Môi trường và con người - Chương mở đầu

Chia sẻ: Nguyễn Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:4

Thêm vào BST

Báo xấu

100
lượt xem 31
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Sự sống của con người luôn tồn tại trong hai thế giới, đó là: Thế giới tự nhiên bao gồm thực vật động vật, đất, không khí và nước đã xuất hiện trước con người hàng tỷ năm và con người cùng là thành phần trong thế giới này. Thế giới nhân tạo là các tổ chức xã hội và các vật thể nhân tạo do con người tạo ra bằng các thành tựu khoa học, công nghệ, chính trị. Cả hai thế giới đều cần thiết cho con người, sự tương hợp của chúng tạo nên sự bền...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Môi trường và con người - Chương mở đầu

Bμi më ®Çu Sù sèng cña con ng−êi lu«n tån t¹i trong hai thÕ giíi, ®ã lµ: ThÕ giíi tù nhiªn bao gåm thùc vËt ®éng vËt, ®Êt, kh«ng khÝ vµ n−íc ®· xuÊt hiÖn tr−íc con ng−êi hµng tû n¨m vµ con ng−êi cïng lµ thµnh phÇn trong thÕ giíi nµy. ThÕ giíi nh©n t¹o lµ c¸c tæ chøc x· héi vµ c¸c vËt thÓ nh©n t¹o do con ng−êi t¹o ra b»ng c¸c thµnh tùu khoa häc, c«ng nghÖ, chÝnh trÞ. C¶ hai thÕ giíi ®Òu cÇn thiÕt cho con ng−êi, sù t−¬ng hîp cña chóng t¹o nªn sù bÒn v÷ng l©u dµi. Tr−íc kia, kh¶ n¨ng thay ®æi m«i tr−êng xung quanh cña con ng−êi bÞ h¹n chÕ. Ngµy nay, tr−íc sù ph¸t triÓn cña khoa häc vµ Kü thuËt, con ng−êi cã kh¶ n¨ng khai th¸c, tiªu thô tµi nguyªn, t¹o chÊt th¶i vµ thay ®æi thÕ giíi b»ng nhiÒu c¸ch trong ®ã cã ®e do¹ tíi ®iÒu kiÖn tån t¹i cña con ng−êi vµ c¸c sinh vËt. §Ó ®¶m b¶o sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng trong hiÖn t¹i vµ t−¬ng lai, chóng ta cÇn hiÓu thÕ giíi xung quanh ®ang ho¹t ®éng nh− thÕ nµo, vµ cã thÓ lµm g× ®Ó b¶o vÖ vµ c¶i thiªn chóng. M«i tr−êng ngµy nay lµ ®èi t−îng nghiªn cøu cña nhiÒu m«n khoa häc, gäi chung lµ khoa häc m«i tr−êng (Environmental sciences). §ã lµ tËp hîp c¸c m«n häc nghiªn cøu nh÷ng khÝa c¹nh kh¸c nhau cña m«i tr−êng, lý gi¶ nh÷ng vÊn ®Ò m«i tr−êng ë nh÷ng gãc ®é kh¸c nhau nh−: sinh th¸i häc, kü thuËt häc, kinh tÕ häc, ph¸p luËt, ®Þa lý, kinh tÕ - x· héi häc .v.v.. Dï tiÕp cËn c¸ch nµo th× khoa häc vÒ m«i tr−êng ®Òu nh»m môc ®Ých n©ng cao chÊt l−îng cuéc sèng con ng−êi, gi¶i quyÕt c¸c mèi quan hÖ gi÷a con ng−êi vµ m«i tr−êng trong ®ã con ng−êi lµ vÞ trÝ trung t©m. 1. S¬ l−îc vÒ qu¸ tr×nh