Một số giải pháp cơ bản góp phần nâng cao kỹ năng nghề nghiệp cho sinh viên trong giai đoạn hiện nay

LIÊN NGÀNH TRIẾT HỌC - XÃ HỘI HỌC - CHÍNH TRỊ HỌC<br /> <br /> <br /> MỘT SỐ GIẢI PHÁP CƠ BẢN GÓP PHẦN NÂNG CAO KỸ NĂNG<br /> NGHỀ NGHIỆP CHO SINH VIÊN TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY<br /> SOME BASIC SOLUTIONS CONTRIBUTE TO IMPROVE<br /> PROFESSIONAL SKILLS FOR STUDENTS IN THE PRESENT STAGE<br /> Nguyễn Thị Hiền, Phạm Thị Hồng Hoa<br /> Email: nguyenhienhp25@gmail.com<br /> Trường Đại học Sao Đỏ<br /> Ngày nhận bài: 12/8/2017<br /> Ngày nhận bài sửa sau phản biện: 25/9/2017<br /> Ngày chấp nhận đăng: 26/9/2017<br /> Tóm tắt<br /> Trong điều kiện nước ta đang đẩy mạnh quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, phần đông<br /> sinh viên có ý thức học tập, rèn luyện tay nghề để trở thành những người lao động giỏi góp phần dựng<br /> xây đất nước ngày càng giàu mạnh hơn. Tuy nhiên, thực tế hiện nay một bộ phận lớn sinh viên mới ra<br /> trường không đáp ứng được yêu cầu công việc, không tìm kiếm được việc làm vì thiếu những kỹ năng<br /> nghề nghiệp cần thiết. Xuất phát từ việc kế thừa có chọn lọc những cơ sở lý luận về kỹ năng nghề<br /> nghiệp của các nhà khoa học đi trước, tác giả đã phân tích làm rõ thực trạng kỹ năng nghề nghiệp của<br /> sinh viên hiện nay biểu hiện cụ thể ở những khía cạnh như tri thức nghề nghiệp, năng lực thực hành<br /> nghề nghiệp và thái độ đối với nghề. Từ đó, tác giả đề xuất một số giải pháp cơ bản đối với nhà trường,<br /> giảng viên, sinh viên nhằm nâng cao kỹ năng nghề nghiệp cho sinh viên, góp phần đào tạo những người<br /> lao động có đủ phẩm chất, năng lực để thực hiện thắng lợi mục tiêu xây dựng đất nước trong thời kỳ<br /> quá độ lên chủ nghĩa xã hội.<br /> Từ khóa: Kỹ năng; kỹ năng nghề nghiệp; kỹ năng nghề nghiệp của sinh viên.<br /> Abstract<br /> In condition our country are promoting industrialization process, country modernization, learning student<br /> majority apprehensively, forge skill to become more and more more powerful wealthy country masonry<br /> hook up contributory jurisprudent toilers. However, practically at present a student big division newly<br /> pass out non-response be demand work, doesn’t searchable that deed for lack of skills is necessary<br /> occupational. Proceed from reasoning bases concernment inheritted selective about occupational skill<br /> of scientists preceded, author parsed clarifies profession of present-day student skill actual situations<br /> concrete denotement In aspects such as occupational knowledge, manner and competence profesional<br /> practice with respect to business. Since then, a number of basic solution offer author is regarding<br /> scholastic, lecturer, student with a view to occupational skill enhancement for student, contribute toilers<br /> education have enough of snob appeal, competence for objective victory exec build country in socialist<br /> rise translational period.<br /> Keywords: Skills; career skills; career skills of students.<br /> <br /> 1. ĐẶT VẤN ĐỀ năng sống và kỹ năng làm việc. Đây là một trong<br /> những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng thất<br /> Ngày nay, trong bối cảnh nền kinh tế đất nước<br /> nghiệp của sinh viên mới ra trường hiện nay. Do<br /> đang ngày càng phát triển và hội nhập sâu rộng<br /> đó, việc nghiên cứu, đánh giá thực trạng kỹ năng<br /> thì yêu cầu của các nhà tuyển dụng đối với người<br /> nghề nghiệp của sinh viên và tìm ra các giải pháp<br /> lao động được đặt ra ngày càng khắt khe. Những<br /> để nâng cao kỹ năng nghề nghiệp cho sinh viên<br /> yêu cầu đó không chỉ bó hẹp trong phạm vi kiến<br /> trong giai đoạn hiện nay là hết sức cần thiết.<br /> thức chuyên ngành mà còn bao gồm cả kinh<br /> nghiệm công tác, kỹ năng sống, sự nhanh nhạy 2. LÝ LUẬN CHUNG VỀ KỸ NĂNG NGHỀ NGHIỆP<br /> trong xử lý công việc, cũng như sử dụng thành<br /> Khi nói đến đào tạo, phát triển nguồn nhân lực,<br /> thạo ngoại ngữ và công nghệ thông tin… đó chính<br /> là kỹ năng nghề nghiệp của mỗi người. Điều này phát triển kỹ năng nghề nghiệp, các nhà nghiên<br /> đã và đang đặt ra những khó khăn, thách thức cho cứu thường đưa ra các thuật ngữ có liên quan<br /> tất cả sinh viên, đặc biệt là những người vừa mới như là kỹ năng, kỹ năng nghề nghiệp, kỹ năng<br /> ra trường, chưa có kinh nghiệm cũng như các kỹ cứng, kỹ năng mềm... Trong khuôn khổ bài viết<br /> <br /> <br /> Tạp chí Nghiên cứu khoa học - Đại học Sao Đỏ, ISSN 1859-4190 Số 4(59).2017 109<br />  NGHIÊN CỨU KHOA HỌC<br /> <br /> <br /> này, tác giả sẽ làm rõ hai khái niệm: Thứ nhất công việc cụ thể của nghề, chứ không phải là sự<br /> là khái niệm về kỹ năng; thứ hai là kỹ năng tồn tại độc lập giữa chúng với nhau và ít liên quan<br /> nghề nghiệp. đến công việc của nghề [5].