Mô hình công ty quản lý tài sản giải nợ xấu tại các nước trên thế giới và bài học cho Việt Nam

Journal of Science – 2015, Vol. 6 (2), 105 – 110<br /> <br /> Part B: Political Sciences, Economics and Law<br /> <br /> MÔ HÌNH CÔNG TY QUẢN LÝ TÀI SẢN GIẢI NỢ XẤU TẠI CÁC NƯỚC<br /> TRÊN THẾ GIỚI VÀ BÀI HỌC CHO VIỆT NAM<br /> Trần Thị Thanh Nga1<br /> 1<br /> ThS. Trường Đại học Tài chính Marketing Thành phố Hồ Chí Minh<br /> Thông tin chung:<br /> Ngày nhận bài: 18/03/14<br /> Ngày nhận kết quả bình duyệt:<br /> 27/05/14<br /> Ngày chấp nhận đăng: 06/15<br /> Title:<br /> Asset management company<br /> model in solving bad debt in<br /> some foreign countries and<br /> experiences for Vietnam<br /> Từ khóa:<br /> Công ty quản lý tài sản, nợ<br /> xấu, ngân hàng, tái cấu trúc<br /> Keywords:<br /> Asset management company,<br /> bad debt, banking,<br /> restructuring<br /> <br /> ABSTRACT<br /> In the process of restructuring the system of Vietnam commercial banks, Asset<br /> Management Company (AMC) established to handle bad debt is necessary to<br /> ensure objective of economy restructuring; thereby, to contribute to stabilizing<br /> the macroeconomy, economic development orientation with reasonable structure,<br /> enhance competitiveness. From analyzing the models of asset management<br /> company in the world, the article proposes experience about selecting asset<br /> management company model in Vietnam.<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Việc thành lập Công ty quản lý tài sản (AMC) để xử lý nợ xấu trong quá trình tái<br /> cấu trúc hệ thống các Ngân hàng Thương mại Việt Nam (NHTM) là cần thiết<br /> nhằm đảm bảo mục tiêu tái cấu trúc nền kinh tế mang tính hệ thống, an toàn và<br /> bền vững từ đó góp phần ổn định nền kinh tế vĩ mô, định hướng phát triển kinh tế<br /> với cơ cấu hợp lý, nâng cao năng lực cạnh tranh. Trên cơ sở phân tích các mô<br /> hình công ty quản lý tài sản (AMC) tại một số quốc gia trên thế giới, bài viết rút<br /> ra bài học kinh nghiệm về việc chọn lựa mô hình công ty quản lý tài sản cho Việt<br /> Nam.<br /> <br /> giá trị phục hồi của các khoản nợ xấu với chi phí<br /> thấp nhất. Một AMC được thành lập với mục tiêu,<br /> nhiệm vụ rõ ràng kèm theo cấu trúc chặt chẽ sẽ là<br /> tiền đề cho hy vọng mang lại hiệu quả hoạt động<br /> cần thiết trong việc giải quyết vấn đề nợ xấu. Dựa<br /> vào các nhiệm vụ ưu tiên đã được hoạch định sẵn,<br /> định chế AMC có thể hoạt động với chức năng là<br /> một công cụ thanh lý nhanh các khoản nợ xấu và<br /> các tài sản khác kèm theo hoặc gián tiếp tham gia<br /> vào hoạt động tái cấu trúc nền kinh tế.<br /> <br /> 1. ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Hoạt động của hệ thống Ngân hàng Thương mại<br /> (NHTM) Việt Nam đang trải qua thời kỳ khó<br /> khăn và nhiều thách thức. Một trong những vấn đề<br /> có tính trọng tâm hiện nay là xử lý nợ xấu của hệ<br /> thống ngân hàng Việt Nam. Hiện nay, tính đến<br /> tháng 6/2012, theo các thông tin chính thống, nợ<br /> xấu ở mức 8,6 - 10%, tức là khoảng 10 - 11%<br /> GDP của Việt Nam. Đây là con số chưa ở mức<br /> báo động nhưng tương đối đáng quan ngại. Do đó,<br /> việc tìm các giải pháp phù hợp để xử lý lượng nợ<br /> xấu trên là rất cần thiết nhằm lành mạnh hóa hoạt<br /> động của hệ thống NHTM.