h×nh thµnh c¸c khoa häc vÒ m«i tr−êng a) Qu¸ tr×nh h×nh thµnh + Nh÷ng vÊn ®Ò vÒ m«i tr−êng bÆt ®Çu ®−îc quan t©m vµo cuèi thÕ kû XVIII, khi qu¸ tr×nh khai th¸c tµi nguyªn, c«ngnghiÖp ho¸, ®« thÞ ho¸ ë c¸c n−íc T©y ¢u vµ B¾c Mü ph¸t triÓn rÇm ré g©y t¸c ®éng to lín ®Õn tµi nguyªn, m«i tr−êng ë nhiÒu n−íc, nhiÒu vïng. Mét sè nghiªn cøu vÒ sù ph¸ huû m«i tr−êng ®· ®−îc thùc hiÖn. C¸c nhµ b¶o tån ®· hiÓu ®−îc mèi quan hÖ gi÷a sù ph¸ rõng, suy tho¸i ®Êt vµ sù tay ®æi khÝ hËu. Nhµ sinh lý thùc vËt ng−êi Anh Stephen Hales ®· ®Ò nghÞ trång c©y ®Ó b¶o vÖ ®Êt. + §Õn thÕ kû thø XIX míi xuÊt hiÖn c¸c t¸c g¶i nghiªn cøu vÒ m«i tr−êng. Mét trong nh÷ng t¸c gi¶ ®Çu tiªn nghiªn cøu vÒ m«i tr−êng lµ George Perkins Marsh (1801- 1882) lµ nhµ ®Þa chÊt häc, luËt s−, nhµ chÝnh trÞ ngo¹i giao víi t¸c phÈm "Con ng−êi vµ thiªn nhiªn" (Man end Nature - 1864) trong ®ã «ng ®· nªu nh÷ng vÊn ®Ò khai th¸c vµ sö dông c¸c tµi nguyªn ë Mü sao cho hîp lý kh«ng ph¸ huû m«i tr−êng vµ «ng ®· ®Ò ra ®−îc nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n cßn ®−îcc ¸p dông cho ®Õn ngµy nay. + §Çu thÕ kû XX míi chØ giíi h¹n trong ph¹m vi mét sè quèc gia ®· ph¸t triÓn m¹nh c«ng nghiÖp ho¸ vµ ®« thÞ ho¸. Sau thÕ chiÕn thø II, vÊn ®Ò m«i tr−êng b¾t ®Çu trë thµnh mèi ®e däa lín trªn quy m« toµn cÇu bëi c¸c lý do sau: - Sù tµn ph¸ khèc liÖt cña hai cuéc chiÕn tranh thÕ giíi ®Çu thÕ kû XX mµ kÕt thóc lµ th¶m ho¹ nguyªn tö ë NhËt B¶n. - C¸c quèc gia ®ua nhau t¸i thiÕt vµ ph¸t triÓn m¹nh mÏ c«ng th−¬ng nghiÖp vµ ®« thÞ ho¸ sau chiÕn tranh.
- HÖ thèng c¸c n−íc x· héi chñ nghÜa (XHCN) h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn m¹nh mÏ nÒn ®¹i c«ng nghiÖp, ®Æc biÖt lµ ë Liªn x« vµ §«ng ¢u. - Hµng lo¹t c¸c quèc gia giµnh ®éc lËp, tho¸t khái ¸ch ®« hé cña thùc d©n phong kiÕn, n« nøc tiÕn lªn con ®−êng c«ng nghiÖp ho¸. - Bïng næ d©n sè ë c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn (n¨m 1850 d©n sè kho¶ng 1 tû, 1945 d©n sè lµ 2 tû, 1970 d©n sè lµ 4 tû vµ d©n sè ®¹t 6 tû n¨m 1999. + Qua thËp niªn 60-70, nh÷ng vÊn ®Ò vÒ con ng−êi vµ m«i tr−êng ngµy cµng trë nªn bøc xóc. NhiÒu t¸c gi¶ vµ t¸c phÈm nghiªn cøu vÒ qua hÖ t−¬ng t¸c gi÷a con ng−êi víi m«i tr−êng ®· xuÊt hiÖn ë nhiÒu n−íc. §¸ng chó ý lµ cuèn "M«i tr−êng vµ con ng−êi" (Environmental and Man, New York, 1971). Cuèn s¸ch nµy ®· ®Æt nÒn t¶ng cho m«n