Mối quan hệ phụ thuộc giữa Trung Quốc, Ấn Độ và phương Tây

Mèi quan hÖ phô thuéc gi÷a<br /> TRUNG QuèC, ÊN §é vµ PH¦¥NG T¢Y(*)<br /> <br /> <br /> Simon Tay(**). Interdependency Theory. China,<br /> India, and the West. Foreign Affairs, Vol. 89, No.5,<br /> September/October 2010.<br /> http://www.foreignaffairs.com/articles/66595/simon-<br /> tay/interdependency-theory?page=1<br /> <br /> Xu©n tïng<br /> dÞch<br /> <br /> <br /> mét c¸ch c« ®äng nh÷ng th¸ch thøc ®Æt<br /> K hi cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh<br /> toµn cÇu kÕt thóc, c¸c nÒn kinh tÕ<br /> ë B¾c Mü vµ ch©u ¢u vÉn cßn yÕu trong<br /> ra ®èi víi Trung Quèc vµ Ên §é, bao<br /> gåm t×nh tr¹ng suy tho¸i m«i tr−êng,<br /> khi c¸c nÒn kinh tÕ ch©u ¸ l¹i tiÕp tôc nh÷ng yÕu tè nh©n khÈu häc bÊt lîi, c¬<br /> ph¸t triÓn m¹nh. §iÒu nµy ®Æc biÖt ®óng së h¹ tÇng nghÌo nµn vµ t×nh tr¹ng bÊt<br /> trong tr−êng hîp Trung Quèc vµ Ên §é, b×nh ®¼ng x· héi – nh÷ng mèi ®e däa<br /> c¶ hai n−íc ®Òu tù hµo bëi tû lÖ t¨ng mµ c¸c nhµ l·nh ®¹o cña hai quèc gia<br /> tr−ëng xÊp xØ hai con sè vµ do ®ã, t¹o nµy ®Òu hiÓu râ.∗Ngay c¶ khi nh÷ng<br /> niÒm tin réng kh¾p trong khu vùc. Song, ng−êi kh¸c kh«ng tiÕc lêi ngîi ca Trung<br /> qu¸ nhiÒu nhµ b×nh luËn l¹i bµn vÒ Quèc vµ c¸c c«ng d©n Trung Quèc ngµy<br /> Trung Quèc vµ Ên §é víi sù ng−ìng mé cµng theo khuynh h−íng d©n téc chñ<br /> qu¸ møc – ch¼ng h¹n, hä suy ®o¸n r»ng nghÜa,∗Chñ tÞch Trung Quèc Hå CÈm<br /> sù t¨ng tr−ëng kinh tÕ vÉn tiÕp diÔn víi §µo vµ c¸c thµnh viªn kh¸c trong ban<br /> tèc ®é rÊt nhanh trong vßng nhiÒu thËp l·nh ®¹o hiÖn hµnh ®Òu tá ra thËn<br /> kû tíi. §Ó lµm ®iÒu ®ã, hä ®èi xö víi c¸c träng. Nh− Thñ t−íng Trung Quèc ¤n<br /> nÒn kinh tÕ míi næi nh− thÓ ®ã ®· lµ c¸c Gia B¶o tõng ph¸t biÓu n¨m 2007, sù<br /> siªu c−êng thÕ giíi, lÆp l¹i th¸i ®é ng¹o<br /> m¹n tõng cã tr−íc cuéc khñng ho¶ng ∗<br /> ( )<br /> B×nh luËn cuèn s¸ch “Nh÷ng ng−êi khæng lå tØnh<br /> tiÒn tÖ ch©u ¸ n¨m 1997-1998. thøc, nh÷ng bµn ch©n ®Êt sÐt: §¸nh gi¸ sù trçi dËy<br /> Cuèn s¸ch Nh÷ng ng−êi khæng lå kinh tÕ cña Trung Quèc vµ Ên §é (Awakening<br /> Giants, Feets of Clay: Assessing the Economic Rise<br /> tØnh thøc, nh÷ng bµn ch©n ®Êt sÐt: of China and India) cña Pranab Bardhan vµ cuèn<br /> §¸nh gi¸ sù trçi dËy kinh tÕ cña Trung s¸ch “Ch¬i trß cña chóng ta: T¹i sao sù trçi dËy cña<br /> Quèc vµ Ên §é cña t¸c gi¶ Pranab Trung Quèc kh«ng ®e däa ph−¬ng T©y” (Playing<br /> Our Game: why China’s Rise Doesn’t Threaten the<br /> Bardhan lµ mét t¸c phÈm ®èi lËp vµ west) cña Edward Steinfeld.<br /> phñ ®Þnh quan ®iÓm trªn. Nã tãm l−îc (∗*)<br /> Chñ tÞch ViÖn Nghiªn cøu quèc tÕ Singapore.<br /> Mèi quan hÖ phô thuéc gi÷a… 49<br /> <br /> ph¸t triÓn cña Trung Quèc mang tÝnh toµn cÇu, kÐo theo sù ®i lªn cña nhiÒu<br /> chÊt “kh«ng ®Òu, kh«ng c©n b»ng, n−íc ch©u ¸ kh¸c. Tuy nhiªn, nÕu<br /> kh«ng t−¬ng xøng vµ kh«ng bÒn v÷ng”. ng−îc l¹i th× c¶ hai n−íc nµy ®Òu kh«ng<br /> Trong khi ®ã, t¹i Ên §é, mÆc dï chÝnh thÓ bá qua nh÷ng ®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh.