Luận văn Thạc sĩ Quản lí giáo dục: Quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo hướng tích hợp tại các trường Tiểu học thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dương

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:277

Thêm vào BST

Báo xấu

15
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài "Quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo hướng tích hợp tại các trường Tiểu học thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dương" tiến hành khảo sát, phân tích và đánh giá thực trạng quản lý HĐDH môn Toán theo hướng tích hợp tại các trường TH thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dương. Từ đó đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý HĐDH môn Toán theo hướng tích hợp tại các trường TH thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dương.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lí giáo dục: Quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo hướng tích hợp tại các trường Tiểu học thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dương

UỶ BAN NHÂN DÂN TỈNH BÌNH DƯƠNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT LÊ THỊ HẢO QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TOÁN THEO HƯỚNG TÍCH HỢP TẠI CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THỊ XÃ TÂN UYÊN, TỈNH BÌNH DƯƠNG CHUYÊN NGÀNH: CAO HỌC QUẢN LÝ GIÁO DỤC MÃ SỐ: 8 14 01 14 LUẬN VĂN THẠC SĨ BÌNH DƯƠNG – 2023
UỶ BAN NHÂN DÂN TỈNH BÌNH DƯƠNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT LÊ THỊ HẢO QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TOÁN THEO HƯỚNG TÍCH HỢP TẠI CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THỊ XÃ TÂN UYÊN, TỈNH BÌNH DƯƠNG CHUYÊN NGÀNH: CAO HỌC QUẢN LÍ GIÁO DỤC MÃ SỐ: 8 14 01 14 LUẬN VĂN THẠC SĨ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC TS. HỒ VĂN THÔNG BÌNH DƯƠNG – 2023
LỜI CAM ĐOAN Tôi tên Lê Thị Hảo, mã số học viên 2018140114007 là học viên lớp Cao học Quản lý Giáo dục CH20QL01 – khóa 8, trường Đại học Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương. Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu độc lập của cá nhân tôi. Các số liệu, tài liệu được trích dẫn trong công trình này là chính xác, trung thực và có nguồn gốc rõ ràng. Kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực, và chưa được công bố trong bất kỳ một công trình nghiên cứu nào khác. Tôi chịu trách nhiệm với lời cam đoan của mình. Tác giả luận văn Lê Thị Hảo i
LỜI CẢM ƠN Với lòng biết ơn chân thành nhất, tôi xin gửi lời cảm ơn tới các Thầy/cô giáo, trường Đại học Thủ Dầu Một, đã tận tình giảng dạy, giúp đỡ tôi trong suốt thời gian hoc tập và nghiên cứu tại trường Bằng tình cảm chân thành của mình, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến thầy TS. Hồ Văn Thông là người trực tiếp hướng dẫn, chỉ bảo tận tình, giúp đỡ tôi rất nhiều trong quá trình thực hiện luận văn. Xin gửi lời cảm ơn tới các Thầy/cô giáo Ban giám hiệu, giáo viên của các trường Tiểu học trên địa bàn thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dương đã nhiệt tình giúp đỡ, tham gia đóng góp ý kiến, cung cấp tư liệu, tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Xin chân thành cảm ơn bạn bè, đồng nghiệp, gia đình đã luôn động viên, khuyến khích, giúp đỡ trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu Mặc dù đã có nhiều cố gắng trong quá trình thực hiện luận văn, song chắc chắn luận văn không thể tránh khỏi những thiếu sót, hạn chế. Kính mong quý thầy cô góp ý kiến để luận văn được hoàn thiện hơn. Kính chúc quý Thầy/Cô luôn dồi dào sức khỏe, thành công trong công tác. Trân trọng cảm ơn! Bình Dương, ngày tháng năm 2023 Tác giả luận văn Lê Thị Hảo ii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ...........................................................................................................ii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ....................................................................... ix DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ ................................................................... x TÓM TẮT ...............................................................................................................xii MỞ ĐẦU................................................................................................................... 1 1. Lý do chọn thực hiện đề tài .................................................................................. 1 2. Mục tiêu nghiên cứu, giả thuyết khoa học .......................................................... 3 3. Tổng quan nghiên cứu .......................................................................................... 4 4. Khách thể, đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................... 