Một số giải pháp cơ bản nhằm thúc đẩy chuyển đổi số trong các doanh nghiệp Việt Nam

Chia sẻ: Lệ Minh Vũ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:10

Thêm vào BST

Báo xấu

4
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết "Một số giải pháp cơ bản nhằm thúc đẩy chuyển đổi số trong các doanh nghiệp Việt Nam" dưới đây chỉ ra những rào cản mà các doanh nghiệp Việt Nam sẽ phải đối diện trong quá trình chuyển đổi số, từ đó đề xuất một số giải pháp cơ bản nhằm thúc đẩy việc chuyển đổi số trong các doanh nghiệp Việt Nam thời gian tới. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Một số giải pháp cơ bản nhằm thúc đẩy chuyển đổi số trong các doanh nghiệp Việt Nam

MỘT SỐ GIẢI PHÁP CƠ BẢN NHẰM THÚC ĐẨY CHUYỂN ĐỔI SỐ TRONG CÁC DOANH NGHIỆP VIỆT NAM ThS. Nguyễn Thị Kim Dung1 ThS. Phạm Thị Lý2 Tóm tắt Chuyển đổi số là một trong những giải pháp để doanh nghiệp Việt Nam phục hồi sau đại dịch Covid 19 và phát triển nhanh, bền vững trong tương lai. Đây cũng là xu thế không thể đảo ngược không chỉ đối với các doanh nghiệp mà còn đối với các chính phủ trên toàn thế giới. Sau hơn hai năm bị ảnh hưởng của đại dịch, nhiều doanh nghiệp Việt Nam đã nhận thức rõ hơn về chuyển đổi số, một số doanh nghiệp đã thực hiện tiến trình này. Tuy nhiên quá trình này còn khá nhiều rào cản đối với doanh nghiệp Việt và trên thực tế số lượng các doanh nghiệp Việt Nam chuyển đổi số thành công là khá hạn chế. Vì thế việc nhận thức được những rào cản của doanh nghiệp Việt Nam trong quá trình chuyển đổi số để từ đó có những giải pháp nhằm thúc đẩy quá trình này trong các doanh nghiệp Việt là cần thiết. Bài viết dưới đây chỉ ra những rào cản mà các doanh nghiệp Việt Nam sẽ phải đối diện trong quá trình chuyển đổi số, từ đó đề xuất một số giải pháp cơ bản nhằm thúc đẩy việc chuyển đổi số trong các doanh nghiệp Việt Nam thời gian tới. Từ khóa: Công nghệ số, chuyển đổi số,chuyển đổi số trong doanh nghiệp, đẩy mạnh chuyển đổi số, giải pháp thúc đẩy chuyển đổi số Mở đầu Chuyển đổi số là cần thiết đối với bất cứ doanh nghiệp nào trong thời đại ngày nay để đảm bảo tồn tại trong cạnh tranh và phát triển bền vững trong tương lai. Điều này cũng không ngoại lệ đối với các doanh nghiệp Việt Nam. Tuy nhiên trong quá trình thực hiện chuyển đổi số các doanh nghiệp Việt Nam gặp không ít khó khăn, do đó không nhiều doanh nghiệp nước ta chuyển đổi số thành công. Để đẩy nhanh tiến trình này, cần thiết phải khắc phục được những khó khăn, tháo gỡ được những rào cản nói trên. 1. Sự cần thiết phải thực hiện chuyển đổi số trong các doanh nghiệp Việt Nam Chuyển đổi số được hiểu là quá trình thay đổi một cách tổng thể, toàn diện của các cá nhân hoặc tổ chức về cách sống, cách làm việc hoặc về phương thức sản xuất trên cơ sở ứng dụng các công nghệ số. 1 Khoa Kế toán - Kiểm toán, Trường Đại học Tài chính – Quản trị Kinh doanh 2 Khoa Kinh tế và Kinh doanh Quốc tế, Trường Đại học Tài chính – Quản trị Kinh doanh 1191
