Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Rủi ro tín dụng và những giải pháp hạn chế rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Phú Mỹ

Chia sẻ: Acacia2510 _Acacia2510 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:158

Thêm vào BST

Báo xấu

69
lượt xem 33
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn được nghiên cứu với mục tiêu nhằm phân tích thực trạng hoạt động tín dụng và các nguyên nhân dẫn đến rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Phú Mỹ thời gian qua. Trên cơ sở lý luận, phân tích thực trạng và nguyên nhân, đề tài nêu ra một số giải pháp nhằm hạn chế rủi ro cho hoạt động tín dụng tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Phú Mỹ nói riêng và các NHTMVN nói chung.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Rủi ro tín dụng và những giải pháp hạn chế rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Phú Mỹ

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÀ RỊA-VŨNG TÀU --------------------------- NGUYỄN VĂN MINH RỦI RO TÍN DỤNG VÀ NHỮNG GIẢI PHÁP HẠN CHẾ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM CHI NHÁNH PHÚ MỸ LUẬN VĂN THẠC SĨ Bà Rịa-Vũng Tàu, tháng 03 năm 2019
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÀ RỊA-VŨNG TÀU --------------------------- NGUYỄN VĂN MINH RỦI RO TÍN DỤNG VÀ NHỮNG GIẢI PHÁP HẠN CHẾ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM CHI NHÁNH PHÚ MỸ LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành: Quản Trị Kinh Doanh Mã số ngành: 8340101 CÁN BỘ HƯỚNG DẪN KHOA HỌC TS. Lê Sĩ Trí Bà Rịa-Vũng Tàu, tháng 03 năm 2019
i LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan rằng luận văn “ Rủi ro tín dụng và những giải pháp hạn chế rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Phú Mỹ” là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Những số liệu, tài liệu được sử dụng trong luận văn có chỉ rõ nguồn trích dẫn trong danh mục tài liệu tham khảo và kết quả khảo sát điều tra là của riêng tôi. Kết quả nghiên cứu này chưa từng được công bố bất kỳ công trình nghiên cứu nào từ trước đến nay. Tôi cam đoan khai đúng sự thật. Bà Rịa - Vũng Tàu, tháng 03 năm 2019 Học viên Nguyễn Văn Minh
ii LỜI CÁM ƠN Để hoàn thành luận văn này, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn đến Quý Thầy, Cô Khoa Quản Trị Kinh Doanh, Trường Đại Học Bà Rịa – Vũng Tàu đã trang bị cho tôi những kiến thức quý báu, giúp tôi tiếp cận tư duy khoa học, phục vụ công tác và cuộc sống. Tôi xin chân thành cám ơn Thầy TS. Lê Sĩ Trí đã tận tình hướng dẫn tôi thực hiện luận văn này. Trong quá trình nghiên cứu thực hiện luận văn, dưới sự hướng dẫn khoa học của Thầy, tôi đã học hỏi được những kiến thức và phương pháp nghiên cứu khoa học bổ ích. Tôi cũng xin chân thành cảm ơn Ban Lãnh Đạo và Cán bộ nhân viên Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Phú Mỹ, đã tận tình giúp đỡ tôi trong suốt thời gian thu thập dữ liệu. Do thời gian thực hiện luận văn có hạn, kinh nghiệm bản thân và kiến thức vẫn còn hạn chế nhất định, nên sẽ không tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong nhận được sự đánh giá, góp ý từ quý Thầy, Cô để bài luận văn được hoàn thiện hơn. Xin chân thành cảm ơn! Bà Rịa - Vũng Tàu, tháng 03 năm 2019 Học viên Nguyễn Văn Minh
iii TÓM TẮT Nghiên cứu “Rủi ro tín dụng và những giải pháp hạn chế rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Phú Mỹ ” được tiến hành nghiên cứu tại Bà Rịa – Vũng Tàu thời gian từ tháng 04/2018 đến tháng 11/2018. Trên cơ sở kết hợp giữa lý luận về rủi ro tín dụng, phân tích thực trạng công tác quản lý rủi ro tín dụng nhằm đưa ra các giải pháp hạn chế rủi ro tín dụng để nâng cao công tác quản lý rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Phú Mỹ. Nghiên cứu sử dụng phương pháp định tính, thống kê, đối chiếu, so sánh , phân tích. Trong phân tích nghiên cứu thực hiện trên mẫu điều tra khảo sát các chuyên gia có chuyên môn, nghiệp vụ về tín dụng ngân hàng thông qua bảng câu hỏi khảo sát thực tế. Kết quả khảo sát được tập trung đánh giá về những nguyên nhân gây ra rủi ro tín dụng và những giải pháp hạn chế rủi ro tại chi nhánh trong thời gian vừa qua. Tác giả đưa ra 12 nguyên nhân gây ra rủi ro, hầu hết các chuyên gia đều tập trung đánh giá khá cao ở 02 mức quan trọng và rất quan trọng, hai điểm số không quan trọng và hoàn toàn không quan trọng đều bằng 0, điểm trung bình từ 4 trở lên, chứng tỏ rằng 12 nguyên nhân mà tác giả đưa ra rất phù hợp với tình hình kinh doanh của ngân hàng hiện nay. Về các giải pháp hạn chế rủi ro cũng được các chuyên gia đánh giá có tầm quan trọng khá cao và điểm trung bình cũng từ 4 trở lên, có 03 đánh giá điểm khá cao : Đánh giá tình hình tài chính định kỳ, Tăng cường hiệu quả Trung tâm nghiên cứu BIDV, Quy trình thẩm định đảm bảo chính xác, đánh giá đúng giá trị cho vay, bên cạnh đó điểm hoàn thiện mô hình quản lý rủi ro tín dụng cũng được đánh giá cao. Từ những kết quả khảo sát và phân tích thực trạng, tác giả đã có những đánh giá và đưa ra các giải pháp để nâng cao chất lượng công tác quản lý nhằm hạn chế rủi ro tín dụng phát sinh tại chi nhánh BIDV Phú Mỹ đồng thời đề xuất một số kiến nghị đối với Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam, Ngân hàng nhà nước Việt Nam, Chính phủ và các bộ ngành liên quan.