<br /> <br /> Bài viết tập trung phân tích cơ chế hoạt động và<br /> giải pháp xử lý của các Công ty quản lý tài sản<br /> (AMC) của một số quốc gia trên thế giới, từ đó đề<br /> xuất mô hình hoạt động phù hợp cho Việt Nam.<br /> <br /> Một trong những giải pháp cụ thể để đạt được<br /> hiệu quả trong việc xử lý nợ xấu của các ngân<br /> hàng chính là chuyển giao nợ xấu từ các ngân<br /> hàng sang một công ty quản lý tài sản (AMC).<br /> AMC được lập ra dưới kỳ vọng có thể tối đa hoá<br /> <br /> 2. MÔ HÌNH CÔNG TY QUẢN LÝ TÀI SẢN<br /> TẠI MỘT SỐ QUỐC GIA<br /> <br /> 105<br /> <br /> Journal of Science – 2015, Vol. 6 (2), 105 – 110<br /> <br /> Part B: Political Sciences, Economics and Law<br /> <br /> tài trợ này là tiền mặt, còn lại tồn tại dưới dạng<br /> nhà xưởng, vật dụng và các tài sản khác sở hữu<br /> bởi các ngân hàng trước đó. Các AMC có 4<br /> phương thức để huy động vốn bao gồm: Vốn từ<br /> Bộ Tài chính, khoản vay đặc biệt từ Ngân hàng<br /> Trung ương Trung Quốc, phát hành trái phiếu có<br /> bảo lãnh của Bộ Tài chính, và vay thương mại từ<br /> các định chế tài chính khác. Trên thực tế, để thực<br /> hiện mua lại khoản nợ xấu khổng lồ kể trên, các<br /> AMC đã phải vay tới 40% từ NHTW Trung Quốc,<br /> 60% còn lại được tài trợ bằng trái phiếu của AMC<br /> phát hành cho 4 NHTM Nhà nước.<br /> <br /> 2.1 Mô hình công ty quản lý tài sản tại Trung<br /> Quốc<br /> Nguyên nhân gây ra nợ xấu là do cơ chế kinh tế<br /> kế hoạch hóa tập trung, khi hoạt động của các<br /> NHTM Nhà nước chỉ như những cơ quan hành<br /> chính, có nhiệm vụ cho vay theo chỉ định cho các<br /> công ty và dự án Nhà nước vốn làm ăn kém hiệu<br /> quả, thậm chí thua lỗ. Những khoản vay này cũng<br /> không qua quy trình phân tích tín dụng chặt chẽ<br /> nên rủi ro tín dụng là điều không tránh khỏi. Để<br /> giải quyết nợ xấu, Trung Quốc thành lập các công<br /> ty quản lý tài sản được nhà nước tài trợ (AMC).<br /> <br /> Chất lượng nợ xấu được chuyển giao có vai trò<br /> chủ đạo trong việc quyết định biện pháp và hiệu<br /> quả xử lý của AMC. Tại Trung Quốc, phần lớn nợ<br /> xấu được thu mua bởi AMC là các khoản nợ được<br /> đảm bảo chiếm khoảng hơn 22% trong đó tỷ lệ<br /> được bảo đảm bằng bất động sản chỉ chiếm 7%<br /> tổng giá trị khoản nợ xấu (Xu, 2005), thấp hơn<br /> nhiều hơn nhiều so với tỷ lệ này tại Indonesia,<br /> Malaysia, Hàn Quốc (60%), nên khả năng thanh<br /> lý tài sản để thu hồi nợ thấp.<br /> <br /> Cơ chế hoạt động: Trong giai đoạn 1999 – 2003<br /> có 4 Công ty AMC gồm Huarong, Cinda, Orient<br /> và Great Wall đã được thành lập để giải quyết các<br /> khoản nợ xấu của 4 BOE là Ngân hàng Công<br /> thương Trung Quốc (ICBC), Ngân hàng Xây<br /> dựng Trung Quốc (CCB), Bank of China (BOC)<br /> và Ngân hàng Nông nghiệp Trung Quốc (ABC).