Luận văn Thạc sĩ Xã hội học: Người có uy tín trên Báo Dân tộc và Phát triển (Nghiên cứu trên trang báo Dân tộc và Phát triển online)

Chia sẻ: Hoa Anh đào | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:105

Thêm vào BST

Báo xấu

46
lượt xem 13
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích của luận văn là mô tả chân dung, vai trò của người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số trên báo Dân tộc và phát triển online, từ đó thấy được những vai trò của người có uy tín đối với cộng đồng dân tộc thiểu số.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Xã hội học: Người có uy tín trên Báo Dân tộc và Phát triển (Nghiên cứu trên trang báo Dân tộc và Phát triển online)

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG ĐOÀN PHƯƠNG NGHĨA HIỆP NGƯỜI CÓ UY TÍN TRÊN BÁO DÂN TỘC VÀ PHÁT TRIỂN (Nghiên cứu trên trang báo Dân tộc và Phát triển online) LUẬN VĂN THẠC SĨ XÃ HỘI HỌC Mã số: 831 03 01 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. DƯƠNG THỊ THANH XUÂN HÀ NỘI, NĂM 2021
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan, luận văn “Người có uy tín trên Báo Dân tộc và Phát triển” (Nghiên cứu trên trang báo Dân tộc và Phát triển online) là công trình nghiên cứu độc lập do tác giả thực hiện dưới sự hướng dẫn của TS. Dương Thị Thanh Xuân. Đồng thời, các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực, rõ ràng và có nguồn gốc cụ thể. Kết quả nghiên cứu được trình bày trong luận văn chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tôi xin chịu trách nhiệm về toàn bộ nội dung của luận văn thạc sĩ. Tác giả Phương Nghĩa Hiệp
LỜI CẢM ƠN Trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu, tôi đã nhận được rất nhiều sự quan tâm giúp đỡ, động viên vô cùng quý báu thầy cô trong Khoa Xã hội học và Khoa Sau Đại học trường Đại học Công đoàn, bạn bè đồng nghiệp và tổ chức, cá nhân để tôi hoàn thành luận văn này. Trước hết, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất đến thầy giáo – Tiến sĩ Dương Thị Thanh Xuân. người đã tận tâm hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Tôi xin gửi lời cảm ơn đến Ban lãnh đạo và những đồng nghiệp tại Báo Dân tộc và phát triển online đã giúp đỡ tạo điều kiện cho tôi nghiên cứu thu thập thông tin và số liệu để tôi hoàn thành luận văn. Tôi muốn dành lời cảm ơn sâu sắc nhất đến gia đình tôi, bạn bè tôi đã động viên và giúp đỡ tôi để tôi có thêm nhiều động lực để hoàn thành khóa luận tốt nghiệp. Trong quá trình nghiên cứu, do trình độ bản thân còn hạn chế, không tránh khỏi những thiếu sót, tôi rất mong nhận được sự quan tâm, chia sẻ cũng như những đóng góp quý báu của mọi người để cho luận văn của tôi được hoàn thiện. Tôi xin chân thành cảm ơn!