Chuyển đổi số trong doanh nghiệp được hiểu là việc ứng dụng công nghệ kỹ thuật số hiện đại (dữ liệu lớn – big data, internet vạn vật – internet of things, điện toán đám mây – cloud…) vào các quá trình của doanh nghiệp nhằm thay đổi cách thức làm việc, các thức tổ chức, quản lý doanh nghiệp và các yếu tố khác thuộc về văn hóa của doanh nghiệp. Quá trình này làm thay đổi các doanh nghiệp từ mô hình truyền thống sang dạng doanh nghiệp số. Theo “Đề án xác định chỉ số đánh giá mức độ chuyển đổi số doanh nghiệp và hỗ trợ thúc đẩy doanh nghiệp chuyển đổi số” được Bộ Thông tin và Truyền thông phê duyệt theo Quyết định số 1970/QĐ-BTTTT ngày 13/12/2021 thì mức độ chuyển đổi số của doanh nghiệp được chia thành sáu cấp độ sau đây: Cấp độ 0 - Chưa chuyển đổi số: Doanh nghiệp thuộc cấp độ này hầu như chưa có hoạt động chuyển đổi số hoặc có hoạt động chuyển đổi số nhưng không đáng kể; Cấp độ 1 - Khởi động: Doanh nghiệp được xếp vào cấp độ này là doanh nghiệp đã có hoạt động khởi động việc chuyển đổi số; Cấp độ 2 - Bắt đầu: Doanh nghiệp được xếp vào cấp độ này là những doanh nghiệp nhận thức được tầm quan trọng của chuyển đổi số và bắt đầu có các hoạt động chuyển đổi số theo các trụ cột của chuyển đổi số. Chuyển đổi số trong doanh nghiệp bắt đầu đem lại lợi ích cho doanh nghiệp cũng như cho khách hàng; Cấp độ 3 - Hình thành: Doanh nghiệp được xếp vào cấp độ này là những doanh nghiệp đã cơ bản hình thành việc chuyển đổi số theo các trụ cột ở các bộ phận, mang lại lợi ích, hiệu quả thiết thực đối với các hoạt động của doanh nghiệp cũng như khách hàng; Cấp độ 4 – Nâng cao: Doanh nghiệp được xếp vào cấp độ này là những doanh nghiệp mà hoạt động chuyển đổi số đã được nâng cao một bước; nền tảng công nghệ số giúp doanh nghiệp tối ưu nhiều hoạt động và tối ưu trải nghiệm khách hàng; Cấp độ 5 – Dẫn dắt: Doanh nghiệp đạt cấp độ này là những doanh nghiệp đã tiệm cận mức độ hoàn thiện, với hầu hết phương thức, mô hình kinh doanh chủ yếu dựa trên nền tảng số, dữ liệu số và được dẫn dắt bởi nền tảng số, dữ liệu số; doanh nghiệp có khả năng dẫn dắt chuyển đổi số, tạo lập được hệ sinh thái doanh nghiệp số vệ tinh của mình. Chuyển đổi số trong doanh nghiệp là xu thế tất yếu hiện nay bất kể doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực nào hoặc ở bất cứ quốc gia, vùng lãnh thổ nào do những lợi ích to lớn mà nó mang lại cho doanh nghiệp. Chuyển đổi số giúp doanh nghiệp cắt giảm chi phí vận hành do tối ưu hóa quy trình hoạt động, giảm thiểu chi phí in ấn, lưu trữ tài liệu, giảm thiểu chi phí đi lại trong nhiều trường hợp vì chuyển đổi số tạo điều kiện cho việc kết nối, liên lạc từ xa và giảm thiểu số lao động giản đơn thực hiện những công việc có giá trị gia tăng thấp do hệ thống có thể làm thay con người. 1192
Chuyển đổi số giúp tối ưu hóa hoạt động quản trị doanh nghiệp. Chuyển đổi số giúp lãnh đạo doanh nghiệp có thể dễ dàng truy xuất các báo cáo hoạt động của doanh nghiệp; dễ dàng đánh giá năng lực của nhân viên thông qua những báo cáo nhận được thường kỳ trên hệ thống; giúp thông tin quản lý và thông tin phản hồi được truyền đi và truyền về nhanh chóng, thông suốt từ đó tạo thuận lợi cho quá trình ra quyết định, nhận quyết định của lãnh đạo doanh nghiệp. Chuyển đổi số giúp lãnh đạo doanh nghiệp chủ động trong quản lý các hoạt động của doanh nghiệp và giúp gia tăng tính minh bạch, hiệu quả trong quản trị. Chuyển đổi số góp phần quan trọng trong việc tăng năng suất lao động của doanh nghiệp. Chuyển đổi số làm cho khoảng cách giữa các phòng ban được thu hẹp lại, sự liên kết và phối hợp giữa các phòng ban trở nên chặt chẽ hơn; chuyển đổi số một mặt đặt ra yêu cầu nhân viên phải nâng cao và liên tục hoàn thiện bản thân, một mặt tạo điều kiện cho nhân viên có thời gian để thực hiện những hoạt động đó. Chuyển đổi số cũng thúc đẩy đổi mới, sáng tạo; góp phần tích cực trong việc thu hút nhân sự chất lượng cao. Cùng với việc nâng cao hiệu quả quản lý doanh