<br /> Các khoản nợ xấu được chuyển giao tại mức giá<br /> trị sổ sách trực tiếp từ 4 NHTM cho 4 AMC tương<br /> ứng và nhiệm vụ hàng đầu của 4 AMC này là phải<br /> xử lý hết các khoản nợ xấu, thông qua việc kinh<br /> doanh và quản lý nhằm tối đa hóa giá trị tài sản<br /> mua lại. Cấu trúc hoạt động của mô hình AMC tại<br /> Trung Quốc là phi tập trung để giải quyết vấn đề<br /> nợ xấu tại ngân hàng quốc doanh có quy mô lớn<br /> nhất (chiếm gần 70% thị phần nước). Một AMC<br /> tập trung với đặc điểm cho phép hợp nhất các<br /> nguồn lực sẵn có là phù hợp cho mô hình với mục<br /> tiêu chính là bán, thanh lý nợ xấu trong khi mô<br /> hình AMC phi tập trung sẽ mang lại hiệu quả hơn<br /> cho cả các nhiệm vụ tái cấu trúc doanh nghiệp<br /> (Phan Đức Huy, 2013).<br /> <br /> Định giá nợ chuyển giao: Phương pháp định giá<br /> của AMC trong việc mua nợ xấu từ ngân hàng<br /> đóng vai trò cực kỳ quan trọng đối với tiến độ<br /> chuyển giao nợ xấu. Nhìn chung, có hai phương<br /> pháp định giá đã được các AMC trên thế giới sử<br /> dụng: định giá theo giá trị sổ sách và định giá theo<br /> giá trị phù hợp. Tại Trung Quốc, quy định mua lại<br /> các khoản nợ xấu theo giá trị sổ sách trong khi giá<br /> trị thị trường tại thời điểm đó được ước tính chỉ<br /> khoảng 20% giá trị sổ sách đã giúp các NHTM<br /> Nhà nước lớn loại những khoản nợ xấu lớn khỏi<br /> bảng tổng kết tài sản của mình, nhưng đã gây ra<br /> những khoản thua lỗ không thể tránh khỏi đối với<br /> các AMC, và khiến các AMC mất động lực để tối<br /> đa hóa mức giá thu hồi. Vì tính không hợp lý của<br /> quy định này nên năm 2004, các AMC đã được<br /> phép mua lại nợ xấu với giá thị trường. Vào tháng<br /> 7/2004, Cinda AMC đã mua lại 278,7 tỷ USD nợ<br /> xấu với mức 50 cent cho 1 USD và cho biết khả<br /> năng thu hồi là 33 - 34 cent cho 1 USD vào cuối<br /> năm 2005. Mặc dù mức giá mua lại vẫn còn cao<br /> hơn so với khả năng thu hồi, nhưng việc này cũng<br /> phần nào là bước đi phù hợp tạo động lực gia tăng<br /> tỷ lệ thu hồi cho các AMC.<br /> <br /> Hành lang pháp lý tại quốc gia là một trong những<br /> yếu tố quan trọng có tính chất quyết định đến<br /> thành công hay thất bại của một AMC trong việc<br /> đạt được mục tiêu giải quyết nợ xấu. Nếu không<br /> có được một hệ thống văn bản pháp lý làm cơ sở<br /> cho các hoạt động của AMC thì bản thân AMC<br /> cũng phải đối diện với những khó khăn mà các<br /> ngân hàng đã gặp phải khi tiến hành thu hồi nợ<br /> xấu. Để có thể giải quyết triệt để nợ xấu, các<br /> AMC tại Trung Quốc được trao một số quyền đặc<br /> biệt để có thể xử lý, mua lại nợ xấu, cơ cấu lại các<br /> khoản nợ vay (có thể chia nhỏ hay gộp lại) để đầu<br /> tư sinh lợi.<br /> <br /> Bán và thanh lý nợ xấu: Sau khi xác nhận mua và<br /> nhận chuyển giao nợ xấu từ các ngân hàng, nhiệm<br /> vụ còn lại của AMC là tổ chức bán các khoản nợ<br /> xấu này theo các phương pháp khác nhau. Tuỳ<br /> theo đặc điểm của từng danh mục nợ xấu, mục<br /> <br /> Nguồn vốn cho các AMC được cung cấp bởi<br /> Chính phủ nhưng chỉ chiếm khoảng 3% giá trị nợ<br /> xấu được chuyển giao; chỉ một phần trong nguồn<br /> <br /> 106<br /> <br /> Journal of Science – 2015, Vol. 6 (2), 105 – 110<br /> <br /> Part B: Political Sciences, Economics and Law<br /> <br /> tiêu và nhiệm vụ của AMC trong từng thời kỳ hay<br /> các nhân tố khác mà kỹ thuật xử lý các khoản nợ<br /> xấu này được các AMC chọn lựa.