Một số chỉ tiêu sinh lý máu của giống lợn địa phương (lợn cỏ) miền núi, tỉnh Thừa Thiên Huế

TẠP CHÍ KHOA HỌC, Đại học Huế, Số 67, 2011<br /> MỘT SỐ CHỈ TIÊU SINH LÝ MÁU CỦA GIỐNG LỢN<br /> ĐỊA PHƢƠNG (LỢN CỎ) MIỀN NÚI, TỈNH THỪA THIÊN HUẾ<br /> Nguyễn Thị Tường Vy, Trường Đại học Sư phạm, Đại học Huế<br /> Nguyễn Đức Hưng, Đại học Huế<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Nghiên cứu các chỉ tiêu sinh lý máu của lợn Cỏ miền núi, Thừa Thiên Huế cho thấy:<br /> Số lượng hồng cầu của lợn đực lúc sơ sinh, 2, 4 và 8 tháng tuổi lần lượt là: 5,50; 5,65;<br /> 6,62 và 6,64 (triệu/mm3). Ở lợn cái tương ứng là 4,51; 5,36; 6,11 và 5,73 (triệu/mm3). Số lượng<br /> hồng cầu tăng dần từ sơ sinh đến 4 tháng tuổi, tương đối ổn định ở giai đoạn 8-12 tháng tuổi và<br /> chỉ số này ở lợn đực cao hơn lợn cái. Hàm lượng hemoglobin, lúc sơ sinh, 4, 8 tháng tuổi lần<br /> lượt là: 10,00g%; 12,74g%; 10,6g% ở lợn đực và 8,46g%; 10,7g%; 10,00g% ở lợn cái. Lượng<br /> huyết sắc tố và nồng độ huyết sắc tố trung bình của hồng cầu tăng nhẹ từ sơ sinh đến 4 tháng<br /> tuổi, giảm dần từ 8 đến 12 tháng tuổi và không có sự sai khác ở lợn đực và lợn cái. Thể tích<br /> trung bình của hồng cầu giảm theo tháng tuổi và chỉ số này ở lợn đực thấp hơn so với lợn cái.<br /> Số lượng bạch cầu (nghìn/mm3) lúc sơ sinh của lợn đực là 13,11; lúc 12 tháng tuổi là 22,57; ở<br /> lợn cái, tương ứng là 14,04 và 18,43. Số lượng bạch cầu tăng dần theo tháng tuổi và chỉ số này<br /> ở lợn đực cao hơn lợn cái. Công thức bạch cầu thay đổi theo tuổi: bạch cầu lâm ba có tỷ lệ cao<br /> nhất và giảm dần từ sinh đến 12 tháng tuổi, ở lợn đực tương ứng là 51,20% và 42,20%, còn ở<br /> lợn cái là 56,13% và 41,66%; bạch cầu trung tính tăng dần qua các tháng tuổi và không có sự<br /> sai khác giữa lợn đực và lợn cái; bạch cầu ái toan tăng nhẹ từ lúc sơ sinh đến 12 tháng tuổi.<br /> Các chỉ số sinh lý máu nhận được ở lợn Cỏ miền núi Thừa Thiên Huế nằm trong giới<br /> hạn sinh lý bình thường của lợn mà các kết quả nghiên cứu đã công bố.<br /> Từ khóa: sinh lý máu, hồng cầu, bạch cầu, huyết sắc tố.<br /> <br /> 1. Đặt vấn đề<br /> Nghiên cứu về giống lợn địa phương (lợn Cỏ) đang nuôi ở miền núi các tỉnh<br /> Trung Trung Bộ được thực hiện trong những năm gần đây, nhằm đánh giá đúng thực<br /> trạng giống lợn này để có hướng bảo tồn và phát triển thích hợp (Nguyễn Đức Hưng và<br /> cộng sự, 2010). Các chỉ tiêu sinh lý máu của vật nuôi là sự phản ánh trạng thái trao đổi<br /> chất, sự thích nghi và trạng thái sức khỏe, sức sản xuất của con vật trong những điều<br /> kiện cụ thể, nhất định. Giống lợn Cỏ địa phương A Lưới (có tên gọi là Alic) là một trong<br /> những đối tượng nuôi chủ yếu của