nghiệp, những điều này sẽ thúc đẩy sự gia tăng của năng suất lao động trong doanh nghiệp. Nghiên cứu của Microsoft cho thấy rằng năm 2017 chuyển đổi số làm tăng năng suất lao động trong các doanh nghiệp khoảng 15%, và năm 2020 là khoảng 21%. Chuyển đổi số giúp doanh nghiệp nắm bắt được những biến động trên thị trường một cách dễ dàng, giúp doanh nghiệp tương tác với khách hàng một cách nhanh chóng và kịp thời phục vụ khách hàng, chăm sóc khách hàng… Chuyển đổi số cũng cho phép tạo ra các sản phẩm mới, dịch vụ mới, mở ra nhiều cơ hội kinh doanh và cơ hội tìm kiếm doanh thu, lợi nhuận mới cho doanh nghiệp. Chuyển đổi số làm thay đổi toàn diện doanh nghiệp theo hướng hiện đại, sáng tạo, linh hoạt; thay đổi văn hóa doanh nghiệp theo hướng tích cực, tiến bộ; giúp doanh nghiệp có sức chống chịu tốt hơn với những ảnh hưởng tiêu cực từ những biến cố không mong muốn, phát sinh bất ngờ đem đến cho doanh nghiệp. Với tất cả những lợi thế trên, chuyển đổi số sẽ giúp nâng cao lợi thế cạnh tranh, nâng cao vị thế của doanh nghiệp trên thị trường. Những lợi ích kể trên do chuyển đổi số mang lại cho thấy rằng, trong điều kiện hiện nay để đạt được sự phát triển bền vững, bắt kịp với xu thế chung của thế giới, doanh nghiệp Việt Nam không thể không tiến hành chuyển đổi số. 2. Thực trạng chuyển đổi số trong các doanh nghiệp Việt Nam Ngày nay, chuyển đổi số đã trở thành một xu thế tất yếu buộc các doanh nghiệp phải tham gia để không bị lạc hậu và để đảm bảo phát triển bền vững. Các doanh nghiệp Việt Nam đã ngày càng nhận thức được rõ ràng và đúng đắn hơn về tầm quan trọng của chuyển đổi số và đã từng bước thực hiện quá trình này, đặc biệt từ sau khi xảy ra đại dịch 1193
Covid 19 với nhiều ảnh hưởng nghiêm trọng đến nền kinh tế và mọi thành viên trong nền kinh tế Việt Nam và toàn cầu. Chuyển đổi số đã diễn ra với nhiều mức độ khác nhau và ở gần như toàn bộ các loại hình doanh nghiệp kể cả các doanh nghiệp lớn lẫn các doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Việt Nam, tuy nhiên tỷ lệ ứng dụng công nghệ số có phần nhỉnh hơn ở các doanh nghiệp lớn so với các doanh nghiệp nhỏ và vừa. Theo khảo sát của VCCI năm 2020 với hơn 400 doanh nghiệp Việt Nam, các doanh nghiệp đã bắt đầu nhận thức và ứng dụng các công nghệ số vào các hoạt động như quản trị nội bộ, hậu cần kinh doanh, mua/bán hàng, sản xuất, marketing và thanh toán. Việc ứng dụng công nghệ số trong quản trị nội bộ, marketing trực tuyến, thanh toán điện tử trong các doanh nghiệp này đã tăng lên khi có những quy định hạn chế tiếp xúc và khi buộc phải thực hiện giãn cách xã hội trong giai đoạn dịch bệnh lan rộng và gây ảnh hưởng nghiêm trọng. Trong lĩnh vực quản trị nội bộ, điện toán đám mây được doanh nghiệp Việt Nam sử dụng nhiều nhất với tỷ lệ là 60,6% doanh nghiệp được khảo sát sử dụng vào năm 2020 (tăng 19,5% so với thời điểm trước khi diễn ra đại dịch Covid 19); kế đến là các hệ thống: hội nghị trực tuyến, quản lý công việc, quản lý quy trình với tỷ lệ số doanh nghiệp sử dụng là gần 49%. Các ngân hàng đã bước đầu triển khai chuyển đổi số bằng việc ứng dụng IoT (dịch vụ ngân hàng số Timo, Live Bank, Ezone…; dịch vụ Mobile Banking…). Chuyển đổi số cũng diễn ra trong các doanh nghiệp cung ứng dịch vụ vận chuyển hành khách, doanh nghiệp bán lẻ, doanh nghiệp du lịch, y tế, giáo dục… với các sản phẩm/dịch vụ cụ thể như dịch vụ gọi xe công nghệ Be hay FastGo, thẻ VinID… hay các ứng dụng như “Du lịch Việt Nam an