<br /> phñ ®· tæ chøc nh÷ng chiÕn dÞch nh»m<br /> Quan hÖ c¨ng th¼ng gi÷a nh÷ng ng−êi khæng lå<br /> ®Ò cao sù t¨ng tr−ëng vµ c¶i c¸ch cña<br /> n−íc nµy, nh−ng nh÷ng kÕ ho¹ch quèc Mét trong nh÷ng hoµn c¶nh bªn<br /> gia nh»m x©y dùng ®−êng s¸ vµ c¸c c¬ ngoµi ¶nh h−ëng ®Õn c¶ Trung Quèc vµ<br /> së h¹ tÇng kh¸c l¹i ph¶n ¸nh s©u s¾c Ên §é lµ quan hÖ song ph−¬ng gi÷a hai<br /> nh÷ng lç hæng kÐo dµi cña Ên §é. n−íc – cho dï nã diÔn tiÕn theo mét<br /> c¸ch thøc lµnh m¹nh hay ®èi nghÞch.<br /> Mét nhËn ®Þnh g©y tranh c·i cña MÆc dï hiÖn nay Trung Quèc vµ Ên §é<br /> Bardhan lµ c¶i c¸ch néi ®Þa – chø kh«ng hîp t¸c víi nhau trong nhiÒu thÓ chÕ<br /> ph¶i thÞ tr−êng toµn cÇu – míi lµ yÕu tè liªn chÝnh phñ vµ trong ho¹t ®éng<br /> chi phèi sù t¨ng tr−ëng kinh tÕ cña c¶ th−¬ng m¹i nhiÒu h¬n bao giê hÕt – kim<br /> Trung Quèc vµ Ên §é. Thay v× tËp ng¹ch th−¬ng m¹i Trung - Ên ®· t¨ng<br /> trung vµo lÜnh vùc c«ng nghÖ th«ng tin tõ 3 tû USD n¨m 2001 lªn 40 tû USD<br /> cña Ên §é hay qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp n¨m 2007 – nh−ng vÉn cã nh÷ng lÜnh<br /> hãa theo ®Þnh h−íng xuÊt khÈu cña vùc mµ ë ®ã hai ng−êi khæng lå ®ang<br /> Trung Quèc, Bardhan l¹i nhÊn m¹nh tØnh thøc cña ch©u ¸ cã kh¶ n¨ng dÉm<br /> ®Õn nh÷ng lÜnh vùc kh¸c Ýt hÊp dÉn ch©n lªn nhau. Cuèn s¸ch nµy cña<br /> h¬n. Nghiªn cøu kinh tÕ n«ng th«n – n¬i Bardhan kh«ng ®Ò cËp ®Õn chñ ®Ò nµy.<br /> chiÕm ®a sè lùc l−îng lao ®éng cña<br /> Trung Quèc vµ Ên §é - Bardhan kÕt §iÓm ®en trong quan hÖ Trung - Ên<br /> luËn r»ng sù t¨ng tr−ëng bÞ chi phèi tõ lµ cuéc chiÕn gi÷a hai n−íc n¨m 1962,<br /> d−íi lªn. VÝ dô, «ng chØ ra tû lÖ gi¶m mµ kÕt qu¶ lµ sù thÊt b¹i ®¸ng hæ thÑn<br /> nghÌo liªn tôc cña Trung Quèc ®· diÔn cña Ên §é (víi h¬n 3000 qu©n bÞ thiÖt<br /> ra nh− thÕ nµo vµo cuèi nh÷ng n¨m m¹ng). KÓ tõ ®ã, mèi quan hÖ nµy ®·<br /> 1980, tr−íc khi n−íc nµy b¾t ®Çu ®Èy ®−îc c¶i thiÖn, nh−ng nh÷ng yÕu tè hîp<br /> m¹nh ngo¹i th−¬ng vµ thu hót ®Çu t− t¸c vÉn tån t¹i song song víi sù c¹nh<br /> n−íc ngoµi quy m« lín. Theo lËp luËn tranh vµ nghi kþ. NhiÒu tranh chÊp ®Þa<br /> cña Bardhan, nh÷ng nguyªn do chÝnh chiÕn l−îc g©y chia rÏ B¾c Kinh vµ New<br /> cña sù gi¶m nghÌo ë Trung Quèc lµ c¸c Delhi, trong ®ã cã mét lo¹t nh÷ng bÊt<br /> kho¶n ®Çu t− cho c¬ së h¹ tÇng vµ c¸c ®ång nh¹y c¶m vÒ nh÷ng khu vùc däc<br /> c¶i c¸ch dµnh cho c¸c doanh nghiÖp biªn giíi 2200 dÆm gi÷a hai n−íc. Khu<br /> h−¬ng trÊn - nh÷ng chñ thÓ quan träng vùc T©y T¹ng cña Trung Quèc cã ®−êng<br /> trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp. biªn giíi kÐo dµi gi¸p víi Ên §é vµ khi<br /> khu vùc nµy trë nªn bÊt æn (nh− ®· x¶y<br /> Cuèn s¸ch nµy cho r»ng sè phËn cña ra trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y), Trung<br /> Trung Quèc vµ Ên §é n»m trong tay Quèc nghi ngê cã sù xói giôc cña Ên §é.