Mối liên quan giữa loãng xương và bệnh lý tạng thận

Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> <br /> MỐI LIÊN QUAN GIỮA LOÃNG XƯƠNG VÀ BỆNH LÝ TẠNG THẬN<br /> Lê Ngọc Thanh*, Nguyễn Trương Minh Thế*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Đặt vấn đề và mục tiêu: Trong một nghiên cứu trước đây cho thấy rối loạn chức năng Thận chủ cốt tủy là<br /> một trong những rối loạn thường xảy ra nhất ở những người lớn tuổi. Các triệu chứng này có tính chất gần<br /> giống với các triệu chứng ở những người bị loãng xương ở người lớn tuổi. Như vậy “c ó mối tương quan nào<br /> giữa bệnh loãng xương với rối loạn chức năng Thận chủ cốt tủy hay không?”. Đề tài nhằm khảo sát tỉ lệ các triệu<br /> chứng của rối loạn chức năng tạng Thận trên bệnh nhân Loãng xương kèm thiên quý suy; so sánh tỉ lệ này với<br /> những người thiên quý suy.<br /> Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Đề tài được thực hiện theo phương pháp mô tả, cắt ngang trên<br /> mẫu dân số là 369 người tại Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện YHCT - TP. HCM. Đối tượng được chọn là những<br /> người trong độ tuổi ≥ 49 tuổi (đối với nữ) và ≥ 64 tuổi (đối với nam) được chẩn đoán là loãng xương theo WHO.<br /> Số liệu được thu thập bằng bảng phỏng vấn và thăm khám một số nghiệm pháp. Các biến số theo dõi gồm các<br /> triệu chứng lâm sàng: đau thắt lưng, tiểu nhiều lần, phù 2 chi dưới, đau nhức trong xương, rụng răng, rụng<br /> tóc, tóc bạc, giảm thính lực, ù tai, động tác kém khéo léo, khó thở và các mức độ loãng xương. Đề tài được thực<br /> hiện trong thời gian từ tháng 6/2010 tới tháng 09/2011.<br /> Kết quả: Khảo sát cho thấy triệu chứng xuất hiện với tỉ lệ cao gồm đau thắt lưng 98%, đau nhức các khớp tỉ<br /> lệ 81%, giảm thính lực 64%,tiểu nhiều 59%, rụng tóc 50%. Đối với những triệu chứng còn lại tỉ lệ thấp hơn<br /> như ù tai là 33%, khó thở 27%, rối loạn về kỹ xảo, tác cường 7%, phù thủng 6%. So sánh với với kết quả của đề<br /> tài “Khảo sát tỉ lệ triệu chứng tạng Thận trên bệnh nhân Thiên quý suy” cho thấy tỉ lệ các triệu chứng đau thắt<br /> lưng và đau nhức xương khớp ở nhóm thiên quý suy + loãng xương cao hơn hẳn so với nhóm thiên quý suy Các<br /> triệu chứng còn lại ở cà hai nhóm khác biệt không có ý nghĩa thống kê và tính chất các triệu chứng ở cả hai nhóm<br /> là như nhau.<br /> Kết luận: Có mối liên quan giữa rối loạn chức năng Thận chủ cốt tuỷ và bệnh loãng xương. Cần có những<br /> nghiên cứu bệnh chứng để khẳng định mức độ liên quan này.<br /> Từ khóa: Tạng Thận (theo Y học cổ truyền), Thiên quý suy, Loãng xương<br /> <br /> ABSTRACT<br /> RELATIONSHIP BETWEEN OSTEOPOROSIS AND PATHOLOGY OF KIDNEY<br /> Le Ngoc Thanh, Nguyen Truong Minh The<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 16 - Supplement of No 1 – 2012: 42 – 47<br /> Background and Aims: In a previous study showed that dysfunction of “Kidney manages bone and bone<br /> marrow” is one of the most common problem seen in elder people. Its manifestations are similar to the symptoms<br /> of osteoporosis in the elderly. Is there a correlation between osteoporosis with dysfunction of “Kidney manages<br /> bone and bone marrow”? This study was designed to survey the rate of symptoms of Kidney dysfunction in<br /> 'Thien Quy deficiency’ patients with osteoporosis; compared with those of 'Thien Quy deficiency’.