<br /> <br /> Won (18% tổng dư nợ), chiếm tới 27% GDP;<br /> trong đó, 50 nghìn tỷ Won là các khoản nợ quá<br /> hạn từ 3 đến 6 tháng, chiếm 42% tổng nợ xấu, 68<br /> nghìn tỷ Won còn lại là các khoản nợ quá hạn trên<br /> 6 tháng và có nguy cơ vỡ nợ cao.<br /> <br /> Các AMC xử lý các khoản nợ bằng cách phát<br /> hành trái phiếu (khoảng 55% giá trị nợ xấu).<br /> Phương pháp chính của mà các AMC giải quyết<br /> nợ là tập trung các khoản nợ lại, sau đó chuyển<br /> thành danh mục đầu tư, bán đấu giá, chuyển đổi<br /> thành cổ phiếu hoặc đưa chúng ra khỏi Trung<br /> Quốc bằng cách liên kết, liên doanh với nước<br /> ngoài hay các công ty chứng khoán trong nước.<br /> Trong năm 1999, Chính phủ đã chuyển tổng cộng<br /> 173 tỷ USD (chiếm khoảng 20% tổng dư nợ của<br /> các ngân hàng lớn) nợ xấu của 4 NHTM nhà nước<br /> cho 4 công ty quản lý tài sản (AMC). Cuối năm<br /> 2004, 4 AMC này chỉ thu hồi được 675 tỷ NDT,<br /> chưa đến 40% giá trị nợ xấu được chuyển giao từ<br /> năm 1999. Tỷ lệ thu hồi tiền mặt tại các AMC<br /> tính đến tháng 12/2004 đạt khoảng 20%, thấp hơn<br /> nhiều so với mức 49% của Thái Lan và mức 20 30% ước tính của Nhật Bản. Tỷ lệ thu hồi và tốc<br /> độ thu hồi của Trung Quốc thấp hơn chủ yếu là do<br /> chất lượng tài sản thấp, quy định mua lại nợ xấu<br /> theo giá trị sổ sách, và tính thiếu minh bạch tại<br /> các AMC. Các AMC được miễn kiểm toán, tham<br /> nhũng và kiểm soát nội bộ yếu kém đã gây ra<br /> nhiều hệ lụy trong quá trình mua bán tài sản.<br /> <br /> Cơ chế hoạt động: Mục tiêu chủ yếu của Công ty<br /> quản lý tài sản Hàn Quốc – Korean Asset<br /> Management Corporation (KAMCO) là giải quyết<br /> nợ xấu càng sớm càng tốt. Cấu trúc hoạt động của<br /> mô hình KAMCO là tập trung toàn bộ. Chủ sở<br /> hữu của Công ty Quản lý Tài sản Hàn Quốc là Bộ<br /> Tài chính và Kinh tế, Ngân hàng Phát triển Hàn<br /> Quốc, và các TCTC khác, được quản lý bởi ban<br /> điều hành là các đại diện đến từ các chủ sở hữu<br /> cộng thêm đại diện từ Ủy ban Giám sát Tài chính,<br /> Công ty Bảo hiểm Tiền gửi, Hiệp hội các ngân<br /> hàng, và ba chuyên gia độc lập, hoạt động dưới sự<br /> giám sát của Ủy ban Giám sát Tài chính.<br /> Hành lang pháp lý: Hệ thống tư pháp của Hàn<br /> Quốc tương đối hiệu quả, bằng cách trao cho chủ<br /> nợ các quyền lợi rõ ràng khi tiến hành các thủ tục<br /> thu hồi nợ xấu.<br /> Nguồn vốn hoạt động của KAMCO được tài trợ<br /> trực tiếp từ Chính phủ. Trái phiếu KAMCO chiếm<br /> hơn 90% tổng nguồn tài trợ cho AMC, con số này<br /> vào khoảng 60% tại Trung Quốc và Malaysia.<br /> Trái phiếu KAMCO thông thường được phát hành<br /> trực tiếp cho các ngân hàng để đổi lấy các khoản<br /> nợ xấu phát sinh tại các ngân hàng đó. Ngoài ra,<br /> KAMCO vay được khoảng 5% - 13% tổng số vốn<br /> cần thiết, chủ yếu là tổ chức thuộc sở hữu của<br /> Chính phủ.