vô vÒ vui ch¬i, gi¶i trÝ hay muèn tr×nh ®é, kiÕn thøc cña m×nh ngμy cμng cao h¬n, ®−îc ch¨m sãc søc khoÎ toμn diÖn h¬n. Qua ®ã sÏ gãp phÇn thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña c¸c dÞch vô c«ng ngμy cμng ®a d¹ng, t¹o ®−îc nhiÒu nguån tμi chÝnh cho ®Çu t− cho c¸c ho¹t ®éng sù nghiÖp. - Qu¶n lý chi NSNN theo ph−¬ng thøc dùa vμo kh¶ n¨ng nguån lùc ®Çu ra CÊp ph¸t NSNN theo kÕt qu¶ ®Çu ra lμ viÖc nhμ n−íc bá ra mét kho¶n tiÒn nhÊt ®Þnh ®Ó mua c¸c dÞch vô c«ng do mét Bé, ngμnh hoÆc mét ®¬n vÞ nμo ®ã cung øng cho x· héi. C¨n cø vμo dù to¸n n¨m ®−îc duyÖt, Thñ tr−ëng ®¬n vÞ ®−îc quyÒn chñ ®éng vμ tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ viÖc sö dônh kinh phÝ ®−îc cÊp, thùc hiÖn c«ng viÖc theo ®óng nh÷ng cam kÕt ban ®Çu. §Þnh kú c¬ quan tμi chÝnh phèi hîp víi c¬ quan qu¶n lý cÊp trªn cña ®¬n vÞ theo dâi, kiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn nhiÖm vô cña ®¬n vÞ. Tr−êng hîp ph¸t - 20 -