iv MỤC LỤC LỜI CAN ĐOAN: ........................................................................................................ i LỜI CẢM ƠN: ............................................................................................................ii TÓM TẮT: ................................................................................................................ iii MỤC LỤC:................................................................................................................. iv DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT:.................................................................................... x DANH MỤC CÁC BẢNG: ....................................................................................... xi DANH MỤC BIỂU ĐỒ; DANH MỤC CÁC HÌNH; SƠ ĐỒ ..................................xii LỜI MỞ ĐẦU: ............................................................................................................ 1 1. Sự cần thiết của đề tài ............................................................................................. 1 2. Mục tiêu nghiên cứu đề tài ...................................................................................... 2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài .......................................................... 2 4. Phương pháp nghiên cứu của đề tài ........................................................................ 3 5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài nghiên cứu ............................................. 3 6. Cấu trúc nội dung nghiên cứu của đề tài: ................................................................ 4 CHƯƠNG 1: RỦI RO TÍN DỤNG TRONG HOẠT ĐỘNG CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI ............................................................................................. 5 1.1. Rủi ro trong hoạt động của các NHTM: ............................................................. 5 1.1.1. Khái niệm về rủi ro trong hoạt động ngân hàng: .......................................... 5 1.1.2. Đặc điểm của rủi ro trong hoạt động ngân hàng: .......................................... 5 1.1.2.1. Rủi ro có tính chất đa dạng và phức tạp:............................................. 5 1.1.2.2. Rủi ro có tính tất yếu: .......................................................................... 5 1.1.3. Phân loại rủi ro trong hoạt động ngân hàng: ................................................. 5 1.1.3.1. Rủi ro tín dụng .................................................................................... 6 1.1.3.2. Rủi ro lãi suất ...................................................................................... 6 1.1.3.3. Rủi ro thanh khoản .............................................................................. 6 1.1.3.4. Rủi ro ngoại hối................................................................................... 7 1.1.3.5. Rủi ro hoạt động .................................................................................. 7 1.1.3.6. Rủi ro luật pháp ................................................................................... 7
v 1.1.3.7. Rủi ro chiến lược ................................................................................. 7 1.1.3.8. Rủi ro uy tín ........................................................................................ 7 1.1.3.9. Rủi ro thị trường.................................................................................. 7 1.2. Rủi ro tín dụng trong hoạt động của các NHTM: ................................................ 7 1.2.1. Khái niệm về rủi ro tín dụng: ........................................................................ 7 1.2.2. Đặc điểm của rủi ro tín dụng: ....................................................................... 9 1.2.2.1. Rủi ro tín dụng có tính chất đa dạng và phức tạp: .............................. 9 1.2.2.2. Rủi ro tín dụng có tính tất yếu: ........................................................... 9 1.2.2.3. Rủi ro tín dụng có thể dự báo trước hoặc không thể dự báo:.............. 9 1.3. Phân loại rủi ro tín dụng của ngân hàng thương mại ......................................... 