Một số giải pháp phát triển Nông lâm kết hợp tại huyện Đồng Hỷ tỉnh Thái Nguyên

Lê Sỹ Trung<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> 62(13): 12 - 15<br /> <br /> MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NÔNG LÂM KẾT HỢP<br /> TẠI HUYỆN ĐỒNG HỶ TỈNH THÁI NGUYÊN<br /> Lê Sỹ Trung*<br /> Trường Đại học Nông Lâm - ĐH Thái Nguyên<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Nông Lâm kết hợp tại huyện đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên đang tồn tại 19 mô hình Nông Lâm kết<br /> hợp (NLKH). Trong đánh giá ngƣời dân đã lựa chọn 6 dạng mô hình hiệu quả kinh tế cao, có khả<br /> năng nhân rộng và bảo vệ đất tốt đó là: Vùng cao 3 dạng mô hình (R-VAC-Rg); R-VC-Rg; VACRg). Vùng thấp 3 dạng mô hình (R-VAC-Rg; R-VC-Rg; R-VAC-O). Nghiên cứu đã điều tra, phân<br /> tích, xác định khó khăn về điều kiện tự nhiên, khoa học kỹ thuật, vốn, chính sách, thị trƣờng.<br /> Trong đó khó khăn nhất là thị trƣờng và chế biến sản phẩm, hiểu biết của ngƣời dân về luật pháp,<br /> chính sách. Trên cơ sở đó đã đề xuất đƣợc các giải pháp có tính khả thi xuất phát từ các vấn đề<br /> phát hiện trong quá trình nghiên cứu đó chính là cơ sở giúp địa phƣơng vận dụng chỉ đạo phát triển<br /> Nông Lâm kết hợp.<br /> Từ khoá: Nông Lâm kết hợp, hiệu quả, lựa chọn, giải pháp<br /> <br /> <br /> LÝ DO<br /> Đồng Hỷ -Thái Nguyên là một huyện trung<br /> du, miền núi, diện tích đất đồi núi chiếm tỷ lệ<br /> không nhỏ, trong những năm qua đã và đang<br /> tiếp thu những tiến bộ khoa học kỹ thuật tiên<br /> tiến vào phục vụ sản xuất góp phần tăng thu<br /> nhập cải thiện đời sống ngƣời dân quanh<br /> vùng. Những giống cây, con mới đƣợc đƣa vào<br /> xây dựng trong các mô hình sản xuất Nông<br /> Lâm nghiệp ngày một nhiều nhƣ các giống<br /> Ngô lai, Cam, Vải thiều, Nhãn lồng, Hồng<br /> nhân hậu, Keo lai, tre Bát độ, Trám [1]…, để<br /> canh tác trong các mô hình Nông Lâm kết hợp<br /> nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế, tận dụng đất<br /> đai, góp phần sử dụng đất bền vững.<br /> Tuy nhiên việc xác định, lựa chọn các giống<br /> cây trồng cũng nhƣ việc sử dụng đất đai của<br /> ngƣời dân địa phƣơng chủ yếu theo kinh<br /> nghiệm vì vậy năng suất cây trồng nhìn chung<br /> còn thấp, đôi khi cũng không mang lại hiệu<br /> quả kinh tế theo mong muốn gây lãng phí, xói<br /> mòn đất vẫn gia tăng.<br /> Để giúp ngƣời dân trong việc lựa chọn một<br /> số dạng mô hình NLKH tại địa phƣơng nhằm<br /> mang lại hiệu quả kinh tế cao là một việc làm<br /> cần thiết<br /> <br /> <br /> <br /> MỤC TIÊU, NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG<br /> PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Mục tiêu của đề tài<br /> - Phân tích đánh giá thực trạng phát triển<br /> Nông Lâm kết hợp trên địa bàn tỉnh Thái<br /> Nguyên.<br /> - Đề xuất các giải pháp phát triển các mô hình<br /> NLKH ngƣời dân lựa chọn.<br /> Nội dung nghiên cứu<br /> - Nghiên cứu hiện trạng các hệ thống Nông<br /> Lâm kết hợp cho vùng cao (xã Văn Lăng) và<br /> vùng thấp (xã Khe Mo) của huyện (Điều tra,<br /> thống kê, lựa chọn các dạng mô hình)<br /> - Điều tra, phân tích các dạng mô hình Nông<br /> Lâm kết hợp lựa chọn cho hai vùng<br /> - Xác đinh khó khăn, cơ hội và đề xuất các<br /> giải pháp nhằm cải tiến, phát triển các mô<br /> hình tại khu vực nghiên cứu.