<br /> <br /> Có nhiều cách định nghĩa khác nhau về kỹ năng,<br /> tùy vào cách tiếp cận. Theo Từ điển tiếng Việt: “Kỹ<br /> năng là khả năng vận dụng những kiến thức đã điều kiện thay đổi<br /> thu nhận được trong một lĩnh vực nào đó áp dụng<br /> vào thực tế” [10]. <br /> Theo Từ điển Giáo dục học, “kỹ năng được phân<br /> chia thành hai bậc: kỹ năng bậc thấp và kỹ năng<br /> bậc cao. Kỹ năng bậc thấp là khả năng thực hiện<br /> đúng hành động, phù hợp với những mục tiêu và<br /> điều kiện cụ thể. Ở bậc này có những kỹ năng hình<br /> thành không cần qua luyện tập nếu biết tận dụng<br /> hiểu biết và kỹ năng tương tự đã có để chuyển<br /> sang các hành động mới. Kỹ năng bậc cao là khả<br /> năng thực hiện hành động, hoạt động một cách<br /> thành thạo linh hoạt, sáng tạo phù hợp với những<br /> mục tiêu trong những điều kiện khác nhau. Để đạt<br /> tới kỹ năng này cần trải qua giai đoạn luyện tập<br /> các kỹ năng đơn giản sao cho mỗi khi hành động,<br /> người ta không còn bận tâm nhiều đến thao tác<br /> nữa vì nhiều thao tác đã tự động hóa” [4]. Hình 1. Các giai đoạn hình thành kỹ năng<br /> <br /> Từ những quan điểm trên, có thể rút ra một số Trong những năm gần đây, xu thế hội nhập, quá<br /> những đặc điểm về kỹ năng như sau: trình quốc tế hóa sản xuất và phân công lao động<br /> diễn ra ngày càng sâu rộng. Kinh tế tri thức phát<br /> - Kỹ năng là những quá trình tâm lý, vì nó là tổ<br /> triển mạnh, do đó nguồn nhân lực chất lượng cao<br /> hợp hàng loạt các yếu tố hợp thành như tri thức,<br /> càng trở thành nhân tố quyết định sự phát triển<br /> kỹ năng, kỹ xảo đã có; khả năng chú ý, tư duy;...<br /> cũng như năng lực cạnh tranh của mỗi quốc gia.<br /> - Kỹ năng có tính linh hoạt và có thể di chuyển từ Xác định được vai trò quan trọng đó, Đại hội lần<br /> hoàn cảnh này sang hoàn cảnh khác; kỹ năng có thứ XII của Đảng đã xác định một trong ba đột phá<br /> tính kĩ thuật, tức là có cấu trúc thao tác và trình tự chiến lược mà Đảng ta đã đề ra trong nhiệm kỳ<br /> tổ chức các thao tác đó. 2016-2020 đó là: “Đổi mới căn bản và toàn diện<br /> giáo dục, đào tạo, phát triển nguồn nhân lực, nhất<br /> - Kỹ năng được hình thành do luyện tập, được hình<br /> là nguồn nhân lực chất lượng cao” [3]. Vấn đề này<br /> thành trong quá trình hoạt động của con người.<br /> có ý nghĩa sống còn đối với sự tồn tại và phát triển<br /> - Kỹ năng được hình thành qua năm giai đoạn của quốc gia, là yêu cầu tất yếu và bức thiết trong<br /> (hình 1). bối cảnh hội nhập quốc tế.<br /> Như vậy, có thể thấy có những quan điểm khác Hiện tại, Việt Nam có hơn 500 trường đại học,<br /> nhau về kỹ năng, tuy nhiên đều thừa nhận rằng cao đẳng trong cả nước, hàng năm số lượng sinh<br /> kỹ năng là một quá trình tâm lý, được hình thành viên ra trường rất lớn, dẫn đến vấn đề giải quyết<br /> khi con người áp dụng kiến thức vào thực tiễn. Kỹ việc làm cho sinh viên mới ra trường cũng đang<br /> năng theo nghĩa hẹp hàm chỉ đến những thao gặp khó khăn. Hiện nay, tỷ lệ thất nghiệp ở sinh<br /> tác, hành động của con người. Kỹ năng hiểu theo viên khá cao, theo báo cáo của Tổng cục Thống<br /> nghĩa rộng hướng nhiều đến khả năng, đến năng kê về điều tra lao động việc làm Quý I năm 2017,<br /> lực của con người. cả nước có khoảng 1,1 triệu người trong độ tuổi<br /> Kỹ năng nghề nghiệp là thuật ngữ có nguồn gốc từ lao động thất nghiệp, trong số những người thất<br /> thuật ngữ kỹ năng, nhưng nội hàm được mở rộng nghiệp nhóm có trình độ đại học trở lên là 138.800<br /> theo hướng khả năng và năng lực thực hiện của người; nhóm có trình độ cao đẳng 104.200 người<br /> con người. Năng lực thực hiện được coi là sự tích [8]. Như vậy, tỷ lệ thất nghiệp ở sinh viên hiện<br /> hợp nhuần nhuyễn của ba thành tố kiến thức, kỹ nay vẫn ở mức độ cao và thực trạng đó do nhiều<br /> năng, thái độ cần thiết để hoàn thành được từng nguyên nhân, một trong những nguyên nhân quan<br /> <br /> <br /> 110 Tạp chí Nghiên cứu khoa học - Đại học Sao Đỏ, ISSN 1859-4190 Số 4(59).2017<br />  LIÊN NGÀNH TRIẾT HỌC - XÃ HỘI HỌC - CHÍNH TRỊ HỌC<br /> <br /> trọng là do sinh viên mới ra trường còn rất yếu trong giáo dục nghề nghiệp ở các trường đại học,<br /> và thiếu những kỹ năng nghề nghiệp. Vì vậy, việc cao đẳng, là những gợi ý cho các nhà quản lý giáo<br /> nâng cao, phát triển kỹ năng nghề nghiệp cho sinh dục, những giảng viên và sinh viên trong việc lựa<br /> viên tại các trường đại học, cao đẳng là một yêu chọn và áp dụng những giải pháp hiệu quả nhằm<br /> cầu cấp thiết trong mục tiêu giáo dục đào tạo của phát triển kỹ năng nghề trong học tập và trong<br /> các trường và đây cũng là yếu tố quan trọng tạo cơ thực tiễn nghề nghiệp sau này.