Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Sự tham gia của cán bộ Đoàn TNCS Hồ Chí Minh trong quản lý nhà nước tại tỉnh Phú Yên

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ……………../…………….. BỘ NỘI VỤ ...../…..

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

LÊ NGUYỄN XUÂN LINH

SỰ THAM GIA CỦA CÁN BỘ ĐOÀN THANH NIÊN

CỘNG SẢN HỒ CHÍ MINH TRONG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC

TẠI TỈNH PHÚ YÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG

PHÚ YÊN - NĂM 2018

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ……………../…………….. BỘ NỘI VỤ ...../…..

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

LÊ NGUYỄN XUÂN LINH

SỰ THAM GIA CỦA CÁN BỘ ĐOÀN THANH NIÊN

CỘNG SẢN HỒ CHÍ MINH TRONG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC

TẠI TỈNH PHÚ YÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG

Mã số: 60 34 04 03

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

PGS.TS. BÙI HUY KHIÊN

PHÚ YÊN - NĂM 2018

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của bản thân tôi. Các số

liệu khảo sát là khách quan, do bản thân trực tiếp thực hiện. Các kết quả

nghiên cứu được trình bày trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc và chưa

được công bố.

Phú Yên, tháng 10 năm 2018

Tác giả Luận văn

Lê Nguyễn Xuân Linh

iii

LỜI CẢM ƠN

Tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc và lời cảm ơn chân thành nhất

tới PGS.TS. Bùi Huy Khiên, công tác tại Học viện Hành chính Quốc gia,

người thầy đã tận tình hướng dẫn, động viên, giúp đỡ tác giả trong suốt thời

gian học tập, nghiên cứu và hoàn thành Luận văn.

Trân trọng cảm ơn Ban Giám đốc, Khoa sau Đại học, Phân viện Tây

Nguyên cùng các cán bộ, giảng viên của Học viện Hành chính Quốc gia đã

tạo điều kiện, nhiệt tình giảng dạy và giúp đỡ tác giả trong quá trình theo học

chuyên ngành Cao học Quản lý công tại Trường.

Trân trọng cảm ơn Ban Tổ chức Tỉnh ủy, Sở Nội vụ, các Sở, Ban ngành

có liên quan, Ban Thường vụ Tỉnh Đoàn, Ban Tổ chức Kiểm tra Tỉnh Đoàn

Phú Yên, Ban Thường vụ Huyện ủy, Ban Tổ chức Huyện ủy Đồng Xuân, các

anh, chị cán bộ Đoàn qua các thời kỳ, đồng nghiệp trong cơ quan Huyện

Đoàn Đồng Xuân, đã quan tâm giúp đỡ và tạo mọi điều kiện thuận lợi để tác

giả hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình.

Xin được bày tỏ lòng tri ân đến gia đình, người thân và bạn bè đã động

viên, chia sẻ và khích lệ tác giả trong suốt thời gian học tập và hoàn thành

Luận văn.

Phú Yên, tháng 10 năm 2018

Tác giả Luận văn

Lê Nguyễn Xuân Linh

MỤC LỤC

Trang

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN

MỤC LỤC

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ, PHỤ LỤC

MỞ ĐẦU....................................................................................................1

1. Lý do chọn đề tài luận văn......................................................................1

2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn ..............................3

3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn ...................................3

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn.....................................4

5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn................6

6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn...............................................7

7. Kết cấu luận văn......................................................................................7

Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ SỰ THAM GIA CỦA CÁN BỘ ĐOÀN

THANH NIÊN CỘNG SẢN HỒ CHÍ MINH VÀO HOẠT ĐỘNG QUẢN LÝ

NHÀ NƯỚC .............................................................................................8

1.1. Các khái niệm......................................................................................8

1.2.Tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng và Nhà nước.............11

1.3. Tham gia vào hoạt động quản lý nhà nước .........................................18

1.4. Nội dung tham gia của cán bộ Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh

vào hoạt động quản lý nhà nước.................................................................20

1.5. Các yếu tố bảo đảm sự tham gia của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí

Minh vào hoạt động quản lý nhà nước.......................................................29

Tiểu kết chương 1.......................................................................................33

Chương 2. THỰC TRẠNG THAM GIA CỦA CÁN BỘ ĐOÀN THANH

NIÊN CỘNG SẢN HỒ CHÍ MINH VÀO HOẠT ĐỘNG QUẢN LÝ NHÀ

NƯỚC TẠI TỈNH PHÚ YÊN.....................................................................34

2.1. Khái quát về tổ chức và hoạt động của Đoàn......................................34

2.2. Tình hình tham gia của cán bộ Đoàn ..................................................54

2.3. Đánh giá về thực trạng tham gia của cán bộ Đoàn .............................74

Tiểu kết chương 2.......................................................................................80

Chương 3. GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG SỰ THAM GIA CỦA CÁN BỘ

ĐOÀN THANH NIÊN CỘNG SẢN HỒ CHÍ MINH VÀO HOẠT ĐỘNG

QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC TẠI TỈNH PHÚ YÊN .......................................81

3.1. Quan điểm tăng cường sự tham gia ....................................................81

3.2. Các giải pháp tăng cường sự tham gia ................................................83

3.3. Kiến nghị..............................................................................................100

Tiểu kết chương 3.......................................................................................102

KẾT LUẬN.................................................................................................103

TÀI LIỆU THAM KHẢO..........................................................................105

PHỤ LỤC....................................................................................................109

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

UVBCH Ủy viên Ban Chấp hành

UVBTV Ủy viên Ban Thường vụ

CNH Công nghiệp hóa

HĐH Hiện đại hóa

ĐVTN Đoàn viên, thanh niên

NXB Nhà xuất bản

HĐND Hội đồng Nhân dân

LHTN Liên hiệp Thanh niên

TNCS Thanh niên Cộng sản

TNTP Thiếu niên tiền phong

TTN Thanh thiếu nhi

UBMTTQVN Ủy ban Mặt trận tổ quốc Việt Nam

UBND Ủy ban Nhân dân

XHCN Xã hội chủ nghĩa

QLNN Quản lý nhà nước

CBCC Cán bộ công chức

DANH MỤC CÁC BẢNG, SƠ ĐỒ, PHỤ LỤC

Số Nội dung Trang

thứ tự 1. 2. 3. Sơ đồ 2.1 Khái lược về cơ cấu tổ chức Bảng 2.2: Thống kê chất lượng người hưởng lương ngân sách Bảng 2.3: Cán bộ Đoàn tham gia cấp ủy 36 50 61

Bảng 2.4: Cán bộ Đoàn tham gia Hội đồng Nhân dân 4. Phụ lục 1: Mẫu phiếu khảo sát số 1 5. Phụ lục 2: Tổng hợp kết quả khảo sát số 1 6. Phụ lục 3: Mẫu phiếu khảo sát số 2 7. Phụ lục 4: Tổng hợp kết quả khảo sát số 2 8. 9. Phụ lục 5: Mẫu phiếu khảo sát số 3 10. Phụ lục 6: Tổng hợp kết quả khảo sát số 3 63 109 111 114 115 116 117

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài luận văn

Trong suốt cuộc đời hoạt động cách mạng, Chủ tịch Hồ Chí Minh

luôn quan tâm đến vấn đề cán bộ, Người cho rằng “Cán bộ là những

người đem chính sách của Đảng, của Chính phủ giải thích cho dân

chúng hiểu rõ và thi hành. Đồng thời đem tình hình của dân chúng báo

cáo cho Đảng, cho Chính phủ hiểu rõ để đặt chính sách cho đúng” . Vì

thế, Người cho rằng: “Cán bộ là cái gốc của mọi công việc”, “Cán bộ

là tiền vốn của đoàn thể”, “Cán bộ quyết định mọi việc” [26, tr269].

Từ những luận điểm ấy, có thể thấy rõ cán bộ là một trong những vấn

đề chiến lược, quan trọng, quyết định sự thành bại của cách mạng.

Ngày nay, đất nước ta đang bước vào giai đoạn phát triển, yêu cầu đổi mới

và xây dựng chính phủ kiến tạo, phục vụ và giai đoạn đẩy mạnh công nghiệp

hoá, hiện đại hoá, hội nhập quốc tế sâu rộng. Để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ cách

mạng đặt ra trong giai đoạn này, đòi hỏi Đảng và Nhà nước ta phải có một đội

ngũ cán bộ, công chức có đủ đức và tài. Song thực trạng đội ngũ cán bộ, công

chức hiện nay năng lực và phẩm chất chưa tương xứng với yêu cầu.

Năm 1931 Đoàn TNCS Hồ Chí Minh được thành lập. Chủ tịch Hồ Chí

Minh đã dành trọn niềm tin vào thế hệ trẻ Việt Nam, Người khẳng định:

“Thanh niên là người chủ tương lai của nước nhà. Nước nhà thịnh hay suy,

yếu hay mạnh một phần lớn là do thanh niên”[25, tr185]. Trước lúc đi xa,

trong bản Di chúc Người đã không quên căn dặn: “Bồi dưỡng thế hệ cách

mạng cho đời sau là một việc rất quan trọng và rất cần thiết, Đảng cần phải

chăm lo giáo dục đạo đức cách mạng cho họ, đào tạo họ thành những người

kế thừa xây dựng chủ nghĩa xã hội vừa “hồng”, vừa “chuyên”. Vậy nên,

“Thanh niên chính là nguyên khí của quốc gia, là vận mệnh của dân tộc" [27,

tr172].

Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng Cộng sản

Việt Nam chủ trương: “Có cơ chế, chính sách phù hợp tạo môi trường, điều

kiện thuận lợi cho thế hệ trẻ học tập nghiên cứu, lao động, giải trí, phát triển

trí tuệ, kỹ năng, thể lực. Khuyến khích, cổ vũ thanh niên nuôi dưỡng ước mơ,

hoài bão, xung kích, làm chủ khoa học, công nghệ hiện đại. Phát huy vai trò

của thế hệ trẻ trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Thu hút rộng rãi

thanh niên, thiếu niên và nhi đồng tham gia các tổ chức do Đoàn Thanh niên

Cộng sản Hồ Chí Minh làm nòng cốt và phụ trách”[19, tr162-163]. Từ đây,

nhận thấy rằng vai trò của tổ chức Đoàn trong thời đại hiện nay là tổ chức

nòng cốt và phụ trách giáo dục chính trị tư tưởng, nâng cao lòng tự hào dân

tộc, góp phần cổ vũ thế hệ trẻ sẽ cống hiến vì một đất nước Việt Nam phát vii

triển bền vững. Cán bộ làm công tác Đoàn sẽ là những người thực hiện tốt

nhiệm vụ trên để tổ chức Đoàn đảm đương được trọng trách của mình, do đó

chất lượng cán bộ Đoàn là một khâu hết sức quan trọng, cần có những con

người thực sự tâm huyết, có lý tưởng tốt, có uy tín cao, có trách nhiệm để

đảm đương tốt nhiệm vụ của Đảng, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh giao phó.

Sự tham gia của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh vào hoạt động quản lý nhà

nước xuất phát từ thể chế chính trị Nhà nước Việt Nam. Điều 2 Hiến pháp

(2013, sửa đổi) khẳng định: “Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam

là nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của Nhân dân, do Nhân dân, vì

Nhân dân”, Điều 6 Hiến pháp (2013, sửa đổi) “Nhân dân thực hiện quyền lực

nhà nước bằng dân chủ trực tiếp, bằng dân chủ đại diện thông qua Quốc hội,

Hội đồng nhân dân và thông qua các cơ quan khác của Nhà nước”[22]. Điều

đó có nghĩa là nhân dân, trong đó có thanh niên có quyền tham gia xây dựng

Nhà nước, giám sát hoạt động của cơ quan nhà nước và đề xuất với Nhà nước

nhựng vấn đề thuộc về quyền và lợi ích hợp pháp của mình.

Với đặc thù công tác mà đối tượng là thanh niên, thiếu niên và nhi đồng

nên điều đương nhiên những cán bộ Đoàn sẽ là những người trẻ, khi hết tuổi

phát triển công tác mới thì đây sẽ là một nguồn cán bộ kế cận thực hiện các

nhiệm vụ phát triển kinh tế xã hội trong tương lai thế nên chất lượng cán bộ

Đoàn là điều cần quan tâm và nâng cao chất lượng nhằm thực hiện mục tiêu

phát triển bền vững đã đề ra. Tuy nhiên, hiện nay chất lượng cán bộ Đoàn

không đồng đều, có hiện tượng vào tham gia công tác Đoàn nhằm làm bệ đỡ

cho bước nhảy trong tương lai, vẫn có những cán bộ Đoàn không thật sự là

“thủ lĩnh Đoàn”.

Từ những lý do trên, với tầm quan trọng của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh

trong hệ thống chính trị, cán bộ Đoàn đối với quá trình phát triển của tỉnh Phú

Yên nói riêng và Việt Nam nói chung, trong quá trình học tập, nghiên cứu

chương trình thạc sỹ chuyên ngành Quản lý công tại Học viện Hành chính

viii

Quốc gia, tác giả thực hiện luận văn “Sự tham gia của cán bộ Đoàn TNCS Hồ

Chí Minh trong quản lý nhà nước tại tỉnh Phú Yên”

2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn

Khoảng 20 năm trở lại đây, theo mức độ tìm hiểu của tác giả đã có

nhiều công trình nghiên cứu liên quan đến vấn về quản lý nhà nước về công

tác thanh niên, có một số đã xuất bản thành sách cũng có một số đề tài luận

văn, luận án đã được công bố có thể kể ra như sau:

Nguyễn Văn Trung, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội (1997) “Chính

sách và quản lý nhà nước về công tác thanh niên ở một số nước trên thế

giới”, đã trình bày vấn đề về chính sách thanh niên và tổ chức bộ máy cơ

quan quản lý nhà nước về công tác thanh niên ở một số nước.

Lê Văn Cầu (1999) trong Luận án Tiến sĩ “Đổi mới đội ngũ cán bộ

Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh cấp huyện trong điều kiện hiện nay

(qua thực tế một số tỉnh Miền Trung)”, hay tác giả Nguyễn Thọ Ánh (2004)

trong bài viết Đổi mới công tác đào tạo cán bộ Đoàn TNCS Hồ Chí Minh

đăng trên tạp chí xây dựng Đảng số 10 đều cho rằng cần phải đổi mới công

tác đào tạo cán bộ Đoàn TNCS Hồ Chí Minh; cả hai tác giả đều đã đi sâu

phân tích và tổng kết thực tiễn đội ngũ cán bộ Đoàn nói chung, cấp huyện nói

riêng. Trên cơ sở thực tiễn, các tác giả đã đề xuất phương hướng và những

giải pháp cơ bản nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ Đoàn trong thời

kỳ mới. Các giải pháp của hai tác giả trên đến nay vẫn còn nguyên giá trị.

Vũ Trọng Kim, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội (1999) trong “Quản

lý nhà nước về công tác thanh niên trong thời kỳ mới”, đã trình bày kết quả

nghiên cứu về tình hình thanh niên về công tác thanh niên, chỉ ra một số nội

dung, giải pháp tăng cường quản lý nhà nước về công tác thanh niên trong

thời kỳ mới.

Đào Ngọc Dung (2005), trong đề tài luận văn thạc sĩ “Sự tham gia của

Đoàn TNCS Hồ Chí Minh vào hoạt động quản lý nhà nước về công tác thanh

niên”, đề tài đã phân tích những tồn tại, hạn chế của tổ chức Đoàn TNCS Hồ ix

Chí Minh trong việc tham gia quản lý nhà nước đồng thời đưa ra những giải

pháp góp phần nâng cao sự hiệu quả tham gia của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh

vào hoạt động quản lý nhà nước về công tác thanh niên, tạo sự chuyển biến tích

cực về tình hình thanh niên về công tác thanh niên qua đó phát huy tiềm năng to

lớn của thanh niên trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Doãn Đức Hảo (2009) trong Luận văn Thạc sĩ Chính trị học “Xây dựng

đội ngũ cán bộ Đoàn cơ sở hiện nay” đã làm rõ một số vấn đề lý luận chung

về đội ngũ cán bộ Đoàn cơ sở và nêu những định hướng đổi mới hoạt động

của tổ chức Đoàn cơ sở trong tình hình hiện nay. Qua đó chỉ ra những mặt

mạnh, mặt yếu, nguyên nhân thực trạng và rút ra bài học kinh nghiệm; dự báo

tình hình công tác Đoàn và phong trào TTN ở cấp cơ sở và đề xuất các giải

pháp xây dựng đội ngũ cán bộ Đoàn cơ sở.

Lê Thị Thanh Bích (2016) trong Luận văn Thạc sĩ “Chất lượng Bí thư

Đoàn cấp xã ở tỉnh Phú Yên hiê ̣n nay” dựa trên cơ sở phân tích cơ sở lý luận

về chất lượng Bí thư Đoàn cấp xã, đánh giá thực trạng chất lượng Bí thư

Đoàn cấp xã trên địa bàn tỉnh Phú Yên, luận văn đề xuất các giải pháp nhằm

nâng cao chất lượng đội ngũ Bí thư Đoàn cấp xã trên địa bàn tỉnh đáp ứng yêu

cầu của công tác Đoàn và phong trào TTN thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH đất

nước, phù hợp với đặc thù địa phương ở một tỉnh duyên hải miền Trung như

Phú Yên. Đây là tài liệu tham khảo quan trọng trong việc xem xét chất lượng

cán bộ Đoàn trong việc thực hiện nhiệm vụ xây dựng tổ chức Đoàn TNCS Hồ

Chí Minh nói riêng và công tác tham gia quản lý nhà nước tại tỉnh Phú Yên

nói chung.

Dựa trên cơ sở những nghiên cứu về công tác thanh niên, cán bộ Đoàn

TNCS Hồ Chí Minh đã được công bố nói trên, tác giả nhận thấy rằng với vai

trò của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh trong công tác quản lý nhà nước ngày càng

quan trọng trong đó vai trò của cán bộ trẻ (cán bộ Đoàn hoặc cán bộ Đoàn

viên trẻ) tham gia ngày càng tích cực vào công tác quản lý nhà nước và sẽ là

động lực để phát triển chính phủ điện tử, đẩy mạnh công tác tham gia vào thời x

đại công nghệ 4.0 của nước ta nói chung và phát triển tỉnh Phú Yên nói riêng.

Đó là động lực, cơ sở lý luận và thực tiễn vững chắc để tác giả bắt tay vào

nghiên cứu đề tài “Sự tham gia của cán bộ Đoàn TNCS Hồ Chí Minh trong

quản lý nhà nước tại tỉnh Phú Yên”

3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn

3.1. Mục đích nghiên cứu

Phân tích làm rõ cơ sở lý luận về sự tham gia của cán bộ Đoàn Thanh

niên Cộng sản Hồ Chí Minh vào hoạt động quản lý nhà nước và trên cơ sở

phân tích, đánh giá thực trạng tham gia của cán bộ Đoàn vào hoạt động quản

lý nhà nước, luận văn đề xuất các giải pháp tăng cường sự tham gia của cán

bộ Đoàn vào hoạt động quản lý nhà nước tại tỉnh Phú Yên trong thời gian tới.

3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu

Để đạt được mục đích nghiên cứu trên, luận văn đề ra các nhiệm vụ

nghiên cứu sau đây:

- Phân tích làm rõ cơ sở lý luận về sự tham gia của cán bộ Đoàn Thanh

niên Cộng sản Hồ Chí Minh vào hoạt động quản lý nhà nước.

