Miền Bắc Việt Nam - Hoạt động magma và sinh khoáng nội mảng: Phần 1

Chia sẻ: Hoa La Hoa | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:247

Thêm vào BST

Báo xấu

147
lượt xem 39
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tài liệu Hoạt động magma và sinh khoáng nội mảng miền Bắc Việt Nam của NXB Khoa học tự nhiên và công nghệ được chia thành hai phần. Phần 1 giới thiệu đến bạn đọc nội dung tương ứng với phần I và phần II trong Tài liệu. Phần I giới thiệu về cấu trúc kiến tạo và phân chia hoạt động magma miền Bắc Việt Nam. Phần II giới thiệu về hoạt động magma giai đoạn Permi - Trias, nội dung gồm 5 chương.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Miền Bắc Việt Nam - Hoạt động magma và sinh khoáng nội mảng: Phần 1

VIÖN KHOA HäC Vµ C¤NG NGHÖ VIÖT NAM Bé S¸CH CHUY£N KH¶O TµI NGUY£N THI£N NHI£N Vµ M¤I TR êng viÖt nam HéI §åNG BI£N TËP Chñ tÞch Héi ®ång: GS.TS. CHÂU V¡N minh C¸c ñy viªn: pgs.ts. Lª Xu©n C¶nh, pgs.ts. Ph¹m Quèc Long, gs.ts. §Æng §×nh Kim, Pgs.tskh. TrÇn Träng Hßa, ts. NguyÔn §×nh Kú.
Lêi giíi thiÖu ViÖn Khoa häc v C«ng nghÖ ViÖt Nam l c¬ quan nghiªn cøu khoa häc tù nhiªn v c«ng nghÖ ®a ng nh lín nhÊt c¶ n(íc, cã thÕ m¹nh trong nghiªn cøu c¬ b¶n, nghiªn c u v ph¸t triÓn c«ng nghÖ, ®iÒu tra t i nguyªn thiªn nhiªn v m«i tr(êng ViÖt Nam. ViÖn tËp trung mét ®éi ngò c¸n bé nghiªn cøu cã tr×nh ®é cao, c¬ së vËt chÊt kü thuËt hiÖn ®¹i ®¸p øng c¸c yªu cÇu vÒ nghiªn cøu v thùc nghiÖm cña nhiÒu ng nh khoa häc tù nhiªn v c«ng nghÖ. Trong suèt 35 n¨m x©y dùng v ph¸t triÓn, nhiÒu c«ng tr×nh v kÕt qu¶ nghiªn cøu cã gi¸ trÞ cña ViÖn ®C ra ®êi phôc vô ®¾c lùc cho sù nghiÖp x©y dùng v b¶o vÖ Tæ quèc. §Ó tæng hîp v giíi thiÖu cã hÖ thèng ë tr×nh ®é cao, c¸c c«ng tr×nh v kÕt qu¶ nghiªn cøu tíi b¹n ®äc trong n(íc v quèc tÕ, ViÖn Khoa häc v C«ng nghÖ ViÖt Nam quyÕt ®Þnh xuÊt b¶n bé s¸ch chuyªn kh¶o. Bé s¸ch tËp trung v o bèn lÜnh vùc sau: øng dông v ph¸t triÓn c«ng nghÖ cao, T i nguyªn thiªn nhiªn v m«i tr(êng ViÖt Nam, BiÓn v c«ng nghÖ biÓn, Gi¸o tr×nh ®¹i häc v sau ®¹i häc. T¸c gi¶ cña c¸c chuyªn kh¶o l nh÷ng nh khoa häc ®Çu ng nh cña ViÖn hoÆc c¸c céng t¸c viªn ®C tõng hîp t¸c nghiªn cøu. ViÖn Khoa häc v C«ng nghÖ ViÖt Nam xin tr©n träng giíi thiÖu tíi c¸c quý ®éc gi¶ bé s¸ch n y v hy väng bé s¸ch chuyªn kh¶o sÏ l t i liÖu tham kh¶o bæ Ých, cã gi¸ trÞ phôc vô cho c«ng t¸c nghiªn cøu khoa häc, øng dông c«ng nghÖ, ® o t¹o ®¹i häc v sau ®¹i häc. Héi ®ång Biªn tËp
i M CL C Trang L i gi i thi u M u i PhÇn I. CÂU TRUC KIÕN TAO VA PHÂN CHIA HOAT §éNG 1 MAGMA MIÒN B C VIÖT NAM 1.1. V trí Vi t Nam trên bình ki n t o ông Nam Á 1 1.2. Các y u t# c$u trúc chính & mi'n B)c Vi t Nam 2 1.3. Ho t ,ng magma MBVN 8 PhÇn II. HOAT éNG MAGMA GIAI OAN PERMI - TRIAS 13 CH NG 1. HO T NG MAGMA PERMI - TRIAS C U 15 TRÚC SÔNG À 1.1. Các t. h/p núi l2a - pluton mafic Permi Sông à 15 CH NG 2. CÁC T# H$P NÚI L&A - PLUTON VÀ PLUTON 55 TR(NG TÚ L) VÀ KH+I NÂNG PHAN SI PAN, TÂY B0C VI)T NAM 2.1. V$n ' tu.i Permi - Trias c;a các á núi l2a và á núi l2a 55 tr=ng Tú L và granit ki'm kh#i nâng Phan Si Pan 2.2. Các t. h/p núi l2a - pluton mafic và felsic á ki'm “Tr=ng Tú 57 L” 2.3. Granitoid ki'm kh#i nâng Phan Si Pan 76 2.4. i'u ki n thành t o và b#i cEnh a ,ng lFc 86 CH NG 3. CÁC T# H$P NÚI L&A - PLUTON PERMI - TRIAS 91 C U TRÚC SÔNG HI3N, ÔNG B0C VI)T NAM 3.1. Các t. h/p basalt - rhyolit 92
ii Tr n Tr ng Hoà (Ch biên) 3.2. Các t. h/p gabro-dolerit và lherzolit - gabronorit 108 3.3. LuHn giEi a ,ng lFc 134 CH NG 4. CÁC XÂM NH8P GABRO, GRANIT VÀ SYENIT 139 C U TRÚC LÔ GÂM, ÔNG B0C VI)T NAM 4.1. Lo t gabro, granit 140 4.2. Các xâm nhHp gabro - syenit c$u trúc Lô Gâm 171 199 CH NG 5. SINH KHOÁNG GIAI O N PERMI - TRIAS 5.1. Các phLc h Cu-Ni-PGE và Ti-Fe-V ngu n g#c magma 201 5.2. Các phLc h quPng Fe-Skarn 227 5.3. Các phLc h Au-sulfide và Sn-sulfide 228 5.4. T.ng h/p v' sinh khoáng giai o n Permi - Trias 240 PHÂN III. GIAI OAN KAINOZOI - HOAT éNG MAGMA 243 LI£N QUAN T!I VA CHAM ÂN é - ÂU A CH NG 1. CÁC T# H$P NÚI L&A - PLUTON KI9M KALI 247 VÀ SIÊU KI9M KALI PALEOGEN RIFT SÔNG À 1.1. Pc iRm a ch$t 247 1.2. Th ch hSc và khoáng vHt hSc 251 1.3. a hóa và ng v 262 1.4. Ngu n g#c magma, i'u ki n P-T và b#i cEnh a ,ng 275 lFc CH NG 2. HO T NG, MAGMA TRÊN KH+I NÂNG 281 PHAN SI PAN VÀ
M cl c iii CH NG 3. SINH KHOÁNG GIAI O N KAINOZOI 329 3.1. PhLc h TR-F-Ba 330 3.2. PhLc h Cu-Au-sulfide 331 3.3. PhLc h Mo-(Cu-Au) 331 3.4. Khoáng hóa ruby-saphir 337 K#T LU&N 339 TÀI LI)U THAM KH+O 343