<br /> <br /> Với một loạt các công cụ được sử dụng một cách<br /> triệt để, bốn công ty quản lý tài sản (AMC) của<br /> Trung Quốc đã góp phần đáng kể giúp hệ thống<br /> ngân hàng thoát khỏi giai đoạn khó khăn và tăng<br /> cường sức mạnh. Tuy nhiên, những khoản nợ xấu<br /> này không hề biến mất khỏi hệ thống tài chính<br /> Trung Quốc, chúng chỉ được chuyển giao từ tổ<br /> chức này sang tổ chức khác, nguy cơ tiềm ẩn gây<br /> ra cho hệ thống tài chính Trung Quốc không có<br /> nghĩa là được chấm dứt.<br /> <br /> Chất lượng nợ xấu được chuyển giao: KAMCO<br /> ưu tiên mua các khoản nợ mà có thể dễ dàng<br /> chuyển giao quyền thu nợ, các khoản nợ có thể<br /> giúp các TCTC khôi phục lại hoạt động và hình<br /> ảnh trước công chúng chiếm khoảng hơn 60%,<br /> cao hơn nhiều so với tỷ lệ này tại Indonesia,<br /> Malaysia. KAMCO không đặt ra tiêu chí lựa chọn<br /> tài sản để thu hồi nhưng tổ chức này chỉ thu mua<br /> những khoản nợ xấu với chiết khấu lớn. Tỷ lệ<br /> chiết khấu trung bình trên nợ xấu được thu mua<br /> của KAMCO khoảng 50 - 64% tùy từng thời<br /> điểm.<br /> <br /> 2.2 Mô hình công ty quản lý tài sản tại Hàn<br /> Quốc<br /> Nguyên nhân gây ra nợ xấu: trong giai đoạn từ<br /> 1980 –1998, nền kinh tế tăng trưởng quá nóng<br /> trong khi các doanh nghiệp tiến hành đầu tư dàn<br /> trải nhưng thiếu sự phân tích kỹ lưỡng giữa lợi ích<br /> và rủi ro. Tình trạng các ngân hàng ở Hàn Quốc<br /> vay ngắn hạn bằng ngoại tệ để tài trợ cho các<br /> khoản vay dài hạn bằng nội tệ, hay tài trợ cho các<br /> khoản vay mới. Chính sự bất cân xứng về thời hạn<br /> và loại tiền tệ đã làm suy yếu hệ thống ngân hàng.<br /> Tháng 3/1998, tổng nợ xấu của các tổ chức tài<br /> chính (TCTC) của Hàn Quốc lên tới 118 nghìn tỷ<br /> <br /> Định giá nợ chuyển giao: Quy trình đánh giá các<br /> khoản vay được tiến hành kỹ lưỡng nhằm bảo<br /> đảm các khoản nợ mua về vừa hỗ trợ được các<br /> TCTC vừa bảo đảm được hiệu quả hoạt động của<br /> Công ty. Các khoản nợ do KAMCO mua lại được<br /> chia thành 6 nhóm: Nợ thông thường có bảo đảm<br /> 107<br /> <br /> Journal of Science – 2015, Vol. 6 (2), 105 – 110<br /> <br /> Part B: Political Sciences, Economics and Law<br /> <br /> (chiếm 17,9% tổng tiền), nợ thông thường không<br /> có bảo đảm (5,8%), nợ đặc biệt có bảo đảm<br /> (32,2%), nợ đặc biệt không có bảo đảm (10,6%),<br /> nợ của tập đoàn Daewoo (32%) và nợ được gia<br /> hạn lại (1,5%) với mức giá so với giá trị khoản<br /> vay tương ứng là 67%, 11,4%, 47,4%, 29%,<br /> 35,9% và 23,1%. Khoản nợ xấu được định giá<br /> dựa trên khả năng thu hồi nợ, tài sản bảo đảm và<br /> phương pháp định giá sổ sách. Đa phần các khoản<br /> tiền được sử dụng để mua nợ từ các ngân hàng<br /> (chiếm 62,1%), công ty ủy thác đầu tư (21,1%) và<br /> công ty bảo hiểm (4,5%). Tổng cộng, KAMCO đã<br /> bỏ ra 39,7 nghìn tỷ Won, chiếm tới 36% giá trị<br /> các khoản vay, 110,1 nghìn tỷ Won để mua các<br /> khoản nợ xấu trong vòng 5 năm từ năm 1997 đến<br /> 2002.