Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Tác động của sự tham gia vào dự toán ngân sách đến kết quả công việc - Vai trò của kiến thức quản trị chi phí và sự cam kết với mục tiêu dự toán

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:96

Thêm vào BST

Báo xấu

30
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nghiên cứu này nhằm mục tiêu xây dựng và kiểm định mô hình nghiên cứu giải thích tác động của sự tham gia vào ngân sách đến kết quả công việc, xem xét trong mối quan hệ với sự cam kết với mục tiêu dự toán và kiến thức quản trị chi phí.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Tác động của sự tham gia vào dự toán ngân sách đến kết quả công việc - Vai trò của kiến thức quản trị chi phí và sự cam kết với mục tiêu dự toán

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH  NGUYỄN THỊ HƯƠNG GIANG NGUYỄN ĐÌNH HÙNG TÁC ĐỘNG CỦA SỰ THAM GIA VÀO DỰ TOÁN NGÂN SÁCH ĐẾN KẾT QUẢ CÔNG VIỆC: VAI TRÒ CỦA KIẾN THỨC QUẢN TRỊ CHI PHÍ VÀ SỰ CAM KẾT VỚI MỤC TIÊU DỰ TOÁN LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. Hồ Chí Minh - Năm 2018
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH  NGUYỄN THỊ HƯƠNG GIANG TÁC ĐỘNG CỦA SỰ THAM GIA VÀO DỰ TOÁN NGÂN SÁCH ĐẾN KẾT QUẢ CÔNG VIỆC: VAI TRÒ CỦA KIẾN THỨC QUẢN TRỊ CHI PHÍ VÀ SỰ CAM KẾT VỚI MỤC TIÊU DỰ TOÁN Chuyên ngành : Kế toán Mã số : 8340301 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN PHONG NGUYÊN TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2018
LỜI CAM ĐOAN Trong quá trình thực hiện luận văn, với đề tài: “Tác động của sự tham gia vào dự toán ngân sách đến kết quả công việc: vai trò của kiến thức quản trị chi phí và sự cam kết với mục tiêu dự toán”, tôi đã vận dụng những kiến thức của mình, đồng thời nhờ sự hướng dẫn, trao đổi, góp ý của giảng viên hướng dẫn, tôi đã hoàn thành đề tài này. Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu thu được thông qua khảo sát được trình bày trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc và trích dẫn rõ ràng. Các kết quả của luận văn chưa từng được công bố ở bất kỳ công trình nghiên cứu nào. Luận văn được hoàn thiện dưới sự hướng dẫn của TS. Nguyễn Phong Nguyên. TP. Hồ Chí Minh, ngày tháng năm 2018 Nguyễn Thị Hương Giang
MỤC LỤC TRANG PHỤ BÌA LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ TÓM TẮT ..................................................................................................................1 PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................3 1. Lý do chọn đề tài .....................................................................................................3 2. Mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu ..............................................................................7 a. Mục tiêu nghiên cứu ................................................................................................7 b. Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................................8 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ...........................................................................8 4. Ý nghĩa của nghiên cứu...........................................................................................9 5. Phương pháp nghiên cứu .........................................................................................9 6. Cấu trúc của luận văn ............................................................................................10 7. Tóm tắt ..................................................................................................................11 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU .......................................................12 1.1. Các nghiên cứu nước ngoài ................................................................................12 1.2. Các nghiên cứu trong nước ................................................................................14 1.3. Tóm tắt chương 1 ...............................................................................................15 CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT, MÔ HÌNH VÀ GIẢ THUYẾT NGHIÊN CỨU ..........................................................................................................................16 2.1. Khái niệm ........................................................................................................16 2.1.1. Dự toán ngân sách ..........................................................................................16 2.1.2. Sự tham gia vào dự toán ngân sách ................................................................17 2.1.3. Sự cam kết với mục tiêu dự toán ....................................................................18 2.1.4. Kiến thức về quản trị chi phí ..........................................................................18 2.1.5. Kết quả công việc ...........................................................................................19
2.2. Lý thuyết nền tảng...........................................................................................20 2.2.1. Lý thuyết kỳ vọng (Expectancy theory) ..........................................................20 2.2.2. Lý thuyết tâm lý (Psychological theory) .........................................................22 2.2.3. Lý thuyết thiết lập mục tiêu (Goal – setting theory) .......................................23 2.2.4. Lý thuyết hiệu suất công việc (Theory of work performance) .......................25 2.3. Mô hình và giả thuyết nghiên cứu ..................................................................27 2.3.1. Giả thuyết nghiên cứu ....................................................................................27 2.3.2. Mô hình nghiên cứu .......................................................................................31 2.4. Tóm tắt chương 2 ............................................................................................32 CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ..................................................33 3.1. Quy trình nghiên cứu .........................................................................................33 3.2. Mẫu chọn ............................................................................................................35 3.2. Thang đo.............................................................................................................36 3.2.1. Thang đo sự tham gia vào dự toán ngân sách .................................................36 3.2.2. Thang đo sự cam kết với mục tiêu dự toán .....................................................37 3.2.3. Thang đo kiến thức quản trị chi phí ................................................................38 3.2.4. Thang đo kết quả công việc ............................................................................39 3.3. Quy trình thu thập dữ liệu ..................................................................................40 3.4. Quy trình phân tích dữ liệu ................................................................................41 3.5. Tóm tắt chương 3 ...............................................................................................41 CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU..............................................................42 4.1. Thống kê mô tả...................................................................................................42 4.2. Kiểm định độ tin cậy và giá trị ...........................................................................45 4.3. Kiểm định các giả thuyết trong mô hình ............................................................50 4.4. Thảo luận kết quả nghiên cứu ............................................................................54 4.4.1. So sánh với kết quả nghiên cứu trong nước ....................................................54 4.4.2. So sánh với kết quả nghiên cứu nước ngoài ...................................................55 4.5. Tóm tắt chương 4 ...............................................................................................56 CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN ......................................................................................57 5.1. Kết luận ..............................................................................................................57
5.2. Hàm ý lý thuyết ..................................................................................................59 5.3. Hàm ý thực tiễn ..................................................................................................60 5.4. Hạn chế và hướng nghiên cứu tiếp theo .............................................................62 5.5. Tóm tắt chương 5 ...............................................................................................63 KẾT LUẬN ..............................................................................................................64
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Trang Bảng 3.1: Thang đo sự tham gia vào dự toán ngân sách 37 Bảng 3.2. Thang đo sự cam kết với mục tiêu dự toán 38 Bảng 3.3. Thang đo kiến thức quản trị chi phí 39 Bảng 3.4: Thang đo kết quả công việc 40 Bảng 4.1: Thống kê mô tả 44 Bảng 4.2: Kiểm tra độ tin cậy của thang đo 47 Bảng 4.3: Ma trận tương quan 49
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ Trang Hình 2.1: Mô hình nghiên cứu 31 Hình 3.1: Quy trình nghiên cứu 33 Hình 4.1: Kiểm định các giả thuyết của mô hình 50 Hình 4.2: Kiểm định riêng giả thuyết H1 52 Hình 4.3: Kiểm định mối quan hệ giữa kiến thức quản trị chi phí và 53 kết quả công việc
1 Tóm tắt: Nghiên cứu này kiểm định tác động của sự tham gia vào dự toán ngân sách đến kết quả công vệc của các nhà quản trị cấp trung và cấp cơ sở trong các doanh nghiệp hoạt động tại Việt Nam, trong mối quan hệ với kiến thức quản trị chi phí và sự cam kết với mục tiêu dự toán. Với 270 mẫu khảo sát thu được, nghiên cứu đã sử dụng SmartPLS3 để kiểm định mô hình và các giả thuyết nghiên cứu. Kết quả cho thấy: (1) sự tham gia vào dự toán ngân sách có tác động dương đến kết quả công việc; (2) sự cam kết với mục tiêu dự toán đóng vai trò trung gian trong mối quan hệ giữa sự tham gia vào dự toán ngân sách và kết quả công việc của nhà quản trị (3) kiến thức quản trị chi phí không đóng vai trò điều tiết trong mối quan hệ giữa sự tham gia vào dự toán ngân sách và kết quả công việc của nhà quản trị. Kết quả nghiên cứu không chỉ mang lại những hàm ý lý thuyết mà còn mang lại những hàm ý thực tiễn về quản lý cho các doanh nghiệp tại Việt Nam hiện nay, nhằm mục đích nâng cao hiệu suất và kết quả làm việc trong lĩnh vực dự toán ngân sách. Từ khóa: Dự toán ngân sách; sự tham gia vào dự toán ngân sách; sự cam kết với mục tiêu dự toán; kiến thức quản trị chi phí; kết quả công việc. Abstract: This study examines the impacts of budgetary participation on job performance of mid and low-level managers in business firms in Vietnam, in relation to budget goal commitment and cost management knowledge. With survey data from 270 mid-and low-level managers in business firm in Vietnam.,the study used SmartPLS3 to test the model and hypotheses. The results show that: (1) budgetary participation has a positive relationship on the job performance; (2) budget goal commitment mediates the effect of budgetary participation on job performance, and (3) cost management knowledge does not play a role of moderation in the relationship between budgetary participation and job performance of managers. The results provide not only some theoretical implications but also
2 practical implications about management for business firms in Vietnam. These kind of implications improve efficiency and performance in the budgeting. Keywords: Budgeting, budgetary participation; budget commitment goal; cost management knowledge; job performance.
