Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Thực trạng và giải pháp để lập báo cáo tài chính hợp nhất cho các doanh nghiệp tại Việt Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:106

Thêm vào BST

Báo xấu

22
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài có cấu trúc gồm 3 chương trình bày tổng quan về báo cáo tài chính hợp nhất; thực trạng lập báo cáo tài chính hợp nhất ở các doanh nghiệp tại Việt Nam; kiến nghị các giải pháp để hoàn thiện phương pháp lập báo cáo tài chính hợp nhất cho các doanh nghiệp tại Việt Nam. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Thực trạng và giải pháp để lập báo cáo tài chính hợp nhất cho các doanh nghiệp tại Việt Nam

1 BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ TP. HOÀ CHÍ MINH WUX TRAÀN THUØY ANH THÖÏC TRAÏNG VAØ GIAÛI PHAÙP ÑEÅ LAÄP BAÙO CAÙO TAØI CHÍNH HÔÏP NHAÁT CHO CAÙC DOANH NGHIEÄP TAÏI VIEÄT NAM Chuyeân ngaønh : Keá toaùn Maõ soá : 60.34.30 LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ KINH TEÁ NGÖÔØI HÖÔÙNG DAÃN KHOA HOÏC: TS. MAI THÒ HOAØNG MINH TP. Hoà Chí Minh – Naêm 2007
2 MUÏC LUÏC CHÖÔNG 1 - TOÅNG QUAN VEÀ BAÙO CAÙO TAØI CHÍNH HÔÏP NHAÁT...........1 1.1. Hôïp nhaát kinh doanh treân theá giôùi ..................................................................1 1.1.1. Söï hình thaønh vaø phaùt trieån quaù trình hôïp nhaát kinh doanh treân theá giôùi ....1 1.1.2. Caùc hình thöùc hôïp nhaát kinh doanh treân theá giôùi .........................................2 1.1.2.1. Caên cöù vaøo caáu truùc hôïp nhaát kinh doanh.................................................2 1.1.2.2. Caên cöù vaøo thuoäc tính hôïp nhaát kinh doanh..............................................3 1.2. Chuaån möïc keá toaùn quoác teá IAS 27 “Baùo caùo taøi chính hôïp nhaát vaø keá toaùn khoaûn ñaàu tö vaøo coâng ty con”...............................................................................4 1.2.1. Phaïm vi cuûa baùo caùo taøi chính hôïp nhaát ......................................................4 1.2.2. Trình baøy baùo caùo taøi chính hôïp nhaát ...........................................................5 1.2.3. Trình baøy khoaûn ñaàu tö vaøo coâng ty con trong baùo caùo taøi chính rieâng cuûa coâng ty meï ..............................................................................................................6 1.3. Hôïp nhaát kinh doanh taïi Vieät Nam .................................................................7 1.4. Baùo caùo taøi chính hôïp nhaát taïi Vieät Nam........................................................7 1.4.1. Khaùi nieäm baùo caùo taøi chính hôïp nhaát .........................................................8 1.4.2. Phaïm vi cuûa baùo caùo taøi chính hôïp nhaát ......................................................8 1.4.2.1. Ñoái töôïng aùp duïng chuaån möïc keá toaùn VAS 25........................................8 1.4.2.2. Ñoái töôïng khoâng chòu söï chi phoái cuûa chuaån möïc VAS 25.......................9 1.4.3. Xaùc ñònh quyeàn kieåm soaùt vaø phaàn lôïi ích cuûa coâng ty meï ñoái vôùi coâng ty con ..........................................................................................................................9 1.4.3.1. Xaùc ñònh quyeàn kieåm soaùt cuûa coâng ty meï ñoái vôùi coâng ty con ...............9 1.4.3.2. Xaùc ñònh phaàn lôïi ích cuûa coâng ty meï ñoái vôùi coâng ty con .......................9 1.4.4. Trình baøy baùo caùo taøi chính hôïp nhaát .........................................................10 1.4.4.1. Baûng caân ñoái keá toaùn hôïp nhaát ...............................................................10 1.4.4.2. Baùo caùo keát quaû kinh doanh hôïp nhaát .....................................................12
3 1.4.4.3. Baùo caùo löu chuyeån tieàn teä hôïp nhaát.......................................................13 1.4.4.4. Baûn thuyeát minh baùo caùo taøi chính hôïp nhaát...........................................14 1.4.5. Trình baøy khoaûn ñaàu tö vaøo coâng ty con trong baùo caùo taøi chính rieâng cuûa coâng ty meï ............................................................................................................14 1.5. Nhöõng ñieåm hoaø hôïp vaø khaùc bieät giöõa chuaån möïc VAS 25 vaø IAS 27 “Baùo caùo taøi chính hôïp nhaát vaø keá toaùn ñaàu tö vaøo coâng ty con”.................................15 1.5.1. Ñieåm hoaø hôïp .............................................................................................15 1.5.2. Ñieåm khaùc bieät ...........................................................................................15 Keát luaän chöông 1 ................................................................................................16 CHÖÔNG 2 THÖÏC TRAÏNG LAÄP BAÙO CAÙO TAØI CHÍNH HÔÏP NHAÁT ÔÛ CAÙC DOANH NGHIEÄP TAÏI VIEÄT NAM .........................................................17 2.1. Ñoái töôïng phaûi laäp baùo caùo taøi chính hôïp nhaát .............................................17 2.2. Tình hình chung veà vieäc laäp baùo caùo taøi chính hôïp nhaát taïi Vieät Nam ........18 2.3. Trình töï laäp baùo caùo taøi chính hôïp nhaát taïi Vieät Nam ..................................19 2.3.1. Ñaëc ñieåm coâng taùc keá toaùn.........................................................................19 2.3.2. Xaùc ñònh quyeàn kieåm soaùt vaø phaàn lôïi ích cuûa coâng ty meï ñoái vôùi coâng ty con ........................................................................................................................20 2.3.2.1. Xaùc ñònh quyeàn kieåm soaùt cuûa coâng ty meï ñoái vôùi coâng ty con .............20 2.3.2.2. Xaùc ñònh phaàn lôïi ích cuûa coâng ty meï ñoái vôùi coâng ty con .....................21 2.3.3. Trình töï laäp baûng caân ñoái keá toaùn hôïp nhaát ôû caùc doanh nghieäp taïi Vieät Nam ......................................................................................................................23 2.3.4. Trình töï laäp baùo caùo keát quaû kinh doanh hôïp nhaát ôû caùc doanh nghieäp taïi Vieät Nam ..............................................................................................................24 2.3.5. Trình töï laäp baùo caùo löu chuyeån tieàn teä hôïp nhaát ôû caùc doanh nghieäp taïi Vieät Nam ..............................................................................................................29 2.3.6. Trình töï laäp baûn thuyeát minh baùo caùo taøi chính hôïp nhaát ôû caùc doanh nghieäp taïi Vieät Nam.............................................................................................30
