Một số giải pháp phát triển nông lâm kết hợp trong các mô hình kinh tế trang trại tại một số tỉnh trung du và miền núi phía Bắc: Phần 2

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:67

Thêm vào BST

Báo xấu

10
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nối tiếp nội dung phần 1, phần 2 cuốn sách "Những giải pháp phát triển nông lâm kết hợp trong các mô hình kinh tế trang trại tại một số tỉnh trung du và miền núi phía Bắc" trình bày các nội dung: Một số giải pháp phát triển nông lâm kết hợp trong các mô hình kinh tế trang trại tại một số tỉnh trung du và miền núi phía bắc.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Một số giải pháp phát triển nông lâm kết hợp trong các mô hình kinh tế trang trại tại một số tỉnh trung du và miền núi phía Bắc: Phần 2

CHlTONG 3 M OT SO GIAI PHAP PHAT TRlfeN NONG LAM KfeT HQfP TRONG CAC MO HINH KINH TE TRANG TRAI TAI MQT SO TINH TRUNG DU VA MIEN NUI PHIA BAC 3.1. DU‘ BAO TiNH HiNH PHAT TRIEN NGANH SAN XUAT NONG NGHIEP TAI VUNG TRUNG DU VA MIEN NUI PHIA b Ac Can cu vao thuc trang kinh te nhung n&m qua. can cu vao tiSm nang va lgi the cua vung, trong nhung nim toi d u bao nganh cong nghiep (dac biet la khai thac thuy dien) va nganh djch vu (d$c biet la du lich, hoat dong thuong mai o cac khu cua khau) se co toe do phat tri£n nhanh. Trong khi do diem xuat phat ve kinh te cua vung con thap nen du bao ve toe do phat trien se cao: ve toe dQ phat triSn kinh t£ vung trong giai doan 2009 - 2020 binh quan o muc 29,1% nam; con ITnh vuc san xuat nong nghiep se co toe dQ phat trien tu 9,85%/nam; san xuat lam nghiep co toe do phat trien tu 2,95%/nam va thuy san co toe do phat trien 18.5%/nam. dugc the hien o bang 3.1. Bang 3.1 : D u bao tinh hinh phat trien nganh san xuat nong nghiep vung trung du va mien nui phia Bac (gid co djnh 1994) Dcm vj: Ty dong Toe do phat trien (%/nam) Du kien Hang muc 2009 2090 D u kien 2020 den 2009 den 2009 2020 GTSX NN 21.163,106 44.093,331 9,82 9.85 GTSX LN 3.203.416 4.242,92 2,91 2.95 GTSX thuy san 1.131,287 3.433,46 18,45 18.50 Ngudn: Nien giam thdng ke 2009 va tinh toan cua tac gid 118
Gan day, nuac ta dang day nhanh tien trinh hoi nhap kinh te quoc te: hoan thanh Khu vuc m?u djch tu do ASEAN (AFTA) (2006); co ban hoan thanh Khu vyc mau djch tu do ASEAN - Trung Quoc (2010), voi cac nuoc Lao, Campuchia va Myanma (nam 2013); trien khai dam phan thanh lap Khu vuc mau djch tu do ASEAN - Nhat Ban va Khu vuc mau djch tu do ASEAN - An Do trong thai gian tdi. Tham gia cac cam ket tu do hoa thuang mai khu vyc va thS gidi se dem lai cac co hoi tiep can thj trudng rong Idn cho nhieu mat hang nong, lam san xuat khau cua nude ta, tao moi trudng kinh doanh binh dang, thong thoang cho cac doanh nghiep trong nude va thu hut von dau tu nude ngoai. Tuy nhien, vdi trinh dQ thap, khd nang canh tranh cua mot so nganh hang nong, lam san c6n yeu, viec eat giam thue (cat giam 30% ddi vdi mat hang rau qua vao nam 2010, cat giam 30% thue suat doi vdi mat hang ca phe vao n3m 2011...) va md cua thj trudng trong nude cung se dem lai nhieu kho khan, thach thue cho nganh nong nghiep, dong thdi, tac dQng den qua trinh phat trien NLKH trong cac md hinh KTTT ca nude noi chung, vung trung du va mien nui phia Bac noi rieng. 3.2. QUAN DIEM VE PHAT TRIEN NONG LAM KET HOP TRONG CAC MO HiNH KINH TE TRANG TRAI TAI VUNG TRUNG DU VA MIEN NUI PHIA BAC Xu hudng phat trien NLKH phai dua tren nhung quan diem phu horp vdi dieu kien ty nhien, sinh thai va su phat trien kinh te - x5 hoi nong thon vung trung du va mien nui phia Bac, ddng thdi phai phu hap vdi dac diem cua tung vung tai dja phuang, nhung quan diSm do la: 3.2.1. Phat trien NLKH trong cac md hinh KTTT phai dam bao tinh ben vung ve kinh te - xa hpi va mdi trtrdng 3.2.1.1. Phat trien NLKH trong cac mo hinh KTTT phai dem lai hi$u qua kinh te nhdm nang cao thu nhap cua nong dan dja phuang Hifu qua kinh te la mot chi tieu quan trong trong phat trien 119