3 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Ngày nay, sự hội nhập ngày càng mạnh mẽ của Việt Nam vào thị trường kinh tế thế giới đang khiến cho nền kinh tế Việt Nam nói chung và các doanh nghiệp tại Việt Nam nói riêng ngày càng có nhiều cơ hội và thách thức. Cơ hội để phát triển và thách thức do sự cạnh tranh ngày càng gay gắt hơn, đòi hỏi các doanh nghiệp phải chuẩn bị những nguồn lực tốt, cả về nhân lực và tài chính. Vì vậy, doanh nghiệp cần phải hoạch định tốt, bao gồm xây dựng những mục tiêu rõ ràng cụ thể, cần chuẩn bị những kế hoạch và nguồn lực cần thiết để đạt được những mục tiêu đó. Một trong những công cụ giúp cho các nhà quản trị thực hiện chức năng hoạch định đó là dự toán ngân sách. Dự toán ngân sách là một trong những nội dung cơ bản của kế toán quản trị và cũng là công cụ quan trọng để các doanh nghiệp có thể theo dõi, kiểm soát kế hoạch, nhằm đạt được mục tiêu đề ra (Armstrong, Marginson, Edwards, & Purcell, 1996). Việc hoạch định dự toán ngân sách giúp các nhà quản trị có thể cụ thể hóa được mục tiêu của tổ chức thông qua những con số. Từ đó, nhà quản trị có thể nắm được toàn bộ thông tin về kế hoạch sản xuất kinh doanh trong từng thời gian cụ thể, đồng thời nó giúp cho nhà quản trị đánh giá được việc thực hiện kế hoạch, các mục tiêu đề ra và đưa ra các giải pháp để thực hiện các mục tiêu đó, đánh giá trách nhiệm của từng bộ phận, từng cá nhân (Horngren và cộng sự, 2012). Tuy nhiên, không phải bất kỳ một dự toán ngân sách nào đưa ra cũng được hoàn thành tốt. Những nhà quản trị cấp trung và cấp cơ sở là những người gắn bó gần gũi với nhân viên nhất, đồng thời cũng là người hiểu rõ công việc chi tiết, cụ thể, là người đảm bảo cho các phòng/ban chức năng hoàn thành được dự toán ngân sách mà doanh nghiệp đề ra. Vì vậy, việc các nhà quản trị cấp dưới nâng cao được kết quả công việc trong khi thực hiện dự toán đóng vai trò rất quan trọng trong công tác hoàn thành dự toán của doanh nghiệp. Tuy nhiên, tại Việt Nam hiện nay, năng suất
4 lao động của người Việt hiện đang thấp hơn nhiều so với các nước trong khu vực, cụ thể: năng suất làm việc của 1 người Singapore gần bằng 23 người Việt Nam, 1 người Malaysia bằng gần 6 người Việt và 1 người Thái có năng suất gần bằng 3 người Việt, theo chia sẻ của ông Hoàng Quang Phòng - Phó Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, tại diễn đàn Nguồn nhân lực toàn cầu 2017, ông cũng nhấn mạnh “nhân sự cấp cao của Việt Nam so với các nước đang có khoảng cách rất lớn”. Không chỉ vậy, khi đánh giá bằng thẻ điểm quản trị doanh nghiệp, Việt Nam luôn là nước đứng vị trí cuối cùng trong nhóm 6 nước thành viên ASEAN, mặc dù có sự cải thiện qua các năm, song khoảng cách giữa Việt Nam và các nước ASEAN vẫn còn khá xa. Cụ thể, thẻ điểm năm 2015-2016 của các doanh nghiệp niêm yết ở Việt Nam chỉ đạt 36,75, thấp hơn nhiều so với Singapore (78,14) và Thái Lan (87,53) và cũng chỉ bằng một nửa so với Indonesia (62,28). Vậy phải làm gì để nâng cao kết quả công việc của các nhà quản trị cấp