toàn”, ứng dụng “PC Covid”… Việc ứng dụng chuyển đổi số thường diễn ra phổ biến trong lĩnh vực dịch vụ còn trong sản xuất thì rất yếu. Nhu cầu chuyển đổi số đối với các nhóm doanh nghiệp Việt Nam khác nhau là không giống nhau. Các doanh nghiệp bắt đầu chuyển đổi số đa phần sẽ tìm kiếm sự hỗ trợ về các giải pháp về làm việc nội bộ, tiếp thị trực tuyến, giao dịch điện tử, hạ tầng mạng, dữ liệu và kế toán. Theo khảo sát của Cục phát triển doanh nghiệp, Bộ Kế hoạch và Đầu tư năm 2021, 57,3% số doanh nghiệp được khảo sát có nhu cầu về các giải pháp công nghệ liên quan đến làm việc nội bộ; 57% có nhu cầu về các giải pháp công nghệ liên quan đến tiếp thị trực tuyến, 43,3% có nhu cầu về các giải pháp công nghệ liên quan đến giao dịch điện tử; 39,6% có nhu cầu về các giải pháp công nghệ liên quan đến hạ tầng mạng, dữ liệu và 27,8% có nhu cầu về giải pháp công nghệ liên quan đến lĩnh vực kế toán. Các doanh nghiệp đã tiến hành quá trình chuyển đổi và đang mong muốn tăng tốc thì sẽ có nhu cầu được hỗ trợ cao về các giải pháp phân tích dữ liệu, báo cáo thông minh; quản lý hệ thống khách hàng, quản lý kênh bán hàng; hoạch định tài nguyên doanh 1194
nghiệp và an toàn dữ liệu. Theo kết quả khảo sát nói trên, tỷ lệ các doanh nghiệp có nhu cầu về các giải pháp công nghệ liên quan đến những hoạt động trên lần lượt là 63,5%; 60,7%; 57,8% và 50,2%. Các doanh nghiệp mong muốn chuyển đổi số nhằm thúc đẩy xuất khẩu thì có nhu cầu hỗ trợ về tạo lập, duy trì mô hình kinh doanh, hoặc hoạt động tiếp thị hay hoạt động vận chuyển khi tham gia vào các sàn thương mại điện tử; hỗ trợ về các giải pháp vận chuyển xuyên biên giới, logistics xuyên biên giới và giải pháp thanh toán xuyên biên giới. Khảo sát của Cục phát triển doanh nghiệp, Bộ Kế hoạch và Đầu tư năm 2021 đã dẫn cho thấy, tỷ lệ doanh nghiệp trong nhóm này có nhu cầu về các giải pháp công nghệ liên quan đến các hoạt động kể trên lần lượt là 43,9%; 42,3% và 35,5%. Nhu cầu chuyển đổi số cũng không giống nhau giữa các doanh nghiệp có quy mô lao động khác nhau. Theo khảo sát của Cục phát triển doanh nghiệp, Bộ Kế hoạch và Đầu tư năm 2021, những doanh nghiệp có quy mô trên 200 lao động có nhu cầu cao về “chuyển đổi số quản trị và tự động hóa quy trình” và “chuyển đổi số trải nghiệm khách hàng và bán hàng đa kênh”; doanh nghiệp có quy mô lao động từ 101 đến 200 người có nhu cầu cao nhất về “chuyển đổi số môi trường làm việc”; doanh nghiệp có quy mô lao động từ 11 đến 100 người có nhu cầu cao nhất về “chuyển đổi số toàn diện, tích hợp hệ thống” còn doanh nghiệp quy mô lao động từ 10 người trở xuống có nhu cầu cao về “ chuyển đổi số quản trị và tự động hóa quy trình”, “chuyển đổi số trải nghiệm khách hàng và bán hàng đa kênh”, “chuyển đổi số toàn diện, tích hợp hệ thống”. Bảng 1. Nhu cầu chuyển đổi số trong các nhóm doanh nghiệp có quy mô lao động khác nhau Tỷ lệ doanh nghiệp được khảo sát có nhu cầu chuyển đổi số Lĩnh vực Nhóm doanh Nhóm doanh Nhóm doanh Nhóm doanh chuyển đổi số nghiệp dưới nghiệp từ 11 đến nghiệp từ 101 đến nghiệp trên 10 lao động 100 lao động 200 lao động 200 lao động Chuyển đổi số quản trị 32,4% 46,7% 68,8% 49,3% và tự động hóa quy trình Chuyển đổi số chuỗi 29,4% 37,8% 50% 32,4% cung ứng Chuyển đổi số trải nghiệm khách hàng và 32,4% 40% 50% 49,3% bán hàng đa kênh Chuyển đổi số môi 26,5% 44,4% 75% 43,7% trường làm việc Chuyển đổi số toàn diện, 32,4% 50% 56,3% 39,4% tích hợp hệ thống (Nguồn: Cục phát triển doanh nghiệp, Bộ Kế hoạch và Đầu tư) 1195