4 2.4. Thuaän lôïi vaø khoù khaên khi laäp baùo caùo taøi chính hôïp nhaát ...........................31 2.4.1. Thuaän lôïi ....................................................................................................31 2.4.2. Khoù khaên ....................................................................................................32 2.5. Ñaùnh giaù veà thöïc traïng laäp baùo caùo taøi chính hôïp nhaát ôû caùc doanh nghieäp taïi Vieät Nam .........................................................................................................33 2.5.1. Ñaùnh giaù veà tình hình chung ......................................................................33 2.5.2. Ñaùnh giaù veà phöông phaùp laäp baùo caùo taøi chính hôïp nhaát .........................33 2.5.2.1. Xaùc ñònh quyeàn kieåm soaùt vaø phaàn lôïi ích cuûa coâng ty meï ñoái vôùi coâng ty con ....................................................................................................................33 2.5.2.2. Phöông phaùp laäp baûng caân ñoái keá toaùn hôïp nhaát ôû caùc doanh nghieäp taïi Vieät Nam ..............................................................................................................34 2.5.2.3. Phöông phaùp laäp baùo caùo keát quaû kinh doanh hôïp nhaát ôû caùc doanh nghieäp taïi Vieät Nam.............................................................................................35 2.5.2.4. Phöông phaùp laäp baùo caùo löu chuyeån tieàn teä hôïp nhaát ôû caùc doanh nghieäp taïi Vieät Nam.............................................................................................35 Keát luaän chöông 2 ................................................................................................36 CHÖÔNG 3 - KIEÁN NGHÒ CAÙC GIAÛI PHAÙP ÑEÅ HOAØN THIEÄN PHÖÔNG PHAÙP LAÄP BAÙO CAÙO TAØI CHÍNH HÔÏP NHAÁT CHO CAÙC DOANH NGHIEÄP TAÏI VIEÄT NAM ...................................................................................37 3.1. Caên cöù ñeå ñöa ra caùc giaûi phaùp .....................................................................37 3.2. Kieán nghò caùc giaûi phaùp ................................................................................37 3.2.1. Giaûi phaùp veà phía nhaø nöôùc vaø hoäi keá toaùn Vieät Nam ..............................37 3.2.2. Giaûi phaùp veà phía caùc doanh nghieäp ..........................................................38 3.2.3. Giaûi phaùp cuï theå veà phöông phaùp laäp baùo caùo taøi chính hôïp nhaát.............38 3.2.3.1. Giaûi phaùp veà xaùc ñònh quyeàn kieåm soaùt giaùn tieáp vaø phaàn lôïi ích cuûa coâng ty meï ñoái vôùi coâng ty con ............................................................................38 3.2.3.2. Giaûi phaùp ñeå laäp baûng caân ñoái keá toaùn hôïp nhaát ....................................40 3.2.3.2.1. Ñoái vôùi vieäc xaùc ñònh lôïi ích coå ñoâng thieåu soá.....................................40 3.2.3.2.2. Ñoái vôùi vieäc loaïi tröø caùc khoaûn phaûi thu, phaûi traû noäi boä ....................42
5 3.2.3.2.2.1. Caùc khoaûn phaûi thu, phaûi traû do mua baùn haøng hoùa noäi boä ..............42 3.2.3.2.2.2. Coå töùc phaûi traû ...................................................................................43 3.2.3.2.2.3. Khoaûn coâng ty con vay cuûa coâng ty meï ...........................................46 3.2.3.2.3. Ñoái vôùi vieäc ñieàu chænh phaàn laõi/loã chöa thöïc söï phaùt sinh töø caùc giao dòch noäi boä ............................................................................................................47 3.2.3.2.3.1. Tröôøng hôïp baùn haøng hoùa .................................................................48 3.2.3.2.3.1.1. Coâng ty meï baùn haøng hoùa cho coâng ty con ....................................48 3.2.3.2.3.1.2. Coâng ty con baùn haøng hoùa cho coâng ty meï ....................................49 3.2.3.2.3.2. Tröôøng hôïp baùn TSCÑ ......................................................................51 3.2.3.2.3.2.1. Coâng ty meï baùn TSCÑ cho coâng ty con .........................................51 3.2.3.2.3.2.2. Coâng ty con baùn TSCÑ cho coâng ty meï .........................................53 3.2.3.2.4. Ñoái vôùi vieäc ñieàu chænh vaø phaân boå lôïi theá thöông maïi (Goodwill) ....57 3.2.3.2.4.1. Coâng ty meï mua 100% coâng ty con...................................................58 3.2.3.2.4.2. Coâng ty meï mua 80% coâng ty con.....................................................59 3.2.3.2.5. Ñoái vôùi vieäc ñieàu chænh voán goùp lieân keát, lieân doanh theo phöông phaùp voán chuû sôû höõu .....................................................................................................61 3.2.3.2.6. Ñoái vôùi vieäc ñieàu chænh aûnh höôûng cuûa thueá TNDN............................63 3.2.3.2.6.1. Tröôøng hôïp baùn haøng hoùa .................................................................63 3.2.3.2.6.2. Tröôøng hôïp baùn TSCÑ ......................................................................64 3.2.3.3. Giaûi phaùp ñeå laäp baùo caùo keát quaû kinh doanh hôïp nhaát .........................66 3.2.3.3.1. Ñoái vôùi vieäc taùch lôïi ích coå ñoâng thieåu soá ...........................................66 3.2.3.3.2. Ñoái vôùi vieäc loaïi tröø doanh thu, giaù voán vaø laõi/loã chöa thöïc hieän cuûa giao dòch noäi boä ....................................................................................................67 3.2.3.3.2.1. Tröôøng hôïp baùn haøng toàn kho ...........................................................67 3.2.3.3.2.1.1. Coâng ty meï baùn haøng hoùa cho coâng ty con ....................................67 3.2.3.3.2.1.2. Coâng ty con baùn haøng hoùa cho coâng ty meï ...................................68 3.2.3.3.2.1.2.1. Coâng ty meï chöa baùn heát haøng hoùa ra beân ngoaøi........................68 3.2.3.3.2.1.2.2. Coâng ty con ñaõ baùn heát haøng hoùa ra beân ngoaøi...........................71 3.2.3.3.2.2. Tröôøng hôïp baùn TSCÑ ......................................................................73
6 3.2.3.3.2.2.1. Coâng ty meï baùn TSCÑ cho coâng ty con .........................................73 3.2.3.3.2.2.2. Coâng ty con baùn TSCÑ cho coâng ty meï .........................................74 3.2.3.3.2.3. Tröôøng hôïp loaïi tröø coå töùc vaø lôïi nhuaän ñöôïc chia ...........................77 3.2.3.3.2.4. Tröôøng hôïp loaïi tröø caùc khoaûn vay noäi boä ........................................78 3.2.3.3.3. Ñoái vôùi vieäc phaân boå lôïi theá thöông maïi..............................................79 3.2.3.3.4. Ñoái vôùi vieäc ñieàu chænh aûnh höôûng cuûa thueá TNDN............................80 3.2.3.3.4.1. Tröôøng hôïp baùn haøng hoùa .................................................................80 3.2.3.3.4.2. Tröôøng hôïp baùn TSCÑ ......................................................................81 3.2.3.3.5. Ñoái vôùi vieäc ñieàu chænh caùc khoaûn goùp voán vaøo coâng ty lieân keát, coâng ty lieân doanh theo phöông phaùp voán chuû sôû höõu ..................................................83 3.2.3.4. Giaûi phaùp ñeå laäp baùo caùo löu chuyeån tieàn teä hôïp nhaát ...........................84 Keát luaän chöông 3 ................................................................................................84
7 DANH MUÏC CAÙC KYÙ HIEÄU, CHÖÕ VIEÁT TAÉT - BCTC: baùo caùo taøi chính. - CÑTS: coå ñoâng thieåu soá. - Cty: coâng ty. - HNKD: hôïp nhaát kinh doanh. - IAS: chuaån möïc keá toaùn quoác teá. - KM: khoaûn muïc. - LN: lôïi nhuaän. - NXB: nhaø xuaát baûn. - PP: phaân phoái. - TK: taøi khoaûn. - TNDN: thu nhaäp doanh nghieäp. - TSCÑ: taøi saûn coá ñònh. - VAS: chuaån möïc keá toaùn Vieät Nam. - VCSH: voán chuû sôû höõu. - XDCB: xaây döïng cô baûn.