10 1.4. Biểu hiện của rủi ro tín dụng: ............................................................................. 11 1.5. Nguyên nhân của rủi ro tín dụng:....................................................................... 19 1.5.1. Nguyên nhân khách quan từ nền kinh tế và các cơ quan quản lý Nhà Nước . ............................................................................................................................... 19 1.5.1.1. Xuất phát từ hệ thống thông tin: ....................................................... 20 1.5.1.2. Do sự thay đổi chính sách của chính phủ: ........................................ 20 1.5.1.3. Nguyên nhân từ phía môi trường pháp lý. ........................................ 21 1.5.1.4. Môi trường tự nhiên. ......................................................................... 22 1.5.1.5. Môi trường kinh tế xã hội. ................................................................ 22 1.5.2. Nguyên nhân chủ quan từ phía các NHTM: ............................................... 22 1.5.2.1. Thiếu sự giám sát và quản lý sau khi cho vay .................................. 22 1.5.2.2. Xuất phát từ cán bộ quản lý, cán bộ tín dụng: .................................. 23 1.5.2.3. Xuất phát từ chính sách, quy trình tín dụng và sự vận dụng chính sách, quy trình tín dụng chưa nghiêm túc: ................................................................ 24 1.5.2.4. Xuất phát từ công tác thẩm định: ...................................................... 26 1.5.2.5. Xuất phát từ tài sản bảo đảm:............................................................ 28 1.5.2.6. Xuất phát từ hoạt động kiểm soát : ................................................... 30 1.5.3. Nguyên nhân từ phía khách hàng đi vay:.................................................... 31 1.5.3.1. Đối với khách hàng là doanh nghiệp: ............................................... 31
vi 1.5.3.2. Đối với khách hàng là cá nhân: ......................................................... 31 1.6. Tác động của rủi ro tín dụng: ............................................................................. 32 1.6.1. Tác động đối với hoạt động kinh doanh của các NHTM:........................... 33 1.6.2. Đối với nền kinh tế nói chung:.................................................................... 33 1.7. Sự cần thiết công tác quản trị rủi ro tín dụng .................................................... 34 1.7.1. Kinh doanh trong lĩnh vực ngân hàng là loại hình kinh doanh đặc biệt, tiềm ẩn nhiều rủi ro, trong đó có rủi ro tín dụng ............................................................... 35 1.7.2. Hiệu quả hoạt động kinh doanh của các NHTM phụ thuộc vào mức độ rủi ro, đặc biệt là rủi ro tín dụng ..................................................................................... 35 1.7.3. Quản trị rủi ro tín dụng tốt là điều kiện quan trọng để nâng cao chất lượng hoạt động tín dụng của các NHTM ........................................................................... 35 1.8. Quy trình quản lý rủi ro tín dụng ...................................................................... 36 1.8.1. Phát hiện rủi ro: .......................................................................................... 36 1.8.2. Đo lường rủi ro tín dụng ............................................................................ 36 1.8.3. Kiểm soát rủi ro tín dụng ........................................................................... 36 1.8.4. Xử lý rủi ro tín dụng: .................................................................................. 36 1.9. Khung quản trị rủi ro trong hoạt động tín dụng: ................................................ 38 1.9.1. Hoạch định chiến lược hoạt động tín dụng: ................................................ 38 1.9.2. Xác định rủi ro hiện có và rủi ro tiềm tàng: ................................................ 39 1.9.3. Xây dựng các chính sách và quy trình tín dụng: ........................................ 39 1.9.4. Giám sát và kiểm tra tín dụng: .................................................................... 39 1.9.5. Cơ cấu tổ chức: ........................................................................................... 39 1.9.6. Trách nhiệm cá nhân đối với chất lượng cho vay:...................................... 40 1.10. Một số biện pháp lượng hóa rủi ro tín dụng .................................................... 40 1.10.1. Mô hình 6C ............................................................................................... 40 1.10.2. Mô hình diểm số Z .................................................................................... 41 1.10.3. Mô hình điểm số tín dụng ......................................................................... 42 1.10.4. Mô hình xếp hạng tín dụng ....................................................................... 42 1.11. Kinh nghiệm quản trị rủi ro tín dụng ở một số nước trên thế giới ................... 44