- Phân tích, đánh giá thực trạng tham gia của cán bộ Đoàn Thanh niên

Cộng sản Hồ Chí Minh vào hoạt động quản lý nhà nước tại tỉnh Phú Yên.

- Đề xuất các giải pháp tăng cường sự tham gia của cán bộ Đoàn Thanh

niên Cộng sản Hồ Chí Minh vào hoạt động quản lý nhà nước tại tỉnh Phú Yên

trong thời gian tới.

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn

4.1. Đối tượng nghiên cứu

Sự tham gia của cán bộ Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh vào

hoạt động hoạt động quản lý nhà nước tại tỉnh Phú Yên.

4.2. Phạm vi nghiên cứu

Luận văn tập trung nghiên cứu sự tham gia của cán bộ Đoàn Thanh

niên Cộng sản Hồ Chí Minh vào hoạt động hoạt động quản lý nhà nước tại

tỉnh Phú Yên từ năm 2012 đến nay.

5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn

5.1. Phương pháp luận

Luận văn được nghiên cứu dựa trên cơ sở phương pháp luận của chủ

nghĩa duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, các quan điểm của chủ nghĩa

Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối, chủ trương, chính

sách của Đảng và Nhà nước về thanh niên và công tác Đoàn Thanh niên.

5.2. Phương pháp nghiên cứu

5.2.1 Phương pháp phân tích - tổng hợp

Luận văn sử dụng phương pháp phân tích để lý giải tính cấp thiết và ý

nghĩa mà đề tài nghiên cứu đặt ra trong sự tham gia của cán bộ Đoàn Thanh

niên Cộng sản Hồ Chí Minh vào hoạt động quản lý nhà nước tại tỉnh Phú

Yên. Luận văn phân tích, đánh giá thực trạng tham gia của cán bộ Đoàn vào

hoạt động quản lý nhà nước tại tỉnh Phú Yên, phân tích nguyên nhân của

những hạn chế tạo cơ sở đề xuất các giải pháp và kiến nghị.

Luận văn sử dụng phương pháp tổng hợp để tóm lược nội dung sau mỗi

phần phân tích, đánh giá. Phương pháp tổng hợp được sử dụng để khái quát vấn

đề, tóm lược nội dung của từng mục và các kết luận từng chương của luận văn.

5.2.2 Phương pháp thống kê

Luận văn sử dụng phương pháp thống kê để thống kê các số liệu về

thực trạng tham gia của cán bộ Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh vào

hoạt động hoạt động quản lý nhà nước tại tỉnh Phú Yên.

5.2.3 Phương pháp điều tra xã hội học

Tác giả luận văn đã xây dựng bảng câu hỏi và tiến hành khảo sát bằng

phiếu hỏi ý kiến đối với cán bộ lãnh đạo tỉnh, huyện, các sở, ban, ngành (phát

ra 15 phiếu, thu lại 15 phiếu) và Ủy viên Ban chấp hành Tỉnh đoàn Phú Yên

(phát ra 26 phiếu, thu lại 26 phiếu). Dựa trên kết quả điều tra xã hội học và

các số liệu của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh của tỉnh, luận văn

đưa ra kết luận liên quan đến vấn đề nghiên cứu.

6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn

Luận văn có ý nghĩa lý luận và thực tiễn sau đây:

xii

- Luận văn phân tích làm rõ cơ sở lý luận về vai trò tham gia của cán bộ

Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh vào hoạt động hoạt động quản lý

nhà nước.

- Luận văn phân tích, đánh giá thực trạng tham gia của cán bộ Đoàn

Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh vào hoạt động hoạt động quản lý nhà

nước tại tỉnh Phú Yên trong những năm vừa qua.

- Luận văn đề xuất các giải pháp tăng cường sự tham gia của cán bộ

Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh vào hoạt động hoạt động quản lý

nhà nước tại tỉnh Phú Yên trong thời gian tới. Nếu thực hiện đồng bộ các giải

pháp này sẽ tăng cường và nâng cao chất lượng tham gia của cán bộ Đoàn vào

hoạt động quản lý nhà nước tại tỉnh.

- Luận văn là tài liệu tham khảo cho cán bộ Đoàn các cấp và cán bộ,

công chức nhà nước của tỉnh.

7. Kết cấu của luận văn

Ngoài lời mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục,

luận văn được kết cấu thành 3 chương:

Chương 1: Cơ sở lý luận về sự tham gia của cán bộ Đoàn Thanh niên

Cộng sản Hồ Chí Minh vào hoạt động quản lý nhà nước.

Chương 2: Thực trạng tham gia của cán bộ Đoàn Thanh niên Cộng sản

Hồ Chí Minh vào hoạt động quản lý nhà nước tại tỉnh Phú Yên.

Chương 3: Giải pháp tăng cường sự tham gia của cán bộ Đoàn Thanh

niên Cộng sản Hồ Chí Minh vào hoạt động quản lý nhà nước tại tỉnh Phú Yên.

xiii

Chương 1

CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ SỰ THAM GIA CỦA CÁN BỘ ĐOÀN

THANH NIÊN CỘNG SẢN HỒ CHÍ MINH VÀO

HOẠT ĐỘNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC

1.1. Các khái niệm

1.1.1. Khái niệm thanh niên

Theo từ điển Tiếng Việt: “Thanh niên là người còn trẻ, đang ở độ tuổi

trưởng thành”[34, tr871]. Khái niệm này bao gồm hai ý: thanh niên là người

có độ tuổi còn trẻ và đang trưởng thành. Thanh niên có thể được hiểu là một

nhóm nhân khẩu – xã hội đặc thù, bao gồm những người trong một độ tuổi

nhất định, có quan hệ gắn bó mật thiết với mọi giai cấp, tầng lớp xã hội, có

mặt trong mọi lĩnh vực hoạt động của xã hội, có vai trò lớn trong hiện tại và

giữ vai trò quyết định sự phát triển trong tương lai của xã hội. Điều này cũng

có nghĩa: Thanh niên không phải là một giai cấp mà là một tầng lớp xã hội

đặc thù, có độ tuổi nhất định, có những đặc điểm đặc trưng khác với các lứa

tuổi khác về tâm lý, sinh lý, có tâm tư, nguyện vọng, có nhu cầu và hoài bão,

khát vọng theo lứa tuổi và giới.

Theo Luật Thanh niên năm 2005 tại điều 1 quy định: “Thanh niên là

công dân Việt Nam từ đủ 16 tuổi đến 30 tuổi” [35].

1.1.2. Khái niệm công tác thanh niên

Theo từ điển Tiếng Việt thì công tác được hiểu là “công việc của nhà

nước, của đoàn thể” hoặc “thực hiện công việc của nhà nước, của đoàn thể”

[34, tr458]. Như vậy, công tác thanh niên có thể được hiểu là công tác của nhà

nước, của đoàn thể hay thực hiện công việc của nhà nước, đoàn thể về thanh

niên. Khái niệm này đúng, tuy nhiên chưa phản ánh được tính mục đích của

công tác thanh niên. Tại Việt Nam, công tác thanh niên là một bộ phận quan

trọng trong công tác quần chúng, bao gồm toàn bộ những hoạt động của

Đảng, Nhà nước, Đoàn thanh niên và xã hội nhằm giáo dục, bồi dưỡng và tạo xiv

điều kiện cho thanh niên phát triển, trưởng thành, phát huy mọi tiềm năng của

lực lượng thanh niên trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc. Do vậy,

cũng có thể hiểu công tác thanh niên là sự tác động tổng hợp của các chủ thể

xã hội và một đối tượng cụ thể là thanh niên theo những mục tiêu xác định.

Từ những phân tích trên đây, công tác thanh niên được hiểu là hoạt

động có mục đích của tổ chức tác động vào đối tượng thanh niên nhằm giáo

dục, bồi dưỡng, định hướng và phát huy thanh niên, đáp ứng những đòi hỏi

nào đó của thanh niên và của xã hội. Công tác thanh niên là một hoạt động xã

hội hàm chứa sự tác động qua lại lẫn nhau giữa các chủ thể xã hội và thanh

niên, nhằm mục đích thỏa mãn nhu cầu phát triển của thanh niên và yêu cầu

phát triển của xã hội.

1.1.3. Khái niệm công tác Đoàn

Công tác Đoàn là tổng thể các mặt hoạt động của Đoàn, do cấp bộ

Đoàn tổ chức, có tác động đến các đối tượng thanh thiếu nhi, nhằm mục tiêu

là hình thành lý tưởng chính trị cho thanh niên (tức là mục tiêu chính trị) và

tham gia giải quyết các vấn đề xã hội của thanh niên, đáp ứng nhu cầu xã hội

của xã hội (tức là mục đích xã hội), góp phần giáo dục thanh niên trở thành

những công dân tốt, những người đoàn viên Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ

Chí Minh ưu tú và phát triển thành Đảng viên Đảng cộng sản Việt Nam. Công

tác Đoàn do Đảng lãnh đạo, là một bộ phận quan trọng của công tác Đảng.

Quan hệ công tác thanh niên và công tác Đoàn: Có mối liên hệ chặt chẽ

với nhau, tác động qua lại và thúc đẩy lẫn nhau. Công tác Đoàn là một bộ

phận quan trọng của công tác thanh niên, thực chất, dưới sự lãnh đạo của

Đảng, công tác Đoàn trở thành nồng cốt trong công tác thanh niên.

1.1.4. Khái niệm về cán bộ Đoàn

Quy chế cán bộ Đoàn TNCS Hồ Chí Minh do Ban Bí thư Trung ương

Đảng ban hành đã quy định cán bộ Đoàn là: Những người giữ chức danh Bí

thư chi đoàn, Phó bí thư, Bí thư Đoàn cấp cơ sở trở lên; Những người làm

việc trong các cơ quan chuyên trách của Đoàn và trực tiếp làm công tác Đoàn, xv

Hội, Đội, phong trào TTN từ cấp huyện và tương đương trở lên; Trợ lý thanh

niên, cán bộ Ban thanh niên trong Quân đội nhân dân; ủy viên Ban công tác

thanh niên các cấp trong Công an nhân dân; Cán bộ Đoàn chuyên trách là

những người được hưởng lương để chuyên làm công tác Đoàn, Hội, Đội,

phong trào TTN.