<br /> chÝnh hä, chø kh«ng phô thuéc vµo §iÒu nµy khiÕn cho nh÷ng tranh chÊp ë<br /> ph−¬ng T©y nh− nhiÒu ng−êi kh¸c tõng nh÷ng ®iÓm nãng ë vïng Himalaya xa<br /> gi¶ ®Þnh. NÕu ®iÒu ®ã lµ ®óng th× hai x«i – nh− Arunachal Pradesh, mét bang<br /> ng−êi khæng lå nµy cã thÓ tiÕp tôc t¨ng cña Ên §é mµ B¾c Kinh tuyªn bè cã chñ<br /> tr−ëng bÊt chÊp khñng ho¶ng kinh tÕ quyÒn – trë nªn gay g¾t h¬n, gièng nh−<br /> 50 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 1.2011<br /> <br /> sù chØ trÝch c¨ng th¼ng gÇn ®©y cña th−îng ®Ønh cÊp khu vùc víi sù tham<br /> Trung Quèc ®èi víi nh÷ng hµnh ®éng gia cña c¸c quan chøc ®Õn tõ Trung<br /> cña Ên §é ë trong vµ xung quanh khu Quèc vµ Ên §é còng nh− tõ nh÷ng n−íc<br /> vùc Kashmir. thµnh viªn, ASEAN vÉn chØ lµ mét hiÖp<br /> héi cña c¸c nÒn kinh tÕ cã quy m« võa<br /> Ngoµi ra cßn cã nh÷ng céi nguån<br /> vµ nhá, do ®ã thiÕu søc m¹nh kinh tÕ ®ñ<br /> g©y c¨ng th¼ng míi, trong ®ã cã sù c¹nh<br /> tranh ®Ó giµnh lÊy nh÷ng lµn ®−êng ®Ó chØ ®¹o sù héi nhËp trªn toµn khu<br /> biÓn ë Ên §é D−¬ng vµ qu¸ tr×nh th¸m vùc. Bëi vËy, mÆc dï Trung Quèc vµ Ên<br /> hiÓm vò trô. ThËm chÝ cßn tån t¹i sù §é cã thÓ tá râ t×nh ®oµn kÕt trong diÔn<br /> ®µn ASEAN vµ ë ®©u ®ã kh¸c, nh−ng<br /> c¨ng th¼ng ®èi víi nh÷ng quan hÖ<br /> hai n−íc nµy vÉn sÏ tiÕp tôc c¹nh tranh<br /> th−¬ng m¹i vèn ngµy cµng g¾n kÕt hai<br /> trong lÜnh vùc kinh tÕ, chÝnh trÞ vµ<br /> n−íc vÒ mÆt kinh tÕ. N¨m 2009, Ên §é<br /> ®ét ngét t¨ng thuÕ nhËp khÈu hµng hãa nhiÒu lÜnh vùc kh¸c.<br /> viÔn th«ng tõ Trung Quèc thªm 200% Ng«i sao dÉn ®−êng cña ch©u ¸<br /> nh»m h¹n chÕ hµng Trung Quèc trong<br /> Mét yÕu tè quan träng trong sù<br /> lÜnh vùc mµ New Dheli cho r»ng rÊt canh tranh Trung - Ên (vµ trong ý nghÜa<br /> quan träng c¶ trªn ph−¬ng diÖn kinh tÕ quan träng cña nã ®èi víi thÕ giíi) lµ hai<br /> lÉn chiÕn l−îc. quèc gia nµy cã nh÷ng hÖ thèng chÝnh<br /> Èn d−íi nh÷ng c¨ng th¼ng nµy lµ trÞ kh¸c h¼n nhau. Do ®ã, nh÷ng ®Þnh<br /> kho¶ng c¸ch vÒ quyÒn lùc hay søc h−íng chiÕn l−îc cña Trung Quèc vµ Ên<br /> m¹nh. Cïng trçi dËy ®ång thêi, hai §é ®Òu ®−a ra nh÷ng quan ®iÓm vÒ c¸c<br /> ng−êi khæng lå ch©u ¸ cïng c¹nh tranh triÓn väng ph¸t triÓn d−íi chÕ ®é<br /> ®Ó giµnh thÞ tr−êng, tµi nguyªn thiªn chuyªn chÕ vµ chÕ ®é d©n chñ. §Ó gi¶i<br /> nhiªn, ®Çu t− th−¬ng m¹i vµ ¶nh h−ëng quyÕt ®iÓm nµy, Bardhan khuyªn ®éc<br /> chÝnh trÞ trong khu vùc còng nh− trªn gi¶ kh«ng nªn nghe theo kÕt luËn gi¶n<br /> toµn thÕ giíi. C¨n cø theo mét c¸ch ®¬n r»ng chÕ ®é chuyªn chÕ cã −u thÕ<br /> ®¸nh gi¸ nµo ®ã, nÒn kinh tÕ Trung v−ît tréi so víi chÕ ®é d©n chñ khi xÐt<br /> Quèc cã quy m« lín gÊp 3-4 lÇn so víi trªn ph−¬ng diÖn t¨ng tr−ëng kinh tÕ.