Nhìn chung các doanh nghiệp Việt Nam đều kỳ vọng lớn vào quá trình chuyển đổi số trong việc thay đổi hoạt động sản xuất kinh doanh theo hướng tích cực (giảm bớt chi phí hoạt động, nâng cao giá trị gia tăng của sản phẩm, cải thiện chất lượng sản phẩm). Mặc dù vậy, các doanh nghiệp có quy mô lớn thì có niềm tin lớn hơn so với các doanh nghiệp quy mô vừa và nhỏ về hiệu quả tích cực của chuyển đổi số. Các doanh nghiệp quy mô lớn cũng tiến hành quá trình chuyển đổi số nhanh hơn so với các doanh nghiệp quy mô vừa và nhỏ. Về phía chính phủ và các cơ quan chức năng: Chính phủ Việt Nam rất kiên định với mục tiêu xây dựng xã hội số, nền kinh tế số và quyết tâm cao trong việc thực hiện điều này. Chính phủ đã phê duyệt “Chương trình chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030” trong đó, một trong những mục tiêu được xác lập là “hình thành các doanh nghiệp công nghệ số Việt Nam có năng lực đi ra toàn cầu” và nhiều giải pháp nhằm hiện thực hóa mục tiêu này. Chính phủ đã giao cho các Bộ, các cơ quan có liên quan nghiên cứu và từng bước ban hành các văn bản quy định, hướng dẫn trong hoạt động chuyển đổi số. Chính phủ cũng thể hiện rõ quan điểm sẽ khuyến khích và hỗ trợ các doanh nghiệp trong việc chuyển đổi số. Tại “Hội nghị trực tuyến thủ tướng chính phủ với cộng đồng doanh nghiệp và các địa phương về các giải pháp tiếp tục hỗ trợ doanh nghiệp trong bối cảnh dịch Covid-19", thủ tướng chính phủ đã kết luận, yêu cầu Bộ Kế hoạch và Đầu tư “Đẩy mạnh triển khai các hoạt động hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi số; sớm hoàn thiện trình Thủ tướng Chính phủ Chương trình hỗ trợ chuyển đổi số cho doanh nghiệp, hợp tác xã và hộ kinh doanh giai đoạn 2021 -2025”. Theo đó, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã ban hành “Quyết định số 12/QĐ-BKHĐT về việc phê duyệt Chương trình hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi số giai đoạn 2021-2025” và đang đẩy mạnh việc triển khai chương trình để hỗ trợ các doanh nghiệp. Bộ Thông tin và Truyền thông đã xây dựng “Đề án xây dựng chiến lược quốc gia về phát triển doanh nghiệp công nghệ số Việt Nam đến năm 2030”, trong đó cũng đưa ra nhiều giải pháp để hỗ trợ doanh nghiệp trong việc thực hiện quá trình chuyển đổi số. Trong năm 2022 Bộ Kế hoạch và Đầu tư sẽ triển khai ba gói hỗ trợ cho doanh nghiệp chuyển đổi số: gói thứ nhất là gói hỗ trợ cho doanh nghiệp có quy mô nhỏ bắt đầu chuyển đổi số với kinh phí từ ngân sách nhà nước là 20 – 50 triệu đồng/năm; gói thứ hai là hỗ trợ cho các doanh nghiệp quy mô vừa đang tăng trưởng tăng tốc chuyển đổi số, với kinh phí hỗ trợ không quá 100 triệu đồng/năm; gói thứ ba là hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi số hướng đến thị trường xuất khẩu với kinh phí tối đa bằng 50% kinh phí khởi tạo, duy trì tài khoản trên các sàn thương mại điện tử xuyên quốc gia. Ngày 26 tháng 3 năm 2021, Bộ Thông tin và Truyền thông cũng đã ban hành “Quyết định số 377/QĐ-BTTTT về phê duyệt Chương trình hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa 1196
