MỘT SỐ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU GIẢI PHÁP KỸ THUẬT TỔNG HỢP NÂNG CAO HIỆU QUẢ SỬ DỤNG ĐẤT RUỘNG MỘT VỤ VÙNG MIỀN NÚI PHÍA BẮC

Chia sẻ: Phung Tuyet | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

Thêm vào BST

Báo xấu

70
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

tỉnh (11 tỉnh vùng Đông Bắc và 4 tỉnh Tây Bắc). Đây là vùng đất có nhiều khó khăn, địa hình bị chia cắt, khả năng tiếp cận với các loại hình dịch vụ hạn chế, phần lớn dân cư trong vùng là đồng bào dân tộc thiểu số: Tày, Nùng, H’mông, Dao..... Tình trạng thiếu lương thực vẫn diễn ra ở nhiều nơi, hộ đói nghèo năm 2005 toàn vùng là 17,8%, trong đó vùng Đông Bắc là 14,08% và Tây Bắc là 28,05%. Hậu quả của việc đốt nương...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: MỘT SỐ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU GIẢI PHÁP KỸ THUẬT TỔNG HỢP NÂNG CAO HIỆU QUẢ SỬ DỤNG ĐẤT RUỘNG MỘT VỤ VÙNG MIỀN NÚI PHÍA BẮC

M T S K T QU NGHIÊN C U GI I PHÁP K THU T T NG H P NÂNG CAO HI U QU S D NG Đ T RU NG M T V VÙNG MI N NÚI PHÍA B C Lê Qu c Doanh, Lưu Ng c Quy n Summary Study on intergated technological solutions to improve efficiency of one crops land used in orthern mountainous of Vietnam In the Northern mountainous Midlands, there is much potentiality that needs exploiting tend to increase the effect in field land usage and limit production on field. The research shows that, mountainous communes (uplands) can change planting structure according to the following rule: + Soybean in spring (DT99, DT 12, DT2004) + rice. + Soybean in spring (DT2000, DT 84,) or bean (L14, L24) + rice (DT122). Communes (lowland): + Soybean (DT2000, DT 84) + rice. + Bean (L14, L24) + rice. Keywords: One crops land, Northern mountainous of Vietnam, planting structure s c ép lên t d c là vi c làm h u hi u, I. TV N trong ó vi c nghiên c u gi i pháp chuy n Mi n núi phía B c Vi t Nam g m 15 i cơ c u cây tr ng, tăng v trên t ru ng t nh (11 t nh vùng ông B c và 4 t nh Tây m tv vùng mi n núi phía B c là h t s c B c). ây là vùng t có nhi u khó khăn, c n thi t. a hình b chia c t, kh năng ti p c n v i các lo i hình d ch v h n ch , ph n l n dân II. V T LI U VÀ PHƯƠNG PHÁP cư trong vùng là ng bào dân t c thi u s : NGHIÊN C U Tày, Nùng, H’mông, Dao..... Tình tr ng 1. i tư ng thi u lương th c v n di n ra nhi u nơi, h - t ru ng hi n ang canh tác m t v ói nghèo năm 2005 toàn vùng là 17,8%, trong ó vùng ông B c là 14,08% và Tây lúa