<br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> Đề tài sử dụng các phƣơng pháp nghiên cứu:<br /> Phân tích kế thừa các tài liệu thứ cấp về<br /> điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội, các kết<br /> quả nghiên cứu, báo cáo tổng kết về sử<br /> dụng đất dốc.<br /> Phƣơng pháp Điều tra đánh giá nông thôn có<br /> sự tham gia của ngƣời dân (PRA), điều tra<br /> phỏng vấn 419 hộ với bộ câu hỏi đã đƣợc xây<br /> dựng dựa vào nội dung nghiên cứu.<br /> <br /> Tel: 0912150620 Email: trungdhnl@yahoo.com.vn<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> 12<br /> <br /> http://www.Lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> Lê Sỹ Trung<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> Phƣơng pháp điều tra quan sát hiện trƣờng<br /> (quan sát 30 mô hình ngƣời dân lựa chọn).<br /> Phân tích đất trong phòng thí nghiệm<br /> N (%): Được xác định theo phương pháp Kjeldahl<br /> trên máy Gerhadhl<br /> P2O5 (%): Theo phương pháp so màu<br /> K2O (%): Đo trên máy quang phổ hấp thụ nguyên<br /> tử AAS<br /> Mùn (%): Theo phương pháp của Tiurin<br /> pH: Xác định trên máy đo pH meter [2]<br /> <br /> Kết quả nghiên cứu<br /> Kết quả điều tra phân loại và lựa chọn các<br /> mô hình NLKH<br /> Bảng 1. Kết quả điều tra phân loại các dạng mô<br /> hình NLKH<br /> Khu<br /> vực<br /> <br /> Vùng<br /> thấp<br /> <br /> Vùng<br /> cao<br /> <br /> Dạng mô hình<br /> <br /> Số hộ thực<br /> hiện/tổng số<br /> hộ điều tra<br /> <br /> Tỷ lệ<br /> (%)<br /> <br /> 1.R- VAC- Rg<br /> 2.R- VC- Rg<br /> 3.R- VAC- O<br /> 4.R-VA-Rg<br /> 5.R-V-Rg<br /> 6.R-VC<br /> 7.V-R-O<br /> 8.VC-Rg<br /> 9.V-Rg<br /> 10.VAC<br /> 11.VAC-Rg<br /> <br /> 17/213<br /> 38/213<br /> 11/213<br /> 19/213<br /> 27/213<br /> 22/213<br /> 20/213<br /> 12/213<br /> 15/213<br /> 18/213<br /> 14/213<br /> <br /> 8,0<br /> 17,8<br /> 5,2<br /> 8,9<br /> 12,7<br /> 10,3<br /> 9,4<br /> 5,6<br /> 7,04<br /> 8,4<br /> 6,6<br /> <br /> 1. R- VAC- Rg<br /> 2. R- VC- Rg<br /> 3. R-V-Rg<br /> 4. R-VC<br /> 5. VC-Rg<br /> 6. R-VAC<br /> 7. VAC-Rg<br /> <br /> 44/206<br /> 42/206<br /> 16/206<br /> 23/206<br /> 24/206<br /> 15/206<br /> 42/206<br /> <br /> 21,4<br /> 20,4<br /> 7,7<br /> 11,2<br /> 11.7<br /> 7,3<br /> 20,4<br /> <br /> Kết quả lựa chọn các mô hình NLKH<br /> Bảng 2. Kết quả lựa chọn các dạng mô hình<br /> NLKH tại 2 khu vực nghiên cứu<br /> Số lượng hộ<br /> chọn/ tổng số<br /> hộ tham gia<br /> <br /> Tỷ lệ<br /> (%)<br /> <br /> Khu<br /> vực<br /> <br /> Dạng mô hình<br /> <br /> Vùng<br /> cao<br /> <br /> 1. R- VAC- Rg<br /> 2. R- VC- Rg<br /> 3. VAC-Rg<br /> <br /> 14/30<br /> 10/30<br /> 6/30<br /> <br /> 46,67<br /> 33,33<br /> 20,0<br /> <br /> Vùng<br /> thấp<br /> <br /> 1. R- VAC- Rg<br /> 2. R- VC- Rg<br /> 3. R- VAC- O<br /> <br /> 15/30<br /> 12/30<br /> 3/30<br /> <br /> 50<br /> 40<br /> 10<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> 62(13):12 - 15<br /> <br /> Điều tra phân tích các dạng mô hình<br /> NLKH lựa chọn<br /> Đề tài tiến hành điều tra phân