häc "M«i tr−êng vµ con ng−êi" trong ch−¬ng tr×nh gi¶ng d¹y bËc ®¹i häc ë nhiÒu quèc gia. N«i dung s¸ch ®Ò cËp ®Õn nhiÒu khÝa c¹nh cña m«i tr−êng nh− tµi nguyªn n¨ng l−îng vµ m«i tr−êng; thùc phÈm, n«ng nghiÖp vµ m«i tr−êng, søc khoÎ vµ m«i tr−êng; khai th¸c; m«i tr−êng biÓn; m«i tr−êng ho¸ häc; ®¸nh gi¸ vµ kiÓm ®Þnh m«i tr−êng; m«i tr−êng x©y dùng; m«i tr−êng sinh häc; kinh tÕ m«i tr−êng. Héi nghÞ quèc tÕ vÒ m«i tr−êng lÇn ®Çu tiªn ®−îc tæ chøc ë Stokholm n¨m 1972. N¨m 1973 E.F. Schumacher cho Ên hµnh cuèn s¸ch "Nhá vµ ®Ñp" (Smal and beatiful) lªn ¸n m¹nh mÏ c«ng nghiÖp ho¸ rÇm ré víi møc tËp trung cao theo l·nh thæ, nhiÒu xÝ nghiÖp to lín vµ c¸c khu c«ng nghiÖp khæng lå, ca ngîi c¸c xÝ nghiÖp, doanh nghiÖp nhá - Nhá vµ ®Ñp. + Tõ thËp niªn 80 trë ®i, vÊn ®Ò m«i tr−êng ®· trë thµnh ®· trë thµnh vÊn ®Ò chung cña toµn cÇu vµ ngµy cµng trë nªn cÊp b¸ch. Khoa häc vÒ m«i tr−êng ph¸t triÓn víi nh÷ng nhãm ngµnh kh¸c nhau cã liªn quan víi nhau. Cã thÓ t¹m thêi ph©n nhãm nh− sau: - Khoa häc c¬ b¶n vÒ m«i tr−êng: Nghiªn chung vÒ m«i tr−êng vµ mèi quan hÖ t−¬ng t¸c gi÷a con ng−êi vµ m«i tr−êng. Trong ®ã con ng−êi võa lµ mét thù thÓ sinh häc võa lµ mét con ng−êi x· héi häc. - Kü thuËt m«i tr−êng: Nghiªn cøu ®¸nh gi¸ c¸c t¸c ®éng m«i tr−êng, c¸c biÖn ph¸p kü thuËt xö lý vµ kiÓm so¸t m«i tr−êng, gi¶m thiÓu « nhiÔm, b¶o vÖ m«i tr−êng. - Kinh tÕ m«i tr−êng: Nghiªn cøu viÖc khai th¸c, sö dông hîp lý c¸c tµi nguyªn vµ m«i tr−êng thiªn nhiªn, thiÕt lËp c¸c chÝnh s¸ch, ®Þnh chÕ ph¸p luËt, qu¶n trÞ m«i tr−êng b»ng c¸c biÖn ph¸p kinh tÕ - hµnh chÝnh. Sù bïng næ khoa häc kü thuËt vµ søc s¶n xuÊt trªn quy m« toµn cÇu vµo nh÷ng thËp niªn cuèi thÕ kû XX, m«i tr−êng ngµy cµng ®−îc nghiªn cøu s©u h¬n vÒ c¸c khÝa c¹nh kü thuËt häc vµ kinh tÕ häc. NhiÒu nhµ kinh tÕ häc, kü thuËt häc ®· nhËn ra r»ng kh«ng thÓ gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò m«i tr−êng t¸ch khái khÝa c¹nh sinh th¸i häc vµ x· héi häc cña con ng−êi vµ m«i tr−êng: Gi÷a kinh tÕ - kü thuËt vµ sinh th¸i - x· héi cã mèi liªn quan víi nhau trong nghiªn cøu hÖ m«i tr−êng. §ã lµ lý do tån t¹i vµ ph¸t triÓn mét m«n chung vÒ m«i tr−êng, lµ cÇu nèi cho c¸c m«n khoa häc kh¸c vÒ m«i tr−êng, ®ã lµ m«n häc "M«i tr−êng vµ Con ng−êi". b) Khoa häc m«i tr−êng Khoa häc m«i tr−êng t×m nh÷ng c¸i míi, c¸i ®óng vÒ thÕ giíi tù nhiªn vµ t¸c ®éng cña con ng−êi lªn m«i tr−êng nh»m n©ng cao nhËn thøc, n©ng cao chÊt l−îng cuéc sèng cña con ng−êi vµ gi¶i quyÕt mèi quan hÖ gi÷a con ng−êi vµ m«i tr−êng trong ®ã con ng−êi lµ vÞ trÝ trung t©m. http://www.ebook.edu.vn 2