8 LÔØI MÔÛ ÑAÀU 1. TÍNH CAÁP THIEÁT CUÛA ÑEÀ TAØI: Trong xu theá hoäi nhaäp hieän nay, quaù trình caïnh tranh giöõa caùc ñôn vò kinh teá dieãn ra gay gaét. Ñeå toàn taïi vaø phaùt trieån, caùc ñôn vò phaûi lieân keát laïi vôùi nhau thaønh nhöõng taäp ñoaøn huøng maïnh. Beân caïnh ñoù, trong khu vöïc kinh teá nhaø nöôùc cuøng ñang dieãn ra quaù trình chuyeån ñoåi caùc toång coâng ty thaønh nhöõng taäp ñoaøn kinh teá chieán löôïc trong töøng ngaønh. Vì vaäy, moâ hình coâng ty meï – coâng ty con ñöôïc thaønh laäp ngaøy caøng nhieàu vaø keùo theo laø nhöõng yeâu caàu môùi cuûa coâng chuùng veà thoâng tin taøi chính cuûa toaøn boä taäp ñoaøn. Ñoù laø söï toång hôïp thoâng tin töø nhieàu ñôn vò khaùc nhau thoâng qua baùo caùo taøi chính hôïp nhaát. Tröôùc tình hình ñoù ñeå ñaùp öùng yeâu caàu phaùt trieån cuûa neàn kinh teá, Boä Taøi Chính ñaõ ban haønh chuaån möïc keá toaùn Vieät Nam VAS 25 “Baùo caùo taøi chính hôïp nhaát vaø keá toaùn caùc khoaûn ñaàu tö vaøo coâng ty con” vaø Thoâng tö 23 höôùng daãn caùc taäp ñoaøn kinh teá laäp baùo caùo taøi chính hôïp nhaát. Ñaây laø vaán ñeà khaù môùi meû vaø phöùc taïp ñoái vôùi caùc taäp ñoaøn kinh teá taïi Vieät Nam caû veà maët lyù luaän laãn thöïc tieãn. Nhöõng höôùng daãn trong chuaån möïc VAS 25 chuû yeáu ñöôïc Boä Taøi Chính nghieân cöùu vaø hoïc hoûi töø chuaån möïc keá toaùn quoác teá IAS 27 neân chöa phuø hôïp vôùi coâng taùc keá toaùn taïi Vieät Nam. Vì vaäy, vieäc hoaøn thieän phöông phaùp laäp baùo caùo taøi chính hôïp nhaát trong heä thoáng keá toaùn Vieät Nam laø moät trong nhöõng vaán ñeà caáp baùch hieän nay, nhaèm giuùp cho caùc taäp ñoaøn nhöõng chæ daãn ñuùng ñaén vaø phuø hôïp vôùi ñieàu kieän thöïc teá vaø xu theá chung cuûa theá giôùi. 2. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU: Phöông phaùp chuû yeáu ñeå nghieân cöùu ñeà taøi laø phöông phaùp duy vaät bieän chöùng. Beân caïnh ñoù, chuùng toâi coøn söû duïng moät soá phöông phaùp nhö: - Phöông phaùp phoûng vaán; - Phöông phaùp khaûo saùt; - Phöông phaùp so saùnh; - Phöông phaùp toång hôïp; - Phöông phaùp phaân tích.
9 3. NHÖÕNG ÑOÙNG GOÙP CUÛA LUAÄN VAÊN: - Heä thoáng hoùa nhöõng noäi dung cuûa caùc chuaån möïc keá toaùn quoác teá vaø Vieät Nam veà vaán ñeà baùo caùo taøi chính hôïp nhaát. - Neâu leân thöïc traïng laäp baùo caùo taøi chính hôïp nhaát taïi Vieät Nam hieän nay, nhöõng khoù khaên vaø thuaän lôïi cuûa ngöôøi laäp baùo caùo taøi chính hôïp nhaát. - Nhaän xeùt veà tình hình laäp baùo caùo hôïp nhaát vaø ñeà xuaát nhöõng giaûi phaùp hoaøn thieän phöông phaùp laäp baùo caùo taøi chính hôïp nhaát cho caùc doanh nghieäp taïi Vieät Nam. 4. BOÁ CUÏC CUÛA LUAÄN VAÊN: Ñeå thöïc hieän muïc tieâu ñaõ ñeà ra, luaän vaên goàm 85 trang, 01 phuï luïc coù keát caáu nhö sau: - Lôøi cam ñoan. - Muïc luïc. - Danh muïc caùc kyù hieäu, chöõ vieát taét. - Lôøi môû ñaàu - Chöông 1 – Toång quan veà baùo caùo taøi chính hôïp nhaát. - Chöông 2 – Thöïc traïng laäp baùo caùo taøi chính hôïp nhaát ôû caùc doanh nghieäp taïi Vieät Nam. - Chöông 3 – Kieán nghò caùc giaûi phaùp ñeå hoaøn thieän phöông phaùp laäp baùo caùo taøi chính hôïp nhaát cho caùc doanh nghieäp taïi Vieät Nam. - Keát luaän. - Taøi lieäu tham khaûo. - Phuï luïc.
10 CHÖÔNG 1 TOÅNG QUAN VEÀ BAÙO CAÙO TAØI CHÍNH HÔÏP NHAÁT 1.1. HÔÏP NHAÁT KINH DOANH TREÂN THEÁ GIÔÙI: 1.1.1. Söï hình thaønh vaø phaùt trieån quaù trình hôïp nhaát kinh doanh treân theá giôùi: Quaù trình hôïp nhaát ñaõ vaø ñang coù nhöõng thay ñoåi treân theá giôùi. Coù nhieàu phöông phaùp hôïp nhaát ñöôïc chaáp nhaän ñaàu tieân taïi Myõ bao goàm: phöông phaùp mua ñöùt (acquisition method), phöông phaùp voán chuû sôû höõu (equity method), vaø phöông phaùp hôïp laõi (pooling of interest method). Caùc yeáu toá hình thaønh neân nhieàu phöông phaùp hôïp nhaát taïi Myõ bao goàm: - Laøn soùng hôïp nhaát taïo neân nhöõng taäp ñoaøn vôùi nhieàu coâng ty cuøng hoaït ñoäng. - Söï phaân bieät coâng ty naém quyeàn kieåm soaùt coâng ty khaùc vôùi coâng ty meï trong cuøng taäp ñoaøn. - Thieáu quy ñònh cuûa phaùp luaät ñoái vôùi coâng ty naém quyeàn kieåm soaùt (coâng ty meï). - Thieáu quy ñònh cuûa phaùp luaät hoaëc caùc raøo caûn kyõ thuaät ñoái vôùi caùc phöông phaùp hôïp nhaát. - Cho muïc ñích thueá. - Thò tröôøng chöùng khoaùn New York ñaõ chaáp nhaän söï hôïp nhaát. ÔÛ Anh, söï hôïp nhaát ñöôïc thöïc hieän treã hôn ôû Myõ. Moïi ngöôøi chöa nhìn nhaän taàm quan troïng cuûa coâng ty meï cho ñeán thôøi kyø Chieán Tranh Theá Giôùi I, maëc duø laøn soùng hôïp nhaát ñaõ baét ñaàu manh nha. Ñeán naêm 1939, thò tröôøng chöùng khoaùn yeâu caàu phaûi coù nhöõng quy ñònh veà vieäc hôïp nhaát ñoái vôùi caùc coâng ty meï phaùt haønh coå phieáu ñeå naém giöõ quyeàn kieåm soaùt coâng ty con. Söï hôïp nhaát ñaõ ñöôïc thöïc hieän ôû Haø Lan vaøo thaäp nieân nhöõng naêm 1930. ÔÛ Ñöùc, caùc doanh nghieäp Nhaø nöôùc ñöôïc cho pheùp hôïp nhaát vaøo naêm 1965. Tröôùc naêm 1985, quaù trình hôïp nhaát chöa ñöôïc chaáp nhaän ôû Phaùp. Tuy nhieân, ñeán cuoái thaäp nieân 1960, vôùi söï hieän dieän cuûa caùc coâng ty ña quoác gia vaø nhu caàu ñöôïc nieâm yeát treân thò tröôøng chöùng khoaùn New York cuûa moät soá coâng ty ôû