vii 1.11.1 Kinh nghiệm của Trung Quốc: .................................................................. 44 1.11.2. Kinh nghiệm của Nhật Bản: ..................................................................... 45 1.11.3. Kinh nghiệm của Mỹ: ............................................................................... 46 1.12. Bài học kinh nghiệm ........................................................................................ 51 TÓM TẮT CHƯƠNG 1 ............................................................................................ 53 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG RỦI RO TÍN DỤNG VÀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM - CHI NHÁNH BIDV PHÚ MỸ TRONG THỜI GIAN QUA .......................................... 55 2.1. Giới thiệu chung ................................................................................................. 55 2.1.1. Giới thiệu về Ngân hàng Thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam ( BIDV)............................................................................................................. 55 2.1.2. Giới thiệu về Ngân hàng Thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam – Chi nhánh BIDV Phú Mỹ . ............................................................................ 57 2.2. Mô hình tổ chức của BIDV Phú Mỹ .................................................................. 59 2.3. Sản phẩm và dịch vụ chính ............................................................................... 60 2.4. Kết quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng Thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam – Chi nhánh BIDV Phú Mỹ ..................................................... 61 2.4.1. Kết quả kinh doanh của chi nhánh giai đoạn 2013-2017 ............................ 61 2.4.1.1. Kết quả kinh doanh .......................................................................... 61 2.4.1.2. Kết quả huy động vốn ....................................................................... 63 2.4.2. Tình hình hoạt động tín dụng ...................................................................... 64 2.4.2.1. Cơ cấu tín dụng theo đối tượng ......................................................... 65 2.4.2.2. Cơ cấu dư nợ tín dụng theo thời gian................................................ 67 2.4.2.3. Cơ cấu dư nợ tín dụng theo đơn vị tiền tệ ......................................... 67 2.4.2.4. Cơ cấu dư nợ tín dụng theo ngành kinh tế ....................................... 68 2.4.2.5. Tình hình nợ quá hạn, nợ xấu qua các năm ...................................... 70 2.4.2.6. Kết quả phân loại nợ chi nhánh BIDV Phú Mỹ từ năm 2013-2017 . 71 2.4.2.7.Tình hình trích lập dự phòng RR, nợ ngoại bảng .............................. 72 2.5. Điều tra khảo sát................................................................................................. 73
viii 2.6. Nguyên nhân gây ra rủi ro tín dụng tại chi nhánh trong thời gian qua. ............. 78 2.6.1. Nguyên nhân từ môi trường kinh doanh ..................................................... 78 2.6.2. Nguyên nhân từ phía khách hàng: .............................................................. 78 2.6.3. Nguyên nhân từ phía ngân hàng ................................................................. 79 2.7. Thực trạng quản lý rủi ro tín dụng tại ngân hàng Thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Phú Mỹ ................................................................. 80 2.7.1. Thực trạng quản lý rủi ro tín dụng tại BIDV Phú Mỹ ................................ 80 2.7.1.1. Công tác nhận diện rủi ro tín dụng.................................................... 81 2.7.1.2. Công tác đo lường rủi ro tín dụng .................................................... 82 2.7.1.3. Công tác kiểm soát rủi ro tín dụng ................................................... 85 2.7.1.4. Công tác tài trợ tổn thất rủi ro tín dụng............................................. 86 2.8. Đánh giá thực trạng công tác quản lý rủi ro tín dụng tại ngân hàng Thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam – Chi nhánh Phú Mỹ ................................. 86 2.8.1. Những kết quả đạt được ............................................................................. 86 2.8.2. Những hạn chế cần khắc phục ................................................................... 89 TÓM TẮT CHƯƠNG 2 ............................................................................................ 