trung và cấp cơ sở tại Việt Nam? Một trong những nhân tố thúc đẩy kết quả công việc tăng lên đó là nhờ sự tăng cường tham gia vào xây dựng dự toán ngân sách của các nhà quản trị này. Điều này đã được kiểm chứng thông qua rất nhiều nghiên cứu trên thế giới, hầu hết các nghiên cứu này đều cho rằng, khi tăng cường tham gia vào xây dựng dự toán ngân sách sẽ thúc đẩy trao đổi thông tin, giúp cho các cá nhân nắm được thông tin liên quan đến công việc, tăng sự chấp nhận dự toán và tăng cường sự gắn kết với tổ chức, từ đó nâng cao kết quả công việc (Chong & Chong, 2002; Chong & Johnson, 2007; Nouri & Parker, 1998). Cụ thể Nouri và Parker (1998) đã lập luận rằng cấp dưới là những người trực tiếp thực hiện công việc, vì vậy họ có đầy đủ các thông tin về công việc này, do đó họ có thể nắm bắt cũng như cung cấp các thông tin giúp cho việc xây dựng dự toán ngân sách phù hợp với điều kiện thực tế và có khả năng thực hiện được so với những dự toán ngân sách không có sự tham gia xây dựng của cấp dưới, việc xây dựng được một dự toán ngân sách phù hợp sẽ thúc đẩy kết quả công việc. Trong nghiên cứu này của mình, tác giả cũng cho rằng, khi cấp dưới tham gia vào dự toán ngân sách, điều này sẽ làm cho các cá nhân và tổ chức có sự
5 gắn kết chặt chẽ với nhau và trở nên quen thuộc với mục tiêu ngân sách, giúp cho nhân viên có động lực trong công việc, nỗ lực cố gắng hoàn thành công việc để có thể gắn bó với tổ chức lâu hơn, từ đó nâng cao kết quả làm việc của các nhân viên này lên so với những nhân viên không cảm thấy có sự gắn kết với tổ chức. Theo Chong và Chong (2002), sự tăng cường tham gia vào dự toán ngân sách của cấp dưới sẽ tạo cơ hội cho các cấp dưới thu thập, trao đổi và phổ biến thông tin liên quan đến công việc với cấp trên và các đồng nghiệp về môi trường làm việc và dự toán ngân sách. Từ đây, khi các nhà quản trị cấp trung và cấp cơ sở được tăng cường tham gia vào xây dựng dự toán ngân sách sẽ giúp cho họ có nhiều thông tin trong công việc hơn so với những cá nhân không tham gia vào dự toán ngân sách, chính những thông tin liên quan đến công việc được trao đổi giữa các đồng nghiệp cũng như giữa cấp trên và cấp dưới này sẽ tạo điều kiện cho việc ra quyết định được chính xác hơn từ đó nâng cao kết quả công việc (Chong & Johnson, 2007). Tại Việt Nam, các đề tài nghiên cứu về việc xây dựng hoàn thiện dự toán ngân sách chủ yếu là các đề tài hoàn thiện dự toán ngân sách tại một đơn vị cụ thể như Nguyễn Thị Thu Hiền (2005), Nguyễn Thị Minh Đức (2010), Phạm Thị Phương Anh (2014). Các tác giả này đều nêu lên thực trạng dự toán ngân sách tại các đơn vị cụ thể và đưa ra những biện pháp khắc phục hạn chế. Bên cạnh đó, những đề tài nghiên cứu về quản trị chi phí, chủ yếu đều nêu lên thực trạng và cách khắc phục hoàn thiện hệ thống kế toán quản trị chi phí tại một doanh nghiệp cụ thể hoặc các công ty trong cùng một lĩnh vực như của tác giả Lê Thị Thu Thủy (2013) và Hồ Thùy Nhung (2014). Ngoài ra, gần đây có đề tài nghiên cứu về tác động của phong cách lãnh đạo, sự không rõ ràng trong công việc đến kết quả công việc thông qua sự tham gia vào dự toán ngân sách tại các doanh nghiệp tại Việt Nam thực hiện bởi tác giả Nguyễn Thị Thanh Định (2017). Trong đề tài này, tác giả đã xây dựng và kiểm định mô hình nghiên cứu giải thích tác động của phong cách lãnh đạo, sự không rõ ràng trong