1.1.5. Khái niệm về quản lý nhà nước

Theo nghĩa rộng, quản lý nhà nước là hoạt động tổ chức, điều hành của

cả bộ máy nhà nước, là sự tác động, tổ chức của quyền lực nhà nước trên các

phương diện lập pháp, hành pháp và tư pháp. Theo cách hiểu này, quản lý nhà

nước là hoạt động của cả ba hệ thống cơ quan nhà nước: cơ quan lập pháp, cơ

quan hành pháp, cơ quan tư pháp.

Theo nghĩa hẹp, quản lý nhà nước chủ yếu là quá trình tổ chức, điều

hành của hệ thống cơ quan hành chính nhà nước đối với các quá trình xã hội

và hành vi hoạt động của con người theo pháp luật nhằm đạt được những mục

tiêu yêu cầu nhiệm vụ quản lý nhà nước. Đồng thời, các cơ quan nhà nước nói

chung còn thực hiện các hoạt động có tính chất chấp hành, điều hành, tính

chất hành chính nhà nước nhằm xây dựng tổ chức bộ máy và củng cố chế độ

công tác nội bộ của mình, chẳng hạn ra quyết định thành lập, chia tách, sát

nhập các đơn vị tổ chức thuộc bộ máy của mình; đề bạt, khen thưởng, kỷ luật

cán bộ, công chức, ban hành quy chế làm việc nội bộ… Quản lý nhà nước

theo nghĩa hẹp còn đồng nghĩa với khái niệm quản lý hành chính nhà nước.

Quản lý nhà nước là một dạng đặc biệt của quản lý, được sử dụng các

quyền lực nhà nước như lập pháp hành pháp và tư pháp để quản lý mọi lĩnh

vực của đời sống xã hội. Trong đó, QLNN mang tính quyền lực đặc biệt là

tính tổ chức cao, và có mục tiêu chiến lược, chương trình kế hoạch để thực

hiện mục tiêu, hơn cả là QLNN ở Việt Nam mang nguyên tắc tập trung dân

chủ. QLNN không có sự tách biệt tuyệt đối giữa chủ thể quản lý và khách thể

quản lý mà nó luôn đảm bảo tính liên tục, ổn định trong tổ chức [23, tr185].

xvi

1.2. Tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng và Nhà nước

Việt Nam về vai trò của thanh niên và sự tham gia của Đoàn thanh niên

vào hoạt động quản lý nhà nước

1.2.1. Tư tưởng Hồ Chí Minh về vai trò của thanh niên và sự tham

gia của Đoàn thanh niên vào hoạt động quản lý nhà nước

1.2.1.1. Tư tưởng Hồ Chí Minh về vai trò của thanh niên và công tác

thanh niên

Tư tưởng Hồ Chí Minh về thanh niên và công tác thanh niên là hệ

thống tư duy, quan điểm lý luận của người về những vấn đề quan trọng: Nhìn

nhận, đánh giá vai trò, vị trí của thanh niên trong tiến trình lịch sử qua các

thời kỳ cách mạng; đường lối nội dung bồi dưỡng, giáo dục – đào tạo thanh

niên thành lớp người kế tục sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc nhiệm

vụ công tác thanh niên của Đảng, Nhà nước, đặc biệt là của Đoàn Thanh niên

Cộng sản Hồ Chí Minh, đội dự bị tin cậy của Đảng. Ngay từ khi đất nước còn

trong đêm đen nô lệ, Người đã nêu tư tưởng: “Thức tỉnh thanh niên để đi đến

thức tỉnh dân tộc”[27, tr82], vào những năm đầu khi nước ta giành được độc

lập, Chủ tịch Hồ Chí Minh dạy: “Thanh niên là người chủ tương lai của nước

nhà”, “nước nhà thịnh hay suy, yếu hay mạnh, một phần lớn là do các thanh

niên”[27, tr275]. Người cho rằng sự phát triển trong tương lai của đất nước và

tiền đồ vẻ vang của dân tộc nằm trong tay thanh thiếu nhi. Vì thế, Chủ tịch Hồ

Chí Minh nhấn mạnh: “thanh niên phải tham gia ý kiến vào công việc của

chính phủ, chiến đấu giữ lấy nền độc lập và tự rèn luyện từ bây giờ để sau

này lên thay những thủ lĩnh mà gánh vác những việc trọng đại của nước

nhà”[25, tr29].

Chủ tịch Hồ Chí Minh nêu rõ vai trò của thanh niên trên cả hai bình

diện xã hội và mối quan hệ kết nối quá khứ với tương là không thể tách rời

nhau: “Thanh niên là người tiếp sức cách mạng cho thế hệ thanh niên già,

đồng thời là người phụ trách, dìu dắt thế hệ thanh niên tương lai”[26, tr315].

xvii

Vai trò này vô cùng quan trọng quyết định vận mệnh dân tộc và giai cấp công

nhân.

Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn nhìn nhận thanh niên theo quan điểm phát

triển và toàn diện. Người căn dặn cán bộ, đảng viên phải tránh thái độ thành

kiến, hẹp hòi, bảo thủ, cô độc đối với thanh niên. Bởi theo người, thanh niên

sống trong điều kiện mới tất yếu có những nhu cầu, lợi ích khác với cha, anh

họ, không nên xem xét thanh niên một cách cứng nhắc, trước sao nay vậy.

Người nói: “cần phải đi sâu vào đời sống, hiểu rõ tâm lý của thanh niên và

giúp đỡ họ giải quyết vấn đề một cách thiết thực”[26, tr312].

Nội dung bao quát của công tác thanh niên của Chủ tịch Hồ Chí Minh

là hình thành “lớp người kế thừa xây dựng chủ nghĩa xã hội vừa hồng vừa

chuyên”[26, tr489]. “Hồng” theo tư tưởng của Người là “quyết tâm suốt đời

đấu tranh cho Đảng, cho cách mạng. Đó là điều chủ chốt nhất”; còn

“Chuyên” là trình độ chính trị, văn hóa, khoa học, kỹ thuật và quân sự.

Để thực hiện nội dung và mục đích của công tác thanh niên không có cách

nào khác là giáo dục và tổ chức thanh niên. Vấn đề quan trọng được Chủ tịch Hồ

Chí Minh nêu là phải tổ chức thanh niên thành lực lượng chính trị hùng hậu

chung quanh Đảng. Tổ chức tập hợp thanh niên là điều kiện để giáo dục và

ngược lại phải tiến hành đào tạo, giáo dục thanh niên qua tổ chức. Phải kiên trì

xây dựng một tổ chức thanh niên cộng sản làm đội hậu bị tin cậy của Đảng.

Người còn căn dặn: “Phải củng cố tổ chức Đoàn, phải đoàn kết nội bộ

thật chặt chẽ và phải đoàn kết rộng rãi các tầng lớp thanh niên”[27, tr165].

Theo Người, củng cố tổ chức đoàn là điều kiện tiên quyết để mở rộng mặt

trận đoàn kết tập hợp thanh niên. Nhưng muốn củng cố tổ chức đoàn thì trước

hết phải “đoàn kết nội bộ thật chặt chẽ” để thống nhất ý chí và hành động

trong nội bộ Đoàn, làm cho tổ chức Đoàn thật sự là tổ chức của những thanh

niên tiên tiến, có lý tưởng cách mạng và phấn đấu kiên định vì lý tưởng đó.

Trong công tác xây dựng đoàn, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn lưu ý về việc phải

xviii

phát triển đoàn viên về số lượng đồng thời phải coi trọng việc nâng cao chất

lượng.

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh thường xuyên căn dặn phải ra sức

đoàn kết, tập hợp thanh niên thành một mặt trận rộng lớn. Theo Người, đoàn

kết tập hợp thanh niên là mặt công tác lớn, một nhiệm vụ rất quan trọng của

Đoàn. Người yêu cầu tổ chức Đoàn phải nghiên cứu tìm ra những hình thức

và phương pháp thích hợp để đoàn kết và tổ chức thanh niên một cách rộng

rãi và vững chắc. Các hình thức và phương pháp đó vừa thu hút rộng rãi thanh

niên tham gia nhưng phải được định hướng vững chắc, nghĩa là có mục tiêu

phấn đấu rõ ràng, có tính ổn định và triển vọng phát triển.

Như vậy, tư tưởng Hồ Chí Minh về thanh niên và công tác thanh niên là

sự tổng kết lý luận và thực tiễn được nâng lên tầm cao qua các thời kỳ cách

mạng, đang và sẽ tiếp tục dẫn dắt chúng ta trên con đường xây dựng, tổ chức

thanh niên thành lực lượng cách mạng, phát huy mọi tiềm năng to lớn của

thanh niên vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh;

vì hạnh phúc, tương lai tương sáng của tuổi trẻ.

1.2.1.2. Tư tưởng Hồ Chí Minh về sự tham gia của Đoàn thanh niên

vào hoạt động quản lý nhà nước

Đoàn thanh niên có nhiệm vụ phải quan tâm, chăm sóc, giáo dục và

quản lý thanh niên đồng thời tiếp sức cách mạng cho thế hệ thanh niên già:

Người dạy: “Thanh niên là người tiếp sức cách mạng cho thế hệ thanh niên

già, đồng thời là người phụ trách dìu dắt thế hệ thanh niên tương lai” [26,

tr315]. Sự phát triển của đất nước, dân tộc trong tương lai nằm trong tay thanh

thiếu nhi do đó vai trò “Dìu dắt thế hệ thanh niên tương lai” là vô cùng quan

trọng, quyết định vận mệnh của dân tộc và vận mệnh của giai cấp công nhân.