tích mỗi dạng 3<br /> mô hình đại diện cho vùng thấp và vùng<br /> cao.Trong mỗi mô hình tiến hành nghiên cứu<br /> (Cơ cấu diện tích, các thành phần: Phƣơng<br /> thức và kỹ thuật canh tác; hiệu quả kinh tế và<br /> môi trƣờng)<br /> Kết quả điều tra phân tích các dạng mô hình<br /> NLKH lựa chọn tại khu vực nghiên cứu<br /> Kết quả điều tra phân tích các dạng mô hình<br /> NLKH lựa chọn đƣợc thể hiện ở bảng 3:<br /> Bảng 3. So sánh sự khác nhau của các mô hình<br /> NLKH ngƣời dân lựa chọn ở 2 vùng nghiên cứu<br /> Mô hình<br /> T<br /> T<br /> <br /> Chỉ tiêu<br /> <br /> R -VAC- Rg<br /> Thấp<br /> <br /> R- VC- Rg<br /> Thấp<br /> <br /> Cao<br /> <br /> Cao<br /> <br /> 1<br /> <br /> Diện tích<br /> trung<br /> bình<br /> <br /> 2,67<br /> <br /> 2,1<br /> <br /> 2,4<br /> <br /> 2,7<br /> <br /> 2<br /> <br /> Rừng<br /> (%)<br /> <br /> 60,3<br /> <br /> 57,3<br /> <br /> 60,6<br /> <br /> 57,6<br /> <br /> 3<br /> <br /> Vƣờn<br /> (%)<br /> <br /> 22,2<br /> <br /> 20.6<br /> <br /> 23,5<br /> <br /> 23,8<br /> <br /> 4<br /> <br /> Ao (%)<br /> <br /> 0,67<br /> <br /> 3,22<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> 5<br /> <br /> Chuồng<br /> (%)<br /> <br /> 1,38<br /> <br /> 0,15<br /> <br /> 1,6<br /> <br /> 0,28<br /> <br /> 6<br /> <br /> Ruộng<br /> (%)<br /> <br /> 15,3<br /> <br /> 18,7<br /> <br /> 14,3<br /> <br /> 18,24<br /> <br /> 7<br /> <br /> Lãi<br /> thuần/1<br /> ha/năm<br /> <br /> 6960750<br /> <br /> 7821750<br /> <br /> 6168450<br /> <br /> 6398750<br /> <br /> Ngoài 2 dạng mô hình phân tích trên ở vùng<br /> thấp ngƣời dân còn lựa chọn mô hình RVAC- O với diện tích kinh doanh trung bình<br /> là 2 ha và hiệu quả kinh tế<br /> 7.304.250VNĐ/1ha/năm. Vùng cao ngƣời dân<br /> lựa chọn mô hình VAC- Rg với diện tích 0,95<br /> ha với hiệu quả kinh tế 5.7.000.000<br /> VNĐ/1ha/năm.<br /> Nhƣ vậy ta thấy ở vùng cao và vùng thấp<br /> ngƣời dân đều lựa chọn dạng mô hình RVAC- Rg và R- VC- Rg nhƣng có sự khác<br /> nhau. Về diện tích trung bình của mô hình<br /> vùng cao (2,67 ha), vùng thấp (2,4 ha) và<br /> thành phần rừng, chuồng trại khác biệt rõ rệt<br /> vùng cao nhiều hơn do diện tích rộng, ngƣời<br /> thƣa. Ngoài ra, thu nhập trên 1ha vùng cao<br /> thấp hơn vùng thấp vì ngƣời dân vùng cao<br /> <br /> http://www.Lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> 13<br /> <br /> Lê Sỹ Trung<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> đầu tƣ ít, chƣa thâm canh, do nghèo và trình<br /> độ kỹ thuật hiểu biết chƣa cao.<br /> Hiệu quả bảo vệ đất của các mô hình NLKH<br /> Để đánh giá khả năng bảo vệ đất của mô hình<br /> chúng tôi tiến hành điều tra tính chất lý, hóa<br /> của đất tại 12 hộ đại diện cho 6 mô hình, kết<br /> quả phân tích đƣợc tổng hợp ở bảng 4:<br /> Từ kết quả ở biểu 04 chúng tôi tính đƣợc độ<br /> phì tiềm năng của đất từ 1,8-2,5 nhƣ vây sức<br /> sản xuất của đất còn khá [2]. Mặc dù các dạng<br /> mô hình NLKH đã có thời gian tồn tại trung<br /> bình 11 năm. Tiềm năng đất còn khá chứng tỏ<br /> các dạng mô hình NLKH lựa chọn có khả<br /> năng bảo vệ đất tốt.