6 công việc đến sự tham gia vào dự toán ngân sách và mối quan hệ giữa sự tham gia vào dự toán ngân sách đến kết quả công việc. Gần đây nhất, còn có tác giả Đinh Nguyễn Trần Quang (2018) cũng đã nghiên cứu về tác động của sự hợp lý (trong phân phối và trong quy trình) của dự toán ngân sách đến qua sự tham vào dự toán ngân sách nhằm nâng cao kết quả công việc của các nhà quản trị cấp trung làm việc tại các doanh nghiệp tại Việt Nam. Nghiên cứu này đã cho thấy sự hợp lý trong dự toán ngân sách đã đóng vai trò tích cực đến mức độ tham gia của các nhà quản trị cấp trung và cấp cơ sở vào dự toán ngân sách của nhân viên, từ đó gia tăng hiệu quả quản lý công việc của họ. Từ việc nhận thức được sự cần thiết của việc xây dựng dự toán ngân sách và xem xét những yếu tố sẽ tác động thúc đẩy mối quan hệ giữa sự tham gia vào ngân sách và kết quả công việc cá nhân tại các doanh nghiệp trong bối cảnh hiện nay, kết hợp cùng với việc hiện nay tại Việt Nam không có nhiều nghiên cứu về các yếu tố tác động làm tăng cường kết quả công việc của các nhà quản trị cấp trung và cấp cơ sở trong dự toán ngân sách đề cập đến kiến thức quản trị chi phí và sự cam kết với mục tiêu dự toán. Tác giả lập luận rằng để có thể đưa ra được những đóng góp có ích cũng như hiểu biết và dự toán ngân sách, bản thân mỗi nhà quản trị cũng cần phải có một lượng kiến thức nhất định về quản trị chi phí, ở đây đang nói đến những kinh nghiệm trong việc quản lý chi phí, cũng như cách quản lý chi phí một cách cẩn thận, tỉ mỉ, đánh giá các kết quả của cấp dưới. Điều này đồng nghĩa với việc, khi một cá nhân tham gia vào dự toán ngân sách, thì những người có kiến thức về quản trị chi phí nhiều hơn sẽ có được một kết quả công việc tốt hơn so với những người có ít kiến thức về quản trị chi phí. Ngoài ra, tác giả cũng lập luận rằng sự cam kết với mục tiêu dự toán cũng rất quan trọng trong quá trình tham gia vào dự toán ngân sách nhằm thúc đẩy kết quả công việc. Trong môi trường tham gia vào dự toán ngân sách, bản thân người tham gia cũng cảm thấy được vị trí của cá nhân trong dự toán ngân sách chung, giúp thông tin được trao đổi theo chiều dọc, cấp trên lắng nghe, cấp dưới được thể hiện, cùng đưa ra một dự toán ngân sách phù hợp, giúp cho bản thân họ cảm thấy gắn kết,