<br /> nÒn kinh tÕ Ên §é. Vµ trong khi Trung Tuy vËy, «ng lÆp l¹i nh÷ng m« t¶ tÝnh<br /> Quèc lµ ®èi t¸c th−¬ng m¹i lín nhÊt cña c¸ch gi¶n ®¬n cña chñ thÓ khi viÕt:<br /> Ên §é th× Ên §é chØ ®øng thø 10 trong “Kinh nghiÖm cña Ên §é cho thÊy r»ng<br /> sè c¸c ®èi t¸c th−¬ng m¹i cña Trung d©n chñ còng cã thÓ c¶n trë ph¸t triÓn<br /> Quèc. Tuy vËy, trong c¸c c¬ quan cÊp bé theo nhiÒu c¸ch” vµ “ë Trung Quèc cã<br /> ë New Delhi vµ c¸c tßa nhµ th−¬ng m¹i s¸ng kiÕn vµ sù thùc thi chÝnh s¸ch<br /> ë Mumbai, giíi tinh hoa Ên §é vÉn quyÕt ®o¸n h¬n so víi ë Ên §é”. Tranh<br /> kh«ng chÞu thõa nhËn r»ng vÞ trÝ cña luËn thùc sù (®Æc biÖt vµo thêi ®iÓm næ<br /> Ên §é thÊp h¬n Trung Quèc. ra cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh toµn cÇu)<br /> DÜ nhiªn, cã nh÷ng lùc l−îng – ®Æc lµ vÒ kiÓu pha trén gi÷a tÝnh quyÕt ®o¸n<br /> biÖt lµ HiÖp héi c¸c quèc gia §«ng Nam chuyªn chÕ vµ tÝnh lõa mÞ d©n chñ khiÕn<br /> ¸ (ASEAN) – ®ang t×m c¸ch thóc ®Èy cho c¸c nÒn kinh tÕ trë nªn m¹nh h¬n.<br /> hîp t¸c khu vùc vµ lµm suy yÕu sù c¹nh Th¸ch thøc ®Æt ra ®èi víi B¾c Kinh<br /> tranh gay g¾t gi÷a c¸c n−íc ch©u ¸. vµ New Delhi lµ ph¶i kÕt hîp quyÒn lùc<br /> MÆc dï lµ chñ nhµ cña nh÷ng héi nghÞ víi tÝnh hîp ph¸p. ChØ khi ®ã ChÝnh<br /> Mèi quan hÖ phô thuéc gi÷a… 51<br /> <br /> phñ Trung Quèc vµ ChÝnh phñ Ên §é kiÓm duyÖt b¸o chÝ nghiªm ngÆt ë n−íc<br /> míi cã kh¶ n¨ng tiÕn hµnh nh÷ng biÖn nµy, nghi ngê viÖc B¾c Kinh ®ang theo<br /> ph¸p rÊt cã thÓ kh«ng ®−îc lßng d©n ®uæi mét chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cã tÝnh chÊt<br /> trong ng¾n h¹n hoÆc cã nguy c¬ g©y thao tóng, vµ nh×n chung xem Trung<br /> thiÖt h¹i cho nh÷ng lÜnh vùc cã liªn quan Quèc nh− mét con rång ®ang næi lªn t×m<br /> ®Õn chÝnh trÞ nh−ng l¹i cÇn thiÕt cho sù c¸ch thèng trÞ thÕ giíi xung quanh.<br /> tiÕn bé l©u dµi: kÝch thÝch tèc ®é gia t¨ng Theo quan ®iÓm nµy, nÒn kinh tÕ Trung<br /> viÖc lµm, gi¶m nghÌo, b¶o vÖ m«i tr−êng Quèc ®· më cöa vµ toµn cÇu hãa, song<br /> vµ nh÷ng nhiÖm vô sèng cßn kh¸c. nÒn chÝnh trÞ cña nã vÉn “®ãng b¨ng”<br /> xoay quanh §¶ng Céng s¶n. §Õn l−ît<br /> Ng−êi ta th−êng nghe nãi ®Õn “sù<br /> nã, ®iÒu nµy cho thÊy r»ng Nhµ n−íc<br /> ®ång thuËn B¾c Kinh”, nh−ng hiÕm khi<br /> Trung Quèc vÉn kh¸c biÖt c¨n b¶n vµ<br /> nghe nh¾c tíi bÊt kú m« h×nh qu¶n lý<br /> thËm chÝ ®èi lËp víi c¸c nhµ n−íc tù do<br /> nµo cña Ên §é. Trªn thùc tÕ, tr−êng hîp<br /> ë ph−¬ng T©y.<br /> cña Ên §é d−êng nh− lµ duy nhÊt, ®Æc<br /> biÖt lµ bëi v× Nhµ n−íc Ên §é hiÖn ®¹i Nh÷ng quy t¾c cña ph−¬ng T©y<br /> ®−îc khai sinh ra ®· lµ mét nÒn d©n chñ Cuèn s¸ch “Ch¬i trß cña chóng ta:<br /> - kh«ng gièng nh− c¸c quèc gia hËu T¹i sao sù trçi dËy cña Trung Quèc<br /> thuéc ®Þa kh¸c nh− Hµn Quèc, n¬i ®· kh«ng ®e däa ph−¬ng T©y” cña t¸c gi¶<br /> tõng hoÆc vÉn mang tÝnh chÊt chuyªn Edward Steinfeld ®−a ra mét quan ®iÓm<br /> quyÒn. H¬n n÷a, New Delhi kh«ng cã kh¸c vÒ sù næi lªn cña Trung Quèc.<br /> truyÒn thèng t×m c¸ch g©y ¶nh h−ëng Steinfeld lËp luËn, nh÷ng thay ®æi trong<br /> ®Õn ho¹t ®éng chÝnh trÞ cña c¸c n−íc hÖ thèng kinh tÕ vµ hÖ thèng chÝnh trÞ<br /> ch©u ¸ kh¸c (v× sî r»ng nh÷ng vÊn ®Ò cña Trung Quèc kh«ng m©u thuÉn<br /> trong n−íc cña riªng Ên §é sÏ bÞ tæn nhau, mµ Ýt nhiÒu t−¬ng ®ång víi nhau.