MỤC LỤC Lời cam đoan Lời cảm ơn Mục lục Danh mục các chữ viết tắt Danh mục bảng, hộp MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài .......................................................................................... 1 2. Tổng quan đề tài nghiên cứu......................................................................... 2 3. Ý nghĩa khoa học và ý nghĩa tiễn.................................................................. 5 4. Đối tượng, khách thể, phạm vi nghiên cứu ................................................... 5 5. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................ 6 6. Phương pháp nghiên cứu .............................................................................. 6 7. Câu hỏi và giả thuyết nghiên cứu ................................................................. 7 8. Khung lý thuyết ............................................................................................ 8 9. Kết cấu luận văn ........................................................................................... 9 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ NGƯỜI CÓ UY TÍN ................................. 10 1.1. Một số vấn đề cơ bản liên quan đến người có uy tín ........................... 10 1.1.1. Khái niệm người có uy tín .................................................................... 10 1.1.2. Tiêu chí lựa chọn, đối tượng lựa chọn và điều kiện bình chọn người có uy tín .............................................................................................................. 12 1.1.3. Chính sách của Đảng và Nhà nước đối với người có uy tín................... 13 1.1.4. Căn cứ pháp lý liên quan đến người có uy tín ....................................... 17 1.2. Các lý thuyết vận dụng trong đề tài ..................................................... 18 1.2.1. Lý thuyết vai trò ................................................................................... 18 1.2.2. Lý thuyết truyền thông ......................................................................... 20 1.3. Khái quát về báo Dân tộc và phát triển................................................ 24 1.3.1. Vị trí, chức năng ................................................................................... 24 1.3.2. Nhiệm vụ và quyền hạn ........................................................................ 24
1.3.3. Cơ cấu tổ chức ...................................................................................... 25 Tiểu kết chương 1 ......................................................................................... 27 Chương 2. THỰC TRẠNG VAI TRÒ NGƯỜI CÓ UY TÍN TRÊN BÁO DÂN TỘC VÀ PHÁT TRIỂN ONLINE................................................................... 28 2.1. Khái quát chung về vùng dân tộc thiểu số ........................................... 28 2.2. Đặc điểm các bài viết về người có uy tín trên báo Dân tộc và Phát triển online .................................................................................................... 31 2.2.1. Số lượng, nội dung bài viết ................................................................... 31 2.2.2. Cơ cấu nhân khẩu học của người có uy tín trong các bài viết ................ 37 2.3. Vai trò của người có uy tín trên báo Dân tộc và Phát triển online ..... 47 2.3.1. Vai trò dân vận – dân nguyện ............................................................... 47 2.3.2. Vai trò phát triển kinh tế ....................................................................... 56 2.3.3. Vai trò bảo tồn, phát huy văn hóa – giáo dục ........................................ 62 2.3.4. Vai trò xây dựng kết cấu hạ tầng địa phương ........................................ 66 2.3.5. Vai trò đảm bảo trật tự xã hội – an ninh quốc phòng ............................ 68 2.3.6. Hiệu quả vai trò của người có uy tín đối với cộng đồng ........................ 72 2.3.7. Hạn chế và những nguyên nhân ............................................................ 74 Tiểu kết chương 2 ......................................................................................... 77 Chương 3. GIẢI PHÁP PHÁT HUY VAI TRÒ CỦA NGƯỜI CÓ UY TÍN TRONG CỘNG ĐÔNG DÂN TỘC THIỂU SỐ............................................... 78 3.1. Giải pháp về nâng cao nhận thức của cộng đồng về vai trò của người có uy tín thông qua công tác tuyên truyền vận động .................................. 