<br /> Khó khăn và đề xuất các giải pháp phát<br /> triển NLKH<br /> Khó khăn<br /> + Điều kiện tự nhiên<br /> - Một số diện tích đất có độ dốc cao (>250),<br /> tầng đất mỏng 30-40 cm.<br /> - Diện tích đất đai phân tán, khó xây dựng hệ<br /> thống NLKH nhiều thành phần.<br /> - Mƣa tập trung theo mùa gây ra xói mòn mạnh.<br /> + Khoa học kỹ thuật<br /> - Thiếu quy hoạch chi tiết cho sử dụng đất cấp hộ<br /> - Ngƣời dân thiếu tập huấn về lập kế hoạch,<br /> thiết kế các mô hình NLKH.<br /> - Các hộ thiếu kiến thức lựa chọn cây trồng<br /> vật nuôi kết hợp, trên cơ sở sinh thái cho năng<br /> xuất cao. Thiếu kỹ thuật chăn nuôi và phòng<br /> trừ dịch bệnh cho gia súc gia cầm.<br /> + Vốn<br /> -Hộ thiếu vốn đầu tƣ sản xuất nên hiệu quả<br /> thấp. Một số hộ sử dụng vốn vay không đúng<br /> mục đích.<br /> - Giá vật tƣ cao.<br /> <br /> 62(13): 12 - 15<br /> <br /> -Chƣa có nhiều các doanh nghiệp đầu tƣ vào<br /> phát triển kinh tế trang trại.<br /> + Chính sách<br /> - Ngƣời dân thiếu hiểu biết về luật pháp chính<br /> sách đã và đang áp dụng tại địa phƣơng.<br /> - Đất còn tranh chấp giữa các thôn, các hộ đặc<br /> biệt là đât lâm nghiệp.<br /> - Cộng đồng thực hiện quy ƣớc, hƣơng ƣớc<br /> không nghiêm.<br /> - Một số hộ dân chƣa đƣợc nhận giấy chứng<br /> nhận quyền sử dụng đất.<br /> - Kế hoạch sử dụng đất thiếu sự tham gia của<br /> ngƣời dân.<br /> + Thị trƣờng<br /> - Sản phẩm làm ra khó tiệu thụ, giá rẻ bị tƣ<br /> thƣơng ép giá<br /> - Thông tin về giá cả thị trƣờng bị hạn chế<br /> - Sản xuất không có kế hoạch, cung quá cầu<br /> (Nhãn, Vải, Chè, Măng bát độ..)<br /> Giải pháp<br /> + Điều kiện tự nhiên<br /> - Quy hoạch và xây dựng hệ thống NLKH,<br /> tăng hệ số sử dụng đất, hạn chế xói mòn, sạt<br /> lở đất<br /> - Bảo vệ tốt diện tích rừng hiện có, khai thác<br /> rừng trồng, rừng tự nhiên phải theo đúng quy<br /> trình kỹ thuật đã và đang áp dụng<br /> + Khoa học kỹ thuật<br /> - Huyện, xã giúp bà con xây dựng kế hoạch<br /> cụ thể, tổ chức các khóa tập huấn, thăm quan<br /> KHKT nhƣ chăn nuôi, trồng trọt, phòng trừ<br /> dịch bệnh, canh tác trên đất dốc cho các hộ<br /> - Một số diện tích đất lâm nghiệp có độ dốc<br /> thấp cần đƣợc quy hoạch để sản xuất nông<br /> nghiệp.<br /> <br /> Bảng 4. Kết quả phân tích đất tầng A các mô hình<br /> Khu vực<br /> Vùng cao<br /> <br /> Vùng Thấp<br /> <br /> Dạng mô<br /> hình<br /> RVAC Rg<br /> RVC Rg<br /> VAC Rg<br /> RVAC Rg<br /> RVC Rg<br /> RVAC O<br /> <br /> Độ dày<br /> (cm)<br /> 59,5<br /> 57<br /> 54,5<br /> 60<br /> 52,5<br /> 55<br /> <br /> pH KCL<br /> <br /> Mùn (%)<br /> <br /> N (%)<br /> <br /> P2O5 (%)<br /> <br /> K2O (%)<br /> <br /> 5,2<br /> 5,1<br /> 5,1<br /> 5,2<br /> 5,2<br /> 5,3<br /> <br /> 2,46<br /> 2,81<br /> 2,28<br /> 2,78<br /> 2,75<br /> 3,2<br /> <br /> 0,11<br /> 0,14<br /> 0,09<br /> 0,12<br /> 0,15<br /> 0,14<br /> <br /> 0,09<br /> 0,1<br /> 0,07<br /> 0,09<br /> 0,12<br /> 0,10<br /> <br /> 0,5<br /> 0,55<br /> 0,45<br /> 0,57<br /> 0,6<br /> 0,55<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> 14<br /> <br /> http://www.Lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> Lê Sỹ Trung<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> - Xây dựng ít nhất 3- 5 mô hình NLKH cho<br /> các vùng sinh thái khác nhau cho ngƣời dân<br /> học tập.