<br /> hội việc làm cho sinh viên trong giai đoạn hiện nay. 3. THỰC TRẠNG KỸ NĂNG NGHỀ NGHIỆP CỦA<br /> Qua nghiên cứu, chúng tôi xác định cấu trúc của kỹ SINH VIÊN HIỆN NAY<br /> năng nghề nghiệp gồm các thành tố cơ bản: Kỹ năng nghề nghiệp là phẩm chất không thể<br /> KỸ NĂNG NGHỀ NGHIỆP thiếu đối với người lao động trong giai đoạn<br /> hiện nay. Đánh giá về thực trạng kỹ năng nghề<br /> [1]. Tri thức [2]. Năng [3]. Thái độ nghiệp của sinh viên được thể hiện qua một số nội<br /> về nghề lực thực với nghề dung sau:<br /> hành nghề Thứ nhất, tri thức nghề nghiệp: theo báo cáo của<br /> Trong đó, nội dung [1] là chuẩn đầu ra giúp người Tổng cục Thống kê, hiện nay cả nước có khoảng<br /> học có được những kiến thức chuyên môn cần 2,2 triệu sinh viên, trong đó, sinh viên đại học<br /> thiết; nội dung [2] thể hiện người học tích lũy được chiếm 66%, sinh viên cao đẳng chiếm 34% [8].<br /> những kỹ năng, năng lực thực hành, những tố Nhìn chung sinh viên có năng lực tiếp thu tri thức<br /> chất cho bản thân, giúp người học có kỹ năng để tốt, được đào tạo cơ bản, ngày càng chủ động,<br /> làm việc khi ra trường; nội dung [3] tập trung vào sáng tạo trong học tập, nghiên cứu khoa học, tiếp<br /> thái độ với nghề bao gồm trách nghiệm, suy nghĩ, cận nhanh với tri thức khoa học của thế giới. Bên<br /> đạo đức, lương tâm nghề nghiệp, tác phong trong cạnh học tập, nghiên cứu lý thuyết, sinh viên đã<br /> lao động, ý thức chấp hành pháp luật, kỷ luật lao tích cực liên hệ thực tiễn, sáng tạo những sản<br /> động... phẩm khoa học, công nghệ thiết thực; ứng dụng<br /> kiến thức vào thực tế. Đây chính là lực lượng<br /> Có thể khẳng định rằng, sinh viên sau khi tốt chính bổ sung cho đội ngũ trí thức, nguồn nhân<br /> nghiệp cần đảm bảo các yêu cầu: có kiến thức lực chất lượng cao của đất nước.<br /> chuyên môn, kỹ năng thực hành nghề nghiệp vững Sinh viên khi học trong các trường đại học, cao<br /> chắc, có khả năng lao động sáng tạo, có khả năng đẳng đã trang bị cho mình những kiến thức cần<br /> thích ứng cao với những biến động của thị trường thiết, đó là một trong những hành trang không<br /> lao động, có khả năng sử dụng ngoại ngữ, tin học thể thiếu với sinh viên. Kiến thức bao gồm kiến<br /> trong học tập, nghiên cứu và làm việc sau khi tốt thức đại cương và kiến thức chuyên ngành, trong<br /> nghiệp, có thái độ, kỷ luật làm việc nghiêm túc… đó, kiến thức chuyên ngành được coi là yếu tố<br /> Những phẩm chất đó được khái quát lên thành kỹ quyết định trong công việc. Ngoài ra, kiến thức<br /> năng nghề nghiệp. Tuy nhiên, thực tế cho thấy ở đại cương cũng là yếu tố cơ bản, nền tảng hỗ trợ<br /> các trường cao đẳng, đại học hiện nay, không ít cho sinh viên học tốt các môn chuyên ngành và<br /> sinh viên còn chưa xác định rõ mục tiêu, lý tưởng, trong công việc sau này. Tuy nhiên, một bộ phận<br /> động cơ nghề nghiệp của mình, khả năng thích sinh viên lại có thái độ thờ ơ, không coi trọng các<br /> ứng với hoạt động học tập và rèn luyện nghề còn môn học đại cương, thậm chí thờ ơ với cả những<br /> nhiều hạn chế, hầu hết các em chưa được trang môn chuyên ngành dẫn đến nhiều sinh viên khi<br /> bị những tri thức cần thiết để hình thành và phát ra trường kiến thức cơ bản là chưa vững. Nghiên<br /> triển kỹ năng nghề nghiệp. cứu mới đây của PGS.TS. Nguyễn Công Khanh<br /> Mặt khác, thực tiễn cho thấy còn có những hạn khảo sát 448 sinh viên ngẫu nhiên hai trường Đại<br /> chế nhất định đối với chất lượng sau khi tốt nghiệp. học Khoa học tự nhiên và Đại học Khoa học xã<br /> Nhiều sinh viên chưa chuẩn bị tâm thế sẵn sàng hội và Nhân văn đã chỉ ra một loạt các con số về ý<br /> tham gia vào hoạt động nghề nghiệp, các em còn thức học tập của sinh viên, kết quả khảo sát theo<br /> lúng túng và khó thích nghi với những yêu cầu của bảng 1:<br /> môi trường lao động nghề nghiệp trong thực tế- Bảng 1. Khảo sát ý thức học tập của sinh viên<br /> môi trường