he canh tac NLKH, vi neu san xuat khong co hieu qua hoSc hi?u qua thap thi tir no se bj suy thoai va khong the phat trien dugc. Hieu qua kinh te co tac dung khuyln khich phat trien cac he canh tac vi vay. khi xac djnh phuong huong can phai dua ra nhung giai phap sao cho he canh tac thuc su co hieu qua kinh te de bu dap duoc cac chi phi va phai co thu nhap cho nong dan co the tai san xuat sue lao dong va co tich luy. Xu huang phat trien NLKH phai nham nang cao thu nhap cua nong dan dja phuang. Vai quan diem nay he canh tac NLN ngay cang phai co hieu qua kinh te cao han. Muon vay. ngoai cac bien phap tien bo nang cao nang suat cay trong vat nuoi, can phai nhan rong cac cong thuc co hieu qua cao. thu hep cac cong thuc co hieu qua th£p nhung van phu hop vai dieu kien canh tac thuc te ciia nong dan. Nang cao hieu qua kinh te va ddi song nong dan khong co nghTa la nang cao tire thi ma phai bao dam mot cach lau dai. nhu vay xu hudng phat trien NLKH vira phai co hieu qua kinh te cao nhung dong thdi phai co tinh ben vung. Co ba giai doan chinh trong qua trinh phat trien cua san xuat nong nghiep: giai doan thu nhat la nong nghiep tu cung, tu cap thuan tuy. nang suat thap; giai doan thu hai la nong nghiep hon hop. trong do mot phan nong san san xuat ra dugc tieu dung va mot phan de ban; giai doan thu ba la nong nghiep hien dai co nang suat cao va dugc chuyen mon hoa nham cung cap toan bo san pham cho thj trudng. Nude ta dang d giai doan nong nghiep hon hgp va tung vung. tirng dia phuang co net khac nhau. nhung dang tren da phat trien theo djnh hudng chien luge ciia Dang va Nha nude - chien luge phat trien kinh te theo c a che thj trudng co su dieu tiet vT mo ciia Nha nude. Vdi quan diem do, cac ITnh vuc kinh te trong do co he thdng NLKH phai dugc san xuat kinh doanh theo hudng san xuat hang hoa. Muon vay, quy md san xuat phai Idn va theo hudng chuyen mon hoa. 120
3.2.1.2. Phat trien NLKH trong cac mo hinh KTTT phai tren quan diem lau dai, toan di?n va ket hpp hai hoa giua truyen thong va hi?n dai nhdm phat trien nong thon m&i Phat tridn NLKH phai dirge coi la mot chien luge phat trien lau dai: tren quan diem nay ngudi nong dan co the bo tri cay trong hgp ly tren dat dugc giao lau dai, gom nhung cay ngan ngay, nhung cay dai ngay, cay trong co tuoi cao nhu cay cong nghiep, cay an qua, cay lay go; dugc quy hoach hgp ly mang lai hieu qua kinh te cao va on djnh moi trudng sinh thai tren quan diem nong nghiep ben vung. Phat trien NLKH phai thuc hien dong bo cac yeu to kinh te, xa hoi, sinh thai, sir dung dat,... Tren quan diem nay muon phat triSn NLKH phai dua ra cac cong thirc phu hgp vdi cac dieu kien tu nhien, kinh te xa hoi. tao them cong an viec lam cho nong dan dja phuang, dac biet cac san pham phai de che bien va de tieu thu tren thj trudng. Phat trien NLKH tren quan diem ket hgp hai hoa giua truyen thong va hien dai: phat trien NLKH phai phu hgp vdi van h6a va canh tac truyen thong cua ngudi dan dja phuang, phai dua vao nong dan va dugc nong dan chap nhan. Khi xay dung phuang hudng phai suy xet ky cac cong thirc nong dan hien dang lam, cong thirc nao khong co hieu qua, vi sao con ton tai, cong thirc nao co thS phat trien va nen phat trien quy mo ra sao trong cac mo hinh NLKH la toi uu, ti le cac cong thirc san xuat co the phai thay doi theo phuang phap khoa hoc de nhan dan nhan thay uu the han va irng dung. Mat khac, muon phat trien NLKH khong chi ton tai mai cac phuang thuc san xuat loi thdi, lac hau, hieu qua thap ma phai chat loc nhung dac diem tot trong canh tac truyen thong de phat huy, ddng thdi con phai xet den nhu cau xa hoi, tuang lai phat trien nhSm tirng budc ung dung cac phuang phap khoa hoc cong nghe mdi hien dai. Ddi vdi san xuat NLKH viec lua chon cac cong thirc san xuat phii hgp la van de rat quan trong vi cay trong, vat nuoi 121