92 CHƯƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN LÝ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI CHI NHÁNH BIDV PHÚ MỸ. .................................................... 93 3.1. Định hướng hoạt động tín dụng của ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam – Chi nhánh Phú Mỹ. ........................................................................................ 93 3.1.1. Định hướng chiến lược phát triển của Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) đến năm 2020. ..................................................................... 93 3.1.1.1. Mục tiêu yêu cầu đến năm 2020: ..................................................... 93 3.1.1.2. Tầm nhìn đến năm 2030: .................................................................. 95 3.1.2. Mục tiêu định hướng của ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam – Chi nhánh Phú Mỹ. ................................................................................................ 95 3.1.2.1. Mục tiêu, phương châm kinh doanh. ................................................ 95 3.1.2.2. Nội dung các mục tiêu định hướng đối với các lĩnh vực kinh doanh của BIDV Phú Mỹ giai đoạn 2015 – 2020. ............................................................... 96
ix 3.2. Một số giải pháp nâng cao chất lượng quản lý rủi ro tại ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam – Chi nhánh Phú Mỹ. ...................................................... 98 3.2.1. Nâng cao chất lượng công tác phân tích, thẩm định và đánh giá rủi ro tín dụng. .......................................................................................................................... 98 3.2.2. Thực hiện đa dạng hóa khách hàng và phương thức cho vay ................... 100 3.2.3. Quản lý, giám sát chặt chẽ quy trình giải ngân và sau giải ngân .............. 100 3.2.4. Tăng cường hoạt động kiểm tra nội bộ .................................................... 103 3.2.5. Tăng cường hơn nữa việc tổ chức phân tích, phân loại nợ xấu theo định kỳ . ............................................................................................................................. 104 3.2.6. Thực hiện nghiêm túc việc phân loại nợ và trích lập dự phòng................ 105 3.2.7. Nâng cao trình độ cán bộ tín dụng. ........................................................... 106 3.3. Kiến nghị ......................................................................................................... 107 3.3.1. Kiến nghị ngân hàng Nhà nước Việt Nam ................................................ 107 3.3.1.1. Thực hiện công tác tranh tra giám sát hoạt động các NHTM. ........ 107 3.3.1.2. Chống sự cạnh tranh kém lành mạnh .............................................. 107 3.3.1.3. Hoàn thiện hoạt động xếp hạng tín dụng tại CIC của ngân hàng Nhà nước ......................................................................................................................... 108 3.3.2.Kiến nghị trụ sở chính ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam 109 3.3.2.1 Xây dựng chính sách quản lý rủi ro tín dụng để hạn chế nợ xấu ..... 110 3.3.2.2 Hoàn thiện chính sách tín dụng ........................................................ 110 3.3.2.3 Đẩy mạnh việc ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động cấp tín dụng, quản lý chất lượng cấp tín dụng. ................................................................... 111 3.3.3. Kiến nghị với chính quyền địa phương..................................................... 112 TÓM TẮT CHƯƠNG 3 .......................................................................................... 114 KẾT LUẬN ............................................................................................................. 116 TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................... 118 PHỤ LỤC
x DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT STT Tên viết tắt Tên đầy đủ 1 NHNN Ngân hàng nhà nước 2 NHTM Ngân hàng thương mại 3 TMCP Thương mại cổ phần 4 NHTMVN Ngân hàng thương mại Việt Nam 5 TCTD Tổ chức tín dụng 6 TCKT Tổ chức kinh tế 7 UBND Ủy Ban nhân dân 8 DN Doanh nghiệp Ngân hàng Thương mại cổ phần Đầu 9 BIDV tư và Phát triển Việt Nam 10 DPRR: Dự phòng rủi ro 11 RRTD Rủi ro tín dụng 12 KHTH: Kế hoạch tổng hợp 13 NHNN: Ngân hàng nhà nước 14 NHTM: Ngân hàng thương mại 15 PGD: Phòng Giao dịch 16 QLKH: Quản lý khách hàng 17 QLRR: Quản lý rủi ro 18 TMCP: Thương mại cổ phần 19 TSĐB Tài sản đảm bảo