<br /> - Cần lựa chọn cây trồng, vật nuôi cho sản<br /> xuất mô hình: Keo, Mỡ, Xoan, Vải, Nhãn,<br /> Xoài Ghép, Hồng không hạt, cỏ voi, Stylo,<br /> Trâu, Bò, dê bách thảo.<br /> <br /> 62(13):12 - 15<br /> <br /> - Hỗ trợ vốn vay cần có sự đóng góp của 2<br /> phía nhà nƣớc và ngƣời dân.<br /> - Địa chính huyện, xã cần ra sóat xác định<br /> danh giới cụ thể cho các hộ và cấp sổ đỏ.<br /> - Triển khai thực hiện chính sách phải đảm<br /> bảo quyền dân chủ (dân biết, dân bàn, dân<br /> làm, dân kiểm tra, dân đƣợc hƣởng lợi).<br /> <br /> + Vốn<br /> <br /> + Thị trƣờng<br /> <br /> - Mở rộng, phát triển và sử dụng hiệu quả quỹ<br /> tín dụng thôn bản.<br /> <br /> - Nhà nƣớc, Chính quyền địa phƣơng cần có<br /> dự báo nhu cầu.<br /> <br /> - Tăng cƣờng việc kiểm tra giám sát việc sử<br /> dụng vốn vay, của các bên liên quan (huyện,<br /> xã, thôn bản).<br /> <br /> - Thông báo giá trên các phƣơng tiện thông<br /> tin đại chúng.<br /> <br /> - Các địa phƣơng cần có cơ chế thu hút các<br /> doanh nghiệp vào sản xuất kinh tế trang trại.<br /> + Chính sách<br /> <br /> - Củng cố phát triển hệ thống chợ tại các đầu<br /> mối giao thông.<br /> - Địa phƣơng có cơ chế hỗ trợ, thu mua sản<br /> phẩm làm ra từ Nông Lâm nghiệp.<br /> <br /> - Thƣờng xuyên tuyên truyền luật pháp, chính<br /> sách liên quan đến phát triển NLN cho cán bộ<br /> địa phƣơng và cộng đồng.<br /> -Thực hiện nghiêm túc quy ƣớc, hƣơng ƣớc,<br /> luật pháp chính sách của nhà nƣớc.<br /> - Xây dựng kế hoạch dài hạn cho phát triển<br /> theo hƣớng sản xuất hàng hoá dựa trên nhu<br /> cầu của ngƣời dân.<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> [1]. Báo cáo, 2008 ‘‘Tổng kết phát triển Nông<br /> Lâm nghiệp của Huyện Đồng Hỷ 2008”.<br /> [2]. Đặng Kim Vui và Trần Quốc Hƣng, 2007<br /> “Giáo trình Nông Lâm kết hợp" Nhà xuất bản<br /> nông nghiệp.<br /> <br /> SUMMARY<br /> <br /> SEVERAL SOLUTIONS FOR AGRO-FORESTRY DEVELOPMENT IN<br /> DONG HY DISTRICT, THAINGUYEN CITY<br /> Le Sy Trung<br /> College of Agriculture and Forestry – Thai Nguyen University<br /> <br /> Agroforestry in Dong Hy district, Thai Nguyen province has existing 19 agroforestry models. In<br /> survey 6 models are selected by local peopole based on criteria as high efficiency economy,<br /> possibility of expanding and good soil protection, of which 3 models in upland (R-VAC-Rg; RVC-Rg; VAC-Rg) and 3 models in lowland (R-VAC-Rg; R-VC-Rg; R-VAC-O). The reasearch<br /> had surveyed, analysed, identified the difficulties of the local situation, technique, capital, policy,<br /> market, of which, most difficult are market, poduct processing, understanding ò the people on low<br /> and policy. Based on the problems identified in survey the research had suggested possible<br /> solutions that are base for local to implement and supply concrete guidance in agroforestry<br /> development.<br /> Keywords: Agroforestry, Effeetveness, Selection, Solutions<br /> <br /> <br /> <br /> Tel: 0912150620, Email: trungdhnl@yahoo.com.vn<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> http://www.Lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> 15<br /> <br />