11 Phaùp neân quaù trình hôïp nhaát daàn daàn ñöôïc thöïc hieän. Coøn ôû YÙ thì vieäc hôïp nhaát chæ thöïc söï baét buoäc töø naêm 1994. Taïi sao caùc quoác gia luïc ñòa ôû chaâu AÂu laïi ñi sau Myõ vaø Anh trong vieäc phaùt trieån quaù trình hôïp nhaát kinh doanh? Sau ñaây laø moät vaøi lyù do: - Toàn taïi nhöõng quy ñònh phaùp luaät baét buoäc veà vieäc laäp baùo caùo taøi chính rieâng cho töøng coâng ty vaø choáng laïi nhöõng yù töôûng môùi veà baùo caùo taøi chính hôïp nhaát. - Thieáu nhöõng chuyeân gia coù kieán thöùc saâu roäng trong vieäc ban haønh caùc quy ñònh cho vieäc laäp baùo caùo taøi chính hôïp nhaát. - Chöa thaáy ñöôïc taàm quan troïng cuûa caùc coâng ty meï. - Ngaân haøng vaø caùc chuû nôï choáng laïi vieäc hôïp nhaát vì hoï sôï vieäc hôïp nhaát laøm xaùo troän caùc khoaûn nôï phaûi traû. - Cô quan thueá vaø chính phuû thích loâi keùo caùc coâng ty laäp baùo caùo taøi chính rieâng hôn baùo caùo taøi chính hôïp nhaát. - Thieáu caùc nhaø ñaàu tö quan troïng muoán coù caùi nhìn toång quan ñoái vôùi hoaït ñoäng kinh doanh cuûa caùc taäp ñoaøn. 1.1.2. Caùc hình thöùc hôïp nhaát kinh doanh treân theá giôùi: 1.1.2.1. Caên cöù vaøo caáu truùc hôïp nhaát kinh doanh: Quaù trình hôïp nhaát kinh doanh nhaèm muïc ñích keát hôïp caùc doanh nghieäp rieâng reõ. Beân caïnh muïc tieâu cô baûn cuûa vieäc hôïp nhaát kinh doanh laø phaûi mang laïi lôïi nhuaän, caùc nhaø ñaàu tö coøn hy voïng thoâng qua hôïp nhaát ñeå ñaït ñöôïc söï keát hôïp giöõa caùc doanh nghieäp theo chieàu ngang vaø chieàu doïc hoaëc ñeå ña daïng hoùa caùc ruûi ro trong kinh doanh: - Hình thöùc keát hôïp haøng ngang (Horizontal integration): laø söï keát hôïp caùc doanh nghieäp trong cuøng ngaønh kinh doanh vaø cuøng thò tröôøng tieâu thuï. Naêm 1997, xaûy ra söï hôïp nhaát giöõa coâng ty Atmos Energy vaø coâng ty United Cities Gas, ñeàu kinh doanh caùc saûn phaåm gas töï nhieân, laø ví duï veà hình thöùc keát hôïp haøng ngang. Sau khi hôïp nhaát, taäp ñoaøn phuïc vuï hôn 1 trieäu khaùch haøng trong 12 bang vaø tieát kieäm ñöôïc hôn 375 trieäu ñoâ cho chi phí hoaït ñoäng trong 10 naêm [ 1 ]. - Hình thöùc keát hôïp haøng doïc (Vertical integration): laø söï keát hôïp caùc coâng ty hoaït ñoäng trong caùc lónh vöïc khaùc nhau, nhöng coù caùc giai ñoaïn saûn xuaát vaø phaân phoái noái tieáp nhau. Ví duï: Coâng ty Tultex may trang phuïc theå thao, keát hôïp vôùi [1] Taøi lieäu keá toaùn cao caáp cuûa Myõ.
12 coâng ty kinh doanh aùo thun California Shirt Sales and T-Shirt City vaøo naêm 1997[ 1 ]. - Hình thöùc hôïp nhaát hoãn hôïp (Conglomeration): laø söï keát hôïp caùc coâng ty khoâng coù söï lieân quan veà saûn phaåm hoaëc dòch vuï cung caáp. Caùc coâng ty trong caùc lónh vöïc khaùc nhau seõ giuùp giaûm thieåu ruûi ro kinh doanh hoaëc ñeå ñaûm baûo oån ñònh tieàn laõi theo moät chu kyø kinh doanh. Ví duï, naêm 1997coâng ty Texas Utilities Company mua coâng ty Lufkin Conroe Communications ñeå ña daïng hoùa lónh vöïc ñaàu tö[ 2 ]. 1.1.2.2. Caên cöù vaøo thuoäc tính hôïp nhaát kinh doanh: Coù hai phöông phaùp keá toaùn ñöôïc chaáp nhaän cho vieäc hôïp nhaát kinh doanh treân theá giôùi laø: - Hình thöùc hôïp laõi (Pooling of interest method): yeâu caàu cuûa phöông phaùp naøy laø lôïi nhuaän cuûa chuû sôû höõu ôû caùc coâng ty tieán haønh lieân keát vôùi nhau phaûi ñöôïc hôïp nhaát. Bôûi vì theo hình thöùc hôïp laõi khoâng coù tröôøng hôïp coâng ty naøy ñöôïc mua bôûi coâng ty kia, taøi saûn vaø nôï phaûi traû cuûa thöïc theå hôïp nhaát laø toång cuûa taøi saûn vaø nôï phaûi traû theo giaù trò soå saùch cuûa töøng ñoái töôïng rieâng leû. Lôïi nhuaän giöõ laïi cuûa coâng ty hôïp nhaát bao goàm lôïi nhuaän cuûa caùc coâng ty con trong caû naêm, maø khoâng quan taâm ñeán thôøi ñieåm naøo ñöôïc hôïp nhaát trong naêm. - Hình thöùc mua (Purchase method): döïa treân nguyeân taéc cho raèng hôïp nhaát laø moät nghieäp vuï keá toaùn, trong ñoù coù moät coâng ty mua taøi saûn thuaàn cuûa coâng ty khaùc. Theo phöông phaùp naøy, coâng ty mua ghi nhaän taøi saûn vaø nôï phaûi traû theo giaù trò hôïp lyù taïi thôøi ñieåm mua. Phaàn vöôït troäi giöõa giaù mua phaûi traû vaø giaù trò hôïp lyù cuûa taøi saûn thuaàn ñöôïc ghi nhaän nhö lôïi theá thöông maïi vaø seõ ñöôïc phaân boå daàn vaøo chi phí ôû caùc naêm sau. Lôïi nhuaän giöõ laïi trong baùo caùo hôïp nhaát bao goàm lôïi nhuaän cuûa coâng ty meï (coâng ty mua) trong caû kyø keá toaùn vôùi phaàn lôïi nhuaän cuûa coâng ty con (coâng ty ñöôïc mua) chæ tính töø ngaøy hôïp nhaát. Phaùp, UÙc, Taây Ban Nha khoâng cho pheùp haïch toaùn theo hình thöùc hôïp laõi. Nhieàu nöôùc treân theá giôùi, maø ñieån hình laø Canada, ña soá caùc tröôøng hôïp hôïp nhaát ñöôïc haïch toaùn theo hình thöùc mua, phöông phaùp hôïp laõi chæ ñöôïc söû duïng trong moät soá tröôøng hôïp ñaëc bieät. Niu Dilaân, Trieàu Tieân, Hoàng Koâng, Meâhicoâ, Ñöùc, Ñan Maïnh ñaõ aùp duïng cuøng nguyeân taéc vôùi Canada. Taïi Anh, Myõ, Nhaät con soá caùc doanh nghieäp söû duïng phöông phaùp hôïp laõi nhieàu hôn so vôùi Canada. [1] Taøi lieäu keá toaùn cao caáp cuûa Myõ. [2] Taøi lieäu keá toaùn cao caáp cuûa Myõ.