v M U Nghiên c�u ho�t ��ng magma n�i m�ng v�i tiêu chí tái l�p b�i c�nh ��a ��ng l�c và phân tích sinh khoáng n�i sinh liên quan v�i chúng có ý ngh�a khoa h�c và th�c ti�n quan tr�ng. Nó cho phép �ánh giá vai trò c�a các quá trình manti sâu c�ng như m�i tương tác manti - v� trong vi�c hình thành và phát tri�n các ��i rift n�i l�c hi�n ��i, các ��i va ch�m và d�ch trư�t l�n kèm theo s� hình thành các h� magma - qu�ng có tri�n v�ng v� các ki�u qu�ng hóa khác nhau, trong �ó có vàng (Au), Cu-Au, các kim lo�i quý hi�m nhóm platin (PGM), ��t hi�m và phóng x� (REE-U-Th), ruby - saphir … Bi�u hi�n rõ r�t nh�t c�a ho�t ��ng magma n�i m�ng là các t�nh th�ch h�c l�n trên lãnh th� châu Á vào giai �o�n Permi - Trias [Dobresov, 1997; Nikishin et al., 2002] liên quan t�i plume manti. Ho�t ��ng magma plume c�a giai �o�n này th� hi�n trên nh�ng vùng r�ng l�n c�a châu Á dư�i d�ng các ho�t ��ng magma ngu�n rift và trap (craton Siberi, t�nh th�ch h�c l�n Emeishan - ELIP) và �ã �ư�c nghiên c�u khá t�t � các khu v�c này. Ho�t ��ng magma n�i m�ng Permi - Trias c�ng như các giai �o�n magma n�i m�ng khác � Vi�t Nam còn ít �ư�c quan tâm nghiên c�u v� tiêu chí nh�n d�ng và xác ��nh vai trò c�a chúng trong l�ch s� ti�n hóa ��a ��ng l�c c�a l�c ��a �ông Nam Á c�ng như phân tích sinh khoáng n�i sinh liên quan. Chuyên kh�o này là công trình t�ng h�p ��u tiên các k�t qu� nghiên c�u v� th�ch lu�n và sinh khoáng c�a các ho�t ��ng magma giai �o�n Paleozoi mu�n - Mesozoi s�m và Kainozoi trên lãnh th� mi�n B�c Vi�t Nam mà t�p th� tác gi� ti�n hành nhi�u n�m qua trong khuôn kh� các �� tài khoa h�c công ngh� h�p tác gi�a Vi�n ��a ch�t thu�c Vi�n Khoa h�c và Công ngh� Vi�t Nam và Vi�n ��a ch�t và Khoáng v�t h�c thu�c Phân vi�n Siberi - Vi�n HLKH Nga v� ho�t ��ng magma và sinh khoáng Vi�t Nam. Hai giai �o�n ho�t ��ng magma - sinh khoáng n�i m�ng mi�n B�c Vi�t Nam (MBVN) �ư�c gi�i thi�u trong chuyên kh�o này bao g�m các t� h�p núi l�a - pluton và pluton Permi - Trias và Paleogen liên quan t�i hai s� ki�n ��a ch�t quan tr�ng c�a l�ch s� phát tri�n l�c ��a �ông Nam Á: ho�t ��ng c�a plume manti ki�u Emeishan trong kho�ng 260-250 tri�u n�m trư�c và quá trình va ch�m c�a l�c ��a �n �� v�i Âu - Á x�y ra t� 55-60 tri�u n�m tr� l�i �ây.
vi Tr n Tr ng Hoà (Ch biên) Dư�i �nh hư�ng c�a plume manti Emeishan, trên nh�ng khu v�c r�ng l�n thu�c rìa tây và nam craton Dương T� (Trung Qu�c) hình thành hàng lo�t t� h�p magma mafic - siêu mafic c�ng như felsic và felsic ki�m trong các c�u trúc ven n�n (ch�ng h�n �ai u�n n�p �a k� Cathaysia) trong �ó có lãnh th� �ông B�c Vi�t Nam. Ph� thu�c vào v� trí c�a các c�u trúc ��a ch�t MBVN trên bình �� ki�n trúc - ki�n t�o khu v�c trong giai �o�n này, ��c tính ��a hóa c�a manti th�ch quy�n - mi�n ngu�n t�o magma c�ng như các quá trình x�y ra trong manti và m�c �� tương tác manti - v�, trong ph�m vi MBVN �ã hình thành các h� magma - qu�ng Permi - Trias �a d�ng v� thành ph�n và có tri�n v�ng rõ r�t v� Cu-Ni-PGM, Ti-Fe-V, Cu-Au, Sn-Pb-Zn-Ag, Sb-Hg-(Au),… v�i nh�ng t� khoáng quy mô công nghi�p �ã và �ang �ư�c khai thác ph�c v� các m�c tiêu phát tri�n kinh t� - xã h�i � nư�c ta. Trong s� các s�n ph�m c�a ho�t ��ng magma Permi - Trias, chuyên kh�o t�p trung gi�i thi�u chi ti�t các t� h�p núi l�a - pluton mafic - siêu mafic và felsic trong các c�u trúc ngu�n rift Sông �à - Tú L� và Sông Hi�n c�ng như các xâm nh�p mafic - siêu mafic và felsic trong các c�u trúc u�n n�p ven rìa vòm nâng Sông Ch�y. Dư�i cách nhìn m�i v� plume manti và vai trò c�a nó trong vi�c hình thành các ki�u magma manti, manti - v� khác nhau, các t� h�p núi l�a - pluton và pluton thành ph�n mafic - siêu mafic, felsic và mafic-felsic ki�m Permi - Trias MBVN c�ng như khoáng hóa n�i sinh �i kèm �ư�c lý gi�i như là các s�n ph�m liên quan ��n �nh hư�ng c�a plume Emeishan lên các khu v�c th�ch quy�n có c�u trúc khác nhau thu�c rìa tây nam và nam craton Dương T�. L�n ��u tiên, m�i liên quan ngu�n g�c gi�a qu�ng hóa v�i ho�t ��ng magma �ư�c ch�ng minh b�ng các s� li�u phân tích ��ng v� và tu�i ��ng v�. Ho�t ��ng va ch�m (collision) gi�a l�c ��a �n �� (Indostan) và l�c ��a Âu - Á (Eurasia) vào Kainozoi là nguyên nhân d�n ��n nhi�u thay ��i l�n trong bình �� ki�n t�o khu v�c �ông Nam Á v�i s� hình thành m�t trong nh�ng ��i trư�t l�n, quy mô hành tinh - ��i trư�t Ailao Shan - Sông H�ng. D�c theo �ai trư�t này �ã hình thành hàng lo�t các ��i tách giãn n�i m�ng v�i s� xu�t hi�n các t� h�p magma mafic và felsic ki�m ��c thù mang ��c trưng “��a Trung H�i” và �i kèm chúng là các bi�u hi�n khoáng hóa: Cu-Au, Cu-Mo-Au porphyry, REE-Th-U,… kéo dài t� Tibet ��n Vi�t Nam. L�n ��u tiên, chuyên kh�o gi�i thiêu v� các h� magma - qu�ng Kainozoi liên quan ��n quá trình hình thành và phát tri�n c�a ��i trư�t này. N�i dung c�a chuyên kh�o bao g�m 9 chương �ư�c chia thành 3 ph�n: ph�n I gi�i thi�u các v�n �� chung v� c�u trúc ��a ch�t khu v�c mi�n B�c Vi�t Nam; ph�n II: các t� h�p magma và sinh khoáng Permi - Trias; ph�n III: các t� h�p magma và sinh khoáng Kainozoi (Paleogen), tương �ng v�i các s� ki�n ��a ch�t nêu trên. Trong m�i chương, các t� h�p magma �ư�c gi�i thi�u chi ti�t v� ��c �i�m ��a ch�t, cơ s� phân chia các t� h�p magma trong các c�u trúc khác