<br /> th−¬ng tr−íc sù can thiÖp cña n−íc ¤ng cho r»ng, ®iÒu nµy lµ bëi v× “qu¸<br /> ngoµi). Do ®ã, ch©u ¸ thiÕu mét h×nh tr×nh chuyÓn giao thÓ chÕ” (institutional<br /> mÉu “c©y nhµ l¸ v−ên” ®ñ m¹nh vµ tiªu outsourcing) tõ hÖ thèng toµn cÇu: toµn<br /> biÓu cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ thµnh cÇu hãa mang ®Õn bé quy t¾c hµnh xö<br /> c«ng d−íi chÕ ®é d©n chñ. Indonesia cã th−¬ng m¹i vµ ®ßi hái c¸c n−íc ph¶i thÓ<br /> thÓ trë thµnh mét h×nh mÉu nh− thÕ, chÕ hãa c¸c quy t¾c ®ã nh»m thóc ®Èy<br /> bëi lÏ n−íc nµy ®ang qu¸ ®é sang nÒn sù thay ®æi vµ tiÕn bé.<br /> d©n chñ tõ sau sù sôp ®æ cña chÕ ®é<br /> ChÞu ¶nh h−ëng cña c¸c nhµ ®Çu t−<br /> Suharto n¨m 1998 vµ hiÖn ®ang cã tû lÖ<br /> vµ c¸c chuyªn gia n−íc ngoµi, chÝnh phñ<br /> t¨ng tr−ëng hµng n¨m ë møc 4-6%. Tuy<br /> vµ céng ®ång doanh nghiÖp Trung Quèc<br /> nhiªn, cho ®Õn nay, ®Êt n−íc Trung<br /> ®· nç lùc c¶i thiÖn m«i tr−êng th−¬ng m¹i<br /> Quèc chuyªn quyÒn vÉn lµ ng«i sao dÉn<br /> cña n−íc nµy, ®Æc biÖt lµ nh÷ng g× liªn<br /> ®−êng cña ch©u ¸.<br /> quan ®Õn thÓ chÕ ph¸p lý vµ c¸c quan hÖ<br /> §iÒu nµy g©y lo ng¹i cho nhiÒu lao ®éng t−. Tuy nhiªn, cßn l©u Trung<br /> nh©n vËt ë ph−¬ng T©y, ®Æc biÖt lµ Quèc míi cã ®−îc kiÓu tæ chøc c«ng ®oµn<br /> nh÷ng ng−êi lªn tiÕng c¶nh b¸o chèng vµ th−¬ng l−îng tËp thÓ nh− ®· tån t¹i ë<br /> l¹i m« h×nh chñ nghÜa t− b¶n nhµ n−íc nhiÒu n¬i kh¸c trªn thÕ giíi, song nh−<br /> cña Trung Quèc, chØ trÝch nh÷ng hµnh Steinfeld lËp luËn, thùc tiÔn lao ®éng cña<br /> ®éng l¹m dông nh©n quyÒn vµ chÕ ®é Trung Quèc ®ang t¸ch rêi gèc rÔ c¸ch<br /> 52 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 1.2011<br /> <br /> m¹ng cña nã vµ ngµy cµng hßa hîp víi trËt tù toµn cÇu. Khi ®ã, quèc gia réng<br /> c¸c tiªu chuÈn cña ph−¬ng T©y. lín nµy kh«ng cÇn bÞ k×m h·m n÷a; toµn<br /> Theo Steinfeld, trong nh÷ng thËp cÇu hãa sÏ ph¸t huy t¸c dông cña nã.<br /> niªn gÇn ®©y vai trß cña §¶ng Céng s¶n Ph©n tÝch nh− vËy cã thÓ g©y ra sù<br /> trong hÖ thèng chÝnh trÞ Trung Quèc ®· tù m·n. Thø nhÊt, Trung Quèc ch−a<br /> thay ®æi c¨n b¶n. Ngµy nay, ho¹t ®éng ch¾c sÏ tu©n theo nh÷ng quy t¾c ®·<br /> chÝnh trÞ ®−îc quyÕt ®Þnh tr−íc hÕt ®−îc thiÕt lËp tõ tr−íc. B¾c Kinh tõng<br /> kh«ng ph¶i bëi sù c¹nh tranh giµnh cã nh÷ng m©u thuÉn c¨ng th¼ng víi<br /> quyÒn lùc gi÷a ®¶ng vµ c¸c nhãm x· héi Google (h·ng cung cÊp dÞch vô t×m kiÕm<br /> kh¸c, mµ bëi c¸c ®èi t¸c gi÷a c¸c lùc trùc tuyÕn lín nhÊt trªn Internet) trong<br /> l−îng chÝnh phñ vµ c¸c nh©n tè c¶i c¸ch nhiÒu th¸ng qua vµ Jeffrey Immelt,<br /> ngoµi ®¶ng. Theo lËp luËn cña Steinfeld, Gi¸m ®èc ®iÒu hµnh (CEO) cña h·ng<br /> ng−êi d©n th−êng Trung Quèc ®· General Electric, míi ®©y cã b×nh luËn<br /> chuyÓn tõ th©n phËn thÇn d©n lªn ®Þa r»ng c¸c quan chøc Trung Quèc “muèn<br /> vÞ c«ng d©n. V× lý do ®ã, chÝnh phñ bÊt kú ai trong chóng ta còng chiÕn<br /> Trung Quèc ph¶i hµnh xö mét c¸ch th¾ng vµ bÊt kú ai trong chóng ta còng<br /> thËn träng: ®Ó b¶o vÖ vai trß trung t©m thµnh c«ng”. H¬n n÷a, nh÷ng