12 5. Phương pháp nghiên cứu.................................................................................... 13 6. Đóng góp của luận văn ....................................................................................... 17 7. Bố cục luận văn................................................................................................... 18 Chương 1 ................................................................................................................. 19 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TOÁN THEO HƯỚNG TÍCH HỢP TẠI CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC ............................. 19 1.1. Một số khái niệm cơ bản của đề tài ................................................................ 19 1.1.1. Quản lý, quản lý nhà trường ........................................................................ 19 1.1.2. Hoạt động dạy học; hoạt động dạy học môn Toán tại các trường Tiểu học21 1.1.3. Khái niệm tích hợp. ...................................................................................... 23 1.1.4. Hoạt động dạy học theo hướng tích hợp ..................................................... 24 1.1.5. Hoạt động dạy học môn Toán theo hướng tích hợp tại các trường Tiểu học ................................................................................................................................ 26 1.1.6. Quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo hướng tích hợp tại các trường Tiểu học........................................................................................................................ 27 1.2. Một số vấn đề lý luận về dạy học môn toán theo hướng tích hợp tại các trường Tiểu học ........................................................................................................... 28 iii
1.2.1. Vai trò của hoạt động dạy học môn Toán theo theo hướng tích hợp tại các trường Tiểu học ........................................................................................................... 28 1.2.2. Mục tiêu của hoạt động dạy học môn Toán theo theo hướng tích hợp tại các trường Tiểu học. .................................................................................................... 29 1.2.3. Nội dung dạy học môn Toán theo hướng tích hợp tại các trường Tiểu học31 1.2.4. Phương pháp dạy học môn Toán theo hướng tích hợp tại các trường Tiểu học ................................................................................................................................ 32 1.2.5. Hình thức tổ chức dạy học môn Toán theo hướng tích hợp tại các trường Tiểu học........................................................................................................................ 34 1.2.6. Kiểm tra, đánh giá kết quả dạy học môn Toán theo hướng tích hợp tại các trường Tiểu học ........................................................................................................... 35 1.3. Quản lí hoạt động dạy học môn Toán theo hướng tích hợp tại các trường Tiểu học........................................................................................................................ 37 1.3.1. Tầm quan trọng của quản lí hoạt động dạy học môn Toán theo hướng tích hợp tại các trường Tiểu học ........................................................................................ 37 1.3.2. Lập kế hoạch hoạt động dạy học môn Toán theo hướng tích hợp tại các trường Tiểu học ........................................................................................................... 38 1.3.3. Tổ chức hoạt động dạy học môn Toán theo hướng tích hợp tại các trường Tiểu học........................................................................................................................ 39 1.3.4. Chỉ đạo thực hiện hoạt động dạy học môn Toán theo hướng tích hợp tại các trường Tiểu học ..................................................................................................... 40 1.3.5. Kiểm tra, đánh giá hoạt động dạy học môn Toán theo hướng tích hợp tại các trường Tiểu học. .................................................................................................... 41 1.3.6. Quản lý các điều kiện cho hoạt động dạy học môn Toán theo hướng tích hợp tại các trường Tiểu học ........................................................................................ 43 1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lí hoạt động dạy học môn Toán theo hướng tích hợp ở các trường Tiểu học ................................................................................... 43 1.4.1. Các yếu tố khách quan ................................................................................. 43 1.4.2. Các yếu tố chủ quan ..................................................................................... 45 Tiểu kết chương 1 ................................................................................................... 46 iv