sinh trucrng theo quy luat sinh hpc, co nhiiu loai lau nSm mai cho thu hoach. Vi vay, phai can cu vao ca nhu cau thi trucrng trong tuang lai, nhirng c a sa che bien d3, dang co va s5 xay dung ma co phuang huang phu hap. 3.2.1.3. Phat trien NLKH trong cac mo hinh KTTT phai nham bao ve moi trudng sinh thdi Vdi quan diem nay, phat trien NLKH nhung mdi trudng sinh thai phai duac bao ve va phai tot han so vdi chuyen canh nong nghiep. N hu vay, phat trien NLKH khong phai chi can dat hieu qua kinh te cao vdi moi gia ma phai quan tam den mdi trudng - day la lgi ich chinh ciia NLKH. Tren thirc te hau het cac phuong thirc NLKH co vai tro quan trong trong bao ve moi trudng sinh thai, tuy vay cung co mot so phuang thirc lam cho mdi trudng xuong cap nhu viec dot pha rirng lam nuang ray. Vi vay, khi lua chon gi&i phap phat trien can phat huy nhirng he canh tac dem lai hieu qua cao ve moi trudng va kirn ham, khong che cac phuong thirc khong co lgi cho moi trudng sinh thai. 3.2.2. Phat trien NLKH trong cac md hinh KTTT phai theo xu hirdng phat trien san xuat hang hoa tren c a sd khai thac tiem nang va lgi the so sanh cua dja phuang Moi dja phuang deu co dieu kien dat dai, khi hau thdi tiet,... dac trung phu hgp vdi nhirng cay tr6ng, vat nuoi nhat djnh. nhu vay se co nhung lgi the ciia mot so cay trong vat nuoi so vdi cac dja phuang khac. Nhung co nhung dia phuang chua tan dung triet de nhirng the manh ay - do la nhirng tiem nang chua dugc khai thac. Vi vay, khi dinh hudng san xuat nham nang cao hieu qua kinh te va phat trien NLKH phai can cir vao ngudn luc ciia dja phuang vdi kha nang va lgi the so sanh de uu tien. tir do se khai thac dugc tiem nang. nang cao hieu qua kinh te va phat trien NLKH trong cac mo hinh KTTT theo xu hudng phat trien san xuat hang hoa. 122
3.2.3. Phat trien NLKH trong cac mo hinh KTTT phai theo hirdng cong nghiep hoa - hien dai h6a nong nghiep, nong thon Muon xoa b6 dan lac hau trong nong thon, xay dung nong thon gi&u dep, tien bo, v3n minh phai phat trien nong thon theo hirdng cong nghiep hoa (CNH), hien dai hoa (HDH). N ude ta dang trong thdi ky CNH, HDH dat nude, moi ITnh vuc kinh te trong do co h? thong NLKH la mot bo phan cau thanh kinh te xa hoi nong thon cung phai phat trien tren quan diem CNH - HDH. Muon vay, din phai co chinh sach khuyen khich san xuat san pham phu hop lam nguyen lieu cho cong nghiep, viec quy hoach sao cho khi ung dyng may moc thiet bj va cac phuong tien hien dai duoc thuan lgi. Di doi vdi san xuat NN thi viec phat trien san xuat may moc thiet bj thich hgp phuc vu cho san xuat NN la rat can thiet do do can co chinh sach dau tu nghien cuu va ung dung khoa hoc cong nghe trong nong nghiep, nong thon. 3.3. MOT SO DJNH HUONG PHAT TRIEN NONG LAM KET HOP TRONG CAC MO HiNH KINH TE TRANG TRAI VUNG TRUNG DU, MIEN NUI PHIA BAC Vdi dac diem sinh thai cua vung trung du va mien nui phia BSc, trong dieu kien ti le dat doc cao, che do am gap nhieu han che trong mua kho, phuang thuc san xuat cac cay lau nam dugc xac djnh la the manh cua vung trong khai thac, phat huy cac nguon tai nguyen tu nhien - sinh thai. Cac san pham chu yeu co uu the hang hoa trong c a cau san xuat cay lau nam dugc xac dinh trong dinh hudng phat trien bao gom: he thong san xuat NLKH vdi nhieu loai hinh da dang (ket hgp cay ngan ngay, cay lau nam va dung cay nong nghiep lau nam thay the cay lam nghiep, su dung cay da tac dung de on djnh va nang cao thu nhap nghe rung...). Cac he thdng san xuat da co su phat trien tich cuc theo hudng tien bo. Xu hudng tham canh, tang nang suat va chat lugng cay trong, vat nuoi, chuyen doi co cau san pham theo hudng hang hoa ngay cang pho bien, cac tai nguyen sinh thai, von dau tu nhan lyc dugc phat huy ngay cang hieu qu3 hon. Trong trong trot, cac he thong canh tac tien bo nhu luan canh, xen canh, sir dung cac giong 123
mai gan vai ky thuat tham canh, tang vu (vu dong, vu thu) da mang lai su gia tang dang ke ca ve hi?u qua kinh te lan hieu qua sir dyng dat. He thong chan nuoi da the hien xu hudng chuyen doi tuong doi ro net ca ve phuang thirc, co cau va ky thuat: cac phuang thirc ch3n nuoi tien bo (ban tham canh, tham canh) co xu hudng gia tang, co cau san pham ngay cang da dang, phong phii hem va ky thuat chan nuoi ngay cang dugc chu trong (giong. thirc an. chuong trai, thu y,...), nhd vay quy mo chan nuoi co su tang truang dang ke ca ve lugng va chat gop phan cai thien hieu qua ciia he thong san xuat nay. Dinh hudng phat trien cac phuang thirc san xuat NLKH trong viing dugc xac dinh dua tren co sd phat trien san xuat h£ng hoa, phat huy lgi the ve cac dieu kien san xuat: mang lai hieu qua ve kinh te. xa hoi va ben vung ve mdi trudng sinh thai. Cac he canh tac NLKH dugc xac djnh phat trien la: h? thong cay lau nam vdi cac he thong canh tac: che. ca phe che, cay an qua: cac he thong san xuat cay ngan ngay: ngd. do tuong, mpt so san pham dac thu theo dja ban sinh thai; cac he thdng chan nuoi: dai gia sue (bo. trau thjt. bo sua) va mot so san pham co trien v