78 3.2. Phân cấp quản lý và phối hợp giữa chính quyền và Người có uy tín ..... 81 3.3. Tổ chức bồi dưỡng kiến thức và nâng cao năng lực cho người có uy tín .................................................................................................................. 86 3.4. Thực hiện chế độ chính sách đối với người có uy tín ........................... 89 Tiểu kết chương 3 ......................................................................................... 91 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................... 92 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..........................................................................95
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT DTTS Dân tộc thiểu số KT – XH Kinh tế xã hội KHCN Khoa học công nghệ MTTQ Mặt trận tổ quốc NCUT Người có uy tín
DANH MỤC BẢNG, HỘP Bảng 2.1. Số lượng các bài viết trên báo Dân tộc và phát triển online ............ 31 Bảng 2.2. Nội dung bài viết về người có uy tín trên báo dân tộc trong 6 tháng qua phân theo chủ thể ..................................................................... 35 Bảng 2.3. Khu vực của người có uy tín trong bài viết ..................................... 38 Bảng 2.4. Giới tính của các nhân vật trong bài viết ........................................ 39 Bảng 2.5. Độ tuổi của người có uy tín trong các bài viết ................................ 43 Bảng 2.6. Đặc điểm cá nhân của người có uy tín ............................................ 45 Bảng 2.7. Vai trò nêu gương, tuyên truyền, lắng nghe ý kiến người dân của người có uy tín ................................................................................ 47 Bảng 2.8. Vai trò phát triển kết cấu hạ tầng nông thôn của người có uy tín ... 50 Bảng 2.9. Vai trò phát triển kinh tế tại địa phương của người có uy tín .......... 57 Bảng 2.10. Vai trò trong phát triển văn hóa xã hội, đảm bảo vệ sinh môi trường ............................................................................................. 63 Bảng 2.11. Vai trò trong đảm bảo an ninh – quốc phòng ................................ 68
DANH MỤC BẢNG, HỘP Hộp 2.1. Các bài viết có nội dung về tập thể người có uy tín .......................... 36 Hộp 2.2. Các bài viết có nội dung về cá nhân người có uy tín ........................ 36 Hộp 2.3. Dẫn chứng về khu vực của người có uy tín trong bài viết ................ 39 Hộp 2.4. Dẫn chứng về giới tính của các nhân vật trong bài viết .................... 40 Hộp 2.5. Dẫn chứng về độ tuổi của các nhân vật trong bài viết ...................... 44 Hộp 2.6. Dẫn chứng về chức sắc của người có uy tín trích từ các bài báo....... 46 Hộp 2.7. Vai trò nêu gương của người có uy tín trong bài viết ....................... 48 Hộp 2.8. Vai trò tuyên truyền chủ trương, chính sách Dân vận của người có uy tín được trích từ các bài viết ....................................................... 49 Hộp 2.9. Vai trò vận động hiến đất của người có uy tín được trích từ các bài viết.................................................................................................. 51 Hộp 2.10. Vai trò vận động nhân dân đóng góp nguyên vật liệu của người có uy tín được trích từ các bài viết ....................................................... 52 Hộp 2.12. Vai trò hiến đất của người có uy tín được trích từ các bài viết ....... 54 Hộp 2.11. Vai trò vận động góp ngày công của người có uy tín được trích từ các bài viết...................................................................................... 53 Hộp 2.13. Vai trò dân nguyện của người có uy tín được trích từ các bài viết .......... 55 Hộp 2.14. Vai trò phổ biến kiến thức phát triển kinh tế của người có uy tín .. 57 Hộp 2.15. Vai trò phát triển kinh tế trong thử nghiệm của người có uy tín được trích từ các bài viết................................................................. 59 Hộp 2.16. Vai trò phát triển kinh tế trong trợ giúp nguồn lực của người có uy tín được trích từ các bài viết ........................................................... 60 Hộp 2.17. Vai trò phát triển kinh tế trong chuyên giao khoa học kỹ thuật của người có uy tín được trích từ các bài viết ........................................ 61 Hộp 2.18. Vai trò của người có uy tín trong bảo tồn giá trị truyền thống trích từ các bài viết ................................................................................. 63 Hộp 2.19. Vai trò của người có uy tín trong việc xóa bỏ phong tục lạc hậu được trích từ các bài viết................................................................. 65