có nhiều điểm khác biệt với những lý (Đơn vị: %)<br /> thuyết mà các em được tiếp thu ở trường. Những<br /> Nội dung Kết quả<br /> kỹ năng để thích ứng với nghề và đáp ứng yêu<br /> cầu ngày càng cao của thực tiễn công việc còn Ý thức học thụ động 36,1%<br /> nhiều hạn chế. Chính vì vậy, việc nghiên cứu các Thích nghe giáo viên giảng<br /> giải pháp nâng cao kỹ năng nghề nghiệp cho sinh 22,9%<br /> hơn là chủ động hỏi<br /> viên hiện nay có ý nghĩa rất lớn cả về lý luận và<br /> Chủ động học tập 41%<br /> thực tiễn. Kết quả nghiên cứu sẽ góp phần làm<br /> phong phú thêm những khái niệm, những lý thuyết (Nguồn [6])<br /> <br /> <br /> Tạp chí Nghiên cứu khoa học - Đại học Sao Đỏ, ISSN 1859-4190 Số 4(59).2017 111<br />  NGHIÊN CỨU KHOA HỌC<br /> <br /> <br /> Như vậy, kết quả nghiên cứu cho thấy sinh viên nhiên, khả năng làm việc, kỹ năng nghề của sinh<br /> ý thức học tập thụ động, ngại nêu thắc mắc, ngại viên nước ta hiện nay còn yếu, thể hiện:<br /> nói ra ý tưởng riêng của mình trong các cuộc thảo<br /> Một là, yếu kỹ năng thực hành: Sinh viên mới tốt<br /> luận trên lớp, thích nghe giáo viên giảng hơn là<br /> nghiệp của các trường đại học, cao đẳng có kiến<br /> chủ động hỏi chiếm tỷ lệ cao là 59%, còn sinh<br /> thức nền khá tốt, tuy nhiên các kỹ năng thực tế,<br /> viên có ý thức, chủ động học tập chiếm tỷ lệ thấp<br /> kỹ năng thực hành hay kỹ năng làm việc của sinh<br /> hơn là 41%. Đây là những con số đáng phải suy<br /> viên thì còn yếu. Trong khi đó, một yêu cầu quan<br /> nghĩ. Sinh viên đang thiếu hụt đáng kể các chiến<br /> trọng mà nhà tuyển dụng đòi hỏi từ sinh viên ra<br /> lược học tập cũng như các kỹ năng học tập, vì vậy<br /> trường là phải có kỹ năng thực hành. Theo khảo<br /> chúng ta cần phải nỗ lực cải tiến phương pháp<br /> sát của Phan Văn Kha và Phạm Văn Tâm - Viện<br /> dạy và học, giúp sinh viên hình thành ý thức học<br /> Khoa học Giáo dục Việt Nam có tới 83% sinh viên<br /> tập tích cực, hiệu quả. Tại Hội thảo:“Việc làm của<br /> ra trường bị đánh giá là thiếu kỹ năng này [6]. Các<br /> người học tốt nghiệp Đại học Quốc gia Hà Nội - Cơ<br /> doanh nghiệp khi tuyển dụng những sinh viên mới<br /> hội và thách thức”, TS. Trần Thị Tuyết, Trường Đại<br /> ra trường đều phải đào tạo lại để đáp ứng nhu cầu<br /> học Ngoại ngữ - Đại học Quốc gia Hà Nội đã công<br /> công việc cụ thể của doanh nghiệp, tùy vào từng<br /> bố một khảo sát về việc làm sinh viên ở 132 nhà<br /> trường, từng nhóm ngành nghề cụ thể mà sinh<br /> tuyển dụng và 581 sinh viên. Khi khảo sát doanh viên ra trường đi làm cần phải đào tạo lại nhiều<br /> nghiệp đánh giá về trình độ của sinh viên, kết quả hay ít.<br /> cho thấy chỉ 30% nhà doanh nghiệp đánh giá tốt<br /> về kiến thức chuyên môn, 11% đánh giá tốt về kỹ Hai là, trình độ ngoại ngữ còn hạn chế: Theo xu<br /> năng mềm, 2% đánh giá tốt về kinh nghiệm làm hướng toàn cầu hóa trong phát triển kinh tế - xã<br /> việc [9]. Qua đó, chúng ta thấy phần đông sinh hội, hiện nay có nhiều công ty đa quốc gia đầu tư<br /> viên hiện nay chưa có ý thức học tập một cách chủ vào Việt Nam, các công ty trong nước cũng có xu<br /> động, tích cực cho nên nhiều sinh viên ra trường hướng gia tăng liên kết với nước ngoài, đòi hỏi<br /> kiến thức chuyên môn không vững và đây là một lao động phải có trình độ ngoại ngữ nhất là tiếng<br /> trong những nguyên nhân làm cho nguồn lao động Anh. Tuy nhiên, theo khảo sát 59 trường đại học<br /> nước ta chưa có chất lượng thực sự. không chuyên ngữ trong cả nước về khả năng sử<br /> dụng tiếng Anh đáp ứng yêu cầu công việc của<br /> Thứ hai, năng lực thực hành nghề: Đây là phẩm sinh viên tốt nghiệp, kết quả cho thấy ở bảng 2.<br /> chất về chất lượng rất quan trọng của người lao<br /> động. Biểu hiện ở phẩm chất về năng lực chuyên Bảng 2. Khảo sát về khả năng sử dụng tiếng Anh<br /> môn kỹ thuật, nhất là về năng lực thực hành nghề đáp ứng yêu cầu công việc của sinh viên tốt nghiệp<br /> của người lao động Việt Nam trong những năm<br /> qua được nâng cao rõ rệt, từng bước đáp ứng Nội dung Kết quả<br /> yêu cầu của nền kinh tế, của thị trường lao động. Đáp ứng yêu cầu của nhà tuyển<br /> Phẩm chất này còn thể hiện rất rõ tại các cuộc thi 49,3%<br /> dụng<br /> tay nghề ASEAN, cụ thể tại kỳ thi tay nghề Asean<br /> Không đáp ứng yêu cầu của<br /> lần thứ 11 ở Malaysia, đoàn lao động Việt Nam 18,9%<br /> nhà tuyển dụng<br /> giành được ngôi vị cao xếp thứ ba sau Malaysia<br /> và Indonesia. Sinh viên cần đào tạo thêm 31,8%<br /> Tuy nhiên, yếu điểm cơ bản của lao động nước (Nguồn [1])<br /> ta là tỷ lệ lao động qua đào tạo, nhất là đào tạo<br /> nghề còn thấp, chỉ bằng 1/3 các nước và các nền Như vậy, sự hạn chế về trình độ ngoại ngữ đã làm<br /> công nghiệp mới như Hàn Quốc, Đài Loan (Trung cho nhiều sinh viên mới ra trường đánh mất cơ<br /> Quốc), Singapore…; Theo báo cáo của Bộ Lao hội việc làm của mình.