Mối liên quan giữa kháng thể kháng Smith với mức độ nặng của bệnh Lupus ban đỏ hệ thống

Chia sẻ: Văng Bảo Yến | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

86
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết Mối liên quan giữa kháng thể kháng Smith với mức độ nặng của bệnh Lupus ban đỏ hệ thống trình bày Kháng thể kháng Smith (kháng thể anti - Sm) có giá trị trong chẩn đoán và tiên lượng bệnh lupus ban đỏ hệ thống (Systemic Lupus Erythematosus - SLE). Nghiên cứu nhằm xác định tỷ lệ d ương tính và mối liên quan giữa kháng thể anti - Sm với mức độ nặng ở bệnh nhân SLE,... Mời các bạn cùng tham khảo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Mối liên quan giữa kháng thể kháng Smith với mức độ nặng của bệnh Lupus ban đỏ hệ thống

TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC MỐI LIÊN QUAN GIỮA KHÁNG THỂ KHÁNG SMITH VỚI MỨC ĐỘ NẶNG CỦA BỆNH LUPUS BAN ĐỎ HỆ THỐNG Lê Hữu Doanh, Cấn Huyền Hân Trường Đại học Y Hà Nội Kháng thể kháng Smith (kháng thể anti - Sm) có giá trị trong chẩn đoán và tiên lượng bệnh lupus ban đỏ hệ thống (Systemic Lupus Erythematosus - SLE). Nghiên cứu nhằm xác định tỷ lệ dương tính và mối liên quan giữa kháng thể anti - Sm với mức độ nặng ở bệnh nhân SLE. Nghiên cứu 187 hồ sơ bệnh nhân SLE tại phòng khám bệnh viện Da liễu Trung ương, kháng thể anti - Smith dương tính ở 31,02% bệnh nhân. Điểm SLEDAI trung bình ở bệnh nhân có kháng thể anti - Sm (8,60 ± 4,90) cao hơn có ý nghĩa thông kê (p < 0,001) so với nhóm bệnh nhân không có kháng thể anti - Sm (5,84 ± 3,28). Tỷ lệ SLE có tổn thương nội tạng ở nhóm có kháng thể anti - Sm (37,93%) cao hơn tổn thương nội tạng ở nhóm không có kháng thể (17,83%) với p < 0,05. Tuổi trung bình bệnh nhân SLE xuất hiện tổn thương nội tạng có kháng thể anti - Sm dương tính sớm hơn so với bệnh nhân không có kháng thể (p = 0,04). Nghiên cứu chỉ ra rằng kháng thể anti - Sm có giá trị tiên lượng mức độ nặng và xuất hiện sớm tổn thương nội tạng ở bệnh lupus ban đỏ hệ thống. Từ khóa: SLE, anti - Smith, SLEDAI I. ĐẶT VẤN ĐỀ Với sự tiến bộ của khoa học, rất nhiều tự kháng thể được phát hiện trong bệnh lupus ban đỏ hệ thống (Systemic Lupus Erythromatosus – SLE) là bệnh tự miễn có các bất thường về miễn dịch phong phú nhất. Kháng thể kháng Smith (anti - Sm) đang được tìm hiểu rõ hơn. Kháng thể anti - Sm có thể được phát hiện trước khi người bệnh có các triệu chứng trên lâm sàng [1]. Tỷ lệ tìm thấy kháng thể này trong SLE rất khác nhau qua các nghiên cứu ở các chủng tộc khác nhau. Với độ đặc hiệu cao chẩn đoán SLE, sự xuất hiện tự kháng thể là một trong các tiêu chuẩn để chẩn đoán bệnh (theo ARA 1997) [2; 3]. Nhiều tài liệu được công bố trên thế giới đã chỉ ra kháng thể anti-Sm có mối liên quan với các biểu hiện tại các cơ quan nội tạng: tổn thương thần kinh trung ương, mức độ nghiêm trọng của bệnh thận, xơ hóa phổi, viêm màng ngoài tim… [4; 5]. Nghiên cứu của Grennan ghi nhận mối liên quan giữa khởi phát bệnh sớm với KT antiSm, trung bình trước 25 tuổi và có giá trị tiên lượng cho tiến triển nặng với các tổn thương nội tạng xuất hiện thường xuyên hơn về sau [6]. Liên quan giữa anti - Sm với tổn thương thần kinh trung ương vẫn chưa chắc chắn [7; 8]. Phát hiện kháng thể anti - Sm có ý nghĩa rất quan trọng trong tiên lượng, quản lý và theo dõi bệnh nhân. Nghiên cứu này được tiến hành nhằm mục tiêu: 1. Khảo sát tỷ lệ bệnh nhân SLE có kháng thể kháng Smith ở bệnh nhân SLE đến khám tại phòng khám bệnh viện Da liễu Trung ương từ tháng 5/2013 đến tháng 12/2014. 