Chương 2 ................................................................................................................. 47 THỰC TRẠNG QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TOÁN THEO HƯỚNG TÍCH HỢP TẠI CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THỊ XÃ TÂN UYÊN, TỈNH BÌNH DƯƠNG ................................................................................................ 47 2.1. Khái quát về tình hình kinh tế - xã hội, giáo dục tại thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dương. ................................................................................................................ 47 2.1.1. Khái quát tình hình kinh tế - xã hội thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dương .. 47 2.1.2. Khái quát tình hình giáo dục tại thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dương ........ 48 2.2. Tổ chức khảo sát thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo hướng tích hợp tại các trường tiểu học thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dương ............ 51 2.2.1. Mục đích khảo sát......................................................................................... 51 2.2.2. Nội dung khảo sát ......................................................................................... 51 2.2.3. Phương pháp khảo sát .................................................................................. 51 2.2.4. Mẫu khảo sát ................................................................................................. 54 2.2.5. Xây dựng thang đo ....................................................................................... 56 2.2.6. Xử lý kết quả khảo sát .................................................................................. 57 2.3. Thực trạng hoạt động dạy học môn Toán theo hướng tích hợp tại các trường Tiểu học thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dương ............................................................. 57 2.3.1. Thực trạng đánh giá của CBQL, GV về vai trò của hoạt động dạy học môn Toán theo hướng tích hợp tại các trường Tiểu học ........................................... 57 2.3.2. Thực trạng đánh giá của CBQL, GV về mục tiêu hoạt động dạy học môn Toán theo hướng tích hợp tại các trường Tiểu học ................................................... 59 2.3.3. Thực trạng đánh giá của CBQL, GV về thực hiện nội dung dạy học môn Toán theo hướng tích hợp tại các trường Tiểu học ................................................... 61 2.3.4. Thực trạng đánh giá của CBQL, GV về sử dụng phương pháp dạy học môn Toán theo hướng tích hợp tại trường Tiểu học ................................................. 63 2.3.5. Thực trạng đánh giá của CBQL, GV về hình thức dạy học môn Toán theo hướng tích hợp tại các trường Tiểu học ..................................................................... 66 2.3.6. Thực trạng nhận xét của CBQL, GV về việc việc kiểm tra, đánh giá kết quả HĐDH môn Toán theo hướng tích hợp tại các trường tiểu học ........................ 68 v
2.4. Kết quả khảo sát thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo hướng tích hợp tại trường Tiểu học thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dương ................. 70 2.4.1. Thực trạng đánh giá về tầm quan trọng của quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo hướng tích hợp tại các trường tiểu học thị xã Tân Uyên ................ 70 2.4.2. Thực trạng xây dựng kế hoạch hoạt động dạy học môn Toán theo hướng tích hợp tại các trường tiểu học thị xã Tân Uyên ...................................................... 71 2.4.3. Thực trạng tổ chức thực hiện hoạt động dạy học môn Toán theo hướng tích hợp tại các trường tiểu học thị xã Tân Uyên ...................................................... 73 2.4.4. Thực trạng chỉ đạo thực hiện hoạt động dạy học môn Toán theo hướng tích hợp tại các trường tiểu học thị xã Tân Uyên ...................................................... 75 2.4.5. Thực trạng kiểm tra, đánh giá hoạt động dạy học môn Toán theo hướng tích hợp tại các trường tiểu học thị xã Tân Uyên ...................................................... 78 2.4.6. Thực trạng quản lý các điều kiện hỗ trợ hoạt động dạy học môn Toán theo hướng tích hợp tại các trường tiểu học thị xã Tân Uyên........................................... 80 2.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý HĐDH môn Toán theo hướng tích hợp tại các trường tiểu học thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dương ........................ 