Hộp 2.20. Vai trò của người có uy tín trong vấn đề vệ sinh môi trường được trích từ các bài viết ......................................................................... 66 Hộp 2.21. Vai trò xây dựng kết cấu hạ tầng địa phương của người có uy tín được trích từ các bài viết ................................................................. 67 Hộp 2.22. Vai trò hòa giải của người có uy tín trích từ các bài viết ................ 69 Hộp 2.23. Vai trò chống phá các thế lực thù địch của người có uy tín trích từ các bài viết ...................................................................................... 70 Hộp 2.24. Vai trò phòng chống ma túy của người có uy tín trích từ các bài viết.................................................................................................. 71 Hộp 2.25. Vai trò chống di cư trái phép của người có uy tín trích từ các bài viết.................................................................................................. 72
1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong những năm qua, cùng với sự phát triển của nền kinh tế - văn hóa - xã hội, hệ thống báo chí trong cả nước cũng không ngừng đổi mới, năng động, sáng tạo và phát triển hơn trong tác nghiệp. Báo chí ngày càng bám sát hiện thực xã hội, thông tin nhanh chóng các tin tức sự kiện, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước tới quần chúng nhân dân, góp phần củng cố, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Báo chí đang ngày càng phát triển và hoàn thiện hơn, khẳng định vai trò ngày càng quan trọng trong đời sống xã hội. Báo chí là chủ thể phản ánh đời sống xã hội, khơi nguồn, tạo ra dư luận xã hội. Báo chí có vai trò không thể thay thế trong định hướng dư luận xã hội, đó là sự tập trung nỗ lực nhận thức xã hội vào việc nhận thức một vấn đề hoặc thực hiện một hoạt động xã hội nào đó. Không chỉ là những hoạt động của Đảng và Nhà nước, của những người nổi tiếng, báo chí đi sâu vào đời sống của từng bộ phận dân cư, trong đó có cả đồng bào dân tộc thiểu số. Theo thống kê, người dân tộc thiểu số ở Việt Nam chiếm 53/54 dân tộc, với dân số trên 13 triệu người, sống ở 51 tỉnh, thành phố trên địa bàn cả nước [8]. Trong những năm qua, Đảng và Nhà nước đã thực hiện nhiều chính sách phát triển toàn diện, tạo điều kiện để các dân tộc thiểu số có ý thức vươn lên, không cam chịu đói nghèo, phát huy nội lực, quyết tâm xây dựng quê hương giàu đẹp. Nhiều chương trình đầu tư vào vùng dân tộc thiểu số đã thực hiện có hiệu quả; cơ sở hạ tầng từng bước được hoàn thiện; đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân được nâng lên. Vùng dân tộc thiểu số và miền núi thay đổi rõ nét, tỷ lệ hộ nghèo giảm từ 35% năm 2011 xuống còn 16,8% [17]. Dưới sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước, các cấp ủy, chính quyền địa phương, MTTQ và các tổ chức thành viên từ Trung ương đến cấp cơ sở đã có nhiều chủ trương, chính sách mới, nhiều văn bản hướng dẫn đã được thực hiện và phát huy vai trò của người có uy tín, những cố gắng, nỗ lực của
2 34.031 “người có uy tín” [6] từ các khu dân có đông đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống trên địa bàn cả nước đã được ghi nhận. Nhằm nâng cao vai trò Người có uy tín trong cộng đồng Dân tộc thiểu số cũng như biểu dương những tấm gương tiêu biểu, kết quả thực hiện chính sách và phát huy vai trò của người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số, Báo Dân tộc và Phát triển đã thành lập chuyên trang về “Người có uy tín”. Chuyên trang viết về các chính sách hỗ trợ, ưu tiên của Đảng, Nhà nước đối với đồng bào dân tộc, với người có uy tín trong đồng bào dân tộc, đồng thời khẳng định “Người uy tín ở cộng đồng dân cư và trong đồng bào các dân tộc thiểu số là những cánh tay đắc lực đối với hoạt động của MTTQ Việt Nam và các tổ chức thành viên trong việc tuyên truyền các chủ trương, đường lối. chính sách của Đảng, Nhà nước đến với đồng bào”[2]. Nhằm làm rõ, chân dung, vai trò của “người có uy tín” thông qua Báo Dân tộc và Phát triển online, tôi lựa