2. Xác định mối liên quan giữa kháng thể kháng Smith với mức độ nặng của những bệnh nhân trên. II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP Địa chỉ liên hệ: Lê Hữu Doanh, Bộ môn Da liễu, trường Đại học Y Hà Nội Email: doanhlehuu@yahoo.com Ngày nhận: 10/9/2015 Ngày được chấp thuận: 25/12/2015 TCNCYH 98 (6) - 2015 1. Đối tượng 187 hồ sơ bệnh nhân được chẩn đoán xác định SLE khi có ≥ 4/11 tiêu chuẩn chẩn đoán 31 TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC theo ACR 1997, điều trị ngoại trú tại bệnh viện matosus Disease Area and Severity Index), Da liễu Trung ương từ tháng 05/2013 đến 12/2014. Tiêu chuẩn chọn hồ sơ bệnh nhân DAS 28 (Disease Acitivity Score) tại 28 khớp, điểm SLEDAI (Systemic Lupus Erythematosus chẩn đoán xác định là SLE, không phân biệt tuổi, giới và được làm xét nghiệm tìm kháng Disease Activity Index). thể kháng Smith. Tiêu chuẩn loại trừ bệnh nhân là bệnh nhân có các biểu hiện lâm sàng và xét nghiệm thể hiện phối hợp nhiều bệnh hệ thống (overlap). 2. Phương pháp: nghiên cứu mô tả cắt ngang, hồi cứu. Xét nghiệm phát hiện tìm kháng thể antiSm bằng kỹ thuật ELISA. Kit xét nghiệm từ hãng MBL, Nhật Bản. Mức độ nặng của bệnh được đánh giá qua thang điểm CLASI (Cutaneous Lupus Erythe- 3. Xử lý số liệu: bằng phần mềm SPSS 20.0. 4. Đạo đức nghiên cứu Các thông tin bệnh nhân lấy từ bệnh án được chấp thuận của Bệnh viện và các thông tin bệnh nhân được mã hóa, giữ bí mật. KẾT QUẢ 1. Tỷ lệ kháng thể anti-Sm dương tính ở bệnh nhân SLE Biểu đồ 1. Tỷ lệ kháng thể anti-Sm dương tính ở bệnh nhân SLE Nghiên cứu đã thu thập được 187 hồ sơ bệnh nhân SLE đến khám và theo dõi tại phòng khám chuyên đề các bệnh tổ chức liên kết tự miễn. Kháng thể anti - Sm dương tính gặp ở 58/187 bệnh nhân, chiếm 31,02% với nồng độ kháng thể trung bình: 109,89 ± 85,03 UI/L, cao nhất: 533,53 UI/L, thấp nhất: 32,94 UI/L (giá trị không thể hiện trên biểu đồ). 2. Mối liên quan giữa kháng thể anti - Sm với hoạt động bệnh So sánh mức độ nặng của bệnh SLE, dựa trên thang điểm CLASI hoạt động, DAS 28 và SLEDAI, giữa hai nhóm bệnh nhân dương tính và âm tính với kháng thể anti-Sm cho thấy: điểm trung bình theo thang điểm SLEDAI của nhóm có kháng thể anti-Sm cao hơn so với nhóm không có kháng thể có khác biệt có ý nghĩa thống kê với p < 0,001. Thang điểm CLASI và DAS28, giữa hai nhóm dương tính và không dương tính với kháng thể anti-Sm không có sự khác biệt (bảng 1). 