7 từ đó tăng cường được sự cam kết với mục tiêu dự toán, cố gắng hoàn thành dự toán đã được đề ra. Chính nhờ sự cố gắng hoàn thành dự toán sẽ giúp cho họ có động lực trong công việc, nhờ đó nâng cao được kết quả công việc. Qua những tìm hiểu về khả năng tích hợp kiến thức quản trị chi phí và sự cam kết với mục tiêu dự toán trong một mô hình giải thích kết quả công việc của các nhà quản trị trong môi trường tham gia vào dự toán ngân sách, tác giả đã lựa chọn đề tài: “Tác động của sự tham gia vào dự toán ngân sách đến kết quả công việc: vai trò của kiến thức quản trị chi phí và sự cam kết với mục tiêu dự toán” nhằm giúp các nhà quản trị, lãnh đạo doanh nghiệp thông qua cơ chế sự cam kết với mục tiêu dự toán và nâng cao kiến thức quản trị chi phí làm tăng hiệu quả của sự tham gia đến kết quả công việc. Kết quả nghiên cứu của luận văn có thể giúp cho các nhà quản trị nhìn nhận rõ vai trò của hai yếu tố này và có những kế hoạch nâng cao kiến thức quản trị chi phí cho các nhà quản trị cấp trung và cấp cơ sở, cũng như tăng cường mức độ tham gia vào dự toán ngân sách của họ, cuối cùng giúp nâng cao kết quả công việc trong vấn đề dự toán ngân sách tại doanh nghiệp. Luận văn này cũng sẽ bổ sung vào hệ thống cơ sở lý luận về mối quan hệ giữa sự tham gia vào dự toán ngân sách và kết quả công việc của các nhà quản trị trong các doanh nghiệp tại Việt Nam thông qua nghiên cứu vai trò trung gian của sự cam kết với mục tiêu dự toán và vai trò điều tiết của kiến thức về quản trị chi phí, hiện nay cũng chưa được nghiên cứu trong thị trường mới nổi như Việt Nam. 2. Mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu a. Mục tiêu nghiên cứu Nghiên cứu này nhằm mục tiêu xây dựng và kiểm định mô hình nghiên cứu giải thích tác động của sự tham gia vào ngân sách đến kết quả công việc, xem xét trong mối quan hệ với sự cam kết với mục tiêu dự toán và kiến thức quản trị chi phí, từ đó luận văn đặt ra các mục tiêu cụ thể như sau:  Kiểm định mối quan hệ giữa sự tham gia vào dự toán ngân sách và kết quả công việc tại Việt Nam.
8  Kiểm định mối quan hệ của sự cam kết với mục tiêu dự toán trong mối quan hệ giữa sự tham gia vào dự toán ngân sách và kết quả công việc tại Việt Nam.  Kiểm định mối quan hệ của kiến thức quản trị chi phí trong mối quan hệ giữa sự tham gia vào dự toán ngân sách và kết quả công việc tại Việt Nam. b. Câu hỏi nghiên cứu - Thứ nhất, sự tham gia vào dự toán ngân sách có tác động như thế nào đến kết quả công việc? - Thứ hai, sự cam kết với mục tiêu dự toán có tác động như thế nào trong mối quan hệ giữa sự tham gia vào dự toán ngân sách và kết quả công việc? - Thứ ba, kiến thức quản trị chi phí có tác động như thế nào đến mối quan hệ giữa sự tham gia vào dự toán ngân sách và kết quả công việc? 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu của đề tài này là sự tác động của sự tham gia vào dự toán ngân sách đến kết quả công việc với vai trò trung gian của sự cam kết với mục tiêu dự toán và vai trò điều tiết của kiến thức quản trị chi phí. - Phạm vi nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện từ các nhà quản trị cấp trung và cấp cơ sở đang làm việc trong các doanh nghiệp tại Việt Nam, với thời gian lấy dữ liệu là năm 2018. - Đối tượng khảo sát: Đối tượng khảo sát của đề tài là các nhà quản trị cấp trung và cấp cơ sở, những người đã có kinh nghiệm trong tham gia lập dự toán ngân sách trong các doanh nghiệp đang hoạt động tại Việt Nam.