82 2.5.1. Các yếu tố khách quan ................................................................................. 82 2.5.2. Các yếu tố chủ quan ..................................................................................... 83 2.6. Đánh giá về thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo hướng tích hợp tại các trường tiểu học thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dương ........................ 84 2.6.1. Những điểm mạnh ........................................................................................ 84 2.6.2. Những điểm hạn chế .................................................................................... 85 2.6.3. Nguyên nhân ................................................................................................. 86 Tiểu kết chương 2 ................................................................................................... 88 Chương 3 ................................................................................................................. 89 BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TOÁN THEO HƯỚNG TÍCH HỢP TẠI CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THỊ XÃ TÂN UYÊN, TỈNH BÌNH DƯƠNG ................................................................................................ 89 3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp ......................................................................... 89 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính khoa học ............................................................. 89 vi
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa ................................................................ 89 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống .............................................................. 89 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn .............................................................. 89 3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ................................................................. 90 3.2. Biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo hướng tích hợp tại các trường Tiểu học thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dương ................................................. 90 3.2.1. Nâng cao nhận thức cho lực lượng giáo dục trong trường về tầm quan trọng của hoạt động dạy học môn Toán theo hướng tích hợp tại các trường Tiểu học ................................................................................................................................ 90 3.2.2. Tổ chức bồi dưỡng cho đội ngũ giáo viên về năng dạy học môn Toán theo hướng tích hợp tại các trường Tiểu học ..................................................................... 93 3.2.3. Xây dựng kế hoạch hoạt động dạy học môn Toán theo hướng tích hợp tại các trường Tiểu học phù hợp với tình hình thực tiễn ................................................ 96 3.2.4. Chỉ đạo đổi mới phương pháp, hình thức dạy học môn Toán theo hướng tích hợp tại các trường Tiểu học ở thị xã Tân Uyên .................................................. 99 3.2.5. Đổi mới công tác kiểm tra đánh giá việc thực hiện hoạt động dạy học môn Toán theo hướng tích hợp tại các trường Tiểu học .................................................102 3.2.6. Tăng cường quản lý cơ sở vật chất, trang thiết bị, phục vụ cho hoạ động dạy học môn Toán theo hướng tích hợp tại các trường Tiểu học ...........................104 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ...................................................................106 3.4. Khảo sát tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp ...........................106 3.4.1. Mục đích khảo sát.......................................................................................106 3.4.2. Công cụ và khách thể khảo sát ...................................................... 106 3.4.3. Mô tả đặc điểm mẫu khảo sát ....................................................................107 3.4.4. Kết quả khảo sát .........................................................................................108 3.4.5. Kiểm định sự tương quan giữa tính cấn thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất ...............................................................................................................110 Tiểu kết chương 3 .................................................................................................113 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .....................................................................114 1. Kết luận .............................................................................................................114 vii