<br /> động - Thương binh và Xã hội năm 2016, Việt Ba là, thiếu kỹ năng mềm: Hiện nay, bằng cấp và<br /> Nam hiện có khoảng 78,6% người lao động chưa các kiến thức về chuyên môn chưa phải là các<br /> qua đào tạo nghề và chỉ có 21,4% là qua đào tạo yếu tố quyết định để các nhà tuyển dụng đánh<br /> có bằng, chứng chỉ (Trong khi lao động qua đào giá năng lực làm việc của sinh viên, mà các nhà<br /> tạo có chứng chỉ của Singapore là 61,5%, Hàn tuyển dụng rất quan tâm đến kỹ năng mềm của<br /> Quốc là 62%...) [2]. Đặc biệt, hiện nay năng suất sinh viên. Ngân hàng Thế giới (WB) vừa công<br /> lao động của Việt Nam đang ở mức báo động đỏ, bố báo cáo về giáo dục đại học các nước Đông<br /> thấp hơn Singapore 15 lần, Nhật Bản 11 lần, Hàn Á - Thái Bình Dương trong đó có Việt Nam, vấn<br /> Quốc 10 lần, Thái Lan 2,5 lần. Cho nên, việc nâng đề rèn luyện kỹ năng mềm cho sinh viên trước<br /> cao chất lượng nguồn nhân lực đáp ứng được nhu khi ra trường được xem là một điểm yếu của giáo<br /> cầu thực tiễn hiện nay là một nhiệm vụ cấp bách dục đại học ở Việt Nam. Hiện nay, phần lớn sinh<br /> đang được đặt ra đối với Việt Nam, mà nguồn lực viên khi tốt nghiệp đều được trang bị những kiến<br /> lao động chính là nằm trong đội ngũ sinh viên. Tuy thức chuẩn về ngành nghề mà họ được đào tạo<br /> <br /> <br /> 112 Tạp chí Nghiên cứu khoa học - Đại học Sao Đỏ, ISSN 1859-4190 Số 4(59).2017<br />  LIÊN NGÀNH TRIẾT HỌC - XÃ HỘI HỌC - CHÍNH TRỊ HỌC<br /> <br /> trong các trường đại học. Tuy nhiên, các kỹ năng 4. MỘT SỐ GIẢI PHÁP CƠ BẢN GÓP PHẦN<br /> mềm như kỹ năng làm việc nhóm, kỹ năng giao NÂNG CAO KỸ NĂNG NGHỀ NGHIỆP CHO<br /> tiếp, tìm kiếm thông tin, giải quyết vấn đề, kỹ năng SINH VIÊN TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY<br /> quản lý,… để đáp ứng nhu cầu thị trường lao Từ cơ sở lý luận và đánh giá thực trạng kỹ năng<br /> động thì sinh viên còn rất hạn chế. Rất nhiều nhà nghề nghiệp của sinh viên, tác giả đưa ra một số<br /> doanh nghiệp khi tuyển dụng được nhân viên, họ giải pháp cơ bản nhằm góp phần nâng cao kỹ<br /> lại tiếp tục phải đào tạo thêm nhiều kỹ năng cho năng nghề nghiệp cho sinh viên trong giai đoạn<br /> nhân viên mới. Theo điều tra của Bộ Lao động - hiện nay:<br /> Thương binh và Xã hội, có hơn 13% sinh viên phải Thứ nhất, nhóm giải pháp đối với nhà trường:<br /> được đào tạo lại hoặc bổ sung kỹ năng, gần 40%<br /> phải được kèm cặp lại tại nơi làm việc, 41% cần Một là, phát triển chương trình đào tạo: Quá trình<br /> đổi mới giáo dục - đào tạo ở nước ta đã và đang<br /> thời gian làm quen với công việc [2]. Thiếu các kỹ<br /> đặt ra những yêu cầu mới về nội dung và chương<br /> năng mềm cần thiết khiến nhiều sinh viên khó xin<br /> trình đào tạo ở các bậc học trong hệ thống giáo<br /> việc làm. dục quốc dân, trong đó phát triển chương trình<br /> Thứ ba, thái độ đối với nghề: Trong hoạt động đào tạo trong các trường đại học, cao đẳng phải<br /> nghề nghiệp, người lao động không ngừng được dựa vào những nội dung sau:<br /> hoàn thiện những giá trị, chuẩn mực đạo đức - Phát triển chương trình đào tạo theo định hướng<br /> nghề nghiệp để điều chỉnh hành vi của người lao đáp ứng “chuẩn đầu ra”. Chuẩn đầu ra cần được<br /> động trong thực hiện công việc, trở thành trách các trường đại học xây dựng nhằm đáp ứng được<br /> nhiệm và ý thức tự giác, thường nhật của người các yêu cầu của người sử dụng lao động. Đó vừa<br /> lao động, trở thành nét văn hóa nghề nghiệp kết là mục tiêu nhưng cũng là động lực để các trường<br /> tinh trong mỗi con người. cải tiến hoạt động đào tạo của mình theo định<br /> hướng đáp ứng nhu cầu của thị trường lao động.<br /> Tuy nhiên, trong bối cảnh nền kinh tế thị trường<br /> - Xây dựng chương trình đào tạo theo hướng lý<br /> và hội nhập quốc tế, bên cạnh những mặt thuận<br /> thuyết phải gắn với thực hành. Các trường đào<br /> lợi, tích cực thì vấn đề đạo đức nghề nghiệp cũng<br /> tạo cần phân bổ và tổ chức chương trình học sao<br /> có những biểu hiện cần phải lên án, bài trừ, đó cho phù hợp với tỷ lệ 50% thời gian học lý thuyết<br /> là sự tha hóa đạo đức của cán bộ công nhân và 50% thời gian thực hành.