9 4. Ý nghĩa của nghiên cứu Ở trong nước, gần đây nhất, bên cạnh những đề tài của các tác giả như Nguyễn Thị Thanh Định (2017) và Đinh Nguyễn Trần Quang (2018), không nhiều đề tài nghiên cứu khoa học trong lĩnh vực này đề cập đến những yếu tố tác động làm nâng cao kết quả công việc trong hoạt động dự toán ngân sách của doanh nghiệp. Vì vậy, luận văn này sẽ cung cấp thêm bằng chứng thực nghiệm về vai trò truyền dẫn của biến trung gian sự cam kết với mục tiêu ngân sách và biến điều tiết kiến thức về quản trị chi phí, trong việc làm rõ mối quan hệ giữa sự tham gia vào dự toán ngân sách và kết quả công việc tại Việt Nam. Ngoài những hàm ý về mặt lý luận, đề tài còn đưa ra những hàm ý thực tiễn cho các nhà quản trị trong các doanh nghiệp tại Việt Nam trong lĩnh vực dự toán ngân sách, giải thích cho các nhà quản trị tầm quan trọng của sự tham gia vào dự toán ngân sách, sự cam kết vào mục tiêu dự toán và kiến thức quản trị chi phí trong mối quan hệ với kết quả công việc trong quá trình xây dựng và thực hiện dự toán ngân sách. Từ đó, doanh nghiệp có thể nhìn nhận rõ ràng hơn về việc: “Làm thế nào để tăng cường hiệu quả trong hoạt động xây dựng dự toán ngân sách?”, qua đó có thể có những định hướng đúng đắn trong việc tăng cường bổ sung kiến thức về quản trị chi phí cho các nhà quản trị các cấp, thúc đẩy sự tham gia vào dự toán ngân sách, tăng sự cam kết vào mục tiêu dự toán của các nhà quản trị cấp trung và cấp cơ sở. 5. Phương pháp nghiên cứu Phương pháp nghiên cứu được sử dụng trong đề tài này là phương pháp định lượng, dựa trên quan điểm nghiên cứu thực chứng. Đề tài dựa vào một số nghiên cứu trước đây và căn cứ vào các lý thuyết nền như lý thuyết kỳ vọng (expectancy theory), lý thuyết tâm lý (psychological theory), lý thuyết hiệu suất công việc (theory of work performance) và lý thuyết thiết lập mục tiêu (goal-setting theory) để xây dựng mô hình và kiểm định các giả thuyết về những mối quan hệ giữa các biến trong mô hình.
10 Trong đề tài này, tác giả đã sử dụng thang đo được kế thừa từ nghiên cứu kế toán quản trị uy tín trên thế giới như Nouri và Parker (1998), Adler và Reid (2008), Hollenbeck, Williams, và Klein (1989), Agbejule và Saarikoski (2006). Để thu thập dữ liệu khảo sát phục vụ cho việc kiểm định các giả thuyết trong mô hình, tác giả đã thực hiện gửi email và quản lý kết quả thu thập phản hồi email bằng phần mềm SurveyMonkey. Những đối tượng được gửi email khảo sát chủ yếu là các nhà quản trị cấp trung và cấp cơ sở như trưởng nhóm, trường/phó bộ phận, trưởng/phó phòng đang làm việc tại các doanh nghiệp ở Việt Nam và đã có kinh nghiệm trong việc lập dự toán ngân sách. Sau đó, dữ liệu được sử dụng để phân tích, đánh giá. Các thang đo được kiểm định về độ tin cậy thông qua hệ số độ tin cậy tổng hợp (Composite Reliability), đồng thời thang đo sẽ được đánh giá về độ phân biệt thông qua ma trận tương quan giữa các biến trong mô hình theo Fornel và Larcker (1981). Các giả thuyết và mô hình nghiên cứu đã được kiểm định thông qua kỹ thuật PLS-SEM với sự hỗ trợ của phần mềm SmartPLS3. 6. Cấu trúc của luận văn Luận văn bao gồm phần mở đầu và 5 chương, cụ thể như sau: Phần mở đầu trình bày các vấn đề cơ bản về đề tài nghiên cứu như: bối cảnh nghiên cứu, mục tiêu câu hỏi nghiên cứu, đối tượng, phạm vi, phương pháp và tầm quan trọng của nghiên cứu; Chương 1 “Tổng quan nghiên cứu” trình bày khái quát các nghiên cứu trong và ngoài nước có liên quan đến đề tài nghiên cứu, từ đó xác định khe hổng nghiên cứu và lựa chọn đề tài. Chương 2 “Cơ sở lý thuyết, mô hình và giả thuyết nghiên cứu” trình bày cơ sở lý thuyết, các khái niệm, lý thuyết nền tảng, mô hình nghiên cứu và phát triển các giả thuyết nghiên cứu; Chương 3 “Phương pháp nghiên cứu” sẽ trình bày mẫu chọn, thang đo, quy trình thu thập dữ liệu và quy trình phân tích dữ liệu; Chương 4 “Kết quả nghiên cứu” tập trung trình bày kết quả nghiên cứu, gồm các nội dung: thống kê mô tả, kết quả kiểm định độ tin cậy và giá trị, kết quả kiểm định các giả thuyết trong mô hình; cuối cùng ở Chương 5 “Thảo luận”, luận văn đưa ra các hàm ý về mặt lý thuyết và thực tiễn, từ đó cũng nhận định các hạn chế của đề tài và đề xuất hướng nghiên cứu trong tương lai.