Bên cạnh đó, “Thanh niên là người tiếp sức cách mạng cho thế hệ thanh niên

già” phản ánh một tất yếu trong lịch sử không thể tránh khỏi, đó là sự bàn

giao thế hệ. Mỗi thế hệ cách mạng chỉ có thể hoàn thành được nhiệm vụ của

xix

mình trong một chặng đường nhất định. Thế hệ đó tất yếu phải được thế hệ đi

sau tiếp bước và dần dần thay thế.

Công tác thanh niên “Phải liên hệ với lực lượng của chính phủ”, Chủ

tịch Hồ Chí Minh rất coi trọng vai trò của Nhà nước trong công tác thanh

niên. Ngay sau Cách mạng Tháng tám, Người đã chỉ thị thành lập Bộ thanh

niên rồi Nha thanh niên trong Chính phủ để chăm lo công tác thanh niên.

Trong cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, cứu nước, Bác Hồ luôn

nhắc nhở các Bộ, ngành của Chính phủ ban hành những chính sách nhằm giải

quyết các vấn đề thuộc lợi ích chính đáng của thanh niên. Sự tăng cường quản

lý nhà nước về thanh niên luôn luôn cần thiết, đòi hỏi sự tham gia của các cấp

chính quyền, các tổ chức, đặc biệt là của Đoàn thanh niên cộng sản với trách

nhiệm là tổ chức đại diện cho quyền và lợi ích hợp pháp của thanh niên.

1.2.2. Quan điểm của Đảng và Nhà nước Việt Nam về vai trò của cán

bộ Đoàn và Đoàn Thanh niên trong hoạt động quản lý nhà nước

1.2.2.1. Quan điểm của Đảng về vai trò của cán bộ Đoàn và Đoàn

Thanh niên trong hoạt động quản lý nhà nước

Từ khi ra đời cho đến nay, Đảng ta luôn đặt niềm tin vào thanh niên,

phát huy vai trò làm chủ và tiềm năng to lớn của thanh niên, để thanh niên

thực hiện được sứ mệnh lịch sử, đi đầu trong cuộc đấu tranh chiến thắng

nghèo nàn, lạc hậu, xây dựng và bảo vệ đất nước giàu mạnh, xã hội văn minh,

nhân dân có cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc. Để phát huy tiềm năng to lớn

đó, Đảng ta luôn luôn chú ý tới việc giáo dục, bồi dưỡng và rèn luyện thế hệ

thanh niên để hình thành một thế hệ con người mới có lý tưởng cao đẹp, có ý

thức trách nhiệm công dân, có tri thức, có sức khỏe, lao động giỏi, sống có

văn hóa và tình nghĩa, giàu lòng yêu nước và tinh thần quốc tế chân chính. Vì

thế, công tác thanh niên luôn được xác định là nhiệm vụ ưu tiên thực hiện của

Đảng và cả hệ thống chính trị.

Trong quá trình lãnh đạo đất nước, Đảng ta luôn ghi nhận, đề cao vai

trò của thanh niên, đặt trọn niềm tin vào thế hệ trẻ. Lịch sử đã khẳng định vai xx

trò và vị trí của thanh niên, thanh niên là rường cột, là tương lai của đất nước.

Từ khi đổi mới (1986) đến nay, Đảng ta đã ban hành một số nghị quyết

chuyên đề quan trọng về công tác thanh niên: Ngày 9/02/1991, Bộ Chính trị

ban hành Nghị quyết số 25 – NQ/TW về “Đổi mới và tăng cường sự lãnh đạo

của Đảng đối với công tác thanh niên”, nghị quyết có tầm quan trọng đặc

biệt, là điểm khởi đầu cho đường lối đổi mới của Đảng về công tác thanh niên

thời kỳ đổi mới; Năm 1993, Nghị quyết Hội nghị lần thứ 4 Ban Chấp hành

Trung ương Đảng khóa VII được ban hành đã khẳng định “Công tác thanh

niên là vấn đề sống còn của dân tộc, là một trong những nhân tố quyết định

sự thành bại của cách mạng”, đây là bước chuyển biến có tính đột phá, căn

bản trong nhận thức, chủ trương của Đảng đối với công tác thanh niên. Tháng

7/2008, Ban Chấp hành Trung ương Đảng ban hành Nghị quyết số 25 -

NQ/TW về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên

trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá”, Nghị quyết tiếp tục

khẳng định vai trò to lớn và quan trọng của thanh niên đối với tương lai của

dân tộc và tiền đồ của cách mạng Việt Nam: “Thanh niên là rường cột của

nước nhà, chủ nhân tương lai của đất nước…là nhân tố quyết định sự thành

bại của sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, hội nhập quốc tế

và xây dựng chủ nghĩa xã hội”. Điều lệ Đảng Cộng sản Việt Nam (Điều 44)

xác định: “Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh là đội dự bị tin cậy của

Đảng, thường xuyên bổ sung lực lượng trẻ cho Đảng, kế tục sự nghiệp cách

mạng vẻ vang của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh; là lực lượng nòng cốt

trong phong trào thanh niên; là trường học xã hội chủ nghĩa; đại diện quyền

lợi của thanh niên; phụ trách Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh”[18].

Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên thời kỳ

đẩy mạnh CNH, HĐH không chỉ là yêu cầu khách quan của tình hình thanh

niên và yêu cầu phát triển của đất nước, mà còn là yêu cầu chủ quan tự thân

của Đảng với vai trò là lực lượng lãnh đạo xã hội. Phải xây dựng được một

thế hệ thanh niên thời kỳ mới có đạo đức và nhân cách, có tri thức, sức khoẻ xxi

và tư duy năng động, tiếp nối được truyền thống hào hùng của cha anh đi

trước, xứng đáng là những thanh niên ưu tú, vững vàng về chính trị, kiên định

con đường XHCN, có “tâm trong, trí sáng, hoài bão lớn”, góp phần đi đầu

trong thực hiện CNH, HĐH đất nước, là lực lượng hùng hậu, trung thành, kế

tục sự nghiệp của Đảng và dân tộc.

1.2.2.2. Sự tham gia của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh vào hoạt động quản

lý nhà nước

Sự tham gia của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh vào hoạt động quản lý nhà

nước xuất phát từ thực tế khách quan và yêu cầu của nền dân chủ xã hội chủ

nghĩa. Trong tuyên ngôn khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa năm

1945, Hồ Chí Minh khẳng định Nhà nước Việt Nam là nhà nước dân chủ theo

chế độ cộng hòa, điều đó có nghĩa là tất cả các cơ quan quyền lực của nhà

nước đều do dân cử theo hình thức phổ thông đầu phiếu, Quốc hội là cơ quan

quyền lực cao nhất do nhân dân bầu ra. Trong nhà nước Việt Nam, người dân

là người làm chủ, có quyền cao nhất và cái quyền đó được người dân thực

hiện trực tiếp thông qua việc bầu cử, giám sát, bãi nhiệm, miễn nhiệm các cơ

quan dân cử; lập các tổ chức đại diện cho quyền và lợi ích hợp pháp của mình

tham gia quản lý nhà nước và xã hội. Đoàn TNCS Hồ Chí Minh là tổ chức

chính trị - xã hội của thanh niên Việt Nam, có trách nhiệm tham gia quản lý

nhà nước để thanh niên có điều kiện tốt nhất thực hiện quyền dân chủ của

mình.

Sự tham gia của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh vào hoạt động quản lý nhà

nước xuất phát từ thể chế chính trị Nhà nước Việt Nam. Điều 2 Hiến pháp

(2013, sửa đổi) khẳng định: “Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam

là nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của Nhân dân, do Nhân dân, vì

Nhân dân”, Điều 6 Hiến pháp (2013, sửa đổi) “Nhân dân thực hiện quyền lực

nhà nước bằng dân chủ trực tiếp, bằng dân chủ đại diện thông qua Quốc hội,

Hội đồng nhân dân và thông qua các cơ quan khác của Nhà nước”[22]. Điều

đó có nghĩa là nhân dân, trong đó có thanh niên có quyền tham gia xây dựng xxii

Nhà nước, giám sát hoạt động của cơ quan nhà nước và đề xuất với Nhà nước

nhựng vấn đề thuộc về quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Tại điều 28, Hiến

pháp (2013, sửa đổi) “1. Công dân có quyền tham gia quản lý nhà nước và xã

hội, tham gia thảo luận và kiến nghị với cơ quan nhà nước về các vấn đề của

cơ sở, địa phương và cả nước; 2. Nhà nước tạo điều kiện để công dân tham gia

quản lý nhà nước và xã hội; công khai, minh bạch trong việc tiếp nhận, phản

hồi ý kiến, kiến nghị của công dân”[22]. Điều đó cũng có nghĩa là với tư cách

là công dân, thanh niên có quyền tham gia quản lý Nhà nước và xã hội. Thanh

niên thực hiện và phát huy quyền dân chủ của mình thông qua hai hình thức

cơ bản là: dân chủ trực tiếp và dân chủ đại diện.

Dân chủ trực tiếp là mọi thanh niên có quyền tham gia bình đẳng và trực

tiếp vào hoạt động quản lý nhà nước thông qua việc đóng góp ý kiến xây dựng

chính sách, pháp luật và thực hiện chính sách, pháp luật; tham gia giám sát việc

thực hiện chính sách, pháp luật liên quan đến quyền và nghĩa vụ công dân, tham

gia vào việc giải quyết những vấn đề thuộc các lĩnh vực kinh tế, chính trị, văn

hóa, xã hội … theo quy định của Hiến pháp và pháp luật. Dân chủ trực tiếp của

thanh niên còn thể hiện ở quyền làm chủ thông qua các hình thức tự quản.