<br /> viên chức trong các cơ quan công quyền, hành<br /> chính, trong một số ngành nghề khác như y tế, - Gắn kết với doanh nghiệp trong việc xây dựng<br /> chương trình đào tạo. Nhà trường cần phải tự<br /> giáo dục, kinh doanh, luật,… vẫn còn những hiện<br /> mình nâng cao năng lực đào tạo, xây dựng chuẩn<br /> tượng, những người vì danh lợi, địa vị, tiền tài,<br /> đầu ra cho người học cần có sự tham khảo nhu<br /> tự hủy hoại nhân cách, lương tâm của bản thân, cầu thị trường và doanh nghiệp. Nhà trường cần<br /> gây ảnh hưởng xấu đến ngành nghề, nơi công thực hiện tốt phương châm đào tạo những gì xã<br /> tác, trong đó có sinh viên mới ra trường là những hội cần chứ không đào tạo những gì nhà trường<br /> lao động trẻ chưa có kinh nghiệm và chưa có thái có, đào tạo lấy người học làm trung tâm.<br /> độ đúng đắn với công việc của mình, biểu hiện<br /> - Bên cạnh việc đào tạo theo nhu cầu của doanh<br /> như: họ chưa có những tác phong công nghiệp, ý<br /> nghiệp thì nhà trường cần phải đảm bảo tính tiên<br /> thức chấp hành luật pháp, kỷ luật trong lao động<br /> tiến, hiện đại của chương trình đào tạo, phải đào<br /> còn yếu...; thiếu khả năng làm việc theo nhóm,<br /> tạo ra những con người có khả năng học tập<br /> chưa sáng tạo trong công việc, còn lãng phí thời<br /> suốt đời.<br /> gian, vật chất… Vì vậy, cần phải giáo dục cho sinh<br /> viên ý thức chấp hành pháp luật, tính kỷ luật của Hai là, tăng cường liên kết đào tạo giữa nhà trường<br /> người lao động ngay khi ngồi trên ghế nhà trường. và doanh nghiệp: Quan hệ hợp tác nhà trường và<br /> Chúng ta cũng nên nhắc lại, cách đây hai năm, doanh nghiệp là sự gắn kết giữa khoa học và sản<br /> tháng 7/2015, gần 4.000 lao động Việt Nam làm xuất. Để tăng cường được mối liên kết giữa nhà<br /> việc ở lĩnh vực bảo vệ, vệ sĩ tại Các Tiểu vương trường và doanh nghiệp, chúng ta cần có những<br /> quốc Ả Rập thống nhất (UAE) đã bị chấm dứt hợp biện pháp xây dựng mối quan hệ như:<br /> đồng trước hạn mà nguyên nhân chính là do hay - Thiết lập bộ phận chuyên trách về liên kết, hợp<br /> tụ tập nhậu nhẹt rồi đánh nhau, gây mất trật tự tác với doanh nghiệp. Phát huy vai trò cầu nối của<br /> công cộng. Có thể nói, thái độ nghề nghiệp của các tổ chức và cá nhân để ký kết thỏa thuận hợp<br /> người lao động nước ta nói chung, của sinh viên tác hoặc mua cổ phiếu để trở thành cổ đông của<br /> nói riêng trong một nền công nghiệp hiện đại chưa những doanh nghiệp có ngành nghề kinh doanh<br /> hình thành, do đó cần phải mất nhiều thời gian và chính sát với các ngành đào tạo của mình. Cũng<br /> kiên trì mới có thể xây dựng được. từ cách thức liên kết này, nhà trường có thể thâm<br /> <br /> <br /> Tạp chí Nghiên cứu khoa học - Đại học Sao Đỏ, ISSN 1859-4190 Số 4(59).2017 113<br />  NGHIÊN CỨU KHOA HỌC<br /> <br /> nhập sâu vào toàn bộ quy trình hoạt động của khoa học trong sinh viên... Qua đó, sinh viên sẽ<br /> doanh nghiệp nói chung, nhu cầu về nhân lực nói được trải nghiệm và tự rèn luyện kỹ năng mềm cho<br /> riêng, để nhà trường có những giải pháp chiến bản thân.<br /> lược đào tạo nguồn nhân lực của mình phù hợp<br /> Năm là, các trường đại học, cao đẳng cần chú<br /> với yêu cầu của doanh nghiệp.<br /> trọng giáo dục đạo đức nghề nghiệp cho sinh viên:<br /> - Để doanh nghiệp cùng tham gia đào tạo bằng Giáo dục đạo đức nghề nghiệp cho các thế hệ<br /> cách góp ý kiến về xây dựng, đánh giá và cải tiến sinh viên là một trong những biện pháp then chốt<br /> chương trình đào tạo thông qua việc cung cấp nhằm đào tạo ra những người lao động tương lai<br /> thông tin, phản biện nội dung chương trình đào có năng lực sáng tạo và phẩm chất đạo đức tốt.<br /> tạo qua đó nhà trường có thể chỉnh sửa cho phù Nội dung giáo dục đạo đức nghề nghiệp cho sinh<br /> hợp với thực tế, từ đó góp phần xây dựng chuẩn viên hiện nay phải đạt được những yêu cầu cơ<br /> đầu ra cho quá trình đào tạo. bản sau:<br /> - Trường đại học, cao đẳng cần mở ra các điều - Giáo dục tư tưởng, phẩm chất đạo đức cách<br /> kiện để đội ngũ doanh nhân trực tiếp tham gia mạng, lòng nhân ái cho sinh viên. Yêu cầu này<br /> giảng dạy những nội dung cần thiết có thiên nhằm xây dựng niềm tin, bản lĩnh chính trị, sự tin<br /> hướng thực hành trong chương trình đào tạo. tưởng trung thành vào đường lối lãnh đạo của<br /> Đảng, của ngành, của trường, của khoa. Đây là<br /> - Thiết lập nhiều kênh kết nối nhà trường với yếu tố tiên quyết, cốt lõi để xây dựng bản chất<br /> doanh nghiệp như tổ chức các sân chơi, các nhân cách cho người lao động Việt Nam.