32 TCNCYH 98 (6) - 2015 TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC Bảng 1. So sánh các thang điểm đánh giá hoạt động bệnh của bệnh nhân có kháng thể anti - Sm dương tính và âm tính Thang điểm Kháng thể anti - Sm (+) n = 58 Kháng thể anti-Sm (-) n = 129 p CLASI hoạt động 6,93 ± 6,16 5,66 ± 4,77 0,166 DAS 28 3,50 ± 1,45 3,09 ± 1,38 0,061 SLEDAI 8,60 ± 4,90 5,84 ± 3,28 < 0,001 3. Mối liên quan giữa kháng thể anti-Sm và tổn thương nội tạng Biểu đồ 2. So sánh tỷ lệ bệnh nhân có tổn thương nội tạng ở hai nhóm có kháng thể anti - Sm dương tính và âm tính Ở nhóm SLE dương tính với kháng thể anti - Sm, có 22/58 bệnh nhân SLE dương tính với kháng thể anti - Sm có tổn thương nội tạng (thận, hô hấp, tim mạch, tâm - thần kinh) khi đến khám, chiếm 37,93%. Ở nhóm SLE âm tính với kháng thể anti - Sm, 23/129 bệnh nhân âm tính với kháng thể anti - Sm có tổn thương nội tạng (17,83%), khác biệt có ý nghĩa thống kê, (p = 0,003). 4. So sánh tuổi của bệnh nhân có tổn thương nội tạng Với những bệnh nhân có tổn thương nội tạng, tuổi trung bình của nhóm có kháng thể anti Sm là 24,82 ± 11,13 tuổi với bệnh nhân có tuổi thấp nhất là 13; với nhóm không có kháng thể này là 31,96 ± 11,44 trong đó thấp nhất là bệnh nhân 17 tuổi. Những bệnh nhân trong nghiên cứu có kháng thể anti - Sm xuất hiện tổn thương nội tạng sớm hơn so với nhóm còn lại, khác biệt có ý nghĩa thống kê (p = 0,04) (biểu đồ 3). TCNCYH 98 (6) - 2015 33 Tuổi (năm) TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC Biểu đồ 3. So sánh tuổi của bệnh nhân có tổn thương nội tạng theo hai nhóm có kháng thể anti - Sm dương tính và âm tính IV. BÀN LUẬN Kháng thể anti - Sm là marker đặc hiệu đánh giá tổn thương da ở mức độ nhẹ (< 10 chẩn đoán SLE [2; 3]. Nghiên cứu của chúng điểm) với điểm trung bình là 6,93 ± 6,16. Điểm DAS28 trung bình của nhóm bệnh nhân có tôi có 58/187 bệnh nhân SLE dương tính với kháng thể anti - Sm, chiếm 31,02% (biểu đồ1). Tỷ lệ này tương tự kết quả của nhiều tác giả khác như Nothway (1972) là 29,7% [9]; Tan E.M (1982) là 30,5% [3]; Elkon (1989) là 28% [10]... Nhiều nghiên cứu cho thấy tỷ lệ này ở các nhóm bệnh nhân SLE khác nhau là khác nhau: nghiên cứu của Clotet trên 82 bệnh nhân SLE người châu Âu là 5% (1984) [11] trong khi trên 63 bệnh nhân gốc Phi của Grennan lại cao hơn rất nhiều (40,6%) [6]. Nhìn chung, tỷ lệ gặp kháng thể anti - Sm ở bệnh nhân SLE thay đổi từ 15 – 30% và khác biệt theo chủng tộc: 20% ở người da trắng, 30 – 40% ở người da đen và châu Á [2]. Có rất nhiều thang điểm để đánh giá hoạt động bệnh SLE, trong đó đơn giản, dễ áp dụng nhất là thang điểm CLASI cho da – niêm mạc, DAS28 cho khớp và SLEDAI là thang điểm đánh giá chung, tổng quát nhất. Xét trên nhóm bệnh nhân SLE có kháng thể anti-Sm, đa số các bệnh nhân có điểm CLASI hoạt tính 34 kháng thể anti - Sm là 3,51 ± 1,45 và chủ yếu cũng ở mức hoạt động nhẹ và trung bình. Không có sự khác biệt về điểm trung bình của hai thang điểm này giữa hai nhóm bệnh nhân có anti - Sm dương tính và âm tính (p > 0,05), kết quả này phù hợp với nhận định anti - Sm không liên quan tới biểu hiện lâm sàng về da, khớp của SLE [5]. SLEDAI là thang điểm tổng quát nhất để đánh giá hoạt động bệnh. Do nhiều bệnh nhân trong nghiên cứu đã dùng các thuốc có tác dụng trên bệnh trước đó và khi có biểu hiện nội tạng nặng nề thì thường tìm đến các chuyên khoa khác nên nhìn chung đối tượng trong nghiên cứu của chúng tôi đa số có mức độ hoạt động bệnh nhẹ và vừa. Tuy nhiên, tỷ lệ bệnh nhân trong nhóm có kháng thể anti - Sm ở mức điểm SLEDAI trên 10 điểm (tức hoạt động mạnh) của chúng tôi cao hơn nhóm không có kháng thể này (không có trong phần kết quả nghiên cứu). Điểm SLEDAI