Bang 3.2 : Dir kien phat trien trang trai vung trung du va mien nui phia Bac Dan vj tinh: Trang trai Du Toe do phat trien 2009 kien (%/nam) Loai hinh trang trai 2020 2000- Du kien 2009 2009-2020 1. Trang trai cay hang 235 1.041 31,2 31,2 n3m 2. Trang trai cay lau nam 403 456 1,2 1,2 3. Trang trai chan nuoi 1.436 4.500 19,4 19,4 4. Trang trai thuy san 566 665 1,6 1,6 15. Trang trai lam nghiep 883 2.155 12,5 13.1 6. Trang trai KD tong 1.157 2.073 7,2 7,1 hop Tong so 4.680 10.890 5,2 12,0 Nguon: So NN & PTNT cac tinh 3.4. MOT SO GIAI PHAP CHU YEU PHAT TRIEN NONG LAM KET HOP TRONG CAC MO HiNH KINH TE TRANG TRAI 3.4.1. Lua chpn mo hinh NLKH trong cac mo hinh KTTT dung, phu hgp voi tirng vung sinh thai Do dSc diem dja hinh vung trung du va mien nui phia Bac co cac vung sinh thai khac nhau, nen cac phirong thuc san xuat NLKH din phai bo tri sao cho phu hop. Trong nghien cuu nay, tac gia cho rin g din phai bo tri cac mo hinh NLKH trong cac mo hinh kinh te trang trai nhu sau: 125
Bang 3.3: B o t r i m o h in h N L K H a mQt so tin h n g h ie n ciru D ia M o hinh N L K H ap d y n g trong kinh te trang trai d iem T ech ,k eo , Keo, bach Ceo, Ceo. bach \o a i. -uong, bach dan, bo dan, bo de, uong, dan. b6 :a% che Hoa de ket hop luong ket ngo, san de. luong. SJN Binh nuoi trau, hop che che ngan jo, Ion lirng ngay Tech, keo, Tech, keo, Keo, bo Vian, Man, M£n, bach dan, bo bach dan, de ket hong, cay hong, xoai, Son de ket hop bo de ket hgp hong, rau mau xoai. che La nuoi Ion hop che che ngo. lirng, trau, do. lac bo M o, keo, bo M o, keo, M o, keo, Keo, mo. Mo. Mo, Tuyen de, bach dan bo de, bach bo de ket cam , cam. cam, Quang ket hop nuoi dan ket hop hop voi lu o n g .ch e luong, che trau, bo voi che che (san) che M o, keo, bo Mo, keo, Keo, Keo, bo Nhan. Nhan, Yen de. que, ket que, ket luong, de, que, luong. che, Bai hop nuoi hcrp voi che san, che ket hop san san trau, bo voi san M o. keo. Keo. bo de Luong, Hong, B uoi. Buoi, ket hop vai ket hop vcri keo, buoi, buoi. che chanh. cam, Phu che (san), che (san) hong san rau Tho chan nuoi mau Ion, trau. bo M o. thong, Md. thong, M o. bach Nhan, vai. Vai. Nhan, bach dan, keo, che dan. keo, bach dan. san. vai. Bac k eo ,c h e dang nuoi san, che che dang nuoi che, Giang dang trau, bo. d in g gia san Ion cam ... Nguon: Tac gia 126
- Hoa Binh: Tech, keo, bach dan, bo de ket hgp nuoi trau, bo, Ign lirng va keo, bach dan, bo de, luong ket hop che;... - San La: Tech, keo, bach dan, bo de ket hop nuoi Ion lirng, trau, bo; man, hong, xoai, ngo, do, lac;... - Yen Bai: Ma, keo, bo de, que, ket hap nuoi trau, bo; keo, bo de, que, ket hop vai san,... - Phu Tho: Ma, keo, ket hap vai che (san), chan nuoi Ign, trau, bo; buoi, cam, rau mau;... - BSc Giang: Ma, thong, bach dan, keo, che dang; nhan, vai, chi, san... dirge th i hien a bang 3.3 3.4.2. To chirc cac nguon lu*c cho phat trien NLKH trong cac mo hinh KTTT 3.4.2.1. Ve quy hoach 3.4.2.1.1. Quan diem - Quy hoach phat trien NLKH trong cac mo hinh KTTT ph^i gan vai che bien va tieu thu san pham. - Quy hoach phat trien NLKH trong cac mo hinh KTTT theo hudng tham canh theo chieu sau, han che dan va tien tai cham durt tinh trang quang canh. - Quy hoach phat trien NLKH trong cac mo hinh KTTT tren ca so phat huy lgi the ve dieu kien tu nhien dac thu a tirng dja ban; dong thai ap dung cac tien bo khoa hoc cong nghe de dat nang suat cao, chat lugng san pham tot, gia thanh ha de nang cao sire canh tranh cua nong, lam san hang hoa ciia viing. - Quy hoach phat trien NLKH trong cac mo hinh KTTT nhung san xuSt chuyen canh theo viing phai phii hgp vdi chien luge phat triin nong nghiep, phii hgp vdi phat trien nganh hang ciia toan viing trung du va mien nui phia Bac va tirng dja phuang. - Quy hoach phat trien NLKH trong cac mo hinh KTTT nham nang cao thu nhap tren mot dien tich dat canh tac, tao them vi?c lam, gop phan nang cao ddi song cua nhan dan trong viing. 127