xi DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1: Mô hình xếp hạng của Standard & Poor Bảng 2.1: Bảng kết quả kinh doanh của chi nhánh Bảng 2.2: Kết quả huy động vốn Bảng 2.3: Cơ cấu tín dụng Bảng 2.4: Cơ cấu nợ theo thời gian Bảng 2.5: Cơ cấu theo đơn vị tiền tệ Bảng 2.6: Cơ cấu theo ngành kinh tế Bảng 2.7: Nợ quá hạn Bảng 2.8: Kết quả phân loại nợ chi nhánh BIDV Phú Mỹ từ năm 2013-2017 Bảng 2.9: Dự phòng rủi ro và nợ ngoại bảng Bảng 2.10: Phân bổ mẫu điều tra Bảng 2.11: Đối tượng điều tra Bảng 2.12: xếp hạng theo mô hình xếp hạng tín dụng của BIDV Phú Mỹ
xii DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 1: Một số quan điểm cần thống nhất Hình 2: Quy trình quản trị rủi ro tín dụng Hình 3: Khung quản trị rủi ro DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.3 : Dư nợ tín dụng DANH MỤC SƠ ĐỒ Sơ đồ 2.1: Mô hình tổ chức chi nhánh BIDV Phú Mỹ
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Sự cần thiết của đề tài: Hoạt động tín dụng đã và đang là một trong những hoạt động kinh doanh chính đem lại nguồn thu nhập lớn cho các ngân hàng. Tuy nhiên, bên cạnh việc đem lại nguồn thu lớn đó thì hoạt động tín dụng dụng là một lĩnh vực có độ rủi ro rất lớn. Hậu quả của rủi ro tín dụng đối với ngân hàng thường rất nặng nề, làm thất thoát vốn, ảnh hưởng đến uy tín và hoạt động kinh doanh của ngân hàng. Rủi ro tín dụng luôn song hành với hoạt động tín dụng, không thể loại bỏ hoàn toàn rủi ro tín dụng mà chỉ có thể áp dụng các biện pháp để phòng ngừa hoặc giảm thiểu thiệt hại tối đa khi rủi ro xảy ra. Trong góc độ quản lý của các ngân hàng liên quan đến hoạt động tín dụng, một tỷ lệ tổn thất dự kiến phải luôn được xác định trong hoạt động kinh doanh. Khi ngân hàng kinh doanh với một mức tổn thất thấp hơn hoặc bằng mức tỷ lệ tổn thất mục tiêu đề ra thì đó là sự thành công trong lĩnh vực quản lý rủi ro. Ngân hàng phải bằng nhiều biện pháp tối đa rủi ro tín dụng nhằm góp phần đạt tới mục tiêu hoạt động tín dụng an toàn, hiệu quả trong tăng trưởng. Thực tiễn hoạt động của các ngân hàng Việt Nam trong những năm vừa qua cho thấy rủi ro tín dụng có xu hướng ngày một gia tăng, điều này cho thấy việc kiểm soát tín dụng chưa được hiệu quả, bản thân hệ thống Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam cũng thế. Tình trạng khó khăn về tài chính tại các ngân hàng thường phát sinh từ những khoản cấp tín dụng khó đòi, điển hình là việc các ngân hàng được mua lại bằng không đồng từ ngân hàng Nhà nước, việc đặt một số ngân hàng hàng tình trạng giám sát đặc biệt những năm vừa qua, hay những vụ án lớn đã và đang trong quá trình xử lý đã chứng minh rất rõ về điều này.Chính vì vậy, yêu cầu cấp bách đặt ra là rủi ro tín dụng phải được quản lý, kiểm soát một cách bài bản và có hiệu quả, đảm bảo tín dụng hoạt động trong phạm vi rủi ro chấp nhận được, hỗ trợ việc phân bổ vốn hiệu quả hơn trong họat động tín dụng, giảm thiểu các thiệt hại phát sinh từ rủi ro tín dụng và tăng thêm lợi nhuận kinh doanh của ngân hàng, góp phần nâng cao uy tín trong hoạt động ngân hàng.
2 Một ngân hàng hoạt động kinh doanh có hiệu quả, có năng lực tài chính mạnh và quản lý được rủi ro sẽ tạo được niềm tin của khách hàng và nâng cao được vị thế, uy tín đối với các tổ chức kinh tế, tổ chức tín dụng trong và ngoài nước. Đây là điều vô cùng quan trọng giúp ngân hàng đạt được mục tiêu tăng trưởng và phát triển bền vững cũng như thực hiện thành công các hoạt động hợp tác, liên doanh liên kết trong xu thế hội nhập. Đó là lý do tác giả chọn đề tài “Rủi ro tín dụng và những giải pháp hạn chế rủi ro tín dụng tại Chi nhánh Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Phú Mỹ” làm luận văn thạc sỹ kinh tế của mình để vừa đáp ứng nhu cầu thực tiễn và vừa có ý nghĩa lâu dài về mặt lý luận. Luận văn tiến hành nghiên cứu dựa trên câu hỏi nghiên cứu là rủi ro tín dụng và các pháp hạn chế rủi ro tín dụng nào mang lại hiệu quả đối với Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Phú Mỹ trong giai đoạn tới? Để làm sáng tỏ cho cho vấn đề trên sẽ được trình bày trong báo cáo kết quả nghiên cứu của luận văn. 2. Mục tiêu nghiên cứu đề tài: Đề tài nghiên cứu muốn hướng đến các mục tiêu: - Góp phần làm rõ hơn các lý luận về hoạt động tín dụng và rủi ro trong hoạt động tín dụng. - Phân tích thực trạng hoạt động tín dụng và các nguyên nhân dẫn đến rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Phú Mỹ thời gian qua. - Trên cơ sở lý luận, phân tích thực trạng và nguyên nhân, đề tài nêu ra một số giải pháp nhằm hạn chế rủi ro cho hoạt động tín dụng tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Phú Mỹ nói riêng và các NHTMVN nói chung. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài: Đối tượng nghiên cứu của đề tài: Tìm hiểu các nguyên nhân dẫn đến rủi ro tín dụng và các giải pháp góp phần hạn chế rủi ro tín dụng để có thể góp phần nâng cao chất lượng quản lý rủi ro tín dụng tại TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Phú Mỹ.