13 1.2. CHUAÅN MÖÏC KEÁ TOAÙN QUOÁC TEÁ IAS 27 “BAÙO CAÙO TAØI CHÍNH HÔÏP NHAÁT VAØ KEÁ TOAÙN KHOAÛN ÑAÀU TÖ VAØO COÂNG TY CON”: 1.2.1. Phaïm vi cuûa baùo caùo taøi chính hôïp nhaát: Coâng ty meï khi laäp baùo caùo taøi chính hôïp nhaát phaûi hôïp nhaát caùc baùo caùo taøi chính cuûa taát caû caùc coâng ty con ôû trong vaø ngoaøi nöôùc. Baùo caùo taøi chính hôïp nhaát bao goàm vieäc hôïp nhaát baùo caùo taøi chính cuûa taát caû caùc coâng ty con do coâng ty meï kieåm soaùt (tröø caùc coâng ty quy ñònh döôùi ñaây). Quyeàn kieåm soaùt cuûa coâng ty meï ñoái vôùi coâng ty con ñöôïc xaùc ñònh khi coâng ty meï naém giöõ treân 50% quyeàn bieåu quyeát ôû coâng ty con (coâng ty meï coù theå sôû höõu tröïc tieáp coâng ty con hoaëc sôû höõu giaùn tieáp coâng ty con qua moät coâng ty con khaùc) tröø tröôøng hôïp ñaëc bieät khi xaùc ñònh roõ laø quyeàn sôû höõu khoâng gaén lieàn vôùi quyeàn kieåm soaùt. Trong caùc tröôøng hôïp sau ñaây, quyeàn kieåm soaùt coøn ñöôïc thöïc hieän ngay caû khi coâng ty meï naém giöõ ít hôn 50% quyeàn bieåu quyeát taïi coâng ty con: - Caùc nhaø ñaàu tö khaùc thoaû thuaän daønh cho coâng ty meï hôn 50% quyeàn bieåu quyeát; - Coâng ty meï coù quyeàn chi phoái caùc chính saùch taøi chính vaø hoaït ñoäng theo quy cheá thoaû thuaän; - Coâng ty meï coù quyeàn boå nhieäm hoaëc baõi mieãn ña soá caùc thaønh vieân Hoäi ñoàng quaûn trò hoaëc caáp quaûn lyù töông ñöông; - Coâng ty meï coù quyeàn boû ña soá phieáu taïi caùc cuoäc hoïp cuûa Hoäi ñoàng quaûn trò hoaëc caáp quaûn lyù töông ñöông. Moät coâng ty con ñöôïc loaïi tröø khoûi vieäc hôïp nhaát baùo caùo taøi chính khi: - Quyeàn kieåm soaùt cuûa coâng ty meï chæ laø taïm thôøi vì coâng ty con naøy chæđñöôïc mua vaø naém giöõ cho muïc ñích baùn laïi trong töông lai gaàn (döôùi 12 thaùng); hoaëc - Hoaït ñoäng cuûa coâng ty con bò haïn cheá trong thôøi gian daøi vaø ñieàu naøy aûnh höôûng ñaùng keå tôùi khaû naêng chuyeån voán cho coâng ty meï. Coâng ty meï keá toaùn khoaûn ñaàu tö vaøo caùc coâng ty con loaïi naøy theo quy ñònh taïi chuaån möïc keá toaùn “Coâng cuï taøi chính”. Coâng ty meï khoâng ñöôïc loaïi tröø ra khoûi baùo caùo taøi chính hôïp nhaát caùc baùo caùo taøi chính cuûa coâng ty con coù hoaït ñoäng kinh doanh khaùc bieät vôùi hoaït ñoäng cuûa taát caû caùc coâng ty con khaùc trong taäp ñoaøn. Baùo caùo taøi chính hôïp nhaát seõ cung caáp caùc thoâng tin höõu ích hôn neáu hôïp nhaát ñöôïc taát caû baùo caùo taøi chính cuûa caùc coâng ty con bôûi noù cung caáp caùc thoâng tin kinh teá, taøi chính boå sung veà
14 caùc hoaït ñoäng kinh doanh khaùc nhau cuûa caùc coâng ty con trong taäp ñoaøn. Hôïp nhaát baùo caùo taøi chính treân cô sôû aùp duïng chuaån möïc keá toaùn “Baùo caùo taøi chính boä phaän” seõ cung caáp caùc thoâng tin höõu ích veà caùc hoaït ñoäng kinh doanh khaùc nhau trong phaïm vi moät taäp ñoaøn. 1.2.2.Trình baøy baùo caùo taøi chính hôïp nhaát: Khi hôïp nhaát baùo caùo taøi chính, baùo caùo taøi chính cuûa coâng ty meï vaø caùc coâng ty con seõđñöôïc hôïp nhaát theo töøng khoaûn muïc baèng caùch coäng caùc khoaûn töông ñöông cuûa taøi saûn, nôï phaûi traû, voán chuû sôû höõu, doanh thu, thu nhaäp khaùc vaø chi phí. Ñeå baùo caùo taøi chính hôïp nhaát cung caáp ñöôïc ñaày ñuû caùc thoâng tin taøi chính veà toaøn boä taäp ñoaøn nhö ñoái vôùi moät doanh nghieäp ñoäc laäp, caàn tieán haønh nhöõng böôùc sau: - Giaù trò ghi soå khoaûn ñaàu tö cuûa coâng ty meï trong töøng coâng ty con vaø phaàn voán cuûa coâng ty meï trong voán chuû sôû höõu cuûa coâng ty con phaûi ñöôïc loaïi tröø; - Lôïi ích cuûa coå ñoâng thieåu soá trong thu nhaäp thuaàn cuûa coâng ty con bò hôïp nhaát trong kyø baùo caùo ñöôïc xaùc ñònh vaø loaïi tröø ra khoûi thu nhaäp cuûa taäp ñoaøn ñeå tính laõi hoaëc loã thuaàn coù theå ñöôïc xaùc ñònh cho nhöõng ñoái töôïng sôû höõu coâng ty meï; - Lôïi ích cuûa coå ñoâng thieåu soá trong taøi saûn thuaàn cuûa coâng ty con bò hôïp nhaát ñöôïc xaùcđñònh vaø trình baøy treân Baûng caân ñoái keá toaùn hôïp nhaát thaønh moät chæ tieâu rieâng bieät taùch khoûi phaàn nôï phaûi traû vaø phaàn voán chuû sôû höõu cuûa coå ñoâng cuûa coâng ty meï. Lôïi ích cuûa coå ñoâng thieåu soá trong taøi saûn thuaàn bao goàm giaù trò caùc lôïi ích cuûa coå ñoâng thieåu soá taïi ngaøy hôïp nhaát kinh doanh ban ñaàu vaø keå töø ngaøy hôïp nhaát kinh doanh. Soá dö caùc taøi khoaûn treân Baûng caân ñoái keá toaùn giöõa caùc ñôn vò trong cuøng taäp ñoaøn, caùc giao dòch noäi boä, caùc khoaûn laõi noäi boä chöa thöïc hieän phaùt sinh töø caùc giao dòch naøy phaûi ñöôïc loaïi tröø hoaøn toaøn. Caùc khoaûn loã chöa thöïc hieän phaùt sinh töø caùc giao dòch noäi boä cuõng ñöôïc loaïi boû tröø khi chi phí taïo neân khoaûn loã ñoù khoâng theå thu hoài ñöôïc. Soá dö caùc taøi khoaûn treân Baûng caân ñoái keá toaùn vaø caùc giao dòch giöõa caùc ñôn vò trong cuøng taäp ñoaøn, bao goàm caùc khoaûn doanh thu, caùc khoaûn chi phí, coå töùc phaûi ñöôïc loaïi tröø toaøn boä. Caùc khoaûn laõi chöa thöïc hieän töø caùc giao dòch noäi boä naèm trong giaù trò coøn laïi cuûa taøi saûn, nhö haøng toàn kho vaø taøi saûn coá ñònh cuõng ñöôïc loaïi tröø hoaøn toaøn. Caùc khoaûn loã chöa thöïc hieän phaùt sinh töø caùc giao dòch noäi boä ñaõ ñöôïc khaáu tröø khi xaùc ñònh giaù trò ghi soå cuûa taøi saûn cuõng ñöôïc loaïi boû tröø khi chi phí taïo neân khoaûn loã ñoù khoâng theå thu hoàiđñöôïc.