- Quy hoach phat trien NLKH trong cac mo hinh KT1 I tren c a s a bao ve tai nguyen dat, g6p ph4n kien tao moi trudng sinh th .i va canh quan cua vung. 3.4.2.1.2. Quy hoach sir dung dat nong. lam nghiep Tong dien tich dat trong, doi troc co kha n^ng su dung san xuat nong nghiep den nam 2020 dugc quy hoach la 343.400 ha. Du kien khai thac sir dung nhu sau: - Trdng cay hang nam: 68.200 ha; - Trdng cay lau nam: 169.700 ha (trong do. che: 38.600 ha; ca phe che: 9.500 ha; hoi: 2.600 ha; que: 2.200 ha va cay an qua: 116.800 ha); - Ddng co chan tha: 86.600 ha; - Nuoi trdng thuy san: 18.900 ha. Tdng dien tich dat trong doi troc co kha nang khai thac sir dung vao muc dich LN: 1.269.400 ha (trong do. quy hoach rirng phong ho: 583.300 ha: rirng dac dung: 115.400 ha va quy hoach rirng san xuat: 570.700 ha). 3.4.2.1.3. Quy hoach cho tung viing r r « * Theo so lieu thong ke, viing trung du va mien nui phia B3c hien con 2.950.975,15 ha dat chua sir dung, chiem 29.2% tong dien tich, trong do dat co kha nang nong, lam nghiep la 2.633.510.9 ha (chiem 89.2% trong so dat chua sir dung). Nhung khu dat nay chii yeu la doi niii. trudc day la dat rirng tu nhien sau khi bi nhan dan khai thac, do canh tac khong dung ky thuat da lam dat tra nen ngheo dinh dudng. kho canh tac va hien nay bd hoang hoa chi co co, cay lau; co nhieu khu doi dat de phuc hoi san xuat nhung chua dugc giao cho chii cu the nen chi de co moc va la nai chan tha trau. bd ciia ngudi dan lan can. Day la mot tiem nang Idn de phat trien KTTT “ Phat trien KTTT da gop phan khai thac va su dung tot lion quy dat, dua dat hoang hoa vao phat trien san xuat nhat la trung du. mien nui...” [l7], Dja hinh ciia tung viing co the dinh hudng quy hoach phat trien NLKH trong cac md hinh KTTT nhu sau: 128
- Vung ddi nui co dq doc cao tren 30° Phat tridn trang trai lam nghiep vdi cac loai cay rung trong nguyen li?u giay, van nhan tao va rung trong go tru mo. go cho xay dyng va gia dung nhu: keo, bach dan, md, bo de, thdng, luong, trau... ho3c trang trai tong hop vua trong cay lam nghiep vira kinh doanh che Shan nui cao d khu vuc vung nui cao cac tinh nhu: Ha Giang, Yen Bai, Lai Chau, Lao Cai, Phu Tho, Son La va Lang Son... - Vung co doi nui co do doc tit 15°- 3 (f CJ vung nay ti le cay nong nghiep thudng chiem 30 - 50%. Do vay, khu vuc nay phat trien NLKH trong md hinh trang trai lam nghiep, vdi cac cay trdng chu yeu la cay nguyen lieu giay, cay go, hoac cay lam san khac nhu md, bo de, cac loai keo, thong, que, tech, tre, true,v.v. hoac khu vuc phat trien NLKH trong mo hinh trang trai kinh doanh tong hop (trong cay lam nghiep xen cac cay nong nghiep). Cay nong nghiep ket hop theo phuang thuc nay la cac cay ngan ngay nhu lua can. san, dau, do,.... va cay cong nghiep dai ngay (che). He thdng cay lam nghiep trong trang trai kinh doanh tong hop chu yeu cung la cay nguyen lieu giay, cay go hoac cay cho lam san khac. - Viing dat bai va ddi nui thap dudi 15° (a Phu Tho. Bac Giang, Thdi Nguyen, Yen Bdi vd Tuyen Quang) C do doc nay, cay nong nghiep thudng chiem vj tri chu S dao, do do phat trien NLKH d loai hinh trang trai cay hang nam (che), trang trai chan nuoi (gom trau, bo, Ign), trang trai thuv san, trang trai lam nghiep (vdi rung trong la cac loai cay nguyen lieu giay), trang trai cay an qua, vdi cac san pham: budi, cam. quyt. nhan, vai,... va trang trai kinh doanh tong hgp. - Viing doi tuong doi bang phang vd viing ddi trung (Moc Chau, Na San - Som La): Chu yeu phat trien trang trai cay hang niim (gom che, ca phe, dau tuong, ngo,...), trang. trai cay an qua (xoai, ma, man, hong), trang trai chan nuoi (bo thjt, bo sua. Ign, thuy cam), trang trai thuy san (ca) va trang trai kinh doanh tong hgp.