M u vii nhau, ��c �i�m thành ph�n v�t ch�t c�a chúng (trong �ó tr�ng tâm là các ��c trưng v� khoáng v�t, ��a hóa - ��ng v� và ��a th�i h�c ��ng v�) trên cơ s� tài li�u phân tích m�u �á và qu�ng có ch�t lư�ng và �� tin c�y cao b�ng các phương pháp hi�n ��i �ư�c t�p th� tác gi� th�c hi�n t�i các phòng thí nghi�m có uy tín trên th� gi�i. Trong vi�c lu�n gi�i �i�u ki�n hình thành và b�i c�nh ��a ��ng l�c c�a các h� magma - qu�ng, các tác gi� �ã v�n d�ng m�t cách có ch�n l�c các lu�n �i�m c�a ki�n t�o m�ng và ki�n t�o plume là nh�ng lý thuy�t hi�n ��i trong ��a ch�t h�c th� gi�i. Nhi�u k�t qu� nghiên c�u �ư�c phân tích và gi�i thi�u trong chuyên kh�o này �ã �ư�c công b� trong các bài báo khoa h�c trên các t�p chí chuyên ngành qu�c t� c�ng như các t�p chí có uy tín � Vi�t Nam và Nga, các lu�n án ti�n s� và ti�n s� khoa h�c. Nhi�u tài li�u �ư�c c�p nh�t t� các nghiên c�u m�i nh�t và gi�i thi�u l�n ��u tiên trong chuyên kh�o. Các tư li�u �ư�c trình bày trong chuyên kh�o này s� là nh�ng tài li�u b� ích cho các nhà ��a ch�t trong và ngoài nư�c tìm hi�u sâu s�c hơn v� l�ch s� phát tri�n ��a ch�t và sinh khoáng lãnh th� Vi�t Nam như là m�t trong nh�ng khu v�c quan tr�ng c�a rìa l�c ��a Châu Á. Ý ngh�a th�c ti�n c�a chuyên kh�o còn � ch� nó cung c�p các tư li�u m�i v� ti�n �� và d�u hi�u cho phép �ánh giá tri�n v�ng c�a nhi�u lo�i khoáng s�n n�i sinh ph�c v� tr�c ti�p cho công tác tìm ki�m - phát hi�n các ngu�n tài nguyên m�i, có giá tr� cho ��t nư�c. Các k�t qu� nghiên c�u �ư�c trình bày trong chuyên kh�o này còn cung c�p các tư li�u c�n thi�t cho các �� tài khoa h�c công ngh�, tài li�u dùng trong gi�ng d�y sinh viên, h�c viên cao h�c và nghiên c�u sinh c�a các trư�ng ��i h�c và vi�n chuyên ngành thu�c l�nh v�c Th�ch lu�n và Sinh khoáng. Sau chuyên kh�o “Các thành t�o mafic siêu mafic Permi - Trias mi�n B�c Vi�t Nam” xu�t b�n n�m 1996 nhân d�p k� ni�m 20 n�m thành l�p Vi�n ��a ch�t - Vi�n Khoa h�c và Công ngh� Vi�t Nam (1976-1996), �ây là chuyên kh�o th� hai c�a t�p th� khoa h�c Vi�t - Nga sau 25 n�m h�p tác nghiên c�u (1984-2009). Trong quá trình biên so�n chuyên kh�o này, các tác gi� �ã nh�n �ư�c s� quan tâm, ��ng viên và giúp �� t�n tình c�a Lãnh ��o Vi�n KHCNVN, Lãnh ��o Vi�n ��a ch�t, Nhà xu�t b�n Khoa h�c T� nhiên và Công ngh�. Các ��ng nghi�p trong và ngoài vi�n �ã có nh�ng trao ��i và góp ý quý báu cho vi�c hoàn thi�n b�n th�o. GS.TSKH. Phan Trư�ng Th�, TSKH. Lê Duy Bách �ã ��c và có nh�ng �ánh giá, góp ý sâu s�c cho nhi�u n�i dung c�a chuyên kh�o. ��c bi�t, trong nhi�u k�t qu� nghiên c�u �ư�c trình bày trong chuyên kh�o này có s� tham gia tr�c ti�p ho�c gián ti�p c�a các ��ng nghi�p phòng Magma: TS. Hoàng H�u Thành, TS. Bùi �n Niên, PGS.TSKH. Tr�n Qu�c Hùng, TS. Phan Lưu Anh, TS. V� V�n V�n, ThS. Tr�n Vi�t Anh, KS. Hoàng Vi�t H�ng, KS. Tr�n H�ng Lam, CN. Ph�m Ng�c C�n, CN. Tr�n V�n Hi�u; c�a các ��ng nghi�p thu�c Vi�n ��a ch�t - Khoáng v�t h�c (Phân vi�n Siberi - Vi�n HLKH Nga): Petrov V.G., Petrova T.I., Ponomarchuc V.A., Gaskov I.V., Shelepaev
viii Tr n Tr ng Hoà (Ch biên) R., Telesev A.E., … Nhi�u k�t qu� phân tích v� ��a hóa và ��ng v� c�a các ��i tư�ng nghiên c�u �ư�c GS.TS. S.L. Chung, GS.TS. C.H. Lo - Trư�ng ��i h�c t�ng h�p �ài B�c - �ài Loan và GS.TS. C.Y. Lan - Vi�n Khoa h�c Trái ��t thu�c Academia Sinica �ài Loan giúp �� th�c hi�n. Các tác gi� xin bày t� lòng c�m ơn chân thành. Công trình này là s�n ph�m c�a �� tài HTQT theo Ngh� ��nh thư: Nghiên c�u ngu�n g�c, �i�u ki�n thành t�o m�t s� h� magma - qu�ng có tri�n v�ng v� Pt, Au, Ti-V � Vi�t Nam (2007 - 2009), �� tài NCCB “��a ��ng l�c, ngu�n g�c và �i�u ki�n thành t�o c�a m�t s� h� magma-qu�ng có tri�n v�ng v� Cu-Au, Cu-Mo-Au porphyr � Vi�t Nam” mã s� 70.87.06, và �ư�c s� h� tr� c�a �� tài h�p tác Vi�t - Nga theo Qu� NCCB Nga mã s� � 08-05-90304Viet_a (2008 - 2009); �� tài h�p tác Vi�t-Nga: Ho�t ��ng magma Cenozoic và sinh khoáng ��i d�ch trư�t Sông H�ng: ��i sánh các ph�c h� magma và qu�ng, vai trò c�a quá trình magma và bi�n ch�t trong s� hình thành qu�ng hóa, mã s� 10-05-90304 (2010-2011); �� tài NCCB “Ho�t ��ng magma Permi-Trias và sinh khoáng c�u trúc Tú L� và Phan Si Pan trong m�i liên quan v�i plume manti c�a Qu� Phát tri�n Khoa h�c và Công ngh� Qu�c gia NAFOSTED (2009-2012). Dù �ã r�t c� g�ng, vi�c biên so�n chuyên kh�o không tránh kh�i nh�ng thi�u sót. T�p th� tác gi� r�t mong nh�n �ư�c s� góp ý chân thành c�a các ��c gi�.