<br /> Materials and Method: A cross-sectional study was carried out on 369 patients at Cho Ray Hospital,<br /> Traditional medicine Hospital at Ho Chi Minh city from 6/2010 to 9/2011. Enrolled subjects were aged ≥ 49 years<br /> <br /> <br /> Khoa Y học Cổ truyền – Đại học Y Dược Tp. HCM<br /> <br /> Tác giả liên lạc: ThS. Lê Ngọc Thanh.<br /> <br /> 42<br /> <br /> ĐT: 0908553507.<br /> <br /> Email: lengocthanh@ump.edu.vn<br /> <br /> Chuyên Đề Y Học Cổ Truyền<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> (for women) and ≥ 64 years (for men) with osteoporosis by WHO criteria. Data were collected by a questionnaire<br /> and clinical examinations. Lower back pain, frequency of urination, swelling of lower limbs, bone and joint pain,<br /> teeth loss, hair loss, grey-hair, hearing impairment, tinnitus, decreased movement skilful, dyspnea and the degree<br /> of osteoporosis were monitored.<br /> Results: The study had shown that among high occurrence rates were lower back pain 98%, bone and joint<br /> pain 81%, hearing impairment 64%, %, frequency of urination 59%, hair loss 50 %. The remaining symptoms<br /> with lower rate including tinnitus 33 %, dyspnea 27%, decreased movement skilful 7%, and swelling of lower<br /> limbs 6%. Compared with the results of the study "a study on occurrence rates of Kidney’s symptoms in “Thien<br /> quy deficiency’ patients" revealed that the rate of symptomatic lower back pain and bone and joint pain in group<br /> 'Thien Quy deficiency’ + osteoporosis is higher than group'Thien Quy deficiency’. For other symptoms there is no<br /> statistical significantly difference between 2 groups and the symptom characteristics in both groups are similar.<br /> Conclusion: There is a correlation between manifestations of dysfunction of “Kidney manages bone and<br /> bone marrow” in traditional Medicine and osteoporosis in Western Medicine. A case control study is needed to<br /> carry on confirm this relevance.<br /> Keyword: Kidney (traditional medicine theory), Tian Gui. Osteoporosis.<br /> xương ở người lớn tuổi. Như vậy câu hỏi được<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> đặt ra là “có mối tương quan nào giữa bệnh<br /> Với nhiều sự tiến bộ trong lĩnh vực chăm sóc<br /> loãng xương với rối loạn chức năng Thận chủ<br /> sức khỏe, tuổi thọ trung bình của con người<br /> cốt tủy đã được các nhà YHCT mô tả từ hàng<br /> ngày một tăng. Ở người cao tuổi có những sự<br /> ngàn năm trước hay không?”