Trong tính đặc thù của hệ thống chính trị ở Việt Nam, thanh niên còn

tham gia hoạt động quản lý nhà nước thông qua cơ chế dân chủ đại diện, thông

qua tổ chức Đoàn TNCS Hồ Chí Minh. Thông qua hình thức dân chủ đại diện

này, ý chí, nguyện vọng chính đáng của thanh niên được phản ánh đến các cấp,

các ngành để giải quyết. Cũng thông qua đó, phương châm “Dân biết, Dân bàn,

Dân làm, Dân kiểm tra” được thực thi ở cơ sở.

Đoàn TNCS Hồ Chí Minh được Đảng xác định là đội dự bị tin cậy của

Đảng, là tổ chức đại diện cho quyền lợi của thanh niên. Đoàn TNCS Hồ Chí

Minh cũng được Nhà nước xác định trong Hiến pháp là bộ phận của hệ thống

chính trị. Tại điều 9, Hiến pháp (2013, sửa đổi) “Công đoàn Việt Nam, Hội

nông dân Việt Nam, Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh, Hội liên hiệp

phụ nữ Việt Nam, Hội cựu chiến binh Việt Nam là các tổ chức chính trị - xã xxiii

hội được thành lập trên cơ sở tự nguyện, đại diện và bảo vệ quyền, lợi ích

hợp pháp, chính đáng của thành viên, hội viên tổ chức mình; cùng các tổ

chức thành viên khác của Mặt trận phối hợp và thống nhất hành động trong

Mặt trận Tổ quốc Việt Nam”[22]. Như vậy, việc Đoàn TNCS Hồ Chí Minh

tham gia hoạt động quản lý nhà nước không chỉ với tư cách là tổ chức thay

mặt, đại diện cho quyền và lợi ích hợp pháp của thanh niên mà còn với tư

cách là bộ phận của hệ thống chính trị.

1.3. Tham gia vào hoạt động quản lý nhà nước là một trong những

nhiệm vụ quan trọng của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh

Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh là thành viên của hệ thống

chính trị, hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp và Pháp luật của nước Cộng

hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Đoàn phối hợp với các cơ quan Nhà nước,

Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các đoàn thể, tổ chức kinh tế, xã hội, các tập thể

lao động và gia đình chăm lo giáo dục, đào tạo và bảo vệ thanh thiếu nhi; tổ

chức cho đoàn viên, thanh niên tích cực tham gia vào việc quản lý nhà nước

và xã hội. Vì là đại diện cho bộ phận dân số đất nước, mà lại là lực lượng dân

số trẻ, sở hữu nguồn lực lao động dồi dào tạo thành sức mạnh trong tương lai

của đất nước cho nên Đoàn là chỗ dựa vững chắc của Nhà nước trong công

cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ

nghĩa. Đoàn phối hợp với các cơ quan nhà nước, các đoàn thể và các tổ chức

xã hội chăm lo giáo dục, đào tạo và bảo vệ thanh thiếu nhi.

Bản chất của Nhà nước ta là nhà nước Dân chủ, của dân, do dân và vì

dân do đó mọi sự tham gia của mọi tầng lớp nhân dân vào công cuộc xây

dựng và bảo vệ tổ quốc đều là nghĩa vụ và quyền lợi của nhân dân. Do đó, khi

là tổ chức chính trị - xã hội đại diện cho lực lượng thanh niên nước nhà thì

nhu cầu tham gia quản lý nhà nước là nhu cầu chính đáng, cũng là quyền và

nghĩa vụ của Đoàn Thanh niên phải thực hiện trước lực lượng người dân mà

mình đang đại diện. Trong nhiều lứa tuổi của cuộc sống con người, lứa tuổi

thanh niên là lúc con người ta mong muốn được nắm bắt nhiều thông tin, xxiv

được thể hiện, khát khao cống hiến mạnh liệt, và là sự nỗ lực để tạo ra điểm

tựa vững chắc cho tương lai của con người đó. Do đó, nếu Đoàn Thanh niên

Cộng sản Hồ Chí Minh không làm tốt công tác tham gia các hoạt động quản

lý nhà nước để qua đó tạo điều kiện cho thanh niên tham gia các hoạt động

quản lý nhà nước thì đã không thực hiện một trong những nhiệm vụ quan

trong nhất của tổ chức Đoàn, do đó sẽ bị đào thải khỏi vai trò là trường học xã

hội chủ nghĩa của thanh niên Việt Nam, là lực lượng nòng cốt chính trị trong

phong trào thanh niên và trong các tổ chức thanh niên Việt Nam.

Tóm lại, qua các phân tích trên đây, có thể rút ra một số kết luận sau:

Sự tham gia của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh vào hoạt động quản lý Nhà

nước về công tác thanh niên là cần thiết và khách quan, phù hợp với thể chế

chính trị cũng như đặc điểm đặc thù của hệ thống chính trị ở Việt Nam, dựa trên

nền tảng của Chủ nghĩa Mác - Lênin, Tư tưởng Hồ Chí Minh, được Đảng Cộng

sản Việt Nam khẳng định, được Hiến pháp và pháp luật Việt Nam quy định.

Sự tham gia của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh vào hoạt động quản lý nhà

nước là góp phần tích cực chăm lo bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của

thanh niên, thúc đẩy công tác thanh niên của Đảng và Nhà nước, khẳng định

tính ưu việt của thể chế dân chủ xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam và tham gia xây

dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.

Đoàn TNCS Hồ Chí Minh tham gia vào các hoạt động quản lý nhà

nước về công tác thanh niên nói riêng và các mảng công tác khác nói chung là

sự đảm bảo cho tính công bằng trong chính sách, pháp luật và thể chế, góp

phần đa dạng hóa nhiều góc nhìn nhằm giúp cho việc xây dựng chính sách,

pháp luật và thể chế mang tính bao quát và toàn diện hơn.

xxv

1.4. Nội dung tham gia của cán bộ Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ

Chí Minh vào hoạt động quản lý nhà nước

1.4.1. Tham gia tuyên truyền, phổ biến chính sách, pháp luật của

Nhà nước

Công tác tuyên truyền, phổ biến và giáo dục pháp luật luôn có vị trí và

vai trò vô cùng quan trọng trong quá trình xây dựng Nhà nước pháp quyền xã

hội chủ nghĩa hiện nay, là một bộ phận của công tác giáo dục, là trách nhiệm

của toàn bộ hệ thống chính trị, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam

và sự điều phối, tổ chức thực hiện của các cơ quan nhà nước và các tổ chức,

đoàn thể; là khâu then chốt, quan trọng để chủ trương, chính sách của Đảng,

pháp luật của nhà nước thực sự đi vào cuộc sống xã hội, đi vào ý thức, hành

động của từng chủ thể trong xã hội. Đối với tổ chức Đoàn Thanh niên Cộng

sản Hồ Chí Minh, công tác giáo dục pháp luật cho đoàn viên, thanh niên là

một trong những nội dung quan trọng không thể thiếu trong việc bồi dưỡng,

phát triển thanh, thiếu nhi Việt Nam; góp phần thực hiện mục tiêu giáo dục -

đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn diện, có đạo đức, tri thức, sức

khỏe, thẩm mỹ và nghề nghiệp, trung thành với lý tưởng độc lập dân tộc và

chủ nghĩa xã hội; hình thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất và năng lực

của công dân, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Nhìn chung, đại bộ phận thanh niên hiện nay có nhận thức và thái độ

chính trị đúng đắn, nghiêm chỉnh chấp hành pháp luật, kiên quyết chống lại

những biểu hiện sai trái, âm mưu “diễn biến hòa bình”. Tuy nhiên, bên cạnh

đó vẫn còn một bộ phận thanh niên thiếu ý chí phấn đấu, thờ ơ với các hoạt

động chính trị, các vấn đề bức xúc của đời sống xã hội, một bộ phận thanh

niên có tư tưởng sống thực dụng, thiếu nghiêm túc trong thực hiện nghĩa vụ

công dân. Tình trạng thanh niên vi phạm pháp luật, mắc các tệ nạn xã hội

như: ma túy, cờ bạc… có chiều hướng diễn biến rất phức tạp vì tính chất và

thủ đoạn hoạt động ngày càng nghiêm trọng, tinh vi, xảo quyệt… Từ sự phân

tích đặc điểm trên cùng với việc ý thức được trách nhiệm, vai trò của mình, để xxvi

hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình trong giai đoạn mới tổ chức Đoàn TNCS

Hồ Chí Minh cần luôn chủ động nghiên cứu, tìm tòi những mô hình mới góp

phần xây dựng ý thức công dân; đảm bảo mọi chủ trương, chính sách của

Đảng, pháp luật của Nhà nước đều được phổ biến kịp thời, đầy đủ đến toàn

thể đoàn viên thanh niên phố, tạo sự chuyển biến tích cực về nhận thức và ý

thức tôn trọng, chấp hành pháp luật của tuổi trẻ.