2. Khuyến nghị ......................................................................................................115 2.1. Đối với Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Bình Dương .......................... 115 2.2. Đối với Phòng Giáo dục và Đào tạo thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dương .......................................................................................................................... 116 2.3. Đối với cán bộ quản lý tại các trường Tiểu học thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dương ...................................................................................................... 116 2.4. Đối với giáo viên các trường tiểu học thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dương ............................................................................................................... 117 TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................118 PHỤ LỤC .................................................................................................................. 1 viii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT STT Tên viết tắt Tên đầy đủ 1 BGH Ban giám hiệu 2 CBQL Cán bộ quản lí 3 CSVC Cơ sở vật chất 4 DH Dạy học 5 GD Giáo dục 6 GD & ĐT Giáo dục và đào tạo 7 GDPT Giáo dục phổ thông 8 GDTH Giáo dục tiểu học 9 GV Giáo viên 10 HĐDH Hoạt động dạy học 11 HS Học sinh 12 QL Quản lí 13 QLGD Quản lý giáo dục 14 TH Tiểu học ix
DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ TT Nội dung Trang 1 Bảng 2.1. Quy mô trường lớp tại Thị xã Tân Uyên (Năm học 2021-2022) 48 Bảng 2.2. Số lượng học sinh các trường Tiểu học tại thị xã Tân Uyên, 2 49 tỉnh Bình Dương (So sánh năm học 2020 – 2021 và năm học 2021 – 2022) Bảng 2.3. Số lượng và trình độ của đội ngũ CBQL và GV các trường Tiểu 3 50 học tại thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dương Bảng 2.4. Số lượng cán bộ quản lý, giáo viên được khảo sát ở các trường 4 54 Tiểu học thị xã Tân Uyên 5 Bảng 2.5. Thông tin cá nhân các CBQL, GV tham gia khảo sát 55 6 Bảng 2.6. Quy ước mức đánh giá, phân tích số liệu 56 Bảng 2.7. Kết quả đánh giá của CBQL, GV về vai trò của HĐDH môn Toán 7 58 theo hướng tích hợp tại các trường Tiểu học Bảng 2.8. Kết quả đánh giá của CBQL, GV về mục tiêu hoạt động dạy học 8 59 môn Toán theo hướng tích hợp tại các trường Tiểu học Bảng 2.9. Kết quả đánh giá của CBQL, GV về thực hiện nội dung HĐDH 9 62 môn Toán theo hướng tích hợp tại các trường Tiểu học Bảng 2.10. Kết quả đánh giá của CBQL, GV về sử dụng phương pháp tổ 10 63 chức HĐDH môn Toán theo hướng tích hợp tại các trường Tiểu học Bảng 2.11. Kết quả đánh giá của CBQL, GV về việc sử dụng hình thức tổ 11 66 chức HĐDH môn Toán theo hướng tích hợp tại các trường Tiểu học Bảng 2.12. Kết quả nhận xét của CBQL, GV về việc kiểm tra, đánh giá kết 12 68 quả HĐDH môn Toán theo hướng tích hợp tại các trường Tiểu học Bảng 2.13. Kết quả đánh giá về tầm quan trọng của quản lý HĐDH môn 13 70 Toán theo hướng tích hợp tại các trường Tiểu học Bảng 2.14. Kết quả đánh giá xây dựng kế hoạch quản lý HĐDH môn Toán 14 71 theo hướng tích hợp tại các trường Tiểu học Bảng 2.15. Kết quả đánh giá tổ chức thực hiện HĐDH môn Toán theo hướng 15 73 tích hợp tại các trường Tiểu học thị xã Tân Uyên x
Bảng 2.16. Kết quả đánh giá chỉ đạo thực hiện hoạt động dạy học môn Toán 16 75 theo hướng tích hợp tại các trường Tiểu học Bảng 2.17. Kết quả kiểm tra, đánh giá hoạt động dạy học môn Toán theo 17 78 hướng tích hợp tại các trường Tiểu học Bảng 2.18. Kết quả đánh giá việc quản lý các điều kiện hỗ trợ HĐDH môn 18 80 Toán theo hướng tích hợp tại các trường Tiểu học Bảng 2.19. Mức độ ảnh hưởng của yếu tố khách quan đến quản lý HĐDH 19 81 môn Toán theo hướng tích hợp tại các trường Tiểu học Bảng 2.20. Mức độ ảnh hưởng của yếu tố chủ quan đến quản lý HĐDH môn 20 83 Toán theo hướng tích hợp tại các trường Tiểu học 21 Bảng 3.1. Mô tả đặc điểm mẫu khảo nghiệm 108 22 Bảng 3.2. Đánh giá tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp 109 Bảng 3.3. Kiểm tra sự tương quan giữa tính cần thiết và tính khả thi của các 23 111 biện pháp Biểu đồ 2.1. Mức độ ảnh hưởng của yếu tố khách quan đến hoạt động dạy 24 82 học môn Toán theo hướng tích hợp tại các trường Tiểu học Biểu đồ 2.2. Mức độ ảnh hưởng của yếu tố chủ quan đến hoạt động dạy học 25 83 môn Toán theo hướng tích hợp tại các trường Tiểu học 26 Biểu đồ 3.1. Mức độ đánh giá tính cần thiết và khả thi các biện pháp đề xuất 113 xi