<br /> thay đổi về sinh lý cũng như bệnh lý ở hầu hết<br /> Mục tiêu nghiên cứu<br /> các cơ quan, như hệ miễn dịch, hệ nội tiết, hệ<br /> Mục tiêu chính<br /> tim mạch, sự thay đổi ở hệ thống xương<br /> khớp…Trong đó riêng vấn đề loãng xương<br /> Khảo sát tỉ lệ các triệu chứng của rối loạn<br /> chiếm tỉ lệ khá cao ở những người lớn tuổi (20%<br /> chức năng tạng Thận trên bệnh nhân Loãng<br /> ở nữ giới và 10% ở nam giới ≥ 60 tuổi)(4,8,9).<br /> xương kèm thiên quý suy.<br /> YHCTcũng có những quan điểm về quá trình<br /> So sánh tỉ lệ các triệu chứng của rối loạn<br /> lão hóa tương tự. YHCT cho rằng sự thịnh suy<br /> chức năng tạng Thận ở những bệnh nhân loãng<br /> của Thận khí có vai trò chủ đạo trong quá trình<br /> xương kèm thiên quý suy với những người<br /> sinh trưởng phát dục cũng như lão hóa của con<br /> thiên quý suy.<br /> người. Khi con người bước qua giai đoạn lão<br /> ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU<br /> hóa, tất cả các chức năng này đều bị suy giảm,<br /> rối loạn với mức độ khác nhau, biểu hiện bằng<br /> Tiêu chuẩn lựa chọn<br /> sự xuất hiện các triệu chứng nhiều ít khác<br /> Những người nam có độ tuổi ≥ 64 tuổi và nữ<br /> nhau.(9). Trong một nghiên cứu trước đây về tỉ lệ<br /> có độ tuổi ≥ 49 tuổi, đồng ý tham gia nghiên cứu<br /> xuất hiện các triệu chứng trên những người lớn<br /> được chẩn đoán là loãng xương theo WHO.<br /> tuổi cho thấy những triệu chứng liên quan đến<br /> Tiêu chuẩn loại trừ<br /> chức năng Thận chủ cốt tủy chiếm tỉ lệ khá cao<br /> Mắc các bệnh loãng xương thứ phát (Bất<br /> là đau thắt lưng 69%, đau nhức các xương khớp<br /> (4)<br /> động<br /> quá lâu do bệnh, do nghề nghiệp; Do các<br /> 70% . Điều này chứng tỏ rằng rối loạn chức<br /> bệnh nội tiết: cường vỏ thượng thận, suy tuyến<br /> năng Thận chủ về cốt tủy là một trong những<br /> sinh dục, cường giáp trạng, to viễn cực. Do các<br /> rối loạn thường xảy ra nhất ở những người lớn<br /> bệnh thận: thải nhiều calci, chạy thận nhân tạo;<br /> tuổi. Các triệu chứng này có tính chất gần giống<br /> Do thuốc: lạm dụng steroid, heparin).<br /> với các triệu chứng ở những người bị loãng<br /> <br /> Chuyên Đề Y Học Cổ Truyền<br /> <br /> 43<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> <br /> Mắc các bệnh cấp tính cần được xử trí tích<br /> cực bằng Tây Y.<br /> <br /> Thiết kế và phương pháp nghiên cứu<br /> Đề tài được thực hiện theo phương pháp mô<br /> tả, cắt ngang. Đề tài được thực hiện trong thời<br /> gian từ tháng 6/2010 tới tháng 09/2011.<br /> <br /> Tiến hành thực hiện nghiên cứu<br /> Dựa trên đề tài “Khảo sát tỉ lệ triệu chứng tạng<br /> Thận trên bệnh nhân Thiên quý suy ”, sử dụng lại<br /> các câu hỏi về triệu chứng tạng Thận.<br /> Sử dụng lại kết quả nghiên cứu của đề tài<br /> “Khảo sát tỉ lệ triệu chứng tạng Thận trên bệnh nhân<br /> Thiên quý suy”.<br /> Tiến hành khảo sát trên đối tượng nghiên<br /> cứu.