Thực tế cho thấy hiện nay việc tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp

luật, tuy đã có nhiều đổi mới song điều kiện phục vụ cho buổi tuyên truyền,

nhất là tuyên truyền trên hội nghị còn những hạn chế nhất định, nhiều nội dung

tuyên truyền, báo cáo viên pháp luật mang tính lý thuyết chưa đưa ra các tình

huống cụ thể để đoàn viên, thanh niên cùng xử lý, thực hành và nhận diện đúng

sai để hiểu vấn đề một cách thấu đáo. Cần thiết đa dạng các hình thức phổ biến,

giáo dục pháp luật, phù hợp với nhu cầu, lứa tuổi, trình độ của đối tượng được

phổ biến, giáo dục pháp luật và truyền thống, phong tục, tập quán tốt đẹp của

dân tộc. Việc tuyên truyền phổ biến giáo dục pháp luật phải được thực hiện kịp

thời, có trọng tâm, có trọng điểm, xác định đối tượng cụ thể và gắn chặt với

nhiệm vụ chính trị, có thể tập trung tuyên truyền theo thời gian hoặc không

gian cụ thể,… Ngoài ra, chủ động lồng ghép việc phổ biến, giáo dục pháp luật

trong các buổi sinh hoạt chủ điểm chi đoàn; tuyên truyền tại tại khu tập trung

đông người. Đồng thời, hiện đại hóa công tác phổ biến, giáo dục pháp luật

thông qua việc ứng dụng công nghệ thông tin. Mặt khác, tăng cường hiệu quả

công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật trong lĩnh vực thông tin và

truyền thông; phát huy kênh thông tin tuyên truyền thường xuyên thông qua

các cơ quan thông tin, … để tạo nên sự tương tác với đoàn viên, thanh niên

trong công tác giáo dục pháp luật, tránh tuyên truyền mang tính áp đặt, nhàm

chán, đơn điệu. Sử dụng mạng xã hội như một công cụ để góp phần nắm bắt

những diễn biến tình hình trong thanh niên, tuyên truyền, phổ biến pháp luật

thông qua các bộ ảnh, các đoạn phim ngắn đánh sâu vào nhận thức của thanh

niên, đây là cách nhanh nhất, ít tốn kém nhưng hiệu quả lại rất cao.

xxvii

Vấn đề tuyên truyền, giáo dục pháp luật, chính trị tư tưởng cho đoàn

viên thanh niên trong giai đoạn mới là nhiệm vụ chính trị quan trọng bật nhất

của tổ chức Đoàn TNCS Hồ Chí Minh do đó lực lượng cán bộ Đoàn có bản

lĩnh chính trị vững vàng, “chịu” tiếp cận gần và nhanh với đoàn viên, thanh

niên là chìa khóa tiên quyết thực hiện tốt nhiệm vụ được giao, xem đó là một

trong những tiêu chí của cuộc vận động “Xây dựng hình mẫu cán bộ Đoàn

Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh” và phong trào “3 trách nhiệm” (Trách

nhiệm với công việc, trách nhiệm với nhân dân, trách nhiệm với chính mình).

1.4.2. Tham gia xây dựng pháp luật và các cơ chế, chính sách của

Nhà nước

Tại điều 28, Hiến pháp (2013, sửa đổi) “1. Công dân có quyền tham

gia quản lý nhà nước và xã hội, tham gia thảo luận và kiến nghị với cơ quan

nhà nước về các vấn đề của cơ sở, địa phương và cả nước; 2. Nhà nước tạo

điều kiện để công dân tham gia quản lý nhà nước và xã hội; công khai, minh

bạch trong việc tiếp nhận, phản hồi ý kiến, kiến nghị của công dân”[22]. Với tư

cách là tổ chức đại diện cho quyền, lợi ích hợp pháp của thanh niên tổ chức

Đoàn TNCS Hồ Chí Minh có trách nhiệm tham gia xây dựng pháp luật và các

cơ chế, chính sách của Nhà nước. Theo đó, nghị quyết liên tịch về ban hành

quy chế phối hợp công tác của Chính phủ và Ban chấp hành Trung ương

Đoàn TNCS Hồ Chí Minh giai đoạn 2017-2022 đã xác định vai trò của Trung

ương Đoàn trong việc phối hợp với các bộ, cơ quan ngang bộ trực thuộc chính

phủ và chính phủ, trong đó có các nội dung quan trọng: Phối hợp, đẩy nhanh

tiến độ sửa đổi, bổ sung Luật Thanh niên 2005 sớm trình Quốc hội xem xét,

ban hành đồng thời nghiên cứu cơ chế, chính sách mới, hoàn thiện hệ thống

cơ chế để khuyến khích thanh niên khởi nghiệp, tạo điều kiện cho thanh niên

phát huy vai trò kiến thiết xã hội, nâng cao vai trò nòng cốt của Đoàn Thanh

niên đây là bước tiếp hết sức quan trọng, tạo hành lang pháp lý vững chắc cho

các hoạt động của thanh niên cũng như của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ

Chí Minh; Thông qua các cơ chế chính sách, cụ thể hóa thành hành động để xxviii

thúc đẩy tinh thần xung kích của thanh niên trong tham gia cải cách hành

chính nhà nước, xây dựng công sở văn minh – hiện đại góp phần xây dựng

Chính phủ liêm chính, kiến tạo, hành động, phục vụ người dân và doanh

nghiệp; Song song với việc tạo điều kiện và khuyến khích cho thanh niên,

Đoàn Thanh niên các cấp phát huy trò nòng cốt của mình, Chính phủ đề nghị

Trung ương Đoàn tham gia nghiên cứu, đề xuất hoặc góp ý xây dựng, sửa đổi

bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật, chế độ, chính sách cho thanh niên

và công tác thanh niên đồng thời chỉ đạo UBND các cấp phối hợp với các cấp

bộ Đoàn tích cực tham gia vào việc xây dựng các chương trình, kế hoạch phát

triển công tác thanh niên; Tạo điều kiện cho các cấp bộ Đoàn tham gia kiểm

tra, giám sát, phản biện xã hội đối với các hoạt động hành chính, nhà nước

của Chính phủ, các bộ, ngành, UBND các cấp, phát huy mạnh mẽ vai trò này

của Đoàn thanh niên tức là phát huy vai trò làm chủ của nhân dân vì thanh

niên là một bộ phận quan trọng trong xã hội.

Cán bộ Đoàn khi tham gia vào công tác xây dựng pháp luật, chính sách

cần phải là người am hiểu, thấu tình đạt lý, có cách nhìn khách quan nhất, có

tư duy đi trước thời đại. Trong công tác xây dựng chính sách, pháp luật là

việc của một nhóm người trực tiếp thực hiện nhưng khi thông qua thì nó sẽ

tác động đến nhiều đối tượng mà nó tác động một cách trực tiếp hoặc gián

tiếp, trong thời gian dài do đó chắc chắn sẽ bị chi phối bởi tư duy lợi ích hoặc

không thì sự phiến diện có thể ưu ái cho một nhóm đối tượng nào đó. Do vậy,

khi tham gia góp ý pháp luật, xây dựng cơ chế, chính sách từ trung ương đến

địa phương cần luôn luôn đề cao lợi ích của tổ chức mà mình đang đại diện

đó là Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, trong đó có các nhóm đối tượng thanh niên,

thiếu niên và nhi đồng, hơn hết là lợi ích của quốc gia, dân tộc nhằm góp phần

xây dựng và phát triển đất nước. Ngoài ra, người cán bộ Đoàn là người trẻ

luôn luôn biết cập nhật kiến thức, những sự vận động của xã hội, học tập

những điều tiến bộ trong cơ chế, chính sách, pháp luật của những nơi khác

xxix

nhằm kịp thời tham mưu các cấp ủy đảng, chính quyền có sự điều chỉnh nhằm

phù hợp với xu thế mới.

1.4.3. Tham gia xây dựng tổ chức bộ máy nhà nước và đội ngũ cán

bộ, công chức

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng dạy “Cán bộ là cái gốc của

mọi việc”, “Công việc thành công hay thất bại đều do cán bộ tốt hay kém”.

Thực hiện lời dạy của Người, trong những năm qua Đảng và Nhà nước ta

luôn chú trọng tới công tác tổ chức cán bộ, coi đây là khâu quan trọng nhất

trong việc thiết kế cơ cấu bộ máy, cơ chế vận hành của các tổ chức Đảng và

chính quyền, đoàn thể và các tổ chức chính trị - xã hội. Đảng ta luôn thấm

nhuần quan điểm “Đảng lãnh đạo thông qua công tác cán bộ”, cán bộ là

nhân tố quyết định sự thành bại của cách mạng, gắn liền với vận mệnh của

Đảng, của đất nước và chế độ, là khâu then chốt trong công tác xây dựng

Đảng. Bởi vậy, để nâng cao chất lượng của hệ thống chính trị xây dựng đội

ngũ cán bộ đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ cách mạng trong thời kỳ mới, nhất thiết

nhiệm vụ nâng cao phẩm chất, năng lực đội ngũ cán bộ tổ chức phải được đặt

lên hàng đầu.

Một trong năm mục tiêu quan trọng của Chương trình tổng thể cải cách

hành chính nhà nước giai đoạn 2011-2020 là: “Xây dựng đội ngũ cán bộ, công

chức, viên chức có đủ phẩm chất, năng lực và trình độ, đáp ứng yêu cầu phục vụ

nhân dân và sự phát triển của đất nước”[13]; Đề án đẩy mạnh cải cách chế độ

công vụ, công chức cũng xác định mục tiêu: xây dựng một nền công vụ “chuyên

nghiệp, trách nhiệm, năng động, minh bạch, hiệu quả”. Tổ chức Đoàn TNCS

Hồ Chí Minh, là lực lượng nòng cốt trong phong trào thanh niên, là trường học

xã hội chủ nghĩa, cán bộ Đoàn cần phải là những người tiên phong trong công

cuộc đổi mới, cần có thái độ tích cực trong học tập và nâng cao trình độ để đáp

ứng yêu cầu nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, tiếp tục trau dồi bản

lĩnh chính trị, đạo đức cách mạng nhằm luôn kiên định với mục tiêu của Đảng,

Bác Hồ và nhân dân đã chọn, ra sức bảo vệ Đảng, chính quyền, bảo vệ chế độ xã xxx

hội chủ nghĩa; Là những người trẻ, cần phải tiếp cận nhanh với sự biến chuyển

và vận động của xã hội, tích cực tham gia xây dựng chính phủ điện tử, sự phát

triển của thời đại khoa học công nghệ 4.0.