chọn đề tài “Người có uy tín trên Báo Dân tộc và Phát triển” (Nghiên cứu trên trang báo Dân tộc và phát triển online) làm đề tài luận văn thạc sĩ xã hội học của mình. 2. Tổng quan đề tài nghiên cứu Bùi Văn Đạo (2015), “Vai trò của một số nhóm xã hội của các dân tộc tại chỗ trong phát triển bền vững Tây Nguyên”, Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Nhà nước. Đề tài đã làm sáng tỏ một số cơ sở lý thuyết và thực tiễn cho nghiên cứu vai trò của các nhóm xã hội đặc thù ở các dân tộc thiểu số Tây Nguyên nói riêng và dân tộc thiểu số nói chung, làm rõ thực trạng vai trò tích cực và tiêu cực của ba nhóm xã hội đặc thù: Già làng, trí thức và phụ nữ các dân tộc thiểu số tại chỗ trong phát triển bền vững vùng Tây Nguyên. Từ đó đúc rút một số bài học kinh nghiệm, đề xuất một số quan điểm, kiến nghị và giải pháp nhằm kế thừa, phát huy vai trò của ba nhóm xã hội già làng, trí thức và phụ nữ các dân tộc thiểu số tại chỗ trong phát triển bền vững Tây Nguyên. Phan Hữu Dật, (2000), “Một số giải pháp nhằm phát huy vai trò của già làng, trưởng bản trong việc thực hiện chính sách dân tộc của Đảng và Nhà
3 nước”, Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Nhà nước. Đề tài có một số điểm nổi bật như: Một số vấn đề lý luận liên quan đến già làng, trưởng bản. Già làng, trưởng bản nước ta qua các thời kỳ cách mạng. Nêu hệ thống các giải pháp để phát huy vai trò của họ trong việc thực hiện chính sách của Đảng và Nhà nước ta hiện nay. Trần Quang Phương (2017), “Phát huy vai trò của đồng bào các dân tộc thiểu số trong xây dựng tiềm lực quốc phòng trên địa bàn Tây Nguyên”, Tạp chí Quốc phòng toàn dân. Bài viết chỉ ra xây dựng tiềm lực quốc phòng trên địa bàn Tây Nguyên là khâu chuẩn bị trước mọi mặt về vật chất và tinh thần, nhằm mục tiêu giữ vững hòa bình, ổn định, ngăn ngừa mọi âm mưu, hành động bạo loạn, gây chiến của các thế lực thù địch; sẵn sàng đập tan và đánh thắng trong mọi tình huống, bảo vệ địa bàn chiến lược, góp phần bảo vệ vững chắc Tổ quốc. Vì thế, cần phát huy vai trò của đồng bào các dân tộc trên địa bàn, trong đó có đồng bào dân tộc thiểu số. Đào Sơn Hải, Doãn Văn Trí (2016), “Phát huy vai trò của người có uy tín vùng dân tộc thiểu số ở nước ta hiện nay”, Tạp chí Nghiên cứu dân tộc. Bài viết chỉ ra người có uy tín là người ở trong cộng đồng hoặc có mối liên hệ với đồng bào dân tộc, có uy tín, ảnh hưởng nhất định với một bộ phận người dân tộc thiểu số trong một khu vực nhất định. Những người có uy tín thường được đồng bào dân tộc tìm đến bày tỏ tâm tư, nguyện vọng, tham khảo ý kiến đối với những vấn đề người dân đang vướng mắc, chưa tìm được hướng giải quyết. Trong những năm qua, người có uy tín ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số đã phát huy vai trò trong cộng đồng, trực tiếp góp phần phát triển kinh tế xã hội ở địa phương đạt được những thành tựu nhất định. Đỗ Thị Thanh Thủy (2018), “Một số kinh nghiệm về phát huy vai trò của người có uy tín trong đồng bào các dân tộc tỉnh Hà Giang”, Tạp chí mặt trận. Bài viết chỉ ra tỉnh Hà Giang có 1.966 người có uy tín, thuộc 18 dân tộc. Thông qua các hoạt động thực tế, những người có uy tín luôn là chỗ dựa tin cậy của Đảng, chính quyền và nhân dân trên mọi lĩnh vực, là nhân tố tích cực,
4 chủ đạo trong công tác tuyên truyền, vận động đồng bào dân tộc thiểu số tham gia vào các lĩnh vực phát triển kinh tế - xã hội, xóa đói, giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới, giữ vững ổn định an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội. Đồng thời đưa ra một số bài học kinh nghiệm nhằm phát huy vai trò của người có uy tín như: (1) Công tác vận động phát huy vai trò người có uy tín phải được tiến hành thường xuyên, phối hợp chặt chẽ với các tổ chức, đơn vị; (2) Cần phát huy năng lực sở trường của người có uy tín trong công tác vận động quần chúng; cần phát huy được vai trò, vị trí ảnh hưởng của người uy tín trong từng vùng, từng dân tộc, từng dòng họ để có phương pháp tranh thủ, sử dụng phù hợp; (3) Công tác vận động người có uy tín phải được kết hợp giữa vận động cá biệt và vận động rộng rãi. Đối với những người có uy tín mà hoạt động kém hiệu quả, cần phải kịp thời nắm bắt tâm tư, tình cảm, những khúc mắc trong cuộc sống và không được xa lánh họ, mà phải thường xuyên gặp gỡ, tác động để chuyển hóa tư tưởng; (4) Cần tiếp tục tổ chức quán triệt các