Khoa häc m«i tr−êng lµ m«n häc ®a ngµnh, nghiªn cøu c¸c hÖ thèng vÒ m«i tr−êng sèng, còng nh− vÞ trÝ chÝnh x¸c cña con ng−êi trong m«i tr−êng. Gi÷a khoa häc m«i tr−êng vµ c¸c ngµnh khoa häc kh¸c cã m«i quan hÖ mËt thiÕt víi nhau vµ bæ sung cho nhau ë c¸c mÆt ®Ó hiÓu râ h¬n nh÷ng ®èi t−îng cÇn nghiªn cøu. Khoa häc m«i tr−êng liªn quan ®Õn c¸c lÜnh vùc tù nhiªn (to¸n, vËt lý, sinh vËt, ho¸ häc, kü thuËt), x· héi - v¨n ho¸ (luËt, x· héi häc, chÝnh trÞ, lÞch sö, v¨n häc, nghÖ thuËt, t«n gi¸o). C¸c ph©n m«n cña khoa häc m«i tr−êng nh− sinh th¸i häc (sinh th¸i häc m«i tr−êng; sinh th¸i häc quÇn thÓ; thuû sinh häc... ), kinh tÕ häc m«i tr−êng, kü thuËt m«i tr−êng, khoa häc m«i tr−êng c¬ b¶n. 2. §èi t−îng nghiªn cøu vµ nhiÖm vô cña m«n häc a) §èi t−îng nghiªn cøu M«i tr−êng vµ con ng−êi lµ m«n häc míi ë n−íc ta, n»m trong trong nhãm c¸c khoa häc vÒ m«i tr−êng nh− kinh tÕ m«i tr−êng vµ kü thuËt m«i tr−êng. Nghiªn cøu mèi quan hÖ gi÷a con ng−êi víi m«i tr−êng chÝnh lµ nghiªn cøu c¸c hÖ m«i tr−êng cã chøa ®ùng c¸c yÕu tè t¸c ®éng qua l¹i víi con ng−êi (sinh häc vµ x· héi häc). C¸c nghiªn cøu vÒ t¸c ®éng cña con ng−êi ®Õn m«i tr−êng ph¶i ®−îc ®Æt trong m« h×nh thèng nhÊt kh«ng thÓ t¸ch rêi tinh thÇn vµ thÓ x¸c, kh«ng t¸ch rêi gi÷a sinh thÓ vµ nh©n c¸ch. §ã lµ c«ng viÖc cña nhiÒu ngµnh khoa häc kh¸c nhau, tiÕn hµnh riªng rÏ nh−ng tÊt c¶ ®Òu h−íng vÒ mét môc tiªu thèng nhÊt víi môc tiªu cèt lâi lµ lÊy con ng−êi lµm trung t©m. ë ViÖt Nam, trong chiÕn l−îc "æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ®Õn n¨m 2000" vµ v¨n kiÖn §¹i héi 8 cã ghi râ "§Êt n−íc ta ®ang trong thêi kú míi, ®Êy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ (CNH-H§H) lµ nhiÖm vô trung t©m trong suèt thêi kú qu¸ ®é tiÕn lªn CNXH ... trong ®ã con ng−êi ë vÞ trÝ trung t©m, v× môc tiªu vµ ®éng lùc chung cña sù ph¸t triÓn lµ v× con ng−êi, do con ng−êi". Mäi ch−¬ng tr×nh cña Nhµ n−íc, mäi ho¹t ®éng nh»m thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ®Òu nh»m môc ®Ých cuèi cïng lµ cuéc sèng con ng−êi ngµy cµng tèt ®Ñp c¶ vÒ vËt chÊt lÉn tinh thÇn, bëi chÝnh con ng−êi lµm nªn