chuyển đổi số”, trong đó có nhiều hoạt động như triển khai các khóa đào tạo, tập huấn cho doanh nghiệp vừa và nhỏ về chuyển đổi số; hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ sử dụng các nền tảng số; xây dựng tài liệu, cơ sở dữ liệu, tổ chức mạng lưới chuyên gia tư vấn cho doanh nghiệp vừa và nhỏ trong việc chuyển đổi số… Các địa phương cũng tạo điều kiện và hỗ trợ doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ và vừa tiến hành chuyển đổi số như hỗ trợ về kinh phí, về đào tạo nhân sự, về thông tin… Mặc dù Chính phủ và các cơ quan chức năng đã có những giải pháp để hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi số và bản thân nhiều doanh nghiệp đã có nhu cầu chuyển đổi số, trong đó không ít doanh nghiệp đã bắt tay vào thực hiện hoạt động này nhưng việc chuyển đổi số trong các doanh nghiệp ở Việt Nam hiện vẫn gặp không ít rào cản khiến cho chỉ có một tỷ lệ rất nhỏ doanh nghiệp Việt Nam chuyển đổi số thành công, trong đó phải kể đến một số rào cản căn bản dưới đây: Thứ nhất, rào cản về nguồn lực tài chính. Để thực hiện các hoạt động chuyển đổi số, doanh nghiệp phải bỏ ra những khoản kinh phí đầu tư lớn bao gồm chi phí cho công nghệ số, chi phí đào tạo nhân sự, chi phí về hạ tầng công nghệ thông tin, chi phí xây dựng hệ thống, chi phí đảm bảo an toàn, an ninh hệ thống…Trong khi đó, đại bộ phận các doanh nghiệp Việt Nam là doanh nghiệp nhỏ và vừa, thậm chí siêu nhỏ - nguồn lực tài chính khá hạn chế; trong hai năm vừa qua, do ảnh hưởng của đại dịch Covid 19, chuỗi sản xuất và cung ứng của các doanh nghiệp nhiều lần bị gián đoạn nên khó khăn về chi phí càng thêm lớn đối với các doanh nghiệp Việt Nam. Khảo sát của Cục phát triển doanh nghiệp, Bộ Kế hoạch và Đầu tư năm 2021 cho thấy đây là rào cản lớn nhất theo đánh giá của các doanh nghiệp tham gia khảo sát trong số những rào cản được hỏi. Thứ hai, rào cản liên quan đến việc điều chỉnh văn hóa tổ chức của doanh nghiệp. Việc chuyển đổi số chắc chắn sẽ tác động đến mô hình hoạt động, đến tình hình nhân sự, đến các quy trình, thói quen, phong cách làm việc… theo đó tác động đến văn hóa doanh nghiệp. Việc thay đổi toàn diện như vậy cũng sẽ là một khó khăn lớn đối với doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp quy mô lớn với cơ cấu tổ chức phức tạp bao gồm nhiều phòng, ban, nhiều bộ phận khác nhau. Thứ ba, rào cản về nhân lực. Để thực hiện chuyển đổi số, đòi hỏi lao động của doanh nghiệp phải thích ứng được. Nhân sự đáp ứng quá trình chuyển đổi số vừa phải am hiểu về công nghệ, vừa phải am hiểu về kinh doanh và nghiệp vụ chuyên môn và phải đáng tin cậy. Tuy nhiên với chất lượng lao động của các doanh nghiệp hiện nay điều này cũng là một vấn đề lớn cần đặt ra. Thứ tư, hạn chế về nhận thức và thông tin. Nhìn chung hơn 2 năm bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh, phần lớn các doanh nghiệp Việt đã quan tâm hơn đến chuyển đổi số, tuy 1197
nhiên không phải doanh nghiệp nào cũng nhận thức đúng đắn, đầy đủ, toàn diện về hoạt động này, về các loại công nghệ số… để lựa chọn được công nghệ phù hợp và chiến lược chuyển đổi số phù hợp. Bên cạnh đó những vấn đề về thể chế, về rò rỉ dữ liệu, rủi ro khi tiến hành chuyển đổi số cũng là những rào cản lớn đối với các doanh nghiệp khi thực hiện tiến trình này. 3. Giải pháp thúc đẩy chuyển đổi số trong các doanh nghiệp Việt Nam Không kịp thời thực hiện chiến lược chuyển đổi số có nghĩa là doanh nghiệp Việt Nam xác định sẽ bị tụt hậu, khó vực dậy hoạt động sản xuất kinh doanh sau những hậu quả mà đại dịch Covid 19 gây ra cho doanh nghiệp và hẳn nhiên sẽ dễ dàng bị đào thải khỏi thị trường vốn ngày càng cạnh tranh khốc liệt. Để đẩy nhanh quá trình chuyển đổi số trong các doanh nghiệp Việt Nam và để gia tăng tỷ lệ thành công của các doanh nghiệp Việt Nam trong chuyển đổi số