<br /> <br /> dùng suy giảm trầm trọng. Đối mặt với khủng<br /> hoảng kinh tế, Chính phủ Malaysia buộc phải lập<br /> ra 3 tổ chức để giảm nợ xấu, lành mạnh hệ thống<br /> tài chính và khôi phục lại đà tăng trưởng:<br /> Danaharta để xử lý nợ xấu, CDRC để thỏa thuận<br /> với các ngân hàng có nợ xấu, SPV để bơm vốn<br /> cho hệ thống tài chính. Trong đó Danahara là<br /> trung tâm của kế hoạch.<br /> Cơ chế hoạt động của mô hình Danaharta trong<br /> việc xử lý nợ xấu là mua đứt nợ xấu và xử lý<br /> nhanh hoặc mua lại nợ xấu và để chúng tự hồi<br /> phục.<br /> Hành lang pháp lý: Một yếu tố đóng vai trò rất<br /> quan trọng giúp cho Danaharta thành công đó là<br /> nó được sự hậu thuẫn đặc biệt từ chính phủ<br /> Malaysia. Vào tháng 8/1998, Luật Danaharta ra<br /> đời đem lại bộ khung pháp lý rất đặc biệt cho tổ<br /> chức này. Đạo luật này cho phép Danaharta<br /> những đặc quyền mà không một tổ chức tài chính<br /> nào có thể có được trong lịch sử ngành tài chính<br /> quốc gia, đó là được quyền mua lại tài sản của các<br /> tổ chức tài chính, bổ nhiệm lãnh đạo ở các tổ chức<br /> đang nợ xấu cao, có quyền tịch biên những tài sản<br /> thế chấp,… Với những ưu tiên này, Danaharta có<br /> thể vừa thực hiện cách tiếp cận mềm mỏng cũng<br /> như cứng rắn trong việc xử lý nợ xấu. Thông<br /> thường, cách tiếp cận mềm mỏng như cơ cấu lại<br /> nợ, thỏa thuận dàn xếp lại nợ được ưa thích hơn<br /> và cũng đem lại hiệu quả cao hơn. Tuy nhiên<br /> trong một số trường hợp do người vay không thể<br /> duy trì khả năng trả nợ, Danaharta được phép sử<br /> dụng những đặc quyền mà Luật Danaharta đã đề<br /> ra.<br /> <br /> Bán và thanh lý nợ xấu: Sau khi mua lại,<br /> KAMCO tiến hành nhóm các khoản nợ xấu này<br /> lại để phát hành các chứng khoán có đảm bảo<br /> bằng tài sản dựa trên các khoản nợ xấu đã mua<br /> hoặc bán cho các nhà đầu tư thông qua đấu giá<br /> quốc tế cạnh tranh (chứng khoán hóa), cùng với<br /> việc ban hành Luật Chứng khoán có bảo đảm<br /> bằng tài sản để thúc đẩy việc bán các khoản nợ<br /> cho các công ty có chức năng chứng khoán hóa<br /> các khoản xấu và bán lại cho các nhà đầu tư.<br /> Phương pháp này có lợi thế là thu hút được nhiều<br /> nhà đầu tư hơn và giảm được chi phí quản lý của<br /> các AMC tại các doanh nghiệp. KAMCO nắm giữ<br /> các khoản nợ xấu và cố gắng tái cơ cấu nợ, tái tài<br /> trợ hay chuyển đổi nợ thành vốn chủ sở hữu hoặc<br /> tịch thu tài sản thế chấp của các khoản nợ có đảm<br /> bảo để bán thu hồi lại tiền… Ngoài ra, còn có các<br /> biện pháp khác như truy đòi lại chủ nợ ban đầu<br /> của khoản nợ xấu, bán khoản nợ cho các công ty<br /> quản lý tài sản, công ty tái cơ cấu doanh nghiệp để<br /> mua lại cổ phiếu của các công ty này và tiến hành<br /> tái cơ cấu lại hoạt động của công ty. Lượng nợ<br /> xấu được KAMCO mua lại tăng lên qua từng<br /> năm. Tỷ lệ nợ xấu còn lại/ tổng nợ xấu ngày càng<br /> giảm, từ 88,6% năm 1997 xuống còn 24% năm<br /> 2001, đã cho thấy vai trò rất tích cực của<br /> KAMCO trong việc mua và xử lý nợ xấu. Đến<br /> năm 2001, quá trình xử lý nợ xấu ở Hàn Quốc đã<br /> gần như được hoàn thành.