1 Ph n I C U TRÚC KI N T O VÀ PHÂN CHIA HO T NG MAGMA MI N B C VI T NAM 1.1. V! trí Vi&t Nam trên bình ,- ki/n t0o ông Nam Á L�ch s� hình thành và phát tri�n ��a ch�t �ông Nam Á liên quan v�i các s� ki�n ��a ch�t ph�c t�p, b�t ��u t� Arkei cho ��n ngày nay. Trên bình �� ki�n t�o hi�n ��i, lãnh th� Vi�t Nam thu�c v� hai ��a kh�i l�n: ��a kh�i �ông Dương (Indochina block - IB) � phía tây nam và ��a kh�i B�c Vi�t Nam - Nam Trung Hoa (Vi�t - Trung theo [Tr n V n Tr , 1992] ho�c Nam Trung Hoa - South-China block - trên các v�n li�u qu�c t�) � phía �ông b�c (Hình 1.1.1). Theo Tapponier và các c�ng s� (1982), ranh gi�i gi�a các ��a kh�i này trong Kainozoi là ��i d�ch trư�t l�n Ailao Shan - Sông H�ng (Ailaoshan - Red River Shear Zone - RRSZ) [Tapponier et al., 1982]. ��i d�ch trư�t RRSZ kéo dài hơn 1000 km, t� Tibet (Trung Qu�c) ��n th�m l�c ��a Bi�n �ông (Vi�t Nam). Trong ph�m vi RRSZ có th� phân chia ra b�n kh�i h�p có m�c �� bi�n ch�t cao: Dãy núi Con Voi (DNCV) trên lãnh th� Vi�t Nam, Ailao Shan, Diancang Shan và Xuelong Shan trên ��a ph�n t�nh Vân Nam (Trung Qu�c) [Leloup et al., 1995; Harrison et al., 1996]. Kh�i DNCV trên lãnh th� Vi�t Nam có chi�u r�ng không quá 10 km, chi�u dài hơn 250 km (t� Lào Cai ��n Vi�t Trì). � phía tây b�c nó chuy�n ti�p sang kh�i Ailao Shan, còn phía nam b� ph� b�i các tr�m tích Neogen - �� t� c�a ��ng b�ng Sông H�ng. ��i d�ch trư�t DNCV �ư�c ng�n cách v�i các c�u trúc khác c�a MBVN b�i h� th�ng ��t gãy sâu Sông H�ng và Sông Ch�y. C� hai ��t gãy này ��u có góc c�m khá d�c (70o) v� phía �ông b�c và �� sâu ��t t�i 30-50 km. Trên b�n �� a ch�t MBVN (1965, 1977, 1989), ��i Sông H�ng �ư�c th� hi�n như là các thành t�o Proterozoi v�i ch�ng c� v� tu�i c� ch� y�u là m�c �� bi�n ch�t c�a các �á (tư�ng almandin-amphibolit và granulit). Tuy nhiên, các nghiên c�u g�n �ây cho th�y ho�t ��ng bi�n ch�t và bi�n d�ng do d�ch trư�t ��u có tu�i Paleogen (ch� y�u là Oligocen) [Tapponier et al, 1990]. Thành ph�n c�a ph�c h� �á bi�n ch�t bao g�m gneis ch�a amphibol và �á
2 Tr n Tr ng Hoà (Ch biên) phi�n kianit bao b�c các th� mafic- siêu mafic. RRSZ có vai trò quan tr�ng trong l�ch s� ki�n t�o c�a �ông Nam Á. Các tài li�u ��a th�i h�c ��ng v� hi�n ��i ch�ng t� r�ng th�i gian �ông ngu�i c�a các dung th� nóng ch�y anatexis trong các ph�c h� �á bi�n ch�t t�p trung ch� y�u trong kho�ng 24-26 tr.n. [Scharer et al., 1990, 1994], vì th� có th� ��ng ý v�i gi� thi�t c�a [Tapponnier et al., 1990] là ��i d�ch trư�t này liên quan v�i va húc (collision) gi�a hai l�c ��a �n �� và Âu-Á. Biên �� d�ch trư�t d�c theo RRSZ �ư�c �ánh giá trong kho�ng 330±60 km [Lacassin et al., 1993] ho�c 500-700 km [Tapponnier et al., 1990; Leloup et al., 1995]. M�t ��i khâu khác c�ng có t�m quan tr�ng ��c bi�t � mi�n B�c Vi�t Nam (MBVN) là ��i Sông Mã. Nó �ư�c phân chia riêng b�i s� có m�t c�a t� h�p ophiolit Paleozoi [Tr n V n Tr , 1977; Lê Duy Bách, 1982]. �a s� các nhà nghiên c�u cho r�ng quá trình g�n k�t gi�a hai ��a kh�i IB và SCB (craton Dương T� và các c�u trúc u�n n�p vây quanh) x�y ra vào Paleozoi mu�n d�n ��n s� hình thành cái g�i là �ai t�o núi Indosini Trư�ng Sơn kéo dài kho�ng 1000 km d�c theo rìa �ông c�a IB, t� biên gi�i Vi�t - Trung � c�c b�c vư�t qua kh�i nhô Kon Tum � Nam Trung B� (Hình 1.1.1). Trong ph�m vi �ai t�o núi này có th� xác l�p �ư�c các t� h�p magma ki�u ophiolit, các t� h�p magma ki�u t�o núi và sau t�o núi bao g�m ch� y�u là các t� h�p núi l�a – pluton và vì th� �ai này còn �ư�c g�i là �ai núi l�a-pluton Trư�ng Sơn [Tran Trong Hoa et al, 2008a]. � phía �ông nam, �ai này b� c�t xén b�i �ai núi l�a - pluton Mesozoi mu�n phát tri�n theo hư�ng �ông b�c và �ư�c g�i là segment �à L�t [Phan Tr,-ng Th , 1995; Tr.n Tr/ng Hòa, 2005a] mà s� hình thành và ti�n hóa c�a nó liên quan t�i các quá trình hút chìm c�a m�ng Thái Bình Dương xu�ng dư�i l�c ��a châu Á [Nguy2n Xuân Tùng-Tr n V n Tr , 1992; Nguy2n Xuân Bao, 2001; Tr n Tr/ng Hòa, 2005a]. 