tác giả đề xuất một số giải pháp cơ bản sau đây. Đối với các doanh nghiệp: Các doanh nghiệp, đặc biệt là lãnh đạo doanh nghiệp cần phải nghiêm túc tìm hiểu các thông tin về chuyển đổi số để nắm bắt một cách đúng đắn, đầy đủ về quá trình này, lường trước được những vấn đề doanh nghiệp sẽ phải đối mặt và những lợi ích doanh nghiệp nhận được khi bắt tay vào chuyển đổi số, từ đó xây dựng chiến lược, xây dựng các phương án kế hoạch rõ ràng, chi tiết cho việc chuyển đổi số trong doanh nghiệp mình. Các doanh nghiệp cần tham gia tích cực các chương trình hỗ trợ của chính phủ và các cơ quan chức năng, tích cực tham gia các buổi tọa đàm về công nghệ số, chuyển đổi số… Lãnh đạo doanh nghiệp cần chủ động nắm bắt các cơ hội và quyết tâm, kiên định để thực hiện chuyển đổi số thành công. Doanh nghiệp cũng cần chuẩn bị nguồn nhân lực để từng bước đáp ứng nhu cầu chuyển đổi số, bằng cách cử lao động tham gia các khóa bồi dưỡng, đào tạo ngắn và dài hạn về những vấn đề liên quan đến chuyển đổi số. Để tiết kiệm chi phí đào tạo, doanh nghiệp cần tranh thủ nguồn hỗ trợ từ phía nhà nước, địa phương thông qua các chương trình đào tạo, bồi dưỡng miễn phí theo các chương trình do ngân sách nhà nước tài trợ. Doanh nghiệp cần có chiến lược về nhân sự được định hướng theo chiến lược chuyển đổi số của mình. Doanh nghiệp cần tranh thủ các sự hỗ trợ về tài chính của chính phủ, của địa phương, của ngành để tiến hành chuyển đổi số. Mặt khác, doanh nghiệp cũng nên mở rộng các mối quan hệ liên kết với các doanh nghiệp lớn đã thực hiện chuyển đổi số thành công nhằm tranh thủ sự hỗ trợ của họ trong tiến trình này để giảm thiểu các rủi ro, giảm bớt kinh phí đầu tư – vốn là rào cản lớn của doanh nghiệp. Doanh nghiệp cũng có thể tìm kiếm nguồn tài trợ cho tiến trình này thông qua việc gọi vốn cộng đồng, … 1198
Doanh nghiệp cũng cần từng bước thay đổi văn hóa tổ chức để tạo dựng một nền văn hóa lành mạnh; tích cực tham gia các chương trình đối thoại với các cơ quan quản lý nhà nước, hoặc thông qua các hiệp hội để đề đạt những ý kiến với chính phủ, bộ, ban, ngành có liên quan nhằm tháo gỡ các khó khăn trong quá trình thực hiện chuyển đổi số. Đối với những doanh nghiệp đã bắt đầu tiến trình chuyển đổi số thì cần đánh giá định kỳ để xác định mức độ chuyển đổi số của mình, từ đó xây dựng lộ trình tiếp theo một cách phù hợp và có những giải pháp nhằm đẩy nhanh tiến trình chuyển đổi số và nâng cao hơn nữa kết quả, hiệu quả của tiến trình này. Đối với chính phủ và các cơ quan chức năng: Trước hết, cần rà soát các quy định, văn bản pháp luật có liên quan đến hoạt động chuyển đổi số nói chung, chuyển đổi số trong các doanh nghiệp nói riêng để điều chỉnh những nội dung đã lỗi thời và bổ sung những quy định mới nhằm khuyến khích, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho các doanh nghiệp về mặt thủ tục khi tiến hành chuyển đổi số; đẩy nhanh tiến trình xây dựng chính phủ, chính quyền điện tử. Thứ hai, cần xây dựng hệ thống tài liệu hướng dẫn về chuyển đổi số một cách đầy đủ, chi tiết cho các doanh nghiệp và tạo điều kiện cho doanh nghiệp tiếp cận dễ dàng. Tiếp tục triển khai tuyên truyền, thông tin đến các doanh nghiệp, đặc biệt các doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ về chuyển đổi số. Thứ ba, tiếp tục thực hiện và đẩy mạnh việc hỗ trợ doanh nghiệp trong việc đào tạo nguồn nhân lực phục vụ quá trình chuyển đổi số; cung cấp đội ngũ chuyên gia có chất lượng về hoạt động