3.4.2.1.4. Phiccmg huang cho phat triin ddi vai tirng he canh tac a) He canh tac nong lam phat triin trong cac md hinh kinh te trang trai Can cir vao dieu kien tu nhien ciia vung trung du va mien niii phia Bac, he canh tac nong lam se phat triin trong mo hinh trang trai cay hang nam va cay Sn qua. - Ve sir dung dat dai: Triet d i dua dat chua sir dung co kha nang canh tac vao san xuat. Doi vdi dat chua giao cho chii so huru, phai nhanh chong thuc hien viec giao d£t giao rung \d i thdi han lau dai 30 - 50 nam de nong dan chii dong dau tu cai tao va chQn cay trong phii hop. Giao dat, giao rirng theo hudng sir dung ben vung va phat trien kinh te trang trai. Khuyen khich va co bien phap sir dung dat phii hop. Doi vdi dat co do doc tren 30°, trudc het hudng dan cac nong ho sir dung so dien tich nay theo phuang thirc NLKH co b§ng cay xanh de chong xoi mon, dan dan xoa bd canh tac nong nghiep tren dat doc Idn han 30°. Do dac trung ciia che Shan nui cao la canh tac ban tu nhien nen cay che ton tai va phat trien nhu mot loai cay rirng tu nhien (co nhung vudn che song chung vdi cav rung). Vi the, che Shan nui cao con dugc coi la mot loai cay trong he thong trong cay lam nghiep (hoac ket hgp nong lam) va nhieu dja phuang da coi phat trien che Shan nui cao nhu mot bo phan trong phat trien lam nghiep d viing cao. Do do, d do doc tren 30°, ngudi dan co the phat trien NLKH theo hudng chuyen mon hoa san xuat che viing cao. Doi vdi dat co do doc tir 15° - 30° thi phat trien NLKH trong cac mo hinh KTTT bang viec phat trien trdng ca\ an qua. vdi cac nhom san pham co lgi the phat trien phii hgp vdi dieu kien sinh thai nhu: man (giong Tam Hoa d Moc Chau. Son La va B3c Ha, Lao Cai), ma. cam sanh (Ham Yen, Tuyen Quang va Bac Quang, Ha Giang), quyt (Bac Quang. Ha Giang). nhan (Van Chan. Yen Bai), vai (Luc Ngan, Bac Giang), hong (Lang Son),.... xoai (M qc Chau, San La). Ddng thdi, phat trien san xuat kinh doanh che d viing trung du nhu Moc Chau. San La va Thai Nguyen.... 130
Doi voi dat co dp doc dudi 15°, phat trien NLKH d cac loai hinh kinh te trang trai mang tinh chit chuyen canh nong nghiep. - Quy hoach cac vung san xuat trong diem: Lgi the cua vung trung du va mien nui phia B3c la cay che, cay an qua, cay lirong thuc vi vay, can phai quy hoach tong the hgp ly cac vung chuyen canh cay che, cay rau mau, cay luong thuc, cay an qua, theo phuong thuc NLKH voi quy mo rong Idn, dong thdi cai ti£n va xay dung cac nha may che bien che, cac loai trai cay vdi quy mo vua va nho nhung co cong nghe cao, chat lugng san pham hang hoa tot phuc vu cho nhu cau trong nude va xuat khau. - Cong tac giong cay trong: Nghien cuu ung dung nham dua nhanh cac giong cay trong co nang suat cao, pham chit t6t nhu phat trien gidng che Shan, che TuySt, che O long, che trung du,... va dua cac giong cay an qua chat lugng cao, dac biet cac giong qua on ddi (chu trong co cau giong co kha nang rai vu thu hoach, phu hgp vdi dieu kien bao quan, van chuyen, che bien) vao san xuat. - Ky thuat canh tac: Phuong thuc san xuat NLKH la dung dSn phu hgp vdi canh tac tren dat doc vung trung du va mien nui phia Bac nhung can canh tac cho dung ky thuat mdi cho hieu qua kinh te cao, trong do, chon cay LN ket hgp phu hgp vdi cay nong nghiep va mat do hgp ly, dong thdi canh tac dung quy trinh ky thuat, vdi do doc cang cao thi cac bang cay xanh trong xen co khoang cach cang nho. - Che bien, bao quan san pham sau thu hoach: Cac san pham chu yeu trong he canh tac NLKH d vung trung du va mien nui phia Bac hien nay la che, hoa qua hien nay hau het la che bien thu cong, co mot sd nha may che nhung mdi thuc hien d mire so che va cac day chuyen cong nghe cu, lac hau. Vi gia dau vao (che bup tuai) mua thap ma gia thanh van cao nen nong dan it ban che tuai cho nha may ma chu yeu che bien thu cong. Trong phuang hudng tdi ph&i co chu truang ddi mdi day chuyen, cong nghe, nang cap nha may de che bien che thanh pham. Vung trung du va mien nui phia Bac co cac nhom qua 131
chinh: vai, nhan, man, mo, cam co thoi han thu hoach tap trung trong mot thai gian ngin (tren dudi 30 ngay): voi san lugng ngay cang tang trong nhung nam gin day, viec tieu thu g£p nhieu kho khan khien hieu qua san xuat giam manh. Mpt trong nhung nguyen nhan la su phat trien cong nghe sau thu hoach (luu giu. bao quan, che bien) chua duoc coi trong va tuang ung vai qu> mo san xuat. Trong nhung nam tai can phai diy manh ap dung cong nghe tien b