quy t¾c<br /> cña §¶ng Céng s¶n, c¸c quan chøc ph¶i ®· ®−îc thiÕt lËp cã thÓ kh«ng ®ñ kh¶<br /> t×m kiÕm ®ång minh ngoµi ®¶ng, bao n¨ng gi¶i quyÕt mét sè vÊn ®Ò ch−a<br /> gåm c¸c nhµ ho¹t ®éng x· héi vµ c¸c tõng thÊy do sù t¨ng tr−ëng kinh tÕ cña<br /> nh©n tè thuéc x· héi d©n sù, nÕu kh«ng Trung Quèc ®Æt ra. LÊy chÝnh s¸ch tiÒn<br /> th× nh÷ng chñ thÓ nµy cã thÓ ®e däa sù tÖ lµm vÝ dô: Nh÷ng g× Trung Quèc ®·<br /> ®éc quyÒn quyÒn lùc cña §¶ng Céng lµm trong viÖc tÝch lòy c¸c nguån dù tr÷<br /> s¶n. §èi víi Steinfeld, ®iÒu nµy cã nghÜa tµi chÝnh khæng lå rÊt gièng víi nh÷ng<br /> lµ Trung Quèc ®ang tiÕn triÓn rÊt gièng g× mµ c¸c n−íc ch©u ¸ kh¸c ®· lµm<br /> víi c¸ch thøc mµ c¸c quèc gia hiÖn ®¹i trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña m×nh,<br /> hãa kh¸c, bao gåm kh«ng chØ Hµn Quèc nh−ng quy m« nÒn kinh tÕ cña c¸c n−íc<br /> vµ §µi Loan, mµ c¶ Anh vµ Mü ®· tõng ®ã l¹i nhá h¬n nhiÒu so víi cña Trung<br /> tiÕn hµnh. ¤ng cho r»ng, nÒn chÝnh trÞ Quèc. Qu¸ tr×nh tÝch lòy tµi chÝnh cña<br /> ngµy cµng mang tÝnh chÊt tù do ®ang ë Trung Quèc cã thÓ ®e däa hÖ thèng tµi<br /> phÝa tr−íc, ngay c¶ khi §¶ng Céng s¶n chÝnh toµn cÇu vèn ph¶i chÞu thiÖt h¹i<br /> Trung Quèc vÉn gi÷ vÞ trÝ trung t©m vµ do cuéc khñng ho¶ng toµn cÇu g©y ra,<br /> sÏ cã nh÷ng biÕn ®éng th−êng xuyªn ®Æc biÖt c¨n cø vµo vÊn ®Ò phøc t¹p lµ<br /> trong qu¸ tr×nh ®i ®Õn ®Ých ®ã. liÖu B¾c Kinh cã thiÕt lËp chÝnh s¸ch<br /> Steinfeld viÕt: “Trung Quèc hiÖn dùa trªn nh÷ng lý do chÝnh trÞ còng nh−<br /> ®ang t¨ng tr−ëng kh«ng ph¶i b»ng c¸ch lý do kinh tÕ hay kh«ng.<br /> viÕt nªn nh÷ng quy t¾c cña riªng nã… Vai trß quyÕt ®Þnh cña nhµ n−íc<br /> Trung Quèc ®ang ch¬i trß ch¬i cña trong nÒn kinh tÕ Trung Quèc cho phÐp<br /> chóng ta”. Trß ch¬i ®ã lµ toµn cÇu hãa n−íc nµy ph¶n øng mét c¸ch trùc tiÕp<br /> vµ c¸c quy t¾c thèng trÞ cña nã chñ yÕu vµ hiÖu qu¶ tr−íc cuéc khñng ho¶ng tµi<br /> do ph−¬ng T©y lËp ra. NÕu ®iÒu nµy lµ chÝnh toµn cÇu gÇn ®©y. Song, nh− nhµ<br /> ®óng th× Trung Quèc sÏ ngµy cµng trë tµi phiÖt George Soros vµ mét sè ng−êi<br /> thµnh mét chñ thÓ cã tr¸ch nhiÖm trong kh¸c tõng c¶nh b¸o, trªn thùc tÕ vÉn<br /> Mèi quan hÖ phô thuéc gi÷a… 53<br /> <br /> tån t¹i nh÷ng mèi nguy hiÓm rÊt lín cho mét n−íc Mü mái mÖt lÉn ©u lo sÏ phít<br /> thÊy r»ng th−¬ng hiÖu “chñ nghÜa t− lê lÉn nhau hoÆc t−¬ng t¸c víi nhau mét<br /> b¶n nhµ n−íc” cña Trung Quèc cã thÓ Ýt c¸ch gay g¾t. Song, nh− Steinfeld lËp<br /> quan t©m ®Õn thÞ tr−êng vµ c¸c gi¸ trÞ luËn, sè phËn cña ch©u ¸ bÞ rµng buéc<br /> nh©n v¨n. Steinfeld coi c¸c mèi quan chÆt chÏ víi ph−¬ng T©y th«ng qua toµn<br /> ng¹i nh− vËy lµ sù thôt lïi so víi kû cÇu hãa.