TÓM TẮT Trong chương trình GD Tiểu học, DH theo hướng tích hợp các môn học nói chung, môn Toán nói riêng là định hướng đổi mới của Bộ GD&ĐT trong những năm gần đây để nhằm giúp HS có thể tiếp cận bài học một cách có chiều sâu và mang tính bao quát hơn, đem lại những thích thú cho HS trong bài giảng, giúp trang bị trực tiếp cho người học bước vào cuộc sống thực tiễn ngay khi họ còn đang trên ghế nhà trường, cho phép người học hành động tốt trong nhiều nhóm tình huống khác nhau. Môn Toán trong nhà trường TH cung cấp cho HS những kiến thức cơ bản về toán học; mặt khác là công cụ giúp HS học tập những môn học khác hình thành và phát triển một số năng lực cho HS thích ứng, hành động một cách hiệu quả trong nhiều tình huống với các mức độ phức tạp khác nhau trên cơ sở khuyến khích tính chủ động của người học. Đồng thời, cho phép thu hẹp khoảng cách giữa kiến thức học ở nhà trường và cuộc sống thực tiễn. Nhằm thúc đẩy hoạt động DH môn Toán theo hướng tích hợp tại các trường TH trên địa bàn thị xã Tân Uyên phát huy được hiệu quả cao nhất, các nhà quản lý không thể thiếu các biện pháp quản lý phù hợp với thực tiễn. Xuất phát từ những lý do trên, tôi chọn nghiên cứu đề tài: “Quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo hướng tích hợp tại các trường Tiểu học thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dương” làm luận văn thạc sĩ chuyên ngành QLGD. Kết quả nghiên cứu thực trạng đã chỉ ra một số tồn tại và hạn chế như: HĐDH môn Toán theo hướng tích hợp tại trường TH thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dương đã được quan tâm triển khai ở các nhà trường song một số CBQL, GV chưa nhận thức rõ tầm quan trọng của hoạt động này; Một số GV chưa nắm chắc nội dung cốt lõi dạy học môn Toán theo hướng tích hợp; Công tác lập kế hoạch còn chung chung, chưa đa dạng các hình thức tổ chức và đổi mới phương pháp dạy học; Việc triển khai tổ chức thực hiện tính chuyên môn và tính sư phạm chưa cao; Chưa coi trọng xây dựng nề nếp DH và công tác kiểm tra, đánh giá chưa có sự thống nhất giữa các trường TH trên toàn địa bàn thị xã Tân Uyên. Từ kết quả khảo sát đánh giá thực trạng, tôi đã đề xuất 06 biện pháp phù hợp để quản lý HĐDH môn Toán theo hướng tích hợp, đó là: xii
- Nâng cao nhận thức cho lực lượng giáo dục trong trường về tầm quan trọng của hoạt động dạy học môn Toán theo hướng tích hợp tại trường Tiểu học - Tổ chức bồi dưỡng cho đội ngũ giáo viên về năng dạy học môn Toán theo hướng tích hợp tại các trường Tiểu học - Xây dựng kế hoạch hoạt động dạy học môn Toán theo hướng tích hợp tại các trường Tiểu học phù hợp với tình hình thực tiễn - Chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy, hình thức học môn Toán theo hướng tích hợp tại các trường Tiểu học ở thị xã Tân Uyên - Đổi mới công tác kiểm tra đánh giá việc thực hiện hoạt động dạy học môn Toán theo hướng tích hợp tại các trường Tiểu học - Tăng cường quản lý cơ sở vật chất, trang thiết bị, phục vụ cho HĐDH môn Toán theo hướng tích hợp tại các trường Tiểu học Các biện pháp đề xuất được đánh giá mức độ cần thiết và khả thi cao. Như vậy có thể áp dụng trong thực tiễn quản lý HĐDH môn Toán theo hướng tích hợp tại các trường Tiểu học thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dương trong thời gian tới. xiii
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn thực hiện đề tài Sự nghiệp GD&ĐT của Đảng, Nhà nước và của toàn dân ta đã và đang góp phần to lớn trong công cuộc đổi mới và hội nhập quốc tế để phát triển đất nước hiện nay. Phát triển GD&ĐT là một trong những động lực quan trọng thúc đẩy chiến lược công nghiệp hóa, hiện đại hóa thời kỳ 4.0, là điều kiện để phát huy nguồn lực con người – yếu tố cơ bản để Việt Nam phát triển xã hội, tăng trưởng kinh tế nhanh và bền vững. Nghị quyết Đại hội Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII, nêu rõ; phải tiếp tục đổi mới đồng bộ mục tiêu, nội dung, chương trình, phương thức, phương pháp GD&ĐT theo hướng hiện đại, hội nhập quốc tế, phát triển con người toàn diện, đáp ứng những yêu cầu mới của phát triển kinh tế - xã hội, khoa học và công nghệ, thích ứng với cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư (Đảng cộng sản Việt Nam, 2021). Là một bộ phận của hệ thống GD quốc dân, GD Tiểu học đóng vai trò quan trọng, được xem là cấp GD cơ bản, có nhiệm vụ cung cấp nhu cầu học vấn cơ sở cho toàn dân. Luật giáo dục (2019) xác định mục tiêu GD Tiểu học là: Nhằm giúp HS hình thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản để HS tiếp tục học Trung học cơ sở (Quốc hội, luật giáo dục, 2019). Bên cạnh đó, Nghị quyết 88/2014/QH13 của Quốc hội đã xác định: Tích hợp cao ở các lớp học dưới và phân hóa dần ở các lớp học trên. Ở cấp Tiểu học và cấp Trung học cơ sở thực hiện lồng ghép những nội dung liên quan với nhau của một số lĩnh vực GD, một số môn học trong chương trình hiện hành để tạo thành môn học tích hợp. Coi trọng GD&ĐT là quốc sách hàng đầu để phát triển con người đáp ứng yêu cầu mới của đất nước, đặc biệt GD thế hệ thiếu nhi giai đoạn hiện nay đòi hỏi phải đổi mới căn bản, toàn diện nền GD Việt Nam, trong đó có chương trình dạy và các môn học tích hợp ở Tiểu học – một vấn đề vừa có tính thời sự, vừa cơ bản lâu dài (Quốc hội , 2014). Nghị quyết số 29/NQ-TW ngày 04 tháng 11 năm 2013 Hội nghị lần thứ 8 Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng Sản Việt Nam (khóa XI) về đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT đã chỉ rõ: đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại; phát huy tính tích 1
cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kĩ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kĩ năng, phát triển năng lực ( Đảng cộng sản Viêt Nam, 2013). Nghị quyết 404 của Chính phủ yêu cầu chương trình GDPT phải tích hợp cao: Ở các lớp học, cấp học dưới thực hiện lồng ghép, kết hợp những nội dung liên quan với nhau ở mức độ hợp lý để tạo thành các môn học tích hợp. Thực hiện giảm hợp lý số môn học, tránh chồng chéo nội dung và những kiến thức không hoặc chưa cần thiết với HS (Thủ tướng Chính phủ, 2014). Ngày 26 tháng 12 năm 2018, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT ban hành thông tư số: 32/2018/TT-BGDĐT, Chương trình GDPT đã chỉ ra mục tiêu hình thành và phát triển cho HS Tiểu học là hướng đến phát triển phẩm chất, năng lực của HS. Theo đó, HS cần tích cực, chủ động tham gia các hoạt động học tập; được tìm tòi, khám phá; được làm việc độc lập, hợp tác, trao đổi theo nhóm hay lớp, trong đó các em được tạo điều kiện để tự mình thực hiện nhiệm vụ học tập và trải nghiệm thực tế. Tăng cường “tương tác” (giữa: HS - GV; HS - HS; HS – thiết bị dạy học; HS – môi trường nơi các em sinh sống; ... ). Các em được tạo cơ hội bộc lộ, phát huy tiềm năng và những kiến thức, kĩ năng đã tích lũy được để phát triển (Bộ Giáo dục và Đào tạo, 2018). Bộ GD&ĐT hướng dẫn các Sở GD&ĐT triển khai thực hiện nhiệm vụ năm học 2021-2022 đối với GDTH như sau: Triển khai DH tích hợp các nội dung GD ở Tiểu học linh hoạt theo các hình thức tổ chức phù hợp với điều kiện thực tế của đối tượng HS, địa phương và nhà trường. Khuyến khích các địa phương có điều kiện tham khảo những nội dung GD tiên tiến của các mô hình GD hiện đại để đưa vào kế hoạch GD nhà trường một cách phù hợp với thực tế của địa phương, xây dựng đề án liên kết GD từ đó có thể triển khai giảng dạy chương trình GD tích hợp theo quy định (Bộ Giáo dục và Đào tạo, 2018). Dạy học theo hướng tích hợp ở TH các môn học nói chung, môn Toán nói riêng là định hướng đổi mới của Bộ GD&ĐT trong những năm gần đây để nhằm giúp HS có thể tiếp cận bài học một cách có chiều sâu và mang tính bao quát hơn, đem lại những thích thú cho HS trong bài giảng, giúp trang bị trực tiếp cho 2
người học bước vào cuộc sống thực tiễn ngay khi họ còn đang trên ghế nhà trường, cho phép người học hành động tốt trong nhiều nhóm tình huống khác nhau. Môn Toán trong nhà trường TH cung cấp cho HS những kiến thức cơ bản về toán học; mặt khác là công cụ giúp HS học tập những môn học khác hình thành và phát triển một số năng lực cho HS thích ứng, hành động một cách hiệu quả trong nhiều tình huống với các mức độ phức tạp khác nhau trên cơ sở khuyến khích tính chủ động của họ. Đồng thời, cho phép thu hẹp khoảng cách giữa kiến thức học ở nhà trường và cuộc sống thực tiễn. Thị xã Tân Uyên là đô thị thuộc tỉnh Bình Dương, kinh tế - xã hội của địa phương phát triển nhanh, đa số người dân từ khắp các vùng miền của đất nước về đây sinh sống và làm việc, trình độ dân trí chưa đồng đều. Thời gian qua, ngành GD&ĐT thị xã Tân Uyên đã khắc phục khó khăn, tăng cường công tác QL chỉ đạo đổi mới GDTH theo những sách lược của Đảng và Nhà nước, DH theo định hướng tích hợp trong chương trình dạy các môn học ở TH (nói chung) trong đó DH môn Toán theo hướng tích hợp (nói riêng). Ở các trường TH trên địa bàn, DH môn Toán theo hướng tích hợp còn tồn tại những thách thức không nhỏ, những hạn chế đó là: hình thức, phương thức tổ chức chưa đạt hiệu quả tốt, chưa phát huy được vai trò của môn học trong chương trình DH ở nhà trường; tính tích cực, độc lập và sáng tạo ở HS còn thấp; HS còn thiếu kỹ năng vận dụng các kiến thức đã học vào thực tiễn cuộc sống. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến thực trạng trên, trong đó nguyên nhân cơ bản do công tác QLGD về nội dung này chưa phù hợp. Vì thế, yêu cầu cấp thiết đối với các nhà QLGD là phải có các biện pháp QL phù hợp để thực hiện và thúc đẩy HĐDH môn Toán theo hướng tích hợp tại các trường TH thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dương. Xuất phát từ những lý do trên, tôi chọn đề tài: “Quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo hướng tích hợp tại các trường Tiểu học thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dương” làm đề tài nghiên cứu luận văn cao học ngành QLGD. 2. Mục tiêu nghiên cứu, giả thuyết khoa học 2.1. Mục tiêu nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận về quản lý HĐDH môn Toán theo hướng tích 3