<br /> diễn đàn để nhà trường và doanh nghiệp gặp<br /> nhau, như sàn giao dịch công nghệ, gặp gỡ nhà - Nhà trường cần giáo dục mục đích, động cơ<br /> trường - doanh nghiệp. học tập đúng đắn, tinh thần vượt khó, ý chí rèn<br /> luyện, sự ham mê sáng tạo trong học tập. Đây là<br /> Ba là, nâng cao kỹ năng thực hành cho sinh viên: mặt quan trọng để giáo dục sinh viên có bản lĩnh<br /> Nhìn vào thực trạng đào tạo của các trường đại chính trị, tri thức khoa học phục vụ cho công việc<br /> học, cao đẳng hiện nay, có thể đánh giá rằng: Nội sau này.<br /> dung môn học vẫn còn nặng về lý thuyết thuần<br /> túy. Vậy, để nâng cao kỹ năng thực hành cho sinh - Giáo dục sinh viên xây dựng nề nếp, thói quen<br /> viên các nhà trường cần phải thực hiện: sống có kỷ luật, trật tự theo nội quy, quy chế của<br /> nhà trường và pháp luật. Yêu cầu mỗi sinh viên<br /> - Đầu tư cơ sở vật chất, xây dựng những xưởng, phải rèn luyện cho mình tác phong tự tin, nhanh<br /> trung tâm thực hành, thực nghiệm với những nhẹn, có văn hóa, thích ứng với mọi hoạt động<br /> trang thiết bị hiện đại phục vụ quá trình đào tạo, học tập và rèn luyện trong các quan hệ xã hội.<br /> giúp sinh viên rèn luyện tay nghề của mình.<br /> Thứ hai, giải pháp đối với giảng viên:<br /> - Tạo điều kiện cho sinh viên học tập và nghiên<br /> cứu các tình huống thực tế và kỹ năng xử lý tình Một là, nâng cao năng lực của giảng viên: Để<br /> huống thực tiễn. giảng dạy tốt, giảng viên phải có kiến thức chuyên<br /> môn sâu về ngành giảng dạy, về chương trình<br /> - Tổ chức những cuộc thi về tay nghề cho sinh đào tạo, về xu hướng đào tạo; kỹ năng về dạy<br /> viên, những cuộc thi sân khấu hóa về kỹ năng và học... Cho nên, việc tự ý thức trau dồi, tích<br /> nghề nghiệp qua đó giúp sinh viên có thể tìm hiểu lũy kiến thức qua việc tự học, tự nghiên cứu, tích<br /> về nghề, đồng thời có thể rèn luyện được tay nghề, cực nghiên cứu khoa học, tìm cách ứng dụng các<br /> chuyên môn nghiệp vụ của mình sau này. kết quả nghiên cứu khoa học vào thực tiễn nhằm<br /> Bốn là, rèn luyện kỹ năng mềm cho sinh viên: Muốn làm giàu tri thức phục vụ chuyên môn phải được<br /> trang bị cho các bạn sinh viên những kỹ năng mềm coi trọng.<br /> cần thiết nhất giúp sinh viên tự tin với công việc Hai là, mỗi người giảng viên phải ý thức đổi mới<br /> trong tương lai, các trường đại học, cao đẳng nên: phương pháp giảng dạy, biết kết hợp tối ưu các<br /> phương pháp giảng dạy, cần phải tăng cường tính<br /> - Đưa môn kỹ năng mềm thành môn học bắt buộc<br /> thực tiễn trong bài giảng, giúp sinh viên tập nghiên<br /> trong chương trình đào tạo của mình vì hiện nay<br /> cứu xử lý tình huống cụ thể, làm bài tập nhóm, bài<br /> trong cả nước có rất ít trường đại học, cao đẳng<br /> tập dự án, hướng vào năng lực giải quyết vấn đề<br /> chú trọng đến môn học này dẫn đến việc sinh<br /> thực tiễn cho người học.<br /> viên ra trường còn rất yếu và thiếu những kỹ<br /> năng này. Ba là, trải nghiệm môi trường làm việc tại doanh<br /> nghiệp. Đây là dịp để giảng viên và cán bộ quản lý<br /> - Tổ chức các hoạt động phong phú và đa dạng<br /> để rèn luyện kỹ năng mềm như các cuộc thi sân giáo dục của nhà trường có điều kiện để tiếp cận,<br /> khấu hóa, tổ chức các hoạt động tình nguyện, nắm bắt đầy đủ những yêu cầu của doanh nghiệp.<br /> tổ chức các chủ đề giao lưu về học tập, hội thảo Từ đó có thể nghiên cứu điều chỉnh, bổ sung một<br /> <br /> <br /> 114 Tạp chí Nghiên cứu khoa học - Đại học Sao Đỏ, ISSN 1859-4190 Số 4(59).2017<br />  LIÊN NGÀNH TRIẾT HỌC - XÃ HỘI HỌC - CHÍNH TRỊ HỌC<br /> <br /> số nội dung thích hợp vào chương trình đào tạo, đại. Đây chính là lực lượng lao động chính, tiên<br /> đặc biệt đối với các chuyên đề chuyên sâu, các phong trong quá trình xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.