<br /> <br /> Nguồn vốn hoạt động của Danaharta: Khi mới đi<br /> vào hoạt động, Chính phủ Malaysia cấp cho<br /> Danaharta 3 tỷ Ringgit làm vốn, phần còn lại sẽ<br /> phải tự đi huy động. Theo ước tính ban đầu,<br /> Danaharta cần đến 25 tỷ Ringgit để xử lý nợ xấu<br /> và chủ yếu phải dựa vào phát hành trái phiếu.<br /> Danaharta còn tiến hành phát hành trái phiếu trực<br /> tiếp cho các ngân hàng để đổi lấy các khoản nợ<br /> xấu. Loại trái phiếu được phát hành là Zerocoupon, không phải trả lãi định kỳ nhưng vẫn có<br /> thể phải trả lãi khi đáo hạn. Với các ngân hàng<br /> việc hoán đổi nợ xấu không tạo ra thu nhập với<br /> trái phiếu được Chính phủ bảo đảm sẽ làm bảng<br /> cân đối kế toán lành mạnh hơn, bên cạnh đó các<br /> chỉ số an toàn tài chính được cải thiện.<br /> <br /> 2.3 Mô hình công ty quản lý tài sản tại<br /> Malaysia<br /> Nguyên nhân gây ra nợ xấu: Khủng hoảng kinh tế<br /> Châu Á năm 1997 đã ảnh hưởng trầm trọng đến<br /> nền kinh tế các quốc gia Đông Nam Á. Khi đó,<br /> đồng Ringgit mất đến 50% giá trị, niềm tin tiêu<br /> <br /> Chất lượng nợ xấu được chuyển giao: Với tỷ lệ nợ<br /> xấu lên 11,4% vào tháng 8/1998, nhiệm vụ của<br /> <br /> 108<br /> <br /> Journal of Science – 2015, Vol. 6 (2), 105 – 110<br /> <br /> Part B: Political Sciences, Economics and Law<br /> <br /> Danaharta là đưa tỷ lệ nợ xấu về dưới 10%. Tuy<br /> nhiên AMC này không thể xử lý tất cả nợ xấu<br /> đang tồn đọng, vì vậy Danaharta đặt ra mục tiêu<br /> chỉ mua những khoản nợ xấu trên 5 triệu Ringgit<br /> mới được xử lý. Điều này tương đương với<br /> khoảng từ 2.000 đến 3.000 khoản nợ xấu, một con<br /> số khả thi với năng lực xử lý của Danaharta trong<br /> thời gian 5 năm.<br /> <br /> Với những đặc điểm trên, Danaharta đã góp phần<br /> vào thành công của Chính phủ Malaysia trong<br /> việc xử lý nợ xấu, đưa tỷ lệ nợ xấu về ngưỡng an<br /> toàn. Sau khi Danaharta kết thúc hoạt động, nền<br /> kinh tế Malaysia đã tăng trưởng trở lại và ngay cả<br /> trong khủng hoảng kinh tế toàn cầu vừa qua,<br /> Malaysia vẫn tỏ ra vững vàng và là một điểm sáng<br /> trong bức tranh kinh tế ảm đạm.<br /> <br /> Định giá nợ chuyển giao: Về hình thức, Danaharta<br /> mua bán nợ với các tổ chức tài chính theo cơ chế<br /> thị trường. Tuy nhiên, Danaharta đã đặt ra một cơ<br /> chế xác định giá các khoản nợ một cách rõ ràng<br /> và minh bạch. Nợ có đảm bảo, giá mua được xác<br /> định dựa vào giá trị hợp lý (FV) của tài sản thế<br /> chấp. Danaharta chỉ chấp nhận các tài sản tài<br /> chính là cổ phiếu và bất động sản. Đối với nợ xấu<br /> có tài sản thế chấp là bất động sản (BĐS), FV<br /> được tính là 95% giá trị thị trường của BĐS và<br /> được xác định bởi tổ chức định giá độc lập và<br /> được cấp phép. Với cổ phiếu niêm yết, giá trị hợp<br /> lý phụ thuộc vào khối lượng nắm giữ. Khi FV cao<br /> hơn hoặc bằng với dư nợ gốc cộng nợ lãi,<br /> Danaharta mua theo giá của nợ gốc cộng nợ lãi.<br /> Còn giá trị hợp lý thấp hơn giá trị của tổng nợ gốc<br /> và lãi nhưng cao hơn hoặc bằng giá trị nợ gốc, giá<br /> mua là giá trị hợp lý. Nhưng nếu giá trị hợp lý<br /> thấp hơn giá trị nợ gốc, giá mua sẽ là giá trị nợ<br /> gốc nhưng Danaharta chỉ trả trước một khoản<br /> bằng với FV.