bà con dân tộc thiểu số C’Tu, Bru Vân Kiều, Pa Kô ở<br /> một số huyện miền núi tỉnh Thừa Thiên Huế. Lợn Cỏ, với phương thức nuôi thả tự<br /> 187<br /> <br /> nhiên, việc nuôi dưỡng, chăm sóc, phối giống và phòng trừ dịch bệnh chưa được quan<br /> tâm. Điều kiện sinh sống của lợn Cỏ phù hợp với vùng sinh thái và điều kiện sản xuất<br /> của bà con các dân tộc ít người vùng cao. Nghiên cứu một số chỉ tiêu sinh lý máu của<br /> lợn Cỏ trong điều kiện nuôi dưỡng bình thường giúp ta có đánh giá đầy đủ hơn về giống<br /> lợn này.<br /> 2. Nội dung và phƣơng pháp nghiên cứu<br /> Nghiên cứu một số chỉ tiêu sinh lý máu của lợn Cỏ miền núi Thừa Thiên Huế,<br /> trong điều kiện lợn được nuôi thả tự do, dưới tán cây rừng trồng, diện tích 1000 m2,<br /> giới hạn bởi rào lưới B40. Thức ăn từ nguồn thức ăn tự nhiên và các phụ phẩm nông<br /> nghiệp (củ và lá sắn, rau lang, môn rừng, cám gạo và bột ngô), nuôi theo truyền thống<br /> mà người dân địa phương vẫn sử dụng.<br /> 2.1. Cách lấy mẫu<br /> Lợn Cỏ được lấy máu lúc sơ sinh, 2, 4, 6, 8 và 12 tháng tuổi. Ở mỗi lứa tuổi,<br /> chọn ra 10 lợn (5 đực, 5 cái) tương đối đồng đều về khối lượng để lấy máu. Máu được<br /> lấy ở tĩnh mạch tai (lợn lớn), hay tĩnh mạch cổ (lợn nhỏ) vào lúc sáng sớm, trước khi<br /> cho lợn ăn. Máu lấy xong đưa nhanh vào ống chống đông EDTA, lắc nhẹ, bảo quản<br /> trong bình lạnh từ 2- 80C.<br /> 2.2. Chỉ tiêu và kỹ thuật phân tích các thông số tế bào máu<br /> Số lượng HC (tr/mm3); số lượng BC (nghìn/mm3); hàm lượng Hb (g%); lượng<br /> huyết sắc tố trung bình (µg); nồng độ huyết sắc tố trung bình (%), được xác định theo<br /> quy trình xét nghiệm của máy đếm tế bào máu tự động 18 thông số hiệu KX21, hãng<br /> Sysmex (Nhật Bản), tại Khoa huyết học Bệnh viện Trung ương Huế.<br /> Lập công thức bạch cầu tại phòng thí nghiệm động vật Khoa Sinh học, Trường<br /> Đại học Sư phạm Đại học Huế. Công thức bạch cầu được xác định theo phương pháp<br /> Ludrasepa và Kudrasep. Máu được phết lên tiêu bản, nhuộm giêmsa, đếm bạch cầu trên<br /> kính hiển vi phóng đại 1000 lần, đếm 200 bạch cầu liên tiếp nhau ở 4 góc và 2 đầu tiêu<br /> bản theo nguyên tắc hình chữ chi. Mỗi mẫu máu đếm 5 lần rồi lấy trung bình chung.<br /> Số liệu thu thập được xử lý bằng phần mềm Excel và SAS 6.12 để tính các tham<br /> số thống kê và độ tin cậy.