15 Baùo caùo taøi chính cuûa coâng ty meï vaø caùc coâng ty con söû duïng ñeå hôïp nhaát baùo caùo taøi chính phaûi ñöôïc laäp cho cuøng moät kyø keá toaùn. Neáu ngaøy keát thuùc kyø keá toaùn laø khaùc nhau, coâng ty con phaûi laäp theâm moät boä baùo caùo taøi chính cho muïc ñích hôïp nhaát coù kyø keá toaùn truøng vôùi kyø keá toaùn cuûa taäp ñoaøn. Trong tröôøng hôïp ñieàu naøy khoâng theå thöïc hieän ñöôïc, caùc baùo caùo taøi chính coù theå ñöôïc laäp vaøo thôøi ñieåm khaùc nhau coù theå ñöôïc söû duïng mieãn laø thôøi gian cheânh leäch ñoù khoâng vöôït quaù 3 thaùng. Baùo caùo taøi chính hôïp nhaát ñöôïc laäp phaûi aùp duïng chính saùch keá toaùn moät caùch thoáng nhaát cho caùc giao dòch vaø söï kieän cuøng loaïi trong nhöõng hoaøn caûnh töông töï. Neáu khoâng theå söû duïng chính saùch keá toaùn moät caùch thoáng nhaát trong khi hôïp nhaát baùo caùo taøi chính, coâng ty meï phaûi giaûi trình vaán ñeà naøy cuøng vôùi caùc khoaûn muïc ñaõ ñöôïc haïch toaùn theo caùc chính saùch keá toaùn khaùc nhau trong baùo caùo taøi chính hôïp nhaát. Lôïi ích cuûa coå ñoâng thieåu soá phaûi ñöôïc trình baøy trong Baûng caân ñoái keá toaùn hôïp nhaát thaønh chæ tieâu taùch bieät vôùi nôï phaûi traû vaø voán chuû sôû höõu cuûa coâng ty meï. Phaàn sôû höõu cuûa coå ñoâng thieåu soá trong thu nhaäp cuûa taäpđñoaøn cuõng caàn ñöôïc trình baøy thaønh chæ tieâu rieâng bieät. 1.2.3. Trình baøy khoaûn ñaàu tö vaøo coâng ty con trong baùo caùo taøi chính rieâng cuûa coâng ty meï: Treân baùo caùo taøi chính rieâng cuûa coâng ty meï, caùc khoaûn ñaàu tö cuûa coâng ty meï vaøo caùc coâng ty con ñaõ trình baøy treân baùo caùo taøi chính hôïp nhaát ñöôïc trình baøy theo 01 trong caùc phöông phaùp sau: - Phöông phaùp giaù goác. - Phöông phaùp voán chuû sôû höõu (theo chuaån möïc IAS 28 “Keá toaùn caùc khoaûn ñaàu tö vaøo coâng ty lieân keát). - Xem nhö laø moät loaïi taøi saûn taøi chính ñeå baùn (theo chuaån möïc IAS 39 “Coâng cuï taøi chính: ghi nhaän vaø ñaùnh giaù”). Caùc khoaûn ñaàu tö vaøo caùc coâng ty con maø bò loaïi khoûi quaù trình hôïp nhaát phaûi trình baøy trong baùo caùo taøi chính rieâng cuûa coâng ty meï theo 01 trong caùc phöông phaùp sau: - Phöông phaùp giaù goác. - Phöông phaùp voán chuû sôû höõu (theo chuaån möïc IAS 28 “Keá toaùn caùc khoaûn ñaàu tö vaøo coâng ty lieân keát).
16 - Xem nhö laø moät loaïi taøi saûn taøi chính ñeå baùn (theo chuaån möïc IAS 39 “Coâng cuï taøi chính: ghi nhaän vaø ñaùnh giaù”). Vieäc laäp baùo caùo taøi chính rieâng cuûa coâng ty meï phaûi phuø hôïp vôùi phaùp luaät vaø caùc quy ñònh khaùc cuûa töøng quoác gia. 1.3. HÔÏP NHAÁT KINH DOANH TAÏI VIEÄT NAM: Nhaèm ñaùp öùng yeâu caàu hôïp nhaát kinh doanh cuûa caùc doanh nghieäp Vieät Nam, ngaøy 28 thaùng 12 naêm 2005 Boä Taøi Chính ñaõ ban haønh chuaån möïc soá 11 “Hôïp nhaát kinh doanh” ñeå höôùng daãn caùc nguyeân taéc keá toaùn vaø phöông phaùp keá toaùn vieäc hôïp nhaát kinh doanh theo phöông phaùp mua. “Hôïp nhaát kinh doanh laø vieäc keát hôïp caùc doanh nghieäp rieâng bieät hoaëc caùc hoaït ñoäng kinh doanh rieâng bieät thaønh moät ñôn vò baùo caùo. Keát quaû cuûa phaàn lôùn caùc tröôøng hôïp hôïp nhaát kinh doanh laø moät doanh nghieäp (beân mua) naém ñöôïc quyeàn kieåm soaùt moät hoaëc nhieàu hoaït ñoäng kinh doanh khaùc (beân bò mua). Neáu moät doanh nghieäp naém quyeàn kieåm soaùt moät hoaëc nhieàu ñôn vò khaùc khoâng phaûi laø caùc hoaït ñoäng kinh doanh thì vieäc keát hôïp caùc ñôn vò naøy khoâng phaûi laø hôïp nhaát kinh doanh” [ 1 ] “Hôïp nhaát kinh doanh coù theå ñöôïc thöïc hieän döôùi nhieàu hình thöùc khaùc nhau nhö: moät doanh nghieäp coù theå mua coå phaàn cuûa moät doanh nghieäp khaùc, mua taát caû taøi saûn thuaàn cuûa moät doanh nghieäp khaùc, gaùnh chòu caùc khoaûn nôï cuûa moät doanh nghieäp khaùc; mua moät soá taøi saûn thuaàn cuûa moät doanh nghieäp khaùc ñeå hình thaønh neân moät hoaëc nhieàu hoaït ñoäng kinh doanh. Vieäc mua, baùn coù theå ñöôïc thöïc hieän baèng vieäc phaùt haønh coâng cuï voán hoaëc thanh toaùn baèng tieàn, caùc khoaûn töông ñöông tieàn hoaëc chuyeån giao taøi saûn khaùc hoaëc keát hôïp caùc hình thöùc treân” [ 2 ] Khi coâng ty meï (beân mua) naém ñöôïc quyeàn kieåm soaùt cuûa coâng ty con (beân bò mua) thì caàn phaûi hôïp nhaát caùc baùo caùo taøi chính cuûa mình vôùi baùo caùo taøi chính cuûa coâng ty con nhö laø baùo caùo taøi chính cuûa moät thöïc theå duy nhaát ñeå taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho ngöôøi söû duïng baùo caùo taøi chính. Ngöôøi ta nhaän thaáy caùc baùo caùo taøi chính hôïp nhaát höõu ích ñoái vôùi ngöôøi söû duïng nhieàu hôn so vôùi caùc baùo caùo taøi chính rieâng bieät cuûa töøng coâng ty taïo thaønh. 1.4. BAÙO CAÙO TAØI CHÍNH HÔÏP NHAÁT TAÏI VIEÄT NAM: Ngaøy 30 thaùng 12 naêm 2003, Boä Taøi Chính ñaõ ban haønh chuaån möïc keá toaùn VAS 25 “Baùo caùo taøi chính hôïp nhaát vaø keá toaùn caùc khoaûn ñaàu tö vaøo coâng [1] Ñoaïn 4 - Chuaån möïc keá toaùn VAS 11. [2] Ñoaïn 5 - Chuaån möïc keá toaùn VAS 11.