1.4.4. Tham gia vào các lĩnh vực hoạt động phát triển kinh tế - xã hội

của đất nước và của địa phương

Để thanh niên tham gia các hoạt động kinh tế - xã hội một cách chủ

động, tự giác, Đoàn tham gia phát động các phong trào thi đua trong lao đông

sản xuất, trong học tập, nghiên cứu, xung kích đi đầu trên các lĩnh vực hoạt

động kinh tế, đặc biệt là trong các ngành, nghề mới, các ngành mũi nhọn và

công nghệ cao và các địa bàn vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo.

Căn cứ vào các kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của cả nước và các

địa phương, Đoàn có kế hoạch hoạt động cụ thể để một mặt phát huy tính

sáng tạo của thanh niên, mặt khác có sự hỗ trợ cụ thể, thiết thực như: hỗ trợ

cho thanh niên về khoa học, công nghệ, cách thức làm ăn, tín chấp vay vốn

sản xuất… Đoàn Thanh niên không những giúp thành viên trong tổ chức

Đoàn, Hội tham gia phát triển kinh tế, mà còn tác động tích cực đến đông đảo

các lực lượng thanh niên thông qua các phong trào thanh niên làm kinh tế giỏi

trên phạm vi cả nước. Với mỗi đối tượng thanh niên, Đoàn tham gia với chính

quyền địa phương hoặc lãnh đạo Bộ, ngành, cơ quan, đơn vị có các nội dung,

hình thức vận động khác nhau:

Trong thanh niên nông thôn: hoạt động của Đoàn Thanh niên chủ yếu

hướng vào tham gia xóa đói, giảm nghèo, hỗ trợ vốn, chuyển giao tiến bộ kỹ

thuật, công nghệ, đặc biệt là công nghệ sinh học vào nông nghiệp, nông thôn,

phát triển các mô hình câu lạc bộ khuyến nông, hợp tác xã thanh niên, câu lạc

bộ khoa học kỹ thuật trẻ, hướng dẫn các cơ sở Đoàn đảm nhận các công trình

thanh niên, tổ chức các hoạt động tình nguyện tham gia cùng ngành công

nghiệp và chính quyền huyện, xã phòng chống thiên tai, lụt bão, cứu trợ, cứu

nạn, bảo vệ môi trường sinh thái…

xxxi

Trong thanh niên công nhân, công chức, viên chức: Đoàn Thanh niên

tham gia qua việc đẩy mạnh phong trào thi đua tay nghề giỏi, phong trào “3

trách nhiệm”… với mục đích giúp đoàn viên thanh niên nâng cao trình độ tay

nghề, chuyên môn, nghiệp vụ để tăng năng suất lao động, tiết kiệm vật tư, hạ

giá thành sản phẩm, đẩy mạnh các hoạt động nghiên cứu phát huy sáng kiến,

cải tiến khoa học kỹ thuật, hướng dẫn đảm nhận các công trình thanh niên.

Trong thanh niên lực lượng vũ trang: Đoàn Thanh niên vận động và cổ

vũ các đơn vị kinh tế quốc phòng, các doanh nghiệp, các đơn vị quân đội tích

cực hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, có những đóng góp quan trọng trong

sản xuất, bảo quản, giữ gìn vũ khí, trang thiết bị kỹ thuật của quân đội, tham

gia phát triển kinh tế - xã hội địa phương nơi đóng quân và các khu vực, địa

bàn khó khăn. Triển khai nhiều giải pháp góp phần xây dựng phong trào, tổ

chức các hoạt động tạo môi trường cổ vũ, phát huy tinh thần sáng tạo của

đoàn viên, thanh niên như phong trào “Thanh niên quân đội tiến quân vào

khoa học và công nghệ” và chương trình “Tuổi trẻ công an nhân dân tiến

quân vào khoa học công nghệ”.

Trong doanh nghiệp trẻ: Đoàn tham gia tạo môi trường, khuyến khích

hình thành đội ngũ doanh nhân trẻ, khuyến khích thanh niên tham gia sản xuất

kinh doanh, làm giàu, tích cực hỗ trợ các ý tưởng khởi nghiệp, tổ chức nhiều giải

thưởng và các hoạt động gặp gỡ tôn vinh doanh nghiệp trẻ tiêu biểu hàng năm.

1.4.5. Tham gia kiểm tra, giám sát hoạt động của các cơ quan nhà

nước và đội ngũ cán bộ, công chức nhà nước

Thực hiện quyết định 217-QĐ/TW ngày 12/12/2013 của Bộ Chính trị

“về việc ban hành quy chế giám sát và phản biện xã hội của Mặt trận Tổ

quốc và các đoàn thể chính trị xã hội”. Theo đó, các đoàn thể chính trị - xã

hội chủ trì giám sát việc thực hiện các chủ trương, đường lối của Đảng, chính

sách, pháp luật của Nhà nước (trừ những vấn đề thuộc bí mật quốc gia) đồng

thời chủ trì phản biện xã hội đối với các văn bản dự thảo về chủ trương,

đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước có liên quan trực xxxii

tiếp đến quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của đoàn viên, hội viên, chức

năng, nhiệm vụ của đoàn thể mình; phối hợp với Mặt trận Tổ quốc Việt Nam

thực hiện nhiệm vụ giám sát đối với những nội dung có liên quan. Đối tượng

giám sát là các cơ quan, tổ chức từ Trung ương đến cơ sở, và cá nhân là các

cán bộ, đảng viên, đại biểu dân cử, công chức, viên chức nhà nước.

Việc thực hiện trách nhiệm giám sát và phản biện xã hội của Mật trận

và các Hội, Đoàn thể nhằm mục đích và tính chất sau:

Giám sát nhằm góp phần xây dựng và thực hiện đúng các chủ trương,

đường lối của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước, các chương trình

kinh tế, văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh và đối ngoại; kịp thời phát hiện

những sai sót, khuyết điểm, yếu kém và kiến nghị sửa đổi, bổ sung các chính

sách cho phù hợp; phát hiện, phổ biến những nhân tố mới, những mặt tích

cực; phát huy quyền làm chủ của nhân dân, góp phần xây dựng Đảng, Nhà

nước trong sạch, vững mạnh.

Phản biện xã hội nhằm phát hiện những nội dung còn thiếu, chưa sát,

chưa đúng, chưa phù hợp trong các văn bản dự thảo của các cơ quan Đảng,

Nhà nước; kiến nghị những nội dung thiết thực, góp phần bảo đảm tính đúng

đắn, phù hợp với thực tiễn đời sống xã hội và tính hiệu quả trong việc hoạch

định chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước;

bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của nhân dân; phát huy dân chủ, tăng

cường đồng thuận xã hội.

Giám sát và phản biện xã hội mang tính nhân dân, tính dân chủ xã hội

chủ nghĩa, tính xây dựng, tính khoa học và thực tiễn.

Đúng như phương châm mà Đảng ta đã xác định: Đảng lãnh đạo, Nhà

nước quản lý và nhân dân làm chủ nhằm xây dựng nhà nước pháp quyền xã

hội chủ nghĩa Việt Nam của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân chính là thể

hiện tư tưởng “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra”. Tại Đại hội lần thứ

XII, Đảng ta chỉ rõ: “Tiếp tục phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa bảo đảm tất

cả quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân. Dân chủ phải được thực hiện đầy xxxiii

đủ, nghiêm túc trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội. Bảo đảm để nhân

dân tham gia ở tất cả các khâu của quá trình đưa ra những quyết định liên

quan đến lợi ích cuộc sống của nhân dân”[19, tr38].

Tuy nhiên, “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra” xét theo tổng

thể quy trình quản lý hay trong từng công đoạn cũng có nhiều vấn đề đặt ra.

Hiện nay, quyền của nhân dân còn bị hạn chế, trách nhiệm của Nhà nước, của

Đảng chưa cao, trên một số mặt, một số lĩnh vực “nhân dân chưa được

hưởng thụ đầy đủ, công bằng”. Điều này là trách nhiệm của toàn hệ thống

chính trị trong việc thực hiện nghiêm túc tính “dân chủ” trong điều hành,

lãnh đạo chỉ đạo của Đảng, tổ chức thực thi các chính sách của Nhà nước, và

đó cũng làm trách nhiệm trong việc thiếu phát huy tinh thần dân chủ trong các

bộ phận nhân dân là Đoàn viên, Hội viên mà các Hội, Đoàn thể chính trị xã

hội đang đại diện.

Ngoài việc cần được tiếp cận thông thực hiện nhiệm vụ giám sát và

phản biện xã hội. Đoàn TNCS Hồ Chí Minh cần thể hiện rõ hơn nữa vai trò

của mình trong việc khơi dậy quyền làm chủ của Đoàn viên, Thanh niên, cần

tổ chức nhiều diễn đàn, nhiều kênh thông tin để tiếp cận và truyền tải những ý

kến của thanh niên đến với các cơ quan chức năng, nêu lên tiếng nói của lớp

trẻ trong công cuộc dưng xây đất nước. Muốn thế, mỗi cán bộ Đoàn phải là

người tổng hợp truyền đạt thông tin từ Đoàn viên, Thanh niên lên cấp trên

cũng như là phản ánh một cách trung thực những ý kiến chính đáng với Đảng

ủy, UBND cùng cấp đồng thời có trách nhiệm kiểm tra, giám sát tiến độ triển

khai thực hiện để trả lời cho Đoàn viên, Thanh niên biết, muốn thế cán bộ

Đoàn phải được trau dồi bản lĩnh, có chính kiến, mạnh dạn đưa ra những ý

kiến của cá nhân hoặc của Đoàn viên, Thanh niên nhờ mình gửi gắm đến cơ

quan chức năng, đồng thời cấp ủy cần tạo điều kiện một cách thực sự, khuyến

khích những ý kiến nhiều chiều để qua đó nhận xét, sàng lọc và sữa chữa

nhằm phát triển đơn vị, địa phương.

xxxiv

1.5. Các yếu tố bảo đảm sự tham gia của Đoàn Thanh niên Cộng

sản Hồ Chí Minh vào hoạt động quản lý nhà nước