hợp tại các trường TH, đề tài tiến hành khảo sát, phân tích và đánh giá thực trạng quản lý HĐDH môn Toán theo hướng tích hợp tại các trường TH thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dương. Từ đó đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý HĐDH môn Toán theo hướng tích hợp tại các trường TH thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dương. 2.2. Giả thuyết khoa học Trong những năm gần đây công tác quản lý HĐDH môn Toán theo hướng tích hợp tại các trường TH thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dương đã được quan tâm chỉ đạo thực hiện theo quy định và đạt được những kết quả nhất định. Tuy nhiên các biện pháp QL vẫn còn nhiều hạn chế so với yêu cầu đặt ra, đặc biệt là trong bối cảnh đổi mới chương trình GDPT hiện nay. Nếu hệ thống hóa được cơ sở lý luận, đánh giá đúng thực trạng thì sẽ đề xuất được các biện pháp quản lý HĐDH môn Toán theo hướng tích hợp tại các trường TH thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dương một cách khoa học, có tính cần thiết và khả thi cao. 3. Tổng quan nghiên cứu 3.1. Các công trình nghiên cứu ở nước ngoài Tích hợp được xem như là một trong những xu thế DH hiện đại trên thế giới. Nó được hiểu như một khái niệm khoa học trong GD khi các vấn đề về kinh tế, chính trị, văn hóa trên thế giới đang phát triển. Trên thế giới, tích hợp còn được xem là một trào lưu xuất phát từ quan niệm về quá trình học tập nhằm giúp người học phát triển năng lực, biết vận dụng kiến thức, kĩ năng vào thực tiễn. Tại Hội nghị phối hợp trong chương trình của UNESCO tại Paris 1972, DH tích hợp các khoa học được UNESCO định nghĩa là "Một cách trình bày các khái niệm và nguyên lí khoa học cho phép diễn đạt sự thống nhất cơ bản của tư tưởng khoa học, tránh nhấn mạnh hoặc quá sớm sự sai khác giữa các lĩnh vực khoa học khác nhau". Sau đó, UNESCO tổ chức Hội nghị đào tạo GV dạy học tích hợp các khoa học tại Đại học tổng hợp Maryland và đi tới xác định khái niệm DH tích hợp các khoa học còn bao gồm cả việc DH tích hợp các khoa học với công nghệ học. Theo thống kê của UNESCO, có 392 chương trình được điều tra, đã có 208 chương trình môn khoa học thể hiện quan điểm tích 4
hợp ở những mức độ khác nhau từ liên môn, kết hợp đến tích hợp hoàn toàn theo những chủ đề (UNESCO, 1972). Định nghĩa này nhấn mạnh cách tiếp cận các khái niệm và nguyên lí khoa học chứ không phải là hợp nhất nội dung. Việc giảng dạy các môn học không thể chỉ xem là trang bị một số kiến thức mở đầu, chuẩn bị cho các cấp học trên, mà còn là kết thúc, chuẩn bị cho đời sống trưởng thành. DH tích hợp phải chỉ ra cách thức chuyển từ nghiên cứu sang ứng dụng, gắn học với hành. Vấn đề ở đây không chỉ là tìm tòi, phát hiện tri thức mới, đi từ cái đơn nhất đến cái chung, mà còn là nhận định, lựa chọn giải pháp, đi từ nguyên tắc chung đến việc tìm ra cách thức giải quyết vấn đề cụ thể. Không thể gọi là tích hợp nếu các tri thức, kĩ năng chỉ được tiếp thu, tác động một cách riêng rẽ, không có sự liên kết, phối hợp với nhau trong lĩnh hội nội dung hay giải quyết một vấn đề, tình huống. GD nhà trường phải chuyển từ đơn thuần dạy kiến thức sang phát triển ở HS các năng lực hành động (Lê Thị Hoài Châu , 2014). Theo Phormenko “tích hợp đó là phương thức hình thành nhân cách phát triển toàn diện con người Xô Viết", và điều đó đã nhấn mạnh tới phương thức GD quan trọng này trong việc thực thi các nhiệm vụ cơ bản của GD. Cùng với các tác giả như V.T. Phormenko, K.IU. Kolexima, G.I. Gherasimov, vv... cũng đều thống nhất nhận định về tích hợp như là một nguyên tắc lý luận dạy học (Nguyễn Mai Hùng, 2019). Đóng góp đáng kể cho việc hình thành hệ thống lý luận DH tích hợp, vào nửa đầu những năm 90 của thế kỷ XX dưới sự chỉ đạo của Phormenko, các nhà GD Xô Viết đã tiến hành nghiên cứu chương trình tích hợp một cách có hệ thống với cụm đề tài “Xây dựng quá trình DH trên cơ sở tích hợp”. Các tác giả tiến hành xác lập các phương thức xây dựng chương trình tích hợp trong GD, đưa ra cách phân loại các phương thức đó, hình thành khái niệm về các sự kiện tích hợp và cần được tích hợp (Nguyễn Mai Hùng, 2019). Tìm hiểu thêm một số nước trên thế giới về chương trình GD theo hướng tích hợp, về mô hình chương trình DH tích hợp, trên thế giới có ba loại phổ biến: Mô hình đa môn (interdisciplinary model), mô hình dựa trên chuỗi vấn đề (problem-based model) và mô hình dựa trên các chủ đề (themebased model) (Đỗ 5