nội dung, chỉ thị của Đảng, Nhà nước về công tác vận động quần chúng, nhận thức đúng đắn vị trí, vai trò, ảnh hưởng của người có uy tín trong cộng đồng; (5) Quan tâm thực hiện các chế độ chính sách, khen thưởng những người có uy tín có thành tích xuất sắc trong các lĩnh vực, nhằm kịp thời động viên người có uy tín đóng góp phát triển kinh tế - xã hội, giữ vững chủ quyền biên giới quốc gia, xây dựng quê hương giàu đẹp. Luận văn kế thừa những kết quả về vai trò của người có uy tín của các nghiên cứu đã phân tích như các vai trò vận động tuyên truyền, vai trò nêu gương, vai trò về an ninh quốc phòng… tuy nhiên các nghiên cứu trên chỉ nghiên cứu trên một khu vực, là những nghiên cứu trực tiếp một số người có uy tín. Trong luận văn mô tả thêm chân dung những người có uy tín trên cả nước thông qua các bài báo phản ánh về người thực việc thực của những người có uy tín trên báo điện tử Dân tộc & Phát triển và phân tích thêm các vai trò khác như vai trò kinh tế, vai trò bảo tồn và phát triển văn hóa giáo dục…
5 3. Ý nghĩa khoa học và ý nghĩa tiễn 3.1. Ý nghĩa khoa học Nghiên cứu về người có uy tín, luận văn xem xét những khía cạnh, chỉ tiêu đánh giá, công nhận Người có uy tín, tính hiệu quả của những bài báo trong phát huy vai trò của Người có uy tín trong cộng đồng Dân tộc thiểu số. Đồng thời một lần nữa luận văn cũng làm rõ khái niệm như người có uy tín và chứng minh sự kiểm nghiệm của các lý thuyết xã hội học trong thực tiễn. 3.2. Ý nghĩa thực tiễn Nghiên cứu các chính sách hỗ trợ, ưu tiên của Đảng, Nhà nước đối với đồng bào dân tộc, với người có uy tín trong đồng bào dân tộc, đồng thời nêu ra chân dung những người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số trên báo Dân tộc và phát triển online, những quan điểm, những thái độ, những phản ứng của công chúng, của độc giả về những người có uy tín. Đồng thời phân tích xem xét vai trò của tờ báo đối với cộng đồng. 4. Đối tượng, khách thể, phạm vi nghiên cứu 4.1 Đối tượng nghiên cứu Người có uy tín. 4.2.Khách thể nghiên cứu Tác giả, nhân vật, độc giả của các bài báo trên báo Dân tộc và phát triển online. 4.3. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi không gian: Báo Dân tộc và phát triển online. - Phạm vi thời gian: Thời gian được nghiên cứu: là các bài báo từ tháng 6 - tháng 9 năm 2019. - Phạm vi nội dung: Người có uy tín là người nắm vững và thực hiện tốt chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, các quy định của địa phương nơi cư trú và thực hiện đầy đủ quyền và nghĩa vụ công dân; bản thân và gia đình gương mẫu, có đóng góp tích cực đối với cộng đồng; am hiểu về văn hóa, phong tục, tập quán, tiếng nói của dân tộc ở nơi cư
6 trú; có cách ứng xử, giải quyết tốt mối quan hệ trong gia đình, cộng đồng; là người tiêu biểu, có mối liên hệ chặt chẽ, có ảnh hưởng lớn và khả năng tập hợp đồng bào dân tộc ở những phạm vi nhất định, được người dân trong cộng đồng tín nhiệm, tin tưởng, nghe và làm theo. 5. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Mục đích nghiên cứu Mục đích của luận văn là mô tả chân dung, vai trò của người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số trên báo Dân tộc và phát triển online, từ đó thấy được những vai trò của người có uy tín đối với cộng đồng dân tộc thiểu số. 5.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Làm rõ hệ thống khái niệm của đề tài; hệ thống lý thuyết từ đó xây dựng bộ công cụ khảo sát thu thập thông tin, đề cương phỏng vấn sâu, kế hoạch thu thập thông tin… - Khảo sát thu thập số liệu: Thu thập thông tin thông qua các bài báo, tạp chí đặc biệt các bài viết về người có uy tín, phỏng vấn sâu các các đối tượng có liên quan. - Xử lý thông tin: Tập hợp các bài viết, phân theo các chủ đề, các tiêu chí, xử lý các thông tin mô tả - Đánh giá thực trạng người có uy tín trên báo Dân tộc và phát triển online và đưa ra giải pháp nhằm phát huy vai trò của người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số. 6. Phương pháp nghiên cứu 6.1. Phương pháp phân tích tài liệu Thu thập các tài liệu nghiên cứu có liên quan đến đề tài, sách và báo cáo nghiên cứu đã được xuất bản, công bố, đặc biệt là các bài báo về người có uy tín trên báo Dân tộc và phát triển là nguồn tài liệu quan trọng để xác định những nội dung và vấn đề đã được khai thác, trên cơ sở đó tìm ra những nét mới cần được tập trung phân tích.