tÊt c¶. Con ng−êi lµm thay ®æi x· héi, ph¸t triÓn x· héi. Do ®ã con ng−êi võa lµ môc tiªu võa lµ ®éng lùc ph¸t triÓn kinh tÕ -x· héi. Con ng−êi lµ mét thùc thÓ sinh häc tån t¹i trong tæng thÓ c¸c mèi quan hÖ hµi hoµ víi nhau. VÒ b¶n chÊt con ng−êi, con ng−êi ®−îc cÊu t¹o nªn tõ nh÷ng ®¬n vÞ nhá nhÊt c¸c tÕ bµo sèng. C¸c tæ chøc, c¬ quan, bé m¸y cña c¬ thÓ ®¶m nhiÖm nh÷ng chøc n¨ng nhÊt ®Þnh ®¶m b¶o sù sèng cña con ng−êi. Tõ khi sinh ra, t¨ng tr−ëng, ph¸t triÓn, giµ ®i, con ng−êi lu«n tån t¹i trong m«i tr−êng tù nhiªn, m«i tr−êng x· héi, chÞu t¸c ®éng tõ nhiÒu phÝa, trong c¸c mèi quan hÖ ch»ng chÞt lu«n t¸c ®éng lÉn nhau. M«i tr−êng x· héi lµ m«i tr−êng gi÷a con ng−êi vµ con ng−êi, trong ®ã con ng−êi cã thÓ víi t− c¸ch lµ c¸ thÓ (khi ®¹i diÖn cho loµi ng−êi, lµ c¸ thÓ cña mét loµi sinh häc) hoÆc t− c¸ch lµ c¸ nh©n (khi lµ thµnh viªn x· héi, lµ c¸ nh©n trong mét c«ng ®ång, mét tæ chøc) hoÆc nh©n c¸ch (khi ®ãng vai trß chñ thÓ cña x· héi). C¸c mèi quan hÖ gi÷a c¸ nh©n víi c¸ nh©n, c¸ nh©n víi céng ®ång, céng ®ång víi céng ®ång theo huyÕt thèng, s¾c téc, t«n gi¸o, x· héi, c¸c vÊn ®Ò truyÒn thèng, b¶n s¾c http://www.ebook.edu.vn 3
d©n téc, ®¹o ®øc, lèi sèng ... ®Òu lµ nh÷ng yÕu tè x· héi. YÕu tè x· héi lu«n t¸c ®éng phøc hîp lªn con ng−êi. Víi b¶n chÊt di truyÒn nhÊt ®Þnh, con ng−êi ph¸t triÓn vµ tån t¹i víi t− c¸ch c¸ nh©n hay céng ®ång trong mèi liªn hÖ chÆt chÏ víi m«i tr−êng b»ng nh÷ng ¶nh h−ëng tÝch cùc vµ tiªu cùc kh¸c nhau. Møc ®é ¶nh h−ëng ®ã ®Õn con ng−êi ngµy nay kh¸c h¼n víi sinh vËt, phô thuéc vµ nhËn thøc vµ hµnh ®éng cña con ng−êi ®èi víi m«i tr−êng. Thµnh phÇn m«i tr−êng sèng cña con ng−êi bao gåm: - C¸c yÕu tè vËt chÊt tù nhiªn: cã s½n trªn bÒ mÆt tr¸i ®Êt bao gåm sinh vËt vµ con ng−êi, c¶nh quan thiªn nhiÖn c¸c hiÖn t−îng vµ qu¸ tr×nh chuyÓn ho¸ trong thiªn nhiªn: B·o tè, phong ho¸, ®éng ®Êt, quang hîp ... - C¸c yÕu tè vËt chÊt nh©n t¹o: c¸c s¶n phÈm vËt chÊt, cña c¶i vËt chÊt, c«ng tr×nh x©y dùng do con ng−êi lµm ra, kÓ c¶ c¸c c¶nh quan nh©n t¹o. - C¸c h×nh th¸i x· héi: víi c¸c mèi quan hÖ trong céng ®ång ng−êi, søc lao ®«ng s¸ng t¹o víi nh÷ng gi¸ trÞ tinh thÇn, t− t−ëng, trÝ tuÖ cã t¸c ®éng tíi m«i tr−êng. M«i tr−êng tù nhiªn lµ c¬ së cho sù sinh tån vµ ph¸t triÓn cña loµi ng−êi. M«i tr−êng kh«ng nh÷ng lµ n¬i c− tró, mµ cßn lµ n¬i cung cÊp cho con ng−êi toµn