<br /> <br /> So sánh tỉ lệ triệu chứng ở 2 nhóm bằng<br /> phương pháp so sánh 2 tỉ lệ thực nghiệm<br /> độc lập.<br /> <br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU<br /> Đặc điểm bệnh nhân nghiên cứu<br /> Trong quá trình phỏng vấn 330 bệnh nhân<br /> tại khoa Cơ xương khớp – Bệnh viện Chợ Rẫy,<br /> khoa Nội 1 – Bệnh viện YHCT. TP. HCM, chúng<br /> tôi có ghi nhận sự phân bố về tuổi, giới, mức độ<br /> loãng xương, thời gian mắc bệnh như sau:<br /> Bảng 1: Phân bố theo tuổi ở hai giới.<br /> Giới<br /> Nam<br /> Nữ<br /> <br /> 49 – 64 tuổi<br /> X<br /> 78 (23,6%)<br /> <br /> Tuổi<br /> 64 -69 tuổi<br /> 22 (6,7%)<br /> 92 (28,8%)<br /> <br /> ≥ 70 tuổi<br /> 48 (14,5%)<br /> 90 (27,4%)<br /> <br /> Các biến số theo dõi<br /> <br /> Bảng 2: Đặc điểm về mức độ loãng xương.<br /> <br /> Các triệu chứng lâm sàng<br /> Đau thắt lưng: phỏng vấn, quan sát, làm các<br /> nghiệm pháp Lasègue, Valleix, dấu ấn chuông.<br /> <br /> Mức độ loãng xương<br /> T ≤ -2,5<br /> T ≤ -2,5 + gãy xương gần đây<br /> <br /> Tiểu nhiều lần: ≥ 2 lần/ đêm.<br /> Phù 2 chi dưới: phỏng vấn quan sát, khám.<br /> Đau nhức trong xương: phỏng vấn, quan sát<br /> xương khớp.<br /> Rụng răng, rụng tóc, tóc bạc.<br /> Giảm thính lực: phỏng vấn, khám thính lực.<br /> Ù tai: phỏng vấn.<br /> Động tác: phỏng vấn, nghiệm pháp tiểu não,<br /> khám sức cơ.<br /> Khó thở: phỏng vấn, quan sát cơ hô hấp<br /> phụ, tím tái.<br /> Mức độ loãng xương: theo thang điểm T –<br /> Score.<br /> <br /> Cỡ mẫu nghiên cứu<br /> n = Z21-α/2 * P (1-P)/ d2 = 1,962 * 0,6* 0,4 / 0,052 =<br /> 369 người.<br /> <br /> Phân tích và xử lý số liệu<br /> Sử dụng phương pháp thống kê mô tả.<br /> <br /> 44<br /> <br /> Tỉ lệ<br /> 245 (72,25%)<br /> 85 (22,75%)<br /> <br /> Bảng 3: Đặc điểm về thời gian mắc bệnh.<br /> Thời gian mắc bệnh<br /> < 1 năm<br /> 1 – 5 năm<br /> >5 năm<br /> <br /> Tỉ lệ<br /> 124 (37,58 %)<br /> 86 (26,06%)<br /> 120 (36,36%)<br /> <br /> Nhận xét<br /> Nhóm tuổi ≥ 70 tỉ lệ loãng xương ở nữ giới<br /> cao gấp 2 lần so với nam giới, ở nhóm tuổi <<br /> 70 tuổi tỉ lệ này là 4,2 lần. Đây cũng là đặc<br /> điểm dịch tễ loãng xương thường gặp trong<br /> nhiều nghiên cứu về loãng xương.<br /> <br /> Kết quả nghiên cứu các triệu chứng<br /> Nhóm A: khảo sát trên những người thiên<br /> quý suy được chẩn đoán là loãng xương theo<br /> YHHĐ.<br /> Nhóm B: khảo sát trên những người thiên<br /> quý suy (đề tài “Khảo sát tỉ lệ triệu chứng tạng<br /> Thận trên bệnh nhân Thiên quý suy”<br /> <br /> Kết quả khảo sát triệu chứng đau thắt lưng<br /> Bảng 4: Kết quả khảo sát triệu chứng đau lưng.<br /> Ông (bà) có bị đau<br /> thắt lưng không ?<br /> Có<br /> <br /> Nhóm A<br /> <br /> Nhóm B<br /> <br /> 324(98,18%)<br /> <br /> 235(68,7%)<br /> <br /> Chuyên Đề Y Học Cổ Truyền<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> Ông (bà) có bị đau<br /> Nhóm A<br /> Nhóm B<br /> thắt lưng không ?<br /> Không<br /> 6 (1,82%)<br /> 107(31,3%)<br /> So sánh cùng nhóm<br /> P