<br /> <br /> 3. BÀI HỌC KINH NGHIỆM CHO VIỆT<br /> NAM VỀ VIỆC XÂY DỰNG MÔ HÌNH<br /> CÔNG TY QUẢN LÝ TÀI SẢN<br /> <br /> Kịch bản<br /> <br /> FV<br /> <br /> FV < Nợ gốc<br /> <br /> Xác định nguồn vốn hoạt động của các AMC. Để<br /> hoạt động của AMC mang lại ngay được thành<br /> công nhất định, Chính phủ cần cam kết cung cấp<br /> nguồn vốn trực tiếp cho AMC thông qua ngân<br /> sách hoạt động của mình. Trong trường hợp một<br /> AMC tự phải phát hành một khoản nợ, sự bảo<br /> lãnh của Chính phủ cho khoản nợ là thật sự cần<br /> thiết để góp phần củng cố cho vị thế tài chính của<br /> AMC.<br /> <br /> Nợ gốc + Nợ lãi<br /> <br /> Nợ gốc =< FV < Nợ gốc + Nợ lãi<br /> <br /> Mục tiêu hoạt động rõ ràng. Một AMC thành lập<br /> chỉ nên tập trung vào việc thu hồi và bán nợ xấu,<br /> tránh việc sa đà vào gánh nặng tái cấu trúc các<br /> doanh nghiệp đang gặp khó khăn.<br /> <br /> Giá mua lại<br /> <br /> FV >= Nợ gốc + Nợ lãi<br /> <br /> Quyết tâm của Chính phủ trong việc xây dựng<br /> Công ty quản lý tài sản độc lập, tự chủ. Quyết tâm<br /> của Chính phủ là điều không thể thiếu trong suốt<br /> quá trình tái cơ cấu và xử lý nợ xấu. Sự kiên định<br /> của Chính phủ trong việc xác định thực trạng nợ<br /> xấu trong hệ thống tài chính, tái cấu trúc và giải<br /> quyết nợ xấu chính là điểm khởi đầu mấu chốt<br /> cho thành công của bất cứ một công ty quản lý<br /> Tài sản (AMC) nào. Để hoạt động của AMC<br /> mang lại được hiệu quả, các AMC luôn cần có<br /> được sự độc lập, tự chủ cần thiết, không bị ràng<br /> buộc và đảm bảo những nội dung sau:<br /> <br /> Nợ gốc nhưng chỉ<br /> trả trước FV<br /> <br /> Đối với Nợ không có đảm bảo, giá mua được xác<br /> định bằng 10% giá trị dư nợ gốc. Các khoản siêu<br /> nợ hầu như không có khoản nợ nào được<br /> Danaharta mua lại.<br /> <br /> Xây dựng hành lang pháp lý kiên định. Sự hậu<br /> thuẫn của hệ thống pháp lý, giám sát và quản lý<br /> chặt chẽ và có tính minh bạch. Các quy định pháp<br /> lý được xây dựng theo định hướng đem lại hiệu<br /> quả cho các hoạt động của AMC, đặc biệt là các<br /> văn bản huớng dẫn cho luật phá sản và trao cho<br /> AMC các quyền lực đặc biệt trong quá trình thu<br /> hồi nợ xấu sẽ góp phần không nhỏ trong việc hậu<br /> thuẫn cho AMC thu hồi được nợ xấu nhanh chóng<br /> và đạt tỷ lệ thu hồi cao. AMC phải hoạt động dưới<br /> sự giám sát, quản lý chặt chẽ bởi hệ thống kiểm<br /> soát nội bộ và được kiểm toán bởi các đơn vị<br /> kiểm toán độc lập.<br /> <br /> Bán và thanh lý nợ xấu: Danaharta ưu tiên mua<br /> bán nợ xấu dựa trên mức độ nghiêm trọng của tổ<br /> chức tài chính trên cơ sở xếp hạng các tổ chức tài<br /> chính, hạng 1 là tổ chức tài chính với tỷ lệ nợ xấu<br /> cao và nhiều khả năng phải bán nợ và hạng 4 là tổ<br /> chức có ít khả năng bán nợ xấu nhất. Thông<br /> thường, Danaharta sẽ xác định giá và gửi đề nghị<br /> đến các ngân hàng hay công ty tài chính. Sau đó,<br /> các khoản nợ xấu này được mua và nằm dưới<br /> danh mục “Nợ mua lại”. Để xử lý các khoản nợ,<br /> Danaharta sẽ mua đứt và thanh lý nhanh hoặc mua<br /> nợ xấu rồi tiền hành quản lý nợ.<br /> 109<br /> <br />