1.2. Các y/u t: c;u trúc chính = mi>n B?c Vi&t Nam Phân tích t�ng h�p các tài li�u tái l�p b�i c�nh ��a ��ng l�c c� trên lãnh th� Vi�t Nam trong m�i tương quan v�i các s� ki�n ��a ch�t l�n c�a khu v�c �ông Nam Á cho phép xác nh�n r�ng các c�u trúc ��a ch�t MBVN (tính t� phía �ông b�c ��i khâu Sông Mã) trong Paleozoi có th� �ư�c coi là rìa nam và �ông nam c�a kh�i n�n Dương T�. D�a vào v� trí tương ��i so v�i ��i ��t gãy Sông H�ng, có th� phân chia trên lãnh th� MBVN hai h� th�ng u�n n�p l�n: Tây B�c và �ông B�c. Trong ph�m vi m�i h� th�ng u�n n�p �ó có th� phân chia �ư�c các ��i tư�ng-c�u trúc [Dovjikov, 1965; Tr n V n Tr , 1977] ho�c ��a khu [Lê Duy Bách, 2001]. Các y�u t� c�u trúc quan tr�ng nh�t trên lãnh th� TBVN là: các kh�i nhô ti�n Cambri, trong �ó có ��i nâng Phan Si Pan, c�u trúc ngu�n rift n�i l�c Paleozoi mu�n - Mesozoi s�m Sông �à-Tú L� (Hình 1.1.1). Vi�c ghép
Ph n I. C u trúc ki n t o và phân chia ho t ng magma mi"n B$c Vi&t Nam 3 tr�ng núi l�a Mesozoi mu�n Tú L� vào rift Sông �à là do xu�t hi�n các tài li�u m�i v� ��nh tu�i Permi - Trias c�a các thành t�o tr�m tích và núi l�a c�ng như á núi l�a trong “tr�ng Tú L�” và �i�u này s� �ư�c trình bày chi ti�t � chương 2, ph�n II. Trên lãnh th� �ông b�c có th� chia ra: vòm nâng Sông Ch�y - kh�i nhô móng c�a n�n Dương T� b� tái ho�t hóa vào Permi - Trias và các c�u trúc u�n n�p Paleozoi bao quanh nó như Lô Gâm và Phú Ng� mà v� b�n ch�t có th� �ư�c coi là các m�c bóc mòn khác nhau c�a rìa vòm Sông Ch�y. Các c�u trúc Paleozoi này l�i �ư�c bao quanh b�i các tr�ng Mesozoi Sông Hi�n và An Châu theo ��i ��t gãy d�ng vòng cung Yên Minh - Phú Lương. Dư�i �ây là nh�ng mô t� tóm t�t v� các ��i c�u trúc chính mà trong �ó có phân b� các t� h�p magma n�i m�ng �ư�c trình bày trong chuyên kh�o này. 1.2.1. Kh i nâng Phan Si Pan trên lãnh th Tây B c Vi t Nam (TBVN) Là m�t ��i kéo dài kho�ng 200 km theo hư�ng tây b�c-�ông nam, t� c�c b�c t�nh Lào Cai ��n giáp ranh gi�i Sông �à c�a t�nh Hòa Bình. � phía tây, ��i �ư�c ng�n cách v�i h� rift Sông �à - Tú L� b�i các ��t gãy Phong Th� - Than Uyên - h� Hòa Bình, còn phía �ông - v�i ��i d�ch trư�t Sông H�ng. ��i nâng Phan Si Pan �ư�c c�u thành ch� y�u t� thành t�o tr�m tích - bi�n ch�t ti�n Cambri và Paleozoi c�ng như các t� h�p xâm nh�p �a d�ng v� thành ph�n và tu�i, bao g�m: các granitoid lo�t ki�m vôi tu�i Arkei ki�u Ca V�nh [Lan et al, 2001; Tran Ngoc Nam, 2001], metagabro tu�i Paleo-Proterozoi mu�n ki�u B�o Hà [Tr n Tr/ng Hòa, 1999a], granitoid cao kali ki�u Xóm Gi�u và granitoid ki�m vôi Neo-Proterozoi ki�u Pò Sen [Tr n Ng/c Nam, 2003]. R�t phát tri�n các granitoid ki�m tu�i Permi - Trias (ki�u Mư�ng Hum) c�ng như granitoid ki�m vôi Kainozoi (ki�u Yê Yên Sun). Vi�c ��i sánh các tài li�u ��a ch�t trên lãnh th� Trung Qu�c và Vi�t Nam có th� cho r�ng, kh�i nhô ti�n Cambri Phan Si Pan là m�t m�nh (fragment) c�a n�n Dương T� và nó �ư�c ��nh v� t�i �ây nh� có chuy�n ��ng d�ch trư�t trái c�a ��a kh�i �ông Dương d�c theo RRSZ trong Kainozoi [Tr n Tr/ng Hòa, 2005c].