trang trai lam nghiep phu hgp. Dong thcri, triet de dua dat trong, doi trpc, dat co kha nang lam nghiep vao san xuat. Hoan thien cong tac giao dat giao rung or tirng dja phuang de nguai dan yen tam dau tu va chii dong trong viec san xuat kinh doanh trong rirng. Doi vdi dat co do doc tren 30°, yeu cau cac nong ho nhanh chong phii xanh dat trong, doi troc, trong rirng phong ho de chong xoi mon dat dam bao cho sir phat trien ben vung ve sinh thai, moi trudng. Dan dan tien tdi xoa bo hoan toan tinh trang canh tac nuang ray d khu vuc dat co do cao nay. Doi vdi dat co do doc tir 15° - 30° thi ap dung NLKH trong cac mo hinh trang trai de phat trien trong rirng nguyen lieu giay, vdi cac loai cay nhu: keo, bach dan, bo di, ludng,... va tan dung dat trong xen canh cac loai cay nong nghiep khi rirng chua khep tan va phat trien san xuat kinh doanh che. - Quy hoach cac vung trong rirng nguyen lieu giay, lam dac san trong diem: Viing trung du va mien niii phia Bac co uu the ve phat trien rirng trong san xuat cung cap nguyen lieu giay (chiem tren 60% nguyen lieu giay ciia ca nude), nhua thong (chiem 70% san lugng cua ca nude),... Do vay, can phai phat trien trang trai lam nghiep de hinh thanh cac viing nguyen lieu cho cong nghiep giay d Phii Tho, Yen Bai, Tuyen Quang, Ha Giang...; van dam, go tru mo d Bac Giang, Lang San... va cac viing lam dac san: hoi (Lang San, Cao Bang, Bac Can); que (Yen Bai) va nhua thong (Cao Bang, Lang San). - Cong tac gidng cay trong: Nghien ciru ap dung cac tien bo ve nhan gidng (cay mo. ghep, lai) de dam bao lugng giong dii tieu chuan cung cap cho trdng rirng, chu trong phat trien cac loai cay trong rirng mdi nham da dang hoa san pham lam nghiep nhu nhap noi vao viing cac giong tre, true lay mang (dieu true, luc true, bat dp...), cac cay lay go co toe do tang trudng nhanh, chat lugng tot, dong thdi, dua cac cSy b in dia vao trong de phat trien thanh rirng kinh doanh nhu bo de, md,... 133
c) He canh tac nong lam ngu ket hcrp phat trien trong cac mo hinh kinh te trang trai CJ vung sinh thai thuoc khu vuc dat doc xen kS trung vung trung du va mien nui phia B3c, he canh tac nong lam ngu ket hgp se phat trien thanh cac trang trai kinh doanh tong hgp hoSe phat trien thanh cac trang trai thuv san. Nuoi thuy san d vung trung du va mien nui phia Bac tap trung chu yeu a loai hinh nuoi trong ao, ho nho va loai hinh nuoi khac nhu nuoi trong long, be d song, suoi. ho lan hay nuoi ket hgp trong ruong lua nuac. San pham thuy san trong vung chu yeu la ca (chiem 99% san lugng) va cac loai thuy san khac nhu: tom. ba ba, luan. ech,... Trong nhung nam tai se tirng buac phat trien theo huang tham canh. md rong ca cau nuoi cac gidng tien bo (chep lai, ro phi dan tinh. chim trang, tom cang xanh). Ddng thdi. phat trien rong phuang thirc nuoi ca ruong nham nang cao hieu qua san xuat. C) cac dja phuang co cac mat nude Idn (cac ho thuy dien. thuy lgi) co the phat trien khai thac ket hgp nuoi tha ban tu nhien cac loai thuy san. Trau. bd la nhung vat nuoi the manh ciia san xuat nong nghiep vung trung du va mien niii phia Bac. Mat khac. nhu cau tieu dung trong nude ve thjt, trirng, sua ngay cang tang trong nhung nam gan day nen he sue lam phat trien thanh trang trai chan nuoi. Do vay. can thiet phai day nhanh toe do phat trien chan nuoi, trong do co chan nuoi dai gia sue. Tir 2 0 1 1 - 2020. phuang hudng chan nuoi gia sue, dai gia sue theo phuang thirc NLKH trong cac md hinh KTTT la tap trung phat trien chan nuoi Ign, trau. bd. bd sua. Van de c a ban cua phat trien trang trai chan nuoi la phai td chirc lai san xuat. ddng thdi khuyen khich phat trien chan nuoi quy md vira va nhd phii hgp vdi khu vuc chan tha, co bien phap nhan giong va thu y de dam bao cung cap dii gidng tot, dam bao an toan djch benh. - Thay ddi c a cau dan hgp ly: Nhung cong thirc cho hi?u qua kinh te cao va phii hgp vdi diSu kien chan tha cua nong dan phai dugc nhan rong va phat trien nhu: chan tha bd dudi tan rung. 134