<br /> 3. Kết quả và thảo luận<br /> 3.1. Hồng cầu, hemoglobin<br /> <br /> 188<br /> <br /> Bảng 1. Một số chỉ tiêu về Hồng cầu và Hemoglobin của lợn Cỏ (thừa Thiên Huế) theo tuổi<br /> Giai đoạn<br /> Chỉ tiêu<br /> Số lượng hồng Đực (n=5)<br /> cầu (tr/mm3) Cái (n=5)<br /> Hàm lượng Đực (n=5)<br /> hemoglobin<br /> Cái (n=5)<br /> (g%)<br /> Lượng huyết Đực (n=5)<br /> sắc tố trung<br /> bình của hồng Cái (n=5)<br /> cầu (µg)<br /> Nồng độ huyết Đực (n=5)<br /> sắc tố trung<br /> bình của hồng Cái (n=5)<br /> cầu(%)<br /> Thể tích trung Đực (n=5)<br /> bình của hồng<br /> Cái (n=5)<br /> cầu (µm3<br /> Thể tích khối Đực (n=5)<br /> của hồng cầu<br /> Cái (n=5)<br /> (%)<br /> <br /> Sơ sinh<br /> <br /> X<br /> b<br /> <br /> 5,50<br /> 4,51b<br /> 10,00ab<br /> <br /> SD<br /> 0,36<br /> 0,55<br /> 0,47<br /> <br /> 2 tháng tuổi<br /> <br /> X<br /> CV%<br /> 6,56 5,65b<br /> 12,30 5,36a<br /> 0,74 10,76ab<br /> <br /> 4 tháng tuổi<br /> <br /> CV%<br /> SD<br /> 0,32<br /> 5,59<br /> 0,67 12,50<br /> 1,04 9,67<br /> <br /> X<br /> a<br /> <br /> 6,62<br /> 6,11a<br /> 12,74ab<br /> <br /> CV%<br /> SD<br /> 0,51<br /> 7,70<br /> 0,37<br /> 6,08<br /> 2,72 21,36<br /> <br /> 8 tháng tuổi<br /> <br /> X<br /> a<br /> <br /> 6,64<br /> 5,73a<br /> 10,6ab<br /> <br /> SD<br /> 0,64<br /> 0,85<br /> 1,71<br /> <br /> 12tháng tuổi<br /> <br /> X<br /> CV%<br /> 9,61 6,06ab<br /> 14,89 5,65a<br /> 16,09 10,74ab<br /> <br /> CV%<br /> SD<br /> 0,39 6,40<br /> 0,62 10,89<br /> 1,14 10,65<br /> <br /> 8,46ab 1,65 19,54 10,44a 0,94<br /> <br /> 9,05<br /> <br /> 10,7a 1,31<br /> <br /> 12,24 10,00ab 0,86<br /> <br /> 8,57<br /> <br /> 9,34ab 1,26<br /> <br /> 13,47<br /> <br /> 18,28ab 2,00 10,93 18,92a 1,18<br /> <br /> 6,22<br /> <br /> 19,16a 3,13<br /> <br /> 16,32<br /> <br /> 15,90b 1,95<br /> <br /> 12,26<br /> <br /> 17,7ab 1,05<br /> <br /> 5,95<br /> <br /> 18,78a 2,50 13,29 19,74a 3,13<br /> <br /> 15,87<br /> <br /> 17,48a 3,13<br /> <br /> 9,36<br /> <br /> 17,64a 1,47<br /> <br /> 8,35<br /> <br /> 16,58a 1,73<br /> <br /> 10,42<br /> <br /> 29,36a 0,85<br /> <br /> 2,91 31,96a 3,02<br /> <br /> 9,45<br /> <br /> 31,30a 3,38<br /> <br /> 10,80<br /> <br /> 29,76a 0,47<br /> <br /> 1,57<br /> <br /> 29,44a 0,80<br /> <br /> 2,72<br /> <br /> 29,76ab 2,76 9,28 27,54b 2,84<br /> <br /> 10,31<br /> <br /> 30,88a 0,69<br /> <br /> 2,24<br /> <br /> 29,96ab 1,49<br /> <br /> 4,98<br /> <br /> 30,00ab 1,34<br /> <br /> 4,47<br /> <br /> 62,26ab 12,94 20,78 63,62a 9,76<br /> <br /> 15,34<br /> <br /> 60,98ab 2,83<br /> <br /> 4,64<br /> <br /> 53,44b 6,58<br /> <br /> 12,31 60,10ab 6,43 10,71<br /> <br /> 63,26ab 13,36 21,13 72,08a 15,20 21,09<br /> <br /> 56,62b 2,19<br /> <br /> 3,87<br /> <br /> 58,98b 1,27<br /> <br /> 2,16<br /> <br /> 55,20b 1,41<br /> <br /> 2,56<br /> <br /> 11,14<br /> <br /> 35,68a 6,23<br /> <br /> 17,46<br /> <br /> 36,56a 4,84<br /> <br /> 13,25<br /> <br /> 34,11a 2,57<br /> <br /> 7,53 35,78a 3,15<br /> <br /> 8,80<br /> <br /> 40,44a 4,50<br /> <br /> 28,65b 6,33 22,11 