4 Tr n Tr ng Hoà (Ch biên) Hình 1.1.1. S* + phân b, các t. h/p magma n i m0ng MBVN trên c* s3 ki n t o. 1.2.2. H rift n"i l#c Sông %à - Tú L trên lãnh th TBVN Là m�t mi�n võng l�c nguyên - núi l�a kéo dài trên 300 km (trên ��a ph�n Vi�t Nam) v�i chi�u r�ng hơn 100 km. � phía tây, rift Sông �à - Tú L� b� bao b�i ��i ph�c n�p v�ng N�m Cô v�i các xu�t l� �á ti�n Cambri, còn � phía �ông - kh�i nâng Phan Si Pan. Trong ph�m vi c�u trúc Sông �à - Tú L� phát tri�n r�ng rãi các t� h�p núi l�a - pluton mafic lo�t toleit và á ki�m mà v� m�t ��a hóa có th� ��i sánh v�i các t� h�p magma ki�u rift l�c ��a và ki�u trap (rift �ông Phi, basalt Emeishan - Trung Qu�c, trap Siberi). Ngoài ra, r�t ph� bi�n các t� h�p núi l�a - pluton felsic á ki�m và ki�m, ��c bi�t là trong “tr�ng Tú L�”. S� hình thành và phát tri�n c�a c�u trúc Sông �à - Tú L� như rift l�c ��a là m�t s� ki�n ��a ch�t quan tr�ng trên lãnh th� Vi�t Nam x�y ra � giai �o�n Permi - Trias ��ng th�i v�i quá trình g�n k�t các l�c ��a c� �ông Dương và B�c Vi�t Nam - Nam Trung Hoa. C�n ph�i nh�n m�nh r�ng, cho ��n nay còn t�n t�i nhi�u cách lý gi�i khác nhau v� b�n ch�t ki�n t�o c�a mi�n võng l�c nguyên - núi l�a Sông �à: rift n�i l�c [Tr n V n Tr , 1977; Gatinski, 1986; Tr n Tr/ng Hòa, 1995, 1998, 2002; Polyakov, 1996]; �ai ophiolit [V n
Ph n I. C u trúc ki n t o và phân chia ho t ng magma mi"n B$c Vi&t Nam 5 1.2.3. Vòm nâng Sông Ch-y . %ông B c Vi t Nam (%BVN) Là bi�u hi�n xu�t l� c�a m�nh ti�n Cambri thu�c n�n Dương T� và b� lôi cu�n vào ho�t ��ng ki�n t�o Paleozoi s�m và ��c bi�t là vào Trias (236 tr.n.) [Maluski et al., 2001]. Tu�i thành t�o c�a gneis, �á phi�n k�t tinh và migmatit �ư�c xác ��nh b�ng phương pháp U-Pb là vào kho�ng 2500 tr.n. và 1000 tr.n. [Tr n V n Tr , 1977]. Tu�i protolit c�a m�t s� �á bi�n ch�t �ư�c �ánh giá vào kho�ng 428 ±5 tr.n. [Leloup et al., 1999]. Các giá tr� tu�i ��ng v� phóng x� U-Pb c�a granit Sông Ch�y n�m trong kho�ng 465±34 tr.n. [Ponomareva, 1997] 428±3 tr.n. [Roger et al., 2000] và 424±6 tr.n. [Catter et al., 2001] tương �ng v�i Ordovic. S� hình thành granitoid kh�i Sông Ch�y �ư�c g�n v�i quá trình ��ng u�n n�p, g�n g�i v�i các granit Cathaysia vào giai �o�n Caledoni s�m [Ponomareva, 1997]. Tuy nhiên, không lo�i tr� kh� n�ng trong kh�i Sông Ch�y có bi�u hi�n c�a các giai �o�n ho�t ��ng magma khác nhau, tương t� như granit Dulong � Trung Qu�c (ph�n kéo dài c�a kh�i Sông Ch�y) v�i 2 kho�ng tu�i: 779 tr.n. (orthogneis) và 415 tr.n. (granit) [Yan et al., 2006]. Vi�c nghiên c�u tu�i ��ng v� c�a zircon (U-Pb, SHRIMP) trong lerzolit và gabrodolerit (266-262 tr.n.) kh�i Su�i C�n (��i Sông Hi�n) c�ng ghi nh�n �ư�c các d�u �n 2900 tr.n., 1000 tr.n. và ��c bi�t là m�c 480-460 tr.n.) [Tran Trong Hoa et al., 2008b]. �i�u này ch�ng t� l�ch s� hình thành và ti�n hóa c�a các c�u trúc �BVN g�n li�n v�i l�ch s� hình thành và phát tri�n c�a ven rìa n�n Dương T�. 1.2.4. %0i Lô Gâm N�m v� phía �ông b�c c�a RRSZ, c�u thành ch� y�u t� các thành t�o tr�m tích - bi�n ch�t Paleozoi s�m-gi�a phân b� ven rìa �ông nam vòm nâng Sông ch�y v�i nhân b� xuyên c�t b�i các granit cao nhôm tu�i O-S ph�c h� Sông Ch�y [Ponomareva, 1997]. Ho�t ��ng magma trong ��i c�u trúc này khá ph�c t�p. Ho�t ��ng magma s�m nh�t bi�u hi�n dư�i d�ng các t� h�p mafic-siêu mafic ki�u ophiolit phân b� ven rìa vòm nâng Sông Ch�y. Trư�c h�t, �ó là các �á siêu mafic - dunit, harzburgit b� serpentinit hóa m�nh c�a ph�c h� N�m Bút, gabro amphibol, gabro-diorit và diorit ph�c h� B�ch Sa [Tr n Xuyên, 2001]. M�t s� nhà nghiên c�u cho r�ng các �á actinolit - epidote - chlorite thu�c h� t�ng tr�m tích - núi l�a có tu�i Cambri s�m (h� t�ng Hà Giang) � �ây là metabasalt c�a t� h�p ophiolit. Tuy nhiên, d�a theo k�t qu� phân tích m�i v� ��a hóa, metabasalt nam Hà Giang khác v�i metabasalt trong các t� h�p ophioplit �i�n hình [Tr n V n Tr , VD Khúc, 2009]. Ngoài ra, theo mô t� c�a [Nguy2n Ng/c Liên, 2005] t�i m�t c�t ��a ch�t d�c theo �ư�ng �i Hoàng Su Phì còn l� meta-andesit. Trong ph�m vi c�u trúc Lô Gâm, v� phía �ông c�a vòm nâng Sông Ch�y ph� bi�n r�ng rãi các kh�i gabro-syenit tu�i Permi - Trias có thành ph�n ch� y�u là monzogabro, monzodiorit trong m�i liên quan ch�t ch� v�
6 Tr n Tr ng Hoà (Ch biên) không gian, th�i gian và thành ph�n (��a hóa) v�i syenit; gi�a gabro và syenit có quan h� ngu�n g�c [Tr n Tr/ng Hòa, 1999d; Tran Trong Hoa et al., 2004]. � phía �ông ��i Lô Gâm �ã ghi nh�n �ư�c s� có m�t c�a trachyryolit, ryolit và granosyenit v�i các ��c trưng ��a hóa c�a ho�t ��ng magma ki�u n�i m�ng [Tr n Tr/ng Hòa trong Tr n V n Tr và VD Khúc, 2009, tr.202-203] v�i m�c tu�i �ư�c �ánh giá r�t khác nhau: Ordovic - 380 tr.n., Permi-Trias và Mesozoi mu�n - 140 tr.n. [Nguy2n V n Thành, 2002]. Trong ��i c�u trúc Lô Gâm c�ng phát tri�n r�ng rãi granit cao nhôm ph�c h� Phia Bioc có m�i liên quan ch�t ch� v� không gian v�i các xâm nh�p gabro-syenit. Trong các công trình nghiên c�u trư�c �ây, các granit cao nhôm này �ư�c x�p vào tu�i Trias mu�n [Dovjikov, 1965; Tr n V n Tr , 1977;