<br /> nguyªn tr−íc ®©y, tr−íc khi Trung Quèc Tr−íc cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ,<br /> b¾t ®Çu hµnh xö nh− mét chñ thÓ tù do d−êng nh− tõng cã b»ng chøng cho thÊy<br /> hãa nh−ng mang tÝnh chuyªn quyÒn r»ng ch©u ¸ cã thÓ t¸ch rêi khái ph−¬ng<br /> theo khu«n mÉu cña c¸c quèc gia §«ng T©y – tøc lµ, sù héi nhËp kinh tÕ ngµy<br /> ¸ kh¸c. Ch¼ng h¹n, «ng lËp luËn r»ng cµng t¨ng gi÷a c¸c quèc gia ch©u ¸ cã<br /> nç lùc cña TËp ®oµn DÇu khÝ quèc gia thÓ gi÷ cho khu vùc nµy t¨ng tr−ëng<br /> Trung Quèc (CNOOC) trong viÖc mua ngay c¶ khi ng−êi tiªu dïng Mü ngõng<br /> l¹i tËp ®oµn dÇu löa Unocal (cã trô së mua hµng hãa ch©u ¸. Tuy nhiªn, khi<br /> t¹i Mü) n¨m 2005 – mét th−¬ng vô mµ cuéc khñng ho¶ng d©ng cao vµo n¨m<br /> mét sè ng−êi chØ trÝch ë Mü cho lµ bÞ 2008, cã mét ®iÒu râ rµng lµ ch©u ¸ vµ<br /> thóc ®Èy bëi nç lùc chiÕn l−îc nh»m b¶o ph−¬ng T©y l¹i kh«ng t¸ch rêi nhau:<br /> ®¶m an quyÒn tiÕp cËn n¨ng l−îng cña nhu cÇu tiªu dïng cña Mü gi¶m m¹nh<br /> Trung Quèc – chØ lµ mét quyÕt ®Þnh ë ®· ngay lËp tøc lµm tæn th−¬ng ho¹t<br /> cÊp ®é tËp ®oµn víi môc ®Ých hiÖn ®¹i ®éng s¶n xuÊt trªn toµn ch©u ¸, ®Æc<br /> hãa mét ngµnh kinh doanh träng yÕu. biÖt lµ t¹i Trung Quèc.<br /> ¤ng chØ ra r»ng CNOOC ®· c«ng khai<br /> niªm yÕt trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n Nh−ng mét vµi nç lùc ®· ®−îc tiÕn<br /> Hong Kong vµ ®ang hîp t¸c víi c¸c nhµ hµnh nh»m h¹n chÕ sù phô thuéc cña<br /> t− vÊn ph−¬ng T©y ®Ó ®¹t tíi quy m« vµ c¸c nÒn kinh tÕ ch©u ¸ vµo thÞ tr−êng<br /> vÞ thÕ toµn cÇu. Mü b»ng c¸ch t¨ng tiªu dïng néi ®Þa<br /> cña c¸c n−íc ch©u ¸ vµ x©y dùng c¸c c¬<br /> Nh÷ng quan ®iÓm nµy lµ h÷u Ých, chÕ tµi chÝnh míi nh»m gi÷ cho nguån<br /> nh−ng nh÷ng nhËn thøc vÒ nã míi cã ý tiÒn tiÕt kiÖm cña ch©u ¸ ë l¹i khu vùc<br /> nghÜa quan träng. NhiÒu nhµ ho¹ch nµy vµ “tr¸nh xa” Bé Tµi chÝnh Mü. VÝ<br /> ®Þnh chÝnh s¸ch cña Mü coi nh÷ng hµnh dô, theo S¸ng kiÕn Chiang Mai míi<br /> ®éng cña CNOOC lµ vÝ dô minh häa cho ®−îc th«ng qua gÇn ®©y, chÝnh phñ c¸c<br /> thùc tÕ c¸c nhµ l·nh ®¹o Trung Quèc sö n−íc ch©u ¸ (bao gåm c¸c n−íc thµnh<br /> dông tËp ®oµn ®Ó che ®Ëy cho viÖc theo viªn ASEAN, Trung Quèc, NhËt B¶n vµ<br /> ®uæi c¸c môc tiªu an ninh quèc gia. §©y Hµn Quèc) ®· cam kÕt trao ®æi tiÒn tÖ<br /> lµ lý do t¹i sao sù trçi dËy cña Trung víi gi¸ trÞ 120 tû USD nh»m môc ®Ých<br /> Quèc tiÕp tôc g©y nghi ngê ë ch©u ¸, Mü b¶o ®¶m sù æn ®Þnh tiÒn tÖ t¹i ch©u lôc<br /> vµ mét sè n¬i kh¸c. nµy. Vµ kÓ tõ n¨m 2010, ASEAN vµ<br /> Trung Quèc thèng nhÊt víi nhau trong<br /> Quèc gia kh«ng thÓ thiÕu<br /> mét khu vùc tù do th−¬ng m¹i chung<br /> NhiÒu ng−êi Mü lo ng¹i r»ng trong (®−îc xem lµ thÞ tr−êng kÕt hîp cã quy m«<br /> mét “thÕ giíi hËu Mü”, nh− Tæng biªn lín nhÊt thÕ giíi víi h¬n 1,8 tû ng−êi).<br /> tËp t¹p chÝ Newsweek Fareed Zakaria Ngoµi ra, nhiÒu hiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i<br /> tõng chØ ra, mét ch©u ¸ ®ang næi lªn vµ song ph−¬ng gi÷a c¸c n−íc ch©u ¸ ®·<br /> 54 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 1.2011<br /> <br /> ®−îc ký kÕt cho nhiÒu n¨m tíi. an ninh khu vùc. Mü vÉn lµ nh©n tè<br /> quan träng trong mét lo¹t nh÷ng vÊn ®Ò<br /> Cuèn s¸ch cña Steinfeld lý gi¶i t¹i<br /> ë khu vùc ch©u ¸, trong ®ã cã sù æn<br /> sao