<br /> chương trình thực hành về kỹ năng nghề nghiệp. Tuy nhiên, theo đánh giá ở trên, một bộ phận lớn<br /> sinh viên Việt Nam là những người lao động thiếu<br /> Thứ ba, nhóm giải pháp đối với sinh viên:<br /> kỹ năng làm việc, thiếu quy trình và công cụ để<br /> Một là, khi đã chọn trường và ngành học thì sinh chuyển những kiến thức được học trong trường<br /> viên cần xác định rõ tầm quan trọng của ngành thành sản phẩm phục vụ xã hội. Chính vì vậy, việc<br /> nghề để có cách tiếp nhận và học tập đúng đắn. rèn luyện kỹ năng nghề nghiệp cho công việc là<br /> Ngoài nội dung học trên lớp, người học cần học rất quan trọng, nhất là đối với sinh viên đang học<br /> và tìm hiểu thêm kiến thức trên sách vở, báo chí, trên ghế nhà trường. Đó sẽ là cơ sở cho việc thích<br /> bạn bè, mạng Internet… tham gia các diễn đàn, nghi với môi trường làm việc cũng như bắt kịp tốc<br /> thuyết trình, hội thảo về chuyên ngành giữa nhà độ phát triển của xã hội. Từ cơ sở lý luận, thực<br /> trường và doanh nghiệp, tham gia vào các nhóm trạng kỹ năng nghề nghiệp của sinh viên, tác giả<br /> nghiên cứu khoa học tăng khả năng tư duy, phát đã nêu một số giải pháp cơ bản để nâng cao kỹ<br /> hiện và xử lý vấn đề. năng nghề nghiệp cho sinh viên trong giai đoạn<br /> Hai là, sinh viên phải tích cực, chủ động trong hiện nay. Từ đó, góp phần đào tạo những người<br /> quá trình học tập. Quá trình học đại học của sinh lao động có đủ phẩm chất, năng lực thực hiện<br /> viên chính là quá trình tự học, tự nghiên cứu. Tự thắng lợi mục tiêu xây dựng đất nước trong thời<br /> học là yếu tố quyết định chất lượng học tập, chất kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội.<br /> lượng đào tạo bởi nó phát huy tính tự giác, tích<br /> cực chiếm lĩnh tri thức của sinh viên. Chỉ có tự<br /> học, tự bồi đắp tri thức bằng nhiều con đường, TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> nhiều cách thức khác nhau, mỗi sinh viên mới có [1]. Bộ Giáo dục và Đào tạo phối hợp với viện khảo thí<br /> thể bù đắp được những thiếu khuyết tri thức khoa giáo dục Hoa Kỳ (2016). Hội thảo “Đào tạo tiếng<br /> học về đời sống xã hội để từ đó có được sự tự tin Anh trong các trường đại học không chuyên ngữ”.<br /> trong cuộc sống, công việc bằng chính năng lực Hà Nội.<br /> toàn diện của mình. [2]. Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (2016). Số<br /> Ba là, sinh viên phải xác định rõ mục tiêu học liệu thống kê và số liệu điều tra lao động - việc làm<br /> ngoại ngữ, nhất là tiếng Anh, phải hướng tới sự hàng quý. Quý IV 2016, số 12.<br /> hoàn thiện và phát triển bản thân trong thời kỳ hội [3]. Đảng Cộng sản Việt Nam (2016). Văn kiện Đại hội<br /> nhập. Sinh viên cần phải xác định rõ mục tiêu học đại biểu toàn quốc lần thứ XII. NXB Chính trị quốc<br /> tập của mình để lấy đó làm động lực phấn đấu, gia, Hà Nội.<br /> kiên trì học tập tiếng Anh. Phát triển kỹ năng tiếng [4]. Bùi Hiền, Nguyễn Văn Giao, Nguyễn Hữu Quỳnh,<br /> Anh đòi hỏi một quá trình học tập lâu dài, nghiêm Vũ Văn Tảo (2001). Từ điển Giáo dục học. NXB<br /> túc và luôn đặt mình vào thế chủ động. Từ điển Bách khoa, Hà Nội.<br /> <br /> Bốn là, tham gia thực tập thực tế theo chuyên [5]. Vũ Xuân Hùng (2011). Dạy học hiện đại và nâng<br /> ngành đào tạo tại các doanh nghiệp nhằm vận cao năng lực dạy học cho giáo viên. NXB Lao<br /> động xã hội, Hà Nội.<br /> dụng kiến thức đã tiếp nhận ở nhà trường vào<br /> thực tế doanh nghiệp, trau dồi kinh nghiệm, lòng [6]. Phan Văn Kha, Phạm Phương Tâm (2016). Mô<br /> tự tin, bản lĩnh tìm cơ hội việc làm sau khi tốt hình quản lí đào tạo từ xa đáp ứng nhu cầu nhân<br /> nghiệp. Mặt khác, người học phải tạo được tâm lực trình độ đại học. Tạp chí Khoa học giáo dục số<br /> lý ổn định, vững vàng và phải có lòng yêu nghề, 134, tr.6.<br /> có mục tiêu, định hướng rõ ràng trong quá trình<br /> [7]. PGS.TS Nguyễn Công Khanh. Mỗi người một<br /> học tập.<br /> kiểu học. Bản tin Đại học Quốc gia Hà Nội,<br /> Thực hiện tốt, đồng bộ các giải pháp trên là góp số 216, tr.2.<br /> phần đào tạo, giáo dục thế hệ sinh viên, thanh<br /> niên vừa ”hồng”, vừa ”chuyên”, đủ năng lực thực [8]. Tổng cục thống kê (2017). Báo cáo Điều tra lao<br /> hiện thành công đường lối công nghiệp hóa, hiện động, việc làm quý I năm 2017. Số 13.<br /> đại hóa đất nước, xứng đáng là những chủ nhân<br /> [9]. TS. Trần Thị Tuyết (2015). Hội thảo:“Việc làm<br /> tương lai đưa nước nhà vững bước tiến cùng các<br /> dân tộc tiên tiến trên thế giới. của người học tốt nghiệp Đại học Quốc Gia Hà<br /> Nội - Cơ hội và thách thức”. Trường Đại học Ngoại<br /> 5. KẾT LUẬN<br /> ngữ - Đại học Quốc gia Hà Nội.<br /> Thế hệ sinh viên Việt Nam được đánh giá là một<br /> thế hệ thông minh, cần cù, sáng tạo và tiếp thu [10]. Trung tâm Từ điển học (2008). Từ điển Tiếng Việt.<br /> nhanh các thông tin, kiến thức và công nghệ hiện NXB Đà Nẵng.<br /> <br /> <br /> <br /> Tạp chí Nghiên cứu khoa học - Đại học Sao Đỏ, ISSN 1859-4190 Số 4(59).2017 115<br />