7 Nguồn tài liệu được sử dụng cơ bản là các bài viết trên báo Dân tộc và phát triển trong 6 tháng cuối năm 2019, là những bài viết, video liên quan đến người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số, được báo Dân tộc và phát triển đưa tin. Những thông tin liên quan từ các bài viết là tư liệu quan trọng để phân tích về những chính sách, quan điểm của Đảng và Nhà nước về người có uy tín, chân dung của người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số và một số kinh nghiệm về phát huy vai trò của người có uy tín trên báo Dân tộc và phát triển. 6.2. Phương pháp phỏng vấn sâu, phương pháp thống kê Tiến hành phỏng vấn sâu 03 tác giả có bài viết về Người có uy tín trên báo Dân tộc và Phát triển. Nội dung phỏng vấn: Xoay quanh vấn đề về ý kiến của nhà báo về các bài viết, định hướng dư luận, trách nhiệm của người làm báo. Phương pháp thống kê: Thống kê trên số lượng bài viết từ tháng 6/2019 – 12/2019 về những người có uy tín xuất hiện trên Báo Dân tộc và Phát triển, bao gồm giới tính, độ tuổi, thành phần dân tộc, lĩnh vực, địa phương cư trú... 7. Câu hỏi và giả thuyết nghiên cứu 7.1. Câu hỏi nghiên cứu - Chân dung người có uy tín được thể hiện trên Báo Dân tộc và Phát triển online như thế nào? - Những vai trò nào của người có uy tín được thể hiện trong cộng đồng DTTS? 7.2. Giả thuyết nghiên cứu - Chân dung người có uy tín được thể hiện toàn diện và đầy đủ trên Báo Dân tộc và Phát triển online, Nam giới nhiều hơn nữ giới, tập trung chủ yếu là những người có độ tuổi trung niên, đa dạng về địa bàn cư trú và thành phần dân tộc. - Các hoạt động và vai trò chủ yếu của người có uy tín tập trung về các lĩnh vực: Dân vận- dân nguyện; phát triển kinh tế; bảo tồn, phát huy văn hóa - giáo dục; xây dựng kết cấu hạ tầng địa phương; trật tự xã hội - an ninh quốc phòng.
8 8. Khung lý thuyết Điều kiện kinh tế xã hội Chính sách của Đảng và Nhà nước về người có uy tín Người có uy tín trên báo Dân tộc và Phát triển Bài viết về người Chân dung người có Hoạt động và vai trò của có uy tín trên báo uy tín người có uy tín DT&PT - Giới tính - Dân vận - dân nguyện - Độ tuổi - Phát triển kinh tế - Số lượng - Địa bàn - Bảo tồn, phát huy - Tần suất - Vị trí, vị thế văn hóa - giáo dục - Mức độ trong cộng đồng - Xây dựng kết cấu hạ tầng địa phương - Trật tự xã hội - an ninh quốc phòng Giải pháp phát huy vai trò của ngườicó uy tín trong cộng đồng dân tộc thiểu số
9 9. Kết cấu luận văn Luận văn ngoài phần mở đầu và kết luận, bao gồm 3 chương Chương 1: Cơ sở lý luận về người có uy tín Chương 2: Thực trạng người có uy tín trên báo Dân tộc và Phát triển Chương 3: Giải pháp phát huy vai trò của người có uy tín trong cộng đồng dân tộc thiểu số
10 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ NGƯỜI CÓ UY TÍN 1.1. Một số vấn đề cơ bản liên quan đến người có uy tín 1.1.1. Khái niệm người có uy tín Người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số (hay còn gọi là người có uy tín) là một bộ phận quần chúng đặc biệt, họ có vai trò, vị trí quan trọng đối với cộng đồng đồng bào dân tộc thiểu số trong việc tuyên truyền, vận động thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước và những quy định của địa phương về phát triển kinh tế - xã hội, xóa đói giảm nghèo và giữ gìn khối đại đoàn kết toàn dân. Theo Quyết định số 2561/QĐ - TTg ngày 31/12/2016 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “tăng cường vai trò của người