17 ty con” ñeå höôùng daãn caùc nguyeân taéc vaø phöông phaùp laäp vaø trình baøy baùo caùo taøi chính hôïp nhaát cuûa moät taäp ñoaøn goàm nhieàu coâng ty chòu söï kieåm soaùt cuûa coâng ty meï. Nhaèm taïo ñieàu kieän thuaän lôïi hôn cho caùc doanh nghieäp aùp duïng nhöõng quy ñònh veà vieäc laäp baùo caùo taøi chính hôïp nhaát trong thöïc teá, Boä Taøi Chính tieáp tuïc ban haønh Thoâng tö soá 23/2005/TT-BTC ñeå höôùng daãn thöïc hieän chuaån möïc keá toaùn VAS 25 vaøo ngaøy 30 thaùng 03 naêm 2005. Vì vaäy, hai taøi lieäu treân laø kim chæ nam ñeå caùc doanh nghieäp tieán haønh laäp baùo caùo taøi chính hôïp nhaát vaøo cuoái moãi nieân ñoä. 1.4.1. Khaùi nieäm baùo caùo taøi chính hôïp nhaát: Kieåm soaùt laø quyeàn chi phoái caùc chính saùch taøi chính vaø hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp nhaèm thu ñöôïc lôïi ích kinh teá töø caùc hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp ñoù. Coâng ty con laø doanh nghieäp chòu söï kieåm soaùt cuûa moät doanh nghieäp khaùc. Coâng ty meï laø coâng ty coù moät hoaëc nhieàu coâng ty con. Taäp ñoaøn bao goàm coâng ty meï vaø caùc coâng ty con. Baùo caùo taøi chính hôïp nhaát laø baùo caùo taøi chính cuûa moät taäp ñoaøn ñöôïc trình baøy nhö baùo caùo taøi chính cuûa moät doanh nghieäp. Baùo caùo naøy ñöôïc laäp treân cô sôû hôïp nhaát baùo caùo cuûa coâng ty meï vaø caùc coâng ty con. Lôïi ích coå ñoâng thieåu soá laø moät phaàn cuûa keát quaû hoaït ñoäng thuaàn vaø giaù trò taøi saûn thuaàn cuûa moät coâng ty con ñöôïc xaùc ñònh töông öùng cho caùc phaàn lôïi ích khoâng phaûi do coâng ty meï sôû höõu moät caùch tröïc tieáp hoaëc giaùn tieáp thoâng qua caùc coâng ty con. 1.4.2. Phaïm vi cuûa baùo caùo taøi chính hôïp nhaát: 1.4.2.1. Ñoái töôïng aùp duïng chuaån möïc keá toaùn VAS 25: Coâng ty meï khi laäp baùo caùo taøi chính hôïp nhaát phaûi hôïp nhaát caùc baùo caùo taøi chính cuûa taát caû caùc coâng ty con ôû trong vaø ngoaøi nöôùc, cuï theå: - Coâng ty meï naém giöõ treân 50% quyeàn kieåm soaùt (töông ñöông 50% quyeàn bieåu quyeát) ôû coâng ty con (coâng ty meï coù theå sôû höõu tröïc tieáp coâng ty con hoaëc sôû höõu giaùn tieáp coâng ty con qua moät coâng ty con khaùc). - Maëc duø coâng ty meï naém giöõ ít hôn 50% quyeàn kieåm soaùt taïi coâng ty con nhöng caùc nhaø ñaàu tö khaùc coù söï thoûa thuaän daønh cho coâng ty meï hôn 50% quyeàn bieåu
18 quyeát, coâng ty meï coù quyeàn chi phoái caùc chính saùch taøi chính vaø hoaït ñoâng theo quy cheá thoûa thuaän, coâng ty meï coù quyeàn boå nhieäm hoaêc baõi mieãn ña soá caùc thaønh vieân Hoäi ñoàng quaûn trò hoaëc caáp quaûn lyù töông ñöông, coâng ty meï coù quyeàn boû ña soá soá phieáu taïi caùc cuoäc hoïp cuûa Hoäi ñoàng quaûn trò hoaëc caáp quaûn lyù töông ñöông. 1.4.2.2. Ñoái töôïng khoâng chòu söï chi phoái cuûa chuaån möïc VAS 25: Moät coâng ty con ñöôïc loaïi tröø khoûi vieäc hôïp nhaát baùo caùo taøi chính khi: - Quyeàn kieåm soaùt cuûa coâng ty meï chæ laø taïm thôøi vì coâng ty con naøy chæ ñöôïc mua vaø naém giöõ cho muïc ñích baùn laïi trong töông lai gaàn (döôùi 12 thaùng). - Hoaït ñoäng cuûa coâng ty con bò haïn cheá trong thôøi gian daøi vaø ñieàu naøy aûnh höôûng ñaùng keå tôùi khaû naêng chuyeån voán cho coâng ty meï. 1.4.3. Xaùc ñònh quyeàn kieåm soaùt vaø phaàn lôïi ích cuûa coâng ty meï ñoái vôùi coâng ty con: 1.4.3.1. Xaùc ñònh quyeàn kieåm soaùt cuûa coâng ty meï ñoái vôùi coâng ty con: Xaùc ñònh quyeàn kieåm soaùt tröïc tieáp cuûa coâng ty meï ñoái vôùi coâng ty con khi coâng ty meï ñaàu tö voán tröïc tieáp vaøo coâng ty con vaø coâng ty meï naém giöõ treân 50% quyeàn bieåu quyeát ôû coâng ty con ñaàu tö tröïc tieáp: Quyeàn kieåm soaùt cuûa coâng ty meï ñöôïc xaùc ñònh töông öùng vôùi quyeàn bieåu quyeát cuûa coâng ty meï ôû coâng ty con. Xaùc ñònh quyeàn kieåm soaùt giaùn tieáp cuûa coâng ty meï thoâng qua quyeàn sôû höõu giaùn tieáp coâng ty con qua moät coâng ty con khaùc. Coâng ty meï sôû höõu giaùn tieáp coâng ty con khi coâng ty meï ñaàu tö voán giaùn tieáp (keå caû tröïc tieáp) vaøo coâng ty con qua moät coâng ty con khaùc vaø coâng ty meï naém giöõ treân 50% quyeàn bieåu quyeát ôû coâng ty con ñaàu tö giaùn tieáp: Quyeàn kieåm soaùt cuûa coâng ty meï ñöôïc xaùc ñònh baèng toång coäng quyeàn bieåu quyeát cuûa coâng ty meï ôû coâng ty con ñaàu tö tröïc tieáp vaø ôû coâng ty con ñaàu tö giaùn tieáp qua coâng ty con khaùc. 1.4.3.2. Xaùc ñònh phaàn lôïi ích cuûa coâng ty meï ñoái vôùi coâng ty con: Xaùc ñònh phaàn lôïi ích cuûa coâng ty meï thoâng qua quyeàn sôû höõu tröïc tieáp ñoái vôùi coâng ty con: Tyû leä lôïi ích cuûa Tyû leä quyeàn kieåm coâng ty meï ôû coâng ty con = soaùt taïi coâng ty con ñaàu tö tröïc tieáp ñaàu tö tröïc tieáp