này cho doanh nghiệp. Thứ ba, tăng cường hơn nữa việc hỗ trợ doanh nghiệp về mặt tài chính phục vụ chuyển đổi số, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ và vừa về cả mức hỗ trợ và số doanh nghiệp hỗ trợ. Thứ tư, thành lập các cơ quan, tổ chức kiểm định về công nghệ số có chất lượng; tạo thêm nhiều cơ hội cho doanh nghiệp tiếp cận với các đơn vị cung ứng giải pháp kỹ thuật, hỗ trợ doanh nghiệp tham gia vào các chuỗi cung ứng… Kết luận Trong một thế giới có nhiều biến động khôn lường như hiện nay, với sự phát triển nhanh và mạnh mẽ của khoa học công nghệ, nếu các doanh nghiệp không thích ứng kịp thì doanh nghiệp chắc chắn sẽ không thể tồn tại được trên thị trường. Để phát triển bền vững trong điều kiện này, chuyển đổi số là quá trình tất yếu mà các doanh nghiệp nói chung, doanh nghiệp Việt Nam nói riêng phải tiến hành. Sau hơn hai năm bị ảnh hưởng bởi đại dịch Covid 19, để thích ứng nhanh với thời kỳ bình thường mới và nhanh chóng phục hồi, phát triển hoạt động sản xuất kinh doanh, doanh nghiệp Việt Nam cần thiết 1199
phải đẩy nhanh tiến trình chuyển đổi số. Tuy nhiên, con đường này không phải là dễ dàng, đơn giản mà đầy những rào cản, thách thức đối với doanh nghiệp. Chính vì thế, để thực hiện nó thành công, bản thân doanh nghiệp cần chủ động, có kế hoạch rõ ràng và quyết tâm theo đuổi, thực hiện đến cùng; đồng thời chính phủ và các cơ quan chức năng cũng cần vào cuộc, đồng hành cùng doanh nghiệp, hỗ trợ doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. 1. Bộ Kế hoạch và Đầu tư (2021), Báo cáo thường niên Chuyển đổi số doanh nghiệp 2021 2. Bộ Thông tin và Truyền thông (2021), Quyết định số 170/QĐ-BTTTT về việc phê duyệt Đề án xác định chỉ số đánh giá mức độ chuyển đổi số doanh nghiệp và hỗ trợ thúc đẩy doanh nghiệp chuyển đổi số 3. Bộ Thông tin và Truyền thông (2022), Quyết định số 186/QĐ-BTTTT về việc phê duyệt Chương trình thúc đẩy phát triển và sử dụng các nền tảng số quốc gia phục vụ chuyển đổi số, phát triển chính phủ số, kinh tế số, xã hội số 4. https://www.tapchicongsan.org.vn/web/guest/nghien-cu/-/2018/824511/chuyen-doi-so- trong-doanh-nghiep%C2%A0o-viet-nam-hien-nay--nhung-kho-khan-can-thao-go.aspx 5. https://danang.gov.vn/chinh-quyen/chi-tiet?id=2391&_c=100000174 6. https://vnexpress.net/chuyen-doi-so-la-gi-3921707.html 7. https://vccinews.vn/news/40449/90-doanh-nghiep-chua-thanh-cong-chuyen-doi-so.html 8. https://baodautu.vn/chuyen-doi-so-rao-can-lon-nhat-la-tu-duy-va-the-che-d159320.html 9. https://kinhtevadubao.vn/chuyen-doi-so-trong-doanh-nghiep-con-duong-tat-yeu-de- phuc-hoi-va-phat-trien-20616.html 10. https://congthuong.vn/90-doanh-nghiep-chua-thanh-cong-chuyen-doi-so- 169724.html 11. https://dti.gov.vn/ 12. https://www.mic.gov.vn/mic_2020/Pages/TinTuc/152614/Chuyen-doi-so--Bien-nguy-thanh- co.html 13. https://www.vietnamplus.vn/chuyen-doi-so-viet-nam-nam-2022-can-them-cu-hich-manh/771087.vnp 14. https://www.techtarget.com/searchcio/tip/Top-10-digital-transformation-benefits-for-business 15. https://www.mpi.gov.vn/Pages/tinbai.aspx?idTin=50297&idcm=188 16. https://moit.gov.vn/tin-tuc/doanh-nghiep/chuyen-doi-so-giup-doanh-nghiep-co-suc- chong-chiu-tot-hon.html 17. Rmit University (2021), Chuyển đổi số ở Việt Nam – Khảo sát các doanh nghiệp vừa và nhỏ và doanh nghiệp nhà nước 18. Thủ tướng chính phủ (2020), Quyết định số 749/QĐ-Ttg về Phê duyệt chương trình chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 1200