Ph n I. C u trúc ki n t o và phân chia ho t ng magma mi"n B$c Vi&t Nam 7 1.2.6. C5u trúc Sông Hi7n � v� phía �ông b�c c�u trúc Lô Gâm-Phú Ng� (Trong chuyên kh�o này, chúng tôi thư�ng s� d�ng thu�t ng� ��i Lô Gâm ho�c Lô Gâm-Phú Ng� là �� ch� c�u trúc kép này) là m�t tr�ng l�c nguyên - núi l�a kéo dài hơn 200 km theo hư�ng TB-�N t� Mèo V�c (Hà Giang) ��n L�c Bình (L�ng Sơn). V� phía �B, tr�ng Sông Hi�n �ư�c gi�i h�n b�i c�u trúc Paleozoi H� Lang, còn phía �N nó b� ph� b�i tr�ng ch�ng Mesozoi mu�n An Châu. Tr�ng Sông Hi�n �ư�c l�p ��y ch� y�u b�ng các thành t�o l�c nguyên tu�i Trias, trong �ó khá phát tri�n �á phi�n sét giàu v�t ch�t h�u cơ. Trong tr�ng c�ng xu�t l� các tr�m tích l�c nguyên tu�i Devon c�ng như ph� bi�n các �á núi l�a ki�u tương ph�n basalt - ryolit tu�i Permi - Trias. Các �á á núi l�a thành ph�n mafic (gabrodolerit) và felsic (granit - granophyr) �i kèm các phun trào này. R�t ph� bi�n các xâm nh�p thành ph�n siêu mafic - mafic (lherzolit, picrit, gabronorit, gabrodolerit) �ư�c x�p vào ph�c h� Cao B�ng. Trên ranh gi�i TN c�a c�u trúc Sông Hi�n phát tri�n các granit cao nhôm ch�a Sn-W ph�c h� Pia O�c tu�i Creta. 1.2.7. Tr9ng ch:ng An Châu V� c�u t�o ��a ch�t, c�ng tương t� như c�u trúc Sông Hi�n, là m�t tr�ng l�c nguyên - núi l�a. Nó �ư�c l�p ��y b�i các tr�m tích ngu�n l�c ��a m�u �� có tu�i Trias và Jura, ít hơn là các �á núi l�a felsic (ryodasit, ryolit) tu�i T1-2 [BMn NO < a chPt VN, 1989], thư�ng xuyên b� xuyên c�t b�i các th� granit - porphyr á núi l�a. Trong các v�n li�u ��a ch�t m�i, tr�ng An Châu c�ng �ư�c coi là m�t h�p ph�n c�a h� rift n�i l�c Permi - Mesozoi mu�n (Sông Hi�n - An Châu) � �BVN [Tr n V n Tr , VD Khúc, 2009]. 1.2.8. %0i tr=>t Sông H:ng trên lãnh th Vi t Nam Là ph�n �N c�a h� th�ng ��t gãy c� hành tinh Ailao Shan - Sông H�ng (ARRF), b�t ��u t� Tibet (Trung Qu�c) ��n Bi�n �ông. Trên lãnh th� Vi�t Nam, ��i Sông H�ng kéo dài trên 250 km theo phương TB-�N trư�c khi b� chìm xu�ng dư�i tr�ng Sông H�ng hi�n ��i. ��i �ư�c c�u t�o ch� y�u t� paragneis thành ph�n biotit - silimanit - almandin - cordierit, ít hơn có �á hoa, �á phi�n k�t tinh, para-amphibolit, quarzit,... D�a theo ��a nhi�t - áp k� biotit - granat và s� có m�t c�a c�ng sinh biotit - granat - cordierit - felspat kali có th� �ánh giá m�c bi�n ch�t cao nh�t trong ��i Sông H�ng thu�c tư�ng almandin-amphibolit và granulit [Tr n TPt ThQng, 2000]. Trong t�ng �á gneis c�a ��i Sông H�ng phát tri�n r�ng rãi các th� mafic - siêu mafic (lherzolit, pyroxenit, gabro amphibol c�a ho�t ��ng magma manti c�ng như các th� aplit granit, pegmatit granit là s�n ph�m
8 Tr n Tr ng Hoà (Ch biên) c�a quá trình siêu bi�n ch�t trong gneis và �á phi�n k�t tinh liên quan t�i ho�t ��ng d�ch trư�t d�c theo ��i Sông H�ng trong Kainozoi. Ngoài ra, còn g�p khá nhi�u th� granit cao nhôm, cao ki�m, sáng màu có b�n ch�t magma. Tu�i thành t�o c�a các �á mafic - siêu mafic dao ��ng trong kho�ng 35-25 tr.n. [Izokh et al, 2004], còn tu�i c�a các �á granit sáng màu - 24-22 tr.n. [Tr n Tr/ng Hòa, 2000; 2004b]. 1.3. Ho0t ,Ang magma mi>n B?c Vi&t Nam (MBVN) Trong nh�ng n�m g�n �ây, trên th� gi�i phát tri�n m�nh m�t l�nh v�c m�i c�a ��a ch�t h�c - ��a ��ng l�c sâu, ngh�a là các nghiên c�u �ánh giá b�n ch�t c�a các quá trình toàn c�u có tính ��n tương tác gi�a các l�p v� Trái ��t có �� sâu khác nhau cho ��n t�n manti [Kuz’min, 2001]. Trong các quá trình ki�n t�o khác nhau, ngư�i ta �ã xác l�p �ư�c s� tham gia r�ng rãi c�a các ngu�n plume quy mô khác nhau: �i�m nóng (Hawai, Ireland, Bove,...), trư�ng nóng và superplume [Zonenshain et al, 1983; Flower et al., 2001; Kuz’min, 2001; Yarmolyuk et al., 2000; Dobresov, 2003]. V�i s� tham gia c�a plume, x�y ra các quá trình tương tác ph�c t�p c�a ho�t ��ng magma manti sâu v�i v� và manti th�ch quy�n �� hình thành các t� h�p núi l�a tương ph�n (bimodal) [Yarmolyuk et al., 2003], các lo�t gabro - granit [Litvinovsky et al., 2001] và trap. Các t�nh th�ch h�c l�n (Large igneous provinces - LIP) �ư�c xem như là s� xâm nh�p � �t trong th�i gian ng�n các magma mafic dư�i d�ng núi l�a và pluton vào v� Trái ��t. Chúng có th� bi�u hi�n � trên l�c ��a (trap), dư�i ��i dương: cao nguyên (plateau) ��i dương, nhóm seamoun, ho�t ��ng núi l�a rìa th� ��ng [Coffin et al, 1994]. ��i v�i LIP thư�ng là xác l�p �ư�c m�i liên quan v� th�i gian v�i s� phân rã các siêu l�c ��a, ��c bi�t là s� phân rã c�a Gondvana. ��i v�i nh�ng giai �o�n này ��c trưng: giá tr� dòng nhi�t cao, th� hi�n � s� phát tri�n r�ng rãi ho�t ��ng magma picrit và ho�t ��ng bi�n ch�t nhi�t �� cao ki�u HT - LP (nhi�t �� cao - áp su�t th�p); tương tác m�nh m� magma plume v�i manti th�ch quy�n và v�i v�; hình thành các m� platin, vàng, các nguyên t� hi�m và ��t hi�m l�n. M�t trong nh�ng bi�u hi�n rõ r�t nh�t c�a LIP trên lãnh th� châu Á là th�i k� Permi - Trias [Dobresov, 2003; Nikishin et al., 2002]. Ho�t ��ng magma plume bi�u hi�n trên toàn b� l�c ��a châu Á dư�i d�ng ho�t ��ng magma ngu�n rift ho�c trap (craton Siberi, Emeishan). Vì th�, trong chuyên kh�o này trình bày các tài li�u v� ho�t ��ng magma mafic - siêu mafic và felsic Permi - Trias MBVN c�ng như các bi�u hi�n ho�t ��ng magma n�i m�ng thu�c các giai �o�n khác. Phân tích l�ch s� phát tri�n ��a ch�t và ho�t ��ng magma trên lãnh th� MBVN có th� phân chia �ư�c các giai �o�n chính sau: ti�n Cambri, Paleozoi s�m - gi�a, Paleozoi mu�n - Mesozoi s�m (giai �o�n Indosini), Mesozoi mu�n (giai �o�n Thái Bình Dương hay Y�n Sơn) và Kainozoi (giai
Ph n I. C u trúc ki n t o và phân chia ho t ng magma mi"n B$c Vi&t Nam 9 �o�n Hymalaya). Các thành t�o magma ti�n Cambri ch� y�u bao g�m các ph�c h� granitoid. Các xâm nh�p mafic là metagabro, gabrodolerit và m�t ít gabro olivin. Vi�c ��nh tu�i ��ng v� (Ar-Ar) c�a gabrodolerit c�a ph�c h� này cho giá tr� không tr� hơn 1700 tr.n. [Tr n Tr/ng Hòa, 1999a; Tran Ngoc Nam et al., 1998]. Granitoid ti�n Cambri chi�m ph�n l�n di�n tích c�a kh�i nâng Phan Si Pan và d�a vào thành ph�n c�ng như tu�i thành t�o có th� phân chia thành các t� h�p sau: tronjdemit - tonalit - granodiorit tu�i Arkei ki�u Ca V�nh (2800-2900 tr.n. theo Lan et al, 2001 và Tr n Ng/c Nam, 2002), granit biotit cao kali ki�u Xóm Gi�u tu�i Paleo-Proterozoi (1700-1800 tr.n.) và diorit - granodiorit - granit ki�u Pò Sen tu�i Neo- Proterozoi (860 tr.n. theo Lan et al, 2001; 750 tr.n. theo Tr n Ng/c Nam, 2003). Ho�t ��ng magma giai �o�n Paleozoi s�m - gi�a bi�u hi�n � ��i khâu Sông Mã - TBVN và trong các c�u trúc ven rìa vòm nâng Sông Ch�y dư�i d�ng các t� h�p mafic - siêu mafic ki�u ophiolit [Lê Duy Bách, 1982; Tr n QuZc Hùng, 1985; Ngô Th Ph,\ng, 1999; Bùi ]n Niên, 2005]. V� trí ��a ch�t c�a chúng trong các t�ng �á tr�m tích - bi�n ch�t Cambri và Cambri - Ordovic c�ng như s� li�u ��nh tu�i ��ng v� b�ng các phương pháp khác nhau minh ch�ng cho tu�i thành t�o c�a chúng xung quanh các giá tr� 540 – 460 tr.n. [Nguy2n Xuân Tùng-Tr n V n Tr , 1992; Nguy2n
10 Tr n Tr ng Hoà (Ch biên) h�p diorit - granodiorit - granit ki�u �i�n Biên: 260-280 tr.n., U-Pb, zircon, SHRIMP, [Tr n Thanh HMi, 2006] mà theo m�i d�u hi�u v� thành ph�n tương �ng v�i s�n ph�m c�a ho�t ��ng magma ��i hút chìm ki�u cung ��o ho�c rìa l�c ��a tích c�c [Tr n TuPn Anh, 1996; Tran Tuan Anh et al, 2005]. Cùng v�i chúng, trong khu v�c này còn th�y s� có m�t granit cao nhôm (259-265 tr.n., Rb-Sr theo Nguy2n V n Thành (2005); 260 tr.n., U-Pb, theo Bùi Minh Tâm (2008), c�ng như các t� h�p núi l�a - pluton ki�u sau va ch�m [Tr n Tr/ng Hòa, 1995; Tran Trong Hoa et al, 2008a]. �ã xác l�p �ư�c r�ng s� hình thành các ph�c h� magma thu�c segment tây b�c c�a �ai u�n n�p Trư�ng Sơn liên quan v�i quá trình t�o núi Indosini [Tran Tuan Anh et al, 2005; Tran Trong Hoa et al, 2008a]. Ho�t ��ng magma Permi - Trias trong các c�u trúc khác c�a MBVN hoàn toàn có tính ch�t khác. Trong các c�u trúc ngu�n rift Sông �à-Tú L� � TBVN, Sông Hi�n - An Châu � �BVN phát tri�n r�ng rãi các t� h�p núi l�a - pluton tương ph�n v�i s� chi�m ưu th� c�a các �á mafic - siêu mafic và felsic ki�m ��i v�i h� rift Sông �à - Tú L�, các �á mafic và felsic v�i ��c trưng ��a hóa hút chìm � rift Sông Hi�n. D�a theo t�t c� các ch� s� v� thành ph�n, các t� h�p núi l�a - pluton Permi trong các c�u trúc này tương �ng v�i s�n ph�m c�a ho�t ��ng magma có liên quan v�i tác ��ng c�a plume manti lên các kh�i (block) có c�u trúc th�ch quy�n khác nhau [Tran Trong Hoa et al, 2008b; Izokh et al, 2005]. Trong các c�u trúc ven rìa vòm nâng Sông Ch�y (Lô Gâm và Phú Ng�), vào th�i k� này xu�t hi�n các xâm nh�p gabro - syenit, gabro-peridotite phân l�p và granit cao nhôm song có các ��c trưng ��a hóa ki�u trên ��i hút chìm khá �n ��nh [Tran Trong Hoa et al, 2004] tương t� như các ��i di�n c�a ho�t ��ng magma Permi - Trias ��i Sông Hi�n. Ho�t ��ng magma Mesozoi mu�n trên lãnh th� MBVN, theo các tài li�u nghiên c�u g�n �ây, ít phát tri�n. Khi các t� h�p núi l�a-pluton á ki�m và ki�m tr�ng Tú L� �ã �ư�c chuy�n v� ho�t ��ng magma Permi - Trias, các tài li�u v� ho�t ��ng magma Mesozoi mu�n (Jura - Creta) � MBVN khá r�i r�c, có l� ch� ghi nh�n �ư�c � �BVN, trong ph�m vi ��i Sông Hi�n, � khu v�c �ông nam - L�ng Sơn trong thành ph�n c�a h� t�ng l�c nguyên núi l�a (rhyolite) Tam Lung (J3tl) [TZng Duy Thanh-VD Khúc, 2005] và granite hai mica ch�a Sn-W ph�c h� Pia O�c (Creta mu�n) [