nuoi lgrn lung, ch3n nuoi Ign theo quy mo cong nghiep, thu hep nhung cong thuc cho hieu qua kinh te chua cao. - Ve giong chan nuoi * Dai gia sue: Ung dung cong nghe tien bo ve lai va nhan giong de nhanh chong cai tao dan dai gia sue. Chon nhung giong bo, trau,... co trong lugng cao, pham chat thjt tot, kha nang chju benh cao phu hgp vai dieu kien cua cac vung sinh thai vung trung du va mien nui phia Bac dua vao m a rong san xuat. * Lan: Phat trien cac giong Ign lai huang nac dua vao chan nuoi theo huang san xuat hang hoa. * Gia cant: Dua cac giong sieu thjt, sieu trung vao san xuat chan nuoi tap trung, chan nuoi cong nghiep trong cac trang trai ch3n nuoi theo huang phat trien san xuat hang hoa. - Cong tac thu y: Phat trien he canh tac sue lam ket hgp trong mo hinh KTTT (quy mo so lugng dau con gia sue, dai gia sue trong cac nong ho lan). Vi vay, phai t6 churc tot cong tac tiem phong djnh ky cho gia sue, trong do, nguoi chu trang trai chan nuoi phai co kiin thuc nhat djnh ve cong tac thu y de co the tu chua cac b?nh thong thuang cho gia sue, chi nhung loai djch, benh quan trong mai doi hoi su ho trg cua cac bac sy thu y va ca quan chuc nang. 3.4.2.2. Gidi phap ve dat dai D5t dai la tu lieu san xuat chinh cua cac trang trai. Song trong thuc te, qua trinh tap trung dat dai phat trien KTTT a vung trung du, mien nui phia Bac dien ra con cham, kho khan cho viec ma rong quy mo cac trang trai cu va hinh thanh cac trang trai mai. D i tao diiu kien phat trien trang trai, giai phap ve dat dai can tap trung nhung van de sau: - Tiep tuc hoan thien viec cap giay chung nhan quyen sir dung dat lau dai cho cac ho gia dinh ca nhan dugc giao dat nhan rung, dat khai hoang dugc phep va dat chuyen nhugng theo luat de ho yen tam dau tu vao san xuat va ap dung NLKH trong cac mo hinh KTTT. 135
- Khuyen khich viec don ddi rugng dat. khac phuc tinh trang manh mun ruong dat de tich ty dat phat trien kinh te trang trai. - Kiem tra viec sir dung dat dai theo qu> dinh cua Luat dat dai, giai quyet viec tranh chap dat dai, tranh hien tuong giao dat chong cheo lan nhau. y jr 3.4.2.3. Giai phap ve von Viec phat trien NLKH trong cac mo hinh KTTT doi hoi von Ion hon so vdi kinh te ho vi quy mo san xuat Idn hem. Nhung vi v6n it, hon nua cac trang trai chua co tu cach phap nhan. nen cac trang trai phai tirng budc md rong quy mo san xuat theo phuang cham “ lay ngan nuoi dai"; co sd ha tang khong dugc xay dung, cong cu san xuat con thd so. san xuat da phan la quang canh. Day la nguyen nhan lam cho KTTT con phat trien cham. hieu qua thap; viec giai quyet von cho cac trang trai can theo hudng: - Co su ho trg ciia Nha nude bang von ngan sach de tap trung vao xay dung cac cong trinh ha tang nhu: thuy lgi, giao thong, dien.... Day la dieu kien rat quan trong cho viec phat trien NLKH trong cac mo hinh trang trai. - Nha nude can thuc hien co che cho cac chii trang trai vay von theo du an da dugc cap co tham quyen phe duyet. Thdi han cho vay phii hgp vdi chu ky san xuat kinh doanh ciia trang trai. Mat khac. Nha nude can tang them nguon von dau tu cho vay trung han va dai han. Ben canh viec quan ly sir dung tot cac loai \o n vay ciia Nha nude can khai thac nguon von trong dan. nhat la von lien doanh vdi ben ngoai. von ho trg ciia cac du an trong nude va quoc te. 3.4.2.4. Gidi phap khoa hoc ky thuat cong nghe Can cir cac dieu kien thuc tien ciia viing trung du. mien niii phia Bac. nhung giai phap ho trg ky thuat va khoa hoc cong nghe nham thiic day phat trien he thong san xuat nong. lam nghiep ciia viing dugc xac di.nh bao g6m: - Cue giui phup cong nghe ve thuy lai Thuy lgi la giai phap ky thuat quan trong cho n£n nong nghiep phat trien theo hudng tham canh, nang suat va chat lugng 136
cao. Tuy nhien, vai dja ban vung nui, day la giai phap gap nhieu kho kh3n do dja hinh bj chia cat manh, cac khu canh tac phan tan, da phan co quy mo nhd ve dien tich va phan bo tren dia hinh cao so vai nguon nude mat. Hien cac cong trinh thuy lgi trong vung chu yeu sir dung giai phap cap nude tu chay nhd he thong ho chira, dap dang. Tuy nhien, viec phat trien giai phap nay doi hoi suat dau tu rat Idn (tir 50 - 60 trieu tdi hang tram trieu dong/ha) do nhung dja ban thuan lgi nhat hau nhu da dugc khai thac triet de. Mat khac, nhieu cong trinh phai, dap tam de bi hu hong hoac cuon troi trong miia mua lu. Giai phap sir dung bam bang nhien lieu truyen thong (dien, dau) doi hoi chi phi van hanh cao nen thudng chi phii hgp vdi bam cot nude thap (thudng dudi 10 m). Vdi cac dac diem tren dja ban viing niii can hudng tdi cac giai phap cong nghe phii hgp trong phat trien he thong thuy lgi. Dudi day la mot so cong nghe dugc danh gia la nhirng tien bo khoa h