bé vËt chÊt ®Ó sinh sèng vµ ph¸t triÓn x· héi, trong lóc t¸c ®éng cña con ng−êi ngµy cµng t¨ng. Khi xem thÕ giíi nh− lµ mét sinh quyÓn mµ tÊt c¶ sù sèng ®Òu phô thuéc vµo nã th× ta ph¶i xem xÐt c¸c d¹ng t¸c ®éng mµ con ng−êi g©y lªn c¸c chøc n¨ng kh¸c nhau cña sinh quyÓn. ChÝnh s¸ch ph©n bè d©n c− vµ sö dông ®Êt ®ai cña loµi ng−êi ®· lµm biÕn ®æi sinh quyÓn trong nhiÒu mÆt vµ ®· g©y nªn nh÷ng thay ®æi l©u dµi vÒ chÊt l−îng m«i tr−êng, mét thay ®æi theo h−íng cã lîi, sè kh¸c l¹i g©y h¹i cho chÝnh con ng−êi. Do vËy ®èi t−îng nghiªn cøu cña khoa häc m«i tr−êng bao gåm: C¸c yÕu tè tù nhiªn vµ yÕu tè nh©n t¹o bao quanh con ng−êi cã ¶nh h−ëng ®Õn ®êi sèng, sù s¶n xuÊt, sù tån t¹i, ph¸t triÓn cña con ng−êi vµ thiªn nhiªn; còng nh− nghiªn cøu c¸c t¸c ®éng cña con ng−êi ®Õn m«i tr−êng. b) NhiÖm vô cña m«n häc M«n häc "M«i tr−êng vµ con ng−êi" lµ m«n häc nghiªn cøu c¸c ®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh trong ®ã sinh vËt ®ang sinh tr−ëng vµ ph¸t triÓn nh»m: Cung cÊp c¸c kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ sinh th¸i häc vµ khoa häc m«i tr−êng; nh÷ng tri thøc khoa häc cÇn thiÕt ®Ó cã th¸i ®é ®óng ®¾n vÒ trong nhËn thøc c¸c mèi quan hÖ h÷u c¬ gi÷a nhu cÇu cña con ng−êi víi viÖc khai th¸c, sö dông c¸c nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn. Ngoµi ra m«n häc cßn nh»m môc tiªu gi¸o dôc con ng−êi cã ý thøc trong viÖc b¶o vÖ m«i tr−êng, chèng l¹i n¹n g©y « nhiÔm, gãp phÇn cïng víi chiÕn l−îc b¶o vÖ m«i tr−êng vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng ë n−íc ta, cô thÓ: - §¸nh gi¸ thùc tr¹ng m«i tr−êng toµn cÇu vµ ViÖt Nam trong giai ®o¹n hiÖn nay víi nh÷ng gi¶i ph¸p ®·, ®ang vµ sÏ ®−îc ¸p dông ®Ó b¶o vÖ m«i tr−êng, qu¶n lý m«i tr−êng, c¶i thiÖn mèi quan hÖ h÷u c¬ gi÷a con ng−êi vµ m«i tr−êng. - Cung cÊp kiÕn thøc c¬ b¶n trong viÖc nhËn thøc c¸c mèi quan hÖ h÷u c¬ gi÷a nhu cÇu ph¸t triÓn cña loµi ng−êi víi viÖc khai th¸c sö dông hîp lý c¸c nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn. - Trang bÞ kiÕn thøc c¬ b¶n nh»m ®Þnh h−íng nghiªn cøu cho sinh viªn nghiªn cøu c¸c m«n häc kh¸c vÒ m«i tr−êng ë nh÷ng giai ®o¹n sau. - N©ng cao nhËn thøc cho sinh viªn vÒ c¸c vÊn ®Ò m«i tr−êng trong n−íc vµ trªn thÕ giíi, trang bÞ cho sinh viªn nh÷ng kü n¨ng vµ kh¶ n¨ng hµnh ®éng cô thÓ vÒ m«i tr−êng. http://www.ebook.edu.vn 4