trung bình của nhóm bệnh nhân có kháng TCNCYH 98 (6) - 2015 TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC thể anti - Sm là 8,60 ± 4,90, cao hơn nhóm âm chọn đối tượng đa dạng hơn để xác định rõ tính với kháng thể là 5,84 ± 3,28, khác biệt có ý nghĩa thống kê. Điều này là do ở nhóm bệnh ràng. nhân có kháng thể anti - Sm xuất hiện các biểu hiện về thần kinh, bất thường về xét nghiệm nước tiểu nhiều hơn nên điểm SLEDAI cao. Một số nghiên cứu khác cũng V. KẾT LUẬN Kháng thể kháng Smith gặp trong 31,02% bệnh nhân SLE. Bệnh nhân SLE có kháng thể nhận thấy điểm SLEDAI cao hơn trong nhóm kháng Smith thì bệnh nặng hơn và tuổi xuất hiện tổn thương nội tạng thấp hơn.Phát hiện bệnh nhân có anti-Sm với các triệu chứng về thần kinh, thận, viêm các màng xuất hiện kháng kháng thể kháng Smith có giá trị tiên lượng mức độ nặng và có nguy cơ xuất hiện nhiều hơn [12; 13]. Theo nhận định của Barada, Winfiled hay Janwityanuchit, trong sớm tổn thương nội tạng ở bệnh lupus ban đỏ hệ thống. những đợt hoạt động bệnh, bệnh nhân có kháng thể anti - Sm thường xuất hiện các biểu hiện về thần kinh, bệnh lý thần kinh trung ương, thận hơn bệnh nhân chỉ xuất hiện kháng thể anti - dsDNA [5]. Các thương tổn nội tạng làm thay đổi tiên lượng bệnh nhân. Mối liên quan giữa anti Sm với tổn thương nội tạng trong SLE được nói đến khá nhiều và nhiều công bố chỉ ra ani - Sm có giá trị dự đoán tiến triển nặng của SLE [5]. Tỷ lệ có tổn thương nội tạng của nhóm bệnh nhân SLE có anti - Sm là 37,93%, cao hơn nhóm bệnh nhân không có anti - Sm (17,83%), khác biệt có ý nghĩa thống kê (p = 0,003). Anti - Sm làm tăng nguy cơ xuất hiện tổn thương thận nhất là khi kết hợp cùng anti - dsDNA. Nghiên cứu của chúng tôi nhận thấy các bệnh nhân có anti-Sm dương tính xuất hiện tổn thương nội tạng sớm hơn (biểu đồ 3). Tác giả Alba nghiên cứu 127 bệnh nhân SLE có tổn thương thận cũng có kết quả về tuổi xuất hiện thận lupus của bệnh nhân SLE có kháng Lời cám ơn Chúng tôi chân thành cám ơn phòng khám chuyên đề, khoa Xét nghiệm bệnh viện Da liễu Trung ương đã giúp đỡ hoàn thành nghiên cứu này. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Arbuckle M.R., McClain M.T., Rubertone M.V et al (2003). Development of autoantibodies before the clinical onset of systemic lupus erythematosus. The new England Journal of Medicine, 349(16), 1526 1533. 2. Munves E.F, Schur P.H (1983). Antibodies to Sm and RNP: Prognosticator of disease involvement. Arthritis Rheum, 26, 848 - 853. 3. Tan E.M, Cohen A.S, Fries J.F et al (1982). The 1982 revised criteria for the classification of systemic lupus erythematosus. Arthritis Rheum, 25(11), 1271 - 1277. thể anti-Sm trung bình là 25,6 sớm hơn so với 4. Borg E.J, Horst G., Limburg P.C et al những bệnh nhân không có kháng thể này khoảng 8,8 năm (tuổi trung bình là 33,7; (1991). Shifts of anti –Sm specific antibodies in patient with systemic lupus erythematosus: p < 0,0001) [14]. Đây mới chỉ là nhận định ban đầu, cần một nghiên cứu khác trong thời gian analysis by couter – immunoelectrophoresis, immublotting and RNA – immuoprecipitation. dài hơn, cỡ mẫu lớn hơn với những cách The Journal of Autoimmunity, 4(1), 155 - 164. TCNCYH 98 (6) - 2015 35