11 7. Tóm tắt Mở đầu đề tài nghiên cứu, tác giả đã trình bày bối cảnh nghiên cứu trong và ngoài nước của đề tài, thể hiện tính cấp thiết và tầm quan trọng của đề tài trong thực trạng hiện nay. Từ đó, tác giả lựa chọn đề tài “Tác động của sự tham gia vào dự toán ngân sách đến kết quả công việc: vai trò của sự cam kết với mục tiêu dự toán và kiến thức quản trị chi phí”. Tác giả cũng đặt ra ba câu hỏi nghiên cứu, tương ứng với 3 mục tiêu nghiên cứu. Đồng thời, trong chương này, tác giả cũng trình bày đối tượng, phạm vi nghiên cứu cũng như đối tượng khảo sát của đề tài. Từ đó, trình bày sơ lược phương pháp nghiên cứu đề tài và cuối cùng, tác giả trình bày cấu trúc luận văn gồm 5 chương.
12 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU 1.1. Các nghiên cứu nước ngoài Dự toán ngân sách cũng là một trong những công cụ quan trọng nhất trong hệ thống kiểm soát quản lý (Armstrong và cộng sự, 1996). Vì vậy có rất nhiều đề tài nghiên cứu về dự toán ngân sách của các tác giả nước ngoài. Trong đó phải kể đến nghiên cứu của Nouri và Parker (1998), một trong những nghiên cứu về khám phá mối quan hệ giữa sự tham gia vào dự toán ngân sách đến kết quả công việc (job performance), đề tài được rất nhiều các nghiên cứu tiếp theo tham khảo và trích dẫn. Trong nghiên cứu của mình về mối quan hệ giữa sự tham gia vào dự toán ngân sách đến kết quả công việc, tác giả đã xây dựng mô hình giả thuyết nghiên cứu với sự can thiệp của hai biến trung gian đó là sự thỏa đáng của ngân sách và sự cam kết với tổ chức. Ông cho rằng, sự tham gia vào dự toán ngân sách dẫn đến tăng cường sự thỏa đáng của ngân sách từ đó tăng kết quả công việc một cách trực tiếp và gián tiếp thông qua tăng cường sự cam kết với tổ chức, đồng thời trong nghiên cứu của mình, Nouri và Parker cũng cho rằng, sự tham gia vào dự toán ngân sách có tác động dương đến sự cam kết với tổ chức. Để kiểm tra các mối quan hệ được đề xuất, một bảng câu hỏi khảo sát được gửi cho các nhà quản trị của một tập đoàn đa quốc gia sản xuất hóa chất có trụ sở tại Mỹ, bảng câu hỏi được gửi cho 203 nhà quản trị (manager) và giám sát (supervisor) người Mỹ, những đáp viên làm việc tại nhiều phòng ban bao gồm: tài chính, marketing, kế toán, kỹ thuật, nghiên cứu, sản xuất. Các đáp viên được yêu cầu hoàn thành bảng câu hỏi một cách độc lập và trả lời bảng câu hỏi trực tiếp cho các nhà nghiên cứu trong phong bì trả lại bưu chính. Kết quả thu thập được 135 phản hồi phù hợp. Nghiên cứu này là cơ sở và cũng là bàn đạp cho các nghiên cứu sau về việc đi sâu vào mối quan hệ giữa sự tham gia vào dự toán ngân sách đến kết quả công việc. Cũng nghiên cứu về mối quan hệ giữa sự tham gia vào dự toán ngân sách đến kết quả công việc, Chong và Chong (2002) lại xây dựng mô hình bao gồm việc tham gia ngân sách, cam kết mục tiêu dự toán, thông tin liên quan đến công việc và