3 Phạm vi nghiên cứu: tác giả nghiên cứu giữa lý luận và thực tế nguyên nhân dẫn đến rủi ro tín dụng trong thời gian bốn năm (2013-2017) tại chi nhánh ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Phú Mỹ, từ đó đưa ra các biện pháp nhằm hạn chế rủi ro tín dụng 4. Phương pháp nghiên cứu: Cùng với việc nghiên cứu các lý luận thuộc chuyên ngành kinh tế, tài chính, ngân hàng, đề tài nghiên cứu đã được thực hiện trên cơ sở: - Thu thập, tổng hợp các số liệu thực tế về hoạt động tín dụng tại chi nhánh ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Phú Mỹ. - Ghi nhận các ý kiến, nhận định của các cán bộ tín dụng thông qua các mẫu điều tra về nguyên nhân dẫn đến rủi ro tín dụng và các giải pháp góp phần hạn chế rủi ro tín dụng. - Trao đổi kinh nghiệm với các cán bộ tín dụng đang công tác tại chi nhánh ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Phú Mỹ và các cán bộ công tác trong ngành tài chính, ngân hàng nói chung. - Trên cơ sở lý luận, các số liệu thực tế tổng hợp được, kết quả các mẫu điều tra, và các ý kiến nhận định của các cán bộ tín dụng, tác giả sử dụng các phương pháp thống kê, đối chiếu, so sánh để phân tích, đánh giá thực trạng hoạt động tín dụng của chi nhánh ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Phú Mỹ, tìm hiểu các nguyên nhân dẫn đến rủi ro tín dụng và đưa ra giải pháp nhằm hạn chế rủi ro tín dụng. 5.Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài nghiên cứu: Đề tài nghiên cứu dựa trên thực trạng hoạt động tín dụng của hệ thống NHTM nói chung và chi nhánh ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Phú Mỹ nói riêng. Tác giả phân tích thực trạng kết hợp với các nghiên cứu, lý luận, tư duy của nhiều nhà nghiên cứu, chuyên gia ngân hàng cũng như kinh nghiệm bản thân, đồng nghiệp trong quá trình tham gia hoạt động trong lĩnh vực ngân hàng để đưa ra các ý kiến, nhận định, giải pháp, nhằm đảm bảo tuân thủ các chuẩn mực trong hoạt động kinh doanh của ngân hàng nói chung và hoạt động tín dụng nói riêng.
4 Qua việc nghiên cứu các nguyên nhân dẫn đến rủi ro trong hoạt động tín dụng và đề xuất giải pháp nhằm hạn chế rủi ro, tác giả mong muốn những suy nghĩ, đề xuất và những gì mình học hỏi được sẽ giúp ích cho công việc thực tế, từ đó góp phần nâng cao mức độ hiệu quả và an toàn trong hoạt động tín dụng nơi NHTM tác giả đang công tác, và xa hơn nữa, mong muốn đề tài nghiên cứu sẽ được áp dụng trong hoạt động của các NHTMVN. 6. Cấu trúc nội dung nghiên cứu của đề tài: Phần mở đầu và kết luận, đề tài nghiên cứu được tác giả trình bày gồm ba chương: - Chương 1: Tổng quan rủi ro tín dụng trong hoạt động của các NHTM. - Chương 2: Thực trạng hoạt động tín dụng và quản lý rủi ro tín dụng tại chi nhánh ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Phú Mỹ - Chương 3: Một số giải pháp nhằm hạn chế rủi ro tín dụng tại chi nhánh ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Phú Mỹ.