19 Xaùc ñònh phaàn lôïi ích cuûa coâng ty meï thoâng qua quyeàn sôû höõu giaùn tieáp ñoái vôùi coâng ty con qua moät coâng ty con khaùc: Tyû leä lôïi ích cuûa Tyû leä lôïi ích taïi Tyû leä lôïi ích taïi coâng ty meï ôû coâng ty con = coâng ty con x coâng ty con ñaàu tö giaùn tieáp ñaàu tö tröïc tieáp ñaàu tö giaùn á 1.4.4.Trình baøy baùo caùo taøi chính hôïp nhaát: 1.4.4.1. Baûng caân ñoái keá toaùn hôïp nhaát: Baûng caân ñoái keá toaùn hôïp nhaát ñöôïc laäp treân cô sôû hôïp nhaát caùc Baûng caân ñoái keá toaùn cuûa coâng ty meï vaø caùc coâng ty con trong taäp ñoaøn theo töøng khoaûn muïc baèng caùch coäng caùc khoaûn muïc töông ñöông cuûa taøi saûn, nôï phaûi traû, voán chuû sôû höõu theo nguyeân taéc: - Ñoái vôùi caùc khoaûn muïc cuûa Baûng caân ñoái keá toaùn khoâng phaûi ñieàu chænh thì ñöôïc coäng tröïc tieáp ñeå xaùc ñònh khoaûn muïc töông ñöông cuûa Baûng caân ñoái keá toaùn hôïp nhaát; - Ñoái vôùi nhöõng khoaûn muïc phaûi ñieàu chænh theo nguyeân taéc vaø phöông phaùp ñieàu chænh thích hôïp sau ñoù môùi coäng ñeå hôïp nhaát khoaûn muïc naøy vaø trình baøy treân Baûng caân ñoái keá toaùn hôïp nhaát. Nguyeân taéc vaø phöông phaùp ñieàu chænh caùc chæ tieâu khi laäp Baûng caân ñoái keá toaùn hôïp nhaát. - Ñieàu chænh khoaûn ñaàu tö cuûa coâng ty meï vaøo caùc coâng ty con: + Ñieàu chænh giaûm toaøn boä giaù trò khoaûn muïc “Ñaàu tö vaøo coâng ty con” cuûa coâng ty meï vaø ñieàu chænh giaûm phaàn Voán ñaàu tö cuûa chuû sôû höõu maø töøng coâng ty con nhaän cuûa coâng ty meï trong khoaûn muïc “Voán ñaàu tö cuûa chuû sôû höõu” cuûa coâng ty con. - Ñieàu chænh ñeå xaùc ñònh lôïi ích cuûa coå ñoâng thieåu soá: + Phaûi xaùc ñònh lôïi ích cuûa coå ñoâng thieåu soá trong taøi saûn thuaàn cuûa coâng ty con hôïp nhaát goàm: • Giaù trò caùc lôïi ích cuûa coå ñoâng thieåu soá taïi ngaøy hôïp nhaát kinh doanh ban ñaàu xaùc ñònh treân cô sôû tyû leä goùp voán kinh doanh cuûa coå ñoâng thieåu soá vôùi voán chuû sôû höõu cuûa coâng ty con. • Phaàn lôïi ích cuûa coå ñoâng thieåu soá trong söï bieán ñoäng cuûa toång voán chuû sôû höõu keå töø ngaøy hôïp nhaát kinh doanh, goàm phaàn lôïi ích cuûa coå ñoâng thieåu soá trong thu nhaäp thuaàn (lôïi nhuaän) sau thueá thu nhaäp doanh
20 nghieäp cuûa taäp ñoaøn trong kyø baùo caùo ñöôïc xaùc ñònh vaø loaïi tröø ra khoûi thu nhaäp cuûa taäp ñoaøn vaø phaàn lôïi ích trong bieán ñoäng cuûa voán chuû sôû höõu cuûa taäp ñoaøn sau ngaøy hôïp nhaát kinh doanh. + Lôïi ích cuûa coå ñoâng thieåu soá trong taøi saûn thuaàn cuûa coâng ty con hôïp nhaát treân Baûng caân ñoái keá toaùn hôïp nhaát phaûi ñöôïc trình baøy thaønh moät chæ tieâu rieâng bieät taùch khoûi phaàn nôï phaûi traû vaø phaàn voán chuû sôû höõu cuûa coå ñoâng cuûa coâng ty meï. + Ñeå phaûn aûnh khoaûn muïc “Lôïi ích cuûa coå ñoâng thieåu soá” phaûi thöïc hieän caùc buùt toaùn ñieàu chænh giaûm voán chuû sôû höõu cuûa coâng ty con coù phaàn voán cuûa coå ñoâng thieåu soá (ñieàu chænh giaûm caùc khoaûn muïc “Voán ñaàu tö cuûa chuû sôû höõu”, “Quyõ döï phoøng taøi chính”, “Quyõ ñaàu tö phaùt trieån”, “Lôïi nhuaän chöa phaân phoái”,... cuûa caùc coâng ty con coù lieân quan) vaø ghi taêng khoaûn muïc “Lôïi ích cuûa coå ñoâng thieåu soá”. + Tröôøng hôïp ôû coâng ty con coù khoaûn loã tích luyõ phaûi xaùc ñònh rieâng bieät khoaûn loã tích luyõ cuûa coå ñoâng thieåu soá trong loã tích luyõ cuûa coâng ty con vaø phaûi ghi giaûm khoaûn muïc “Lôïi nhuaän chöa phaân phoái” cuûa coâng ty con vaø ghi giaûm khoaûn muïc “Lôïi ích cuûa coå ñoâng thieåu soá” treân Baûng caân ñoái keá toaùn hôïp nhaát (chæ ñöôïc ghi giaûm ñeán giaù trò baèng 0 phaàn lôïi ích cuûa coå ñoâng thieåu soá taïi coâng ty con, khoâng ñöôïc taïo ra giaù trò aâm cuûa khoaûn muïc “Lôïi ích cuûa coå ñoâng thieåu soá” treân Baûng caân ñoái keá toaùn hôïp nhaát). - Ñieàu chænh soá dö caùc khoaûn phaûi thu, phaûi traû giöõa caùc ñôn vò noäi boä trong cuøng taäp ñoaøn: + Soá dö caùc khoaûn phaûi thu, phaûi traû giöõa caùc ñôn vò noäi boä trong cuøng taäp ñoaøn phaûi ñöôïc loaïi tröø hoaøn toaøn. + Ñieàu chænh giaûm khoaûn muïc “Phaûi thu noäi boä” vaø ñieàu chænh giaûm khoaûn muïc “Phaûi traû noäi boä” ñoái vôùi caùc ñôn vò coù lieân quan. - Ñieàu chænh caùc khoaûn laõi chöa thöïc söï phaùt sinh töø caùc giao dòch noäi boä: + Caùc khoaûn laõi chöa thöïc hieän töø caùc giao dòch noäi boä naèm trong giaù trò coøn laïi cuûa taøi saûn nhö haøng toàn kho, taøi saûn coá ñònh, lôïi nhuaän tröôùc thueá thu nhaäp doanh nghieäp phaûi ñöôïc loaïi tröø hoaøn toaøn. + Ñieàu chænh giaûm khoaûn laõi noäi boä naèm trong khoaûn muïc: “Haøng toàn kho”, hoaëc “Taøi saûn coá ñònh höõu hình”, “Taøi saûn coá ñònh voâ hình”,... vaø ñieàu chænh giaûm khoaûn laõi noäi boä naèm trong khoaûn muïc “Lôïi nhuaän chöa phaân phoái” ôû ñôn vò coù lieân quan ñeán giao dòch noäi boä chöa thöïc hieän ôû coâng ty meï, coâng ty con trong taäp ñoaøn vaø ñaõ taïo ra caùc khoaûn laõi noäi boä chöa thöïc hieän naøy.