có uy tín trong vùng dân tộc thiểu số” và Quyết định số 12/2018/QĐ-TTg ngày 06/3/2018 của Thủ tướng Chính phủ “về tiêu chí lựa chọn, công nhận người có uy tín và chính sách đối với người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số”, đưa ra một số tiêu chí xác định người có uy tín. Theo đó, Người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số là người “được lựa chọn từ thôn, bản, xóm, buôn, làng, phum, sóc, tổ dân phố và tương đương (gọi chung là thôn)”[13], “Người có uy tín là người nắm vững và thực hiện tốt chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, các quy định của địa phương nơi cư trú và thực hiện đầy đủ quyền và nghĩa vụ công dân; bản thân và gia đình gương mẫu, có đóng góp tích cực đối với cộng đồng; am hiểu về văn hóa, phong tục, tập quán, tiếng nói của dân tộc ở nơi cư trú; có cách ứng xử, giải quyết tốt mối quan hệ trong gia đình, cộng đồng; là người tiêu biểu, có mối liên hệ chặt chẽ, có ảnh hưởng lớn và khả năng tập hợp đồng bào dân tộc ở những phạm vi nhất định, được người dân trong cộng đồng tín nhiệm, tin tưởng, nghe và làm theo”[14]. Ngoài ra, “Bản thân và gia đình người có uy tín phải nắm vững, gương mẫu thực hiện và tích cực tuyên truyền, giải thích, vận động đồng bào các dân tộc trên địa bàn thực hiện các chủ trương, đường lối của
11 Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và các quy định của địa phương; chủ động nắm tình hình dư luận xã hội, đời sống, sản xuất, tâm tư, nguyện vọng của đồng bào các dân tộc, phản ánh kịp thời về các cơ quan chức năng có liên quan; tham gia ngăn ngừa, hòa giải các mâu thuẫn, tranh chấp trong nội bộ nhân dân, góp phần giữ gìn an ninh, trật tự ở địa phương; tích cực hưởng ứng, ủng hộ, tham gia xây dựng nông thôn mới và các cuộc vận động, phong trào thi đua tại địa phương [14]. Trong phạm vi bài luận văn này, tác giả tập trung phân tích và làm rõ hình ảnh người có uy tín dựa dựa trên 06 đặc điểm: (1) già làng, (2) trưởng bản, (3) người từng công tác lãnh đạo từ cấp xã trở lên, (4) người am hiểu cộng đồng; (5) tri thức trẻ; (6) người có chức sắc tôn giáo. Đó là những người thực hiện tốt một hay nhiều (05) năm các vai trò sau: (1) nắm vững, gương mẫu thực hiện và tích cực tuyên truyền, giải thích, vận động đồng bào các dân tộc trên địa bàn thực hiện các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và các quy định của địa phương (vai trò dân vận – dân nguyện); (2) chủ động nắm tình hình dư luận xã hội, đời sống, sản xuất, tâm tư, nguyện vọng của đồng bào các dân tộc, phản ánh kịp thời về các cơ quan chức năng có liên quan (vai trò bảo tồn, phát huy văn hóa – giáo dục); (3) tham gia ngăn ngừa, hòa giải các mâu thuẫn, tranh chấp trong nội bộ nhân dân, góp phần giữ gìn an ninh, trật tự ở địa phương (vai trò đảm bảo trật tự xã hội – an ninh quốc phòng); (4) tích cực hưởng ứng, ủng hộ, tham gia xây dựng nông thôn mới và các cuộc vận động, phong trào thi đua tại địa phương (vai trò xây dựng kết cấu hạ tầng địa phương) và (5) tích cực phát tiển kinh tế địa phương. Trong phạm vi luận văn này, tác giả tập trung thể hiện người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số trên Báo Dân tộc và phát triển online là người có vai trò quan trọng, là cầu nối trong việc vận động, tuyên truyền, giải thích cho người dân thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước và pháp luật, đồng thời cũng là người giải quyết mâu thuẫn của cộng