38,36a 6,20<br /> <br /> 16,15<br /> <br /> 34,64ab 3,90 11,26 33,50ab 3,78 11,30 31,29ab 5,06 16,16<br /> <br /> Các giá trị trong cùng một hàng không mang ký tự giống nhau thì sai khác có ý nghĩa thống kê (p 0,05) ở giai đoạn 8 tháng tuổi và tương<br /> đối ổn định ở giai đoạn 12 tháng tuổi. Cụ thể, hàm lượng Hb trong máu của lợn Cỏ lúc<br /> sơ sinh ở con đực là 10g%, con cái là 8,46g% và tăng lên (P < 0,05) lúc 4 tháng tuổi là<br /> 12,74g% ở con đực và con cái là 10,7g%; sau đó giảm xuống chút ít (P > 0,05) 8 tháng<br /> tuổi, dao động 10,30 - 10,77g% và tiếp tục giảm rồi giữ mức tương đối ổn định lúc 12<br /> tháng tuổi. Tuy nhiên, so với kết quả nghiên cứu của Trần Sáng Tạo (1987), hàm lượng<br /> Hb trong máu của lợn Trắng Phú Khánh 9 - 10 tháng tuổi là 11,22 0,26g%, cao hơn<br /> nhiều so với chỉ số này của lợn Cỏ ở Thừa Thiên Huế. Điều này có thể do lợn trắng Phú<br /> Khánh có phẩm chất giống tốt hơn, nuôi trong điều kiện dinh dưỡng tốt hơn ở vùng Phú<br /> Yên nên hàm lượng Hb trong máu cao. Trong khi đó, lợn Cỏ nuôi ở vùng cao tỉnh Thừa<br /> Thiên Huế có tầm vóc nhỏ, sinh trưởng chậm và nuôi trong điều kiện kham khổ nên<br /> hàm lượng Hb bị thấp.<br /> Lượng huyết sắc tố trung bình của hồng cầu cao nhất ở lợn Cỏ 2 tháng tuổi cụ<br /> thể ở lợn đực là 18,92 1,18 g, ở lợn cái là 19,74 3,13 g. Theo Phạm Ngọc Thạch<br /> (2004) lượng huyết sắc tố bình quân của hồng cầu lợn khỏe trung bình là 18,66<br /> 0,59 g, khi lợn bị bệnh thì chỉ số này tăng lên (31,26 - 42,03) g. Như vậy lượng<br /> huyết sắc tố trung bình của hồng cầu của lợn Cỏ miền núi Thừa Thiên Huế là tương<br /> đương với các kết qủa nghiên cứu đã công bố.<br /> Thể tích trung bình của hồng cầu (Vtb) ở lợn Cỏ giảm dần theo lứa tuổi. Theo<br /> (Phạm Ngọc Thạch, 2004), thể tích trung bình của hồng cầu ở lợn 2 tháng tuổi là<br /> 53,09 0,73 m3, khi bị bệnh thể tích hồng cầu có xu hướng tăng so với hồng cầu lợn<br /> khỏe. Như vậy, kết quả nghiên cứu thể tích trung bình của hồng cầu ở lợn Cỏ phù hợp<br /> với nghiên cứu của các tác giả trước.<br /> <br /> 190<br /> <br /> 3.2. Các chỉ tiêu về bạch cầu<br /> Bảng 2. Số lượng bạch cầu và công thức bạch cầu của lợn Cỏ theo tuổi<br /> Sơ sinh<br /> <br /> Giai đoạn<br /> <br /> X<br /> <br /> Chỉ tiêu<br /> Số lượng<br /> Đực (n=5)<br /> bạch cầu<br /> Cái (n=5)<br /> (nghìn/mm3)<br /> <br /> SD<br /> <br /> 2 tháng tuổi<br /> CV%<br /> <br /> X<br /> <br /> SD<br /> <br /> 4 tháng tuổi<br /> <br /> CV%<br /> <br /> X<br /> <br /> SD<br /> <br /> 8 tháng tuổi<br /> <br /> CV%<br /> <br /> X<br /> <br /> 12tháng tuổi<br /> <br /> CV<br /> CV%<br /> X SD<br /> %<br /> 9,84 41,71 22,57ab 4,00 17,72<br /> <br /> SD<br /> <br /> 