5 Chương 1: RỦI RO TÍN DỤNG TRONG HOẠT ĐỘNG CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1. Rủi ro trong hoạt động của các NHTM: 1.1.1. Khái niệm về rủi ro trong hoạt động ngân hàng: Định nghĩa truyền thống: Rủi ro trong hoạt động ngân hàng là những biến cố không mong đợi xảy ra, gây mất mát, thiệt hại tài sản, thu nhập của ngân hàng trong quá trình hoạt động. Định nghĩa hiện đại: Rủi ro trong hoạt động ngân hàng là khả năng những sự kiện chưa chắc chắn trong tương lai sẽ làm cho chủ thể là các NHTM không thể đạt được những mục tiêu chiến lược và mục tiêu hoạt động, cũng như chi phí cơ hội của việc làm mất đi những cơ hội thị trường. 1.1.2. Đặc điểm của rủi ro trong hoạt động ngân hàng: 1.1.2.1. Rủi ro có tính chất đa dạng và phức tạp: Đặc điểm này biểu hiện ở sự đa dạng và phức tạp của các nguyên nhân dẫn đến rủi ro, cũng như các hậu quả do rủi ro gây ra. Nhận thức và vận dụng đặc điểm này, khi thực hiện phòng ngừa và hạn chế rủi ro cần áp dụng đồng bộ nhiều biện pháp, không chủ quan với bất cứ một dấu hiệu rủi ro nào. Bên cạnh đó, trong quá trình xử lý hậu quả rủi ro cần xuất phát từ nguyên nhân, bản chất và hậu quả của rủi ro để đưa ra biện pháp phù hợp. 1.1.2.2. Rủi ro có tính tất yếu: Theo nhận định của các chuyên gia kinh tế, hoạt động kinh doanh ngân hàng thực chất là quản lý rủi ro ở mức độ phù hợp để đạt được mức lợi nhuận tương ứng. Trong từng nghiệp vụ ngân hàng có rất nhiều nguyên nhân chủ quan và khách quan dẫn đến rủi ro. Việc tiềm ẩn nguy cơ rủi ro đối với từng hoạt động ngân hàng là điều mang tính tất yếu. 1.1.3. Phân loại rủi ro trong hoạt động ngân hàng: Do đặc thù ngân hàng là một tổ chức kinh doanh tiền tệ và cung ứng các dịch vụ ngân hàng theo Luật các TCTD nên tính chất hoạt động và rủi ro có những khác biệt so với các doanh nghiệp hoạt động trong các lĩnh vực khác. Có thể nói,
6 hoạt động ngân hàng liên quan đến việc chấp nhận rủi ro chứ không phải né tránh rủi ro. Các NHTM cần đánh giá các cơ hội kinh doanh dựa trên mối quan hệ rủi ro - lợi ích nhằm tìm ra những cơ hội đạt được những lợi ích xứng đáng với mức rủi ro chấp nhận. Các NHTM sẽ hoạt động tốt nếu mức rủi ro mà ngân hàng gánh chịu là hợp lý và kiểm soát được, đồng thời nằm trong phạm vi, khả năng các nguồn lực tài chính và năng lực tín dụng của mình. Hoạt động kinh doanh của các NHTM không chỉ bao gồm nghiệp vụ huy động vốn và cấp tín dụng mà còn rất nhiều lĩnh vực hoạt động khác như bảo lãnh, kinh doanh ngoại hối, chứng khoán, góp vốn liên doanh, dịch vụ thẻ...Chính vì vậy nên rủi ro trong hoạt động của các NHTM cũng rất đa dạng: 1.1.3.1. Rủi ro tín dụng: là rủi ro về sự tổn thất tài chính, phát sinh từ việc khách hàng đi vay không thực hiện hoặc thực hiện không đúng các nghĩa vụ trả nợ đúng hạn theo cam kết hoặc việc khách hàng mất khả năng thanh toán. Điều này có nghĩa là các khoản thanh toán bao gồm cả phần gốc và lãi vay có thể bị trì hoãn, thậm chí là không được hoàn trả, và hậu quả là sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự luân chuyển tiền tệ và sự bền vững của tính chất trung gian dễ bị tổn thương trong hoạt động của ngân hàng. Rủi ro tín dụng không chỉ giới hạn ở hoạt động cho vay, mà còn bao gồm nhiều hoạt động mang tính chất tín dụng khác như tài trợ thương mại, thấu chi, bao thanh toán… 1.1.3.2. Rủi ro lãi suất: là rủi ro làm giảm lợi nhuận ròng khi lãi suất biến động theo chiều hướng bất lợi. Rủi ro lãi suất xảy ra khi có sự chênh lệch giữa kỳ hạn bình quân của các tài sản và các khoản nợ của ngân hàng trong điều kiện lãi suất thị trường thay đổi ngoài dự kiến của ngân hàng dẫn đến khả năng giảm thu nhập của ngân hàng so với dự tính. 1.1.3.3. Rủi ro thanh khoản: là rủi ro phát sinh chủ yếu từ xu hướng của các NHTM là huy động ngắn hạn và cho vay dài hạn, hay nói cách khác là rủi ro khi các NHTM không đáp ứng được cho các khoản phải trả khi đến hạn thanh toán do tài sản của ngân hàng không có khả năng thanh khoản hay không thể huy động vốn. Trường hợp này thường xảy ra nếu như các khoản huy động về mặt kỹ