nh÷ng c¶i c¸ch nh− vËy chØ t¸ch rêi<br /> ®Þnh t¹i b¸n ®¶o TriÒu Tiªn vµ eo biÓn<br /> c¸c nÒn kinh tÕ ch©u ¸ khái c¸c nÒn<br /> §µi Loan, nh÷ng tranh chÊp giµnh<br /> kinh tÕ Ph−¬ng T©y mét c¸ch kh«ng<br /> quyÒn kiÓm so¸t biÓn Nam Trung Hoa<br /> ®¸ng kÓ. Steinfeld chØ ra r»ng, v× Trung<br /> (BiÓn §«ng) vµ nh÷ng vÊn ®Ò vÒ quyÒn<br /> Quèc ®· n¾m ®−îc vai trß trung t©m<br /> con ng−êi ë mét sè n−íc nh− Myanmar,<br /> trong m¹ng l−íi s¶n xuÊt toµn cÇu nªn<br /> còng nh− t−¬ng lai cña Afghanistan vµ<br /> sù t¨ng tr−ëng kinh tÕ cña n−íc nµy ®·<br /> Pakistan. Ch©u ¸ hiÖn kh«ng cã sù thay<br /> vµ ®ang gi¶i phãng n¨ng lùc ®æi míi rÊt<br /> thÕ cho ¶nh h−ëng cña Mü ë cÊp khu<br /> lín trong c¸c c«ng ty Mü. Ch¾c ch¾n,<br /> vùc vµ trªn thùc tÕ, c¸c ®èi thñ l©u ®êi<br /> khñng ho¶ng kinh tÕ ®· khiÕn cho mét sè<br /> vµ hay thay ®æi cña ch©u ¸ cã thÓ l¹i<br /> chñ thÓ cña Mü (ch¼ng h¹n nh− c¸c tæ<br /> tiÕp tôc g©y hÊn nÕu bÊt kú siªu c−êng<br /> chøc c«ng ®oµn) ngµy cµng cã vai trß<br /> nµo t×m c¸ch ®ßi quyÒn lîi cña m×nh<br /> träng yÕu trong qu¸ tr×nh toµn cÇu hãa,<br /> b»ng c¸ch dùa qu¸ nhiÒu vµo vò lùc. Sù<br /> nh−ng c¸c c«ng ty lín cña Mü tõ l©u ®·<br /> næi lªn cña ch©u ¸ cßn l©u míi lµ mét<br /> nhËn thÊy r»ng th−¬ng m¹i vµ ®Çu t− t¹i<br /> vÊn ®Ò thùc sù mang tÇm ch©u lôc; khu<br /> ch©u ¸ míi lµ yÕu tè thiÕt yÕu cho kh¶<br /> vùc nµy kh«ng thèng nhÊt. C¸c nhµ<br /> n¨ng ®æi míi vµ ®i tiªn phong cña hä.<br /> ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ë Washington vµ<br /> Ngoµi ra cßn cã nhiÒu yÕu tè bæ ch©u ¸, do ®ã, nªn tiÕp tôc hoan nghªnh<br /> sung kh¸c bªn ngoµi ph¹m vi cuèn s¸ch ¶nh h−ëng m¹nh mÏ cña Mü t¹i khu<br /> cña Steinfeld còng chøng minh sù t−¬ng vùc nµy.<br /> thuéc lÉn nhau gi÷a ch©u ¸ vµ ph−¬ng<br /> T©y – ®Æc biÖt lµ xÐt d−íi ph−¬ng diÖn<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> (tiÕp theo trang 60) thøc thi kiÓm tra ®¸nh gi¸ kÕt qu¶, thi<br /> tèt nghiÖp mang tÝnh ®Æc thï riªng cho<br /> §¸nh gi¸ chung vÒ vÊn ®Ò thùc sinh viªn th«ng tin ®èi ngo¹i.<br /> hµnh nghiÖp vô, cã ý kiÕn cho r»ng thùc<br /> Trong phiªn bÕ m¹c Héi th¶o, c¸c ®¹i<br /> tr¹ng hiÖn nay vÉn cßn cã mét vµi yÕu<br /> biÓu ®−a ra c¸c gãp ý vÒ mét sè vÊn ®Ò<br /> tè bÊt cËp, ®ã lµ ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o<br /> kh¸c nh−: §Ó n©ng cao chÊt l−îng ®µo t¹o<br /> ch−a thùc sù chó träng nhiÒu ®Õn viÖc<br /> cña Khoa, cÇn ®Çu t− trang thiÕt bÞ cho<br /> ®µo t¹o kü n¨ng b¸o chÝ, ®Æc biÖt lµ øng<br /> gi¶ng d¹y vµ thùc hµnh; phèi kÕt hîp víi<br /> dông trong b¸o chÝ ®èi ngo¹i. C¸c m«n<br /> c¸c ®¬n vÞ trong tr−êng vµ ngoµi x· héi ®Ó<br /> häc vÉn nghiªng vÒ lý luËn vµ lý thuyÕt,<br /> cã thÓ sö dông tèt nhÊt nguån nh©n lùc<br /> thùc hµnh nh÷ng kü n¨ng c¬ b¶n cßn Ýt.<br /> cho c«ng t¸c gi¶ng d¹y vµ häc tËp...<br /> Do ®ã cÇn ph¶i t¨ng c−êng thêi gian<br /> thùc hµnh vµ thùc tËp cho sinh viªn vÒ<br /> Bïi ThÞ Hång<br /> b¸o chÝ ®èi ngo¹i, ®ång thêi ®æi míi h×nh<br />