13,11c 2,57<br /> <br /> 19,59 17,56bc 1,45<br /> <br /> 8,25<br /> <br /> 28,50a 5,19<br /> <br /> 18,21<br /> <br /> 23,60ab<br /> <br /> 13,30c 2,49<br /> <br /> 18,72<br /> <br /> 12,62c 2,57<br /> <br /> 20,38<br /> <br /> 26,32a 3,64<br /> <br /> 13,84<br /> <br /> 21,06b 5,12<br /> <br /> 24,33 18,43b 1,55<br /> <br /> 8,42<br /> <br /> Bạch cầu<br /> trung tính<br /> (%)<br /> <br /> Đực (n=5)<br /> <br /> 41,87c 2,64<br /> <br /> 6,31<br /> <br /> 43,93bc 1,76<br /> <br /> 4,00<br /> <br /> 43,19bc 3,19<br /> <br /> 7,39<br /> <br /> 45,40b 1,98<br /> <br /> 4,36<br /> <br /> 52,27a 1,16<br /> <br /> 2,23<br /> <br /> Cái (n=5)<br /> <br /> 38,47d 3,11<br /> <br /> 8,10<br /> <br /> 42,33c 1,79<br /> <br /> 4,24<br /> <br /> 44,73bc 3,34<br /> <br /> 7,47<br /> <br /> 46,00b 0,23<br /> <br /> 0,51<br /> <br /> 53,20a 0,69<br /> <br /> 1,30<br /> <br /> Bạch cầu ái<br /> toan (%)<br /> <br /> Đực (n=5)<br /> Cái (n=5)<br /> Đực (n=5)<br /> Cái (n=5)<br /> Đực (n=5)<br /> Cái (n=5)<br /> Đực (n=5)<br /> <br /> 2,63<br /> 2,07<br /> 1,00<br /> 0,87<br /> 51,20a<br /> 56,13a<br /> 2,43<br /> <br /> 0,99<br /> 0,28<br /> 0,33<br /> 0,38<br /> 0,71<br /> 1,18<br /> 0,80<br /> <br /> 37,61<br /> 13,36<br /> 33<br /> 43,85<br /> 1,38<br /> 2,10<br /> 32,73<br /> <br /> 2,80<br /> 2,40<br /> 0,60<br /> 0,73<br /> 50,20a<br /> 51,27b<br /> 2,46<br /> <br /> 0,56<br /> 0,37<br /> 0,28<br /> 0,28<br /> 0,47<br /> 0,94<br /> 0,50<br /> <br /> 20,00<br /> 15,28<br /> 46,81<br /> 38,11<br /> 0,94<br /> 1,83<br /> 20,49<br /> <br /> 2,53<br /> 0,67<br /> 0,80<br /> 0,73<br /> 48,99a<br /> 50,07b<br /> 2,87<br /> <br /> 27,20<br /> 26,55<br /> 37,39<br /> 38,11<br /> 3,80<br /> 12,25<br /> 26,80<br /> <br /> 3,20<br /> 2,67<br /> 0,60<br /> 0,80<br /> 47,87a<br /> 48,87b<br /> 3,00<br /> <br /> 0,90<br /> 0,40<br /> 0,28<br /> 0,30<br /> 1,41<br /> 1,18<br /> 0,63<br /> <br /> 28,11 2,93 0,15<br /> 15,30 2,40 0,64<br /> 46,81 0,60 0,28<br /> 37,39 1,13 0,90<br /> 2,95 42,20b 1,18<br /> 2,42 41,66c 0,02<br /> 20,86 2,46 0,87<br /> <br /> 5,03<br /> 26,81<br /> 46,81<br /> 79,57<br /> 2,80<br /> 0,05<br /> 35,26<br /> <br /> 2,47ab 0,45<br /> <br /> 18,15<br /> <br /> 3,33a 1,18<br /> <br /> 35,33<br /> <br /> 31,13<br /> <br /> 1,87b<br /> <br /> 0,80<br /> <br /> 43,01 2,27ab 0,86<br /> <br /> 38,05<br /> <br /> Bạch cầu ái<br /> kiềm (%)<br /> Bạch cầu<br /> lâm ba (%)<br /> <br /> Bạch cầu<br /> đơn nhân lớn<br /> Cái (n=5)<br /> (%)<br /> <br /> 0,69<br /> 0,71<br /> 0,30<br /> 0,28<br /> 1,86<br /> 6,13<br /> 0,77<br /> <br /> 1,8b 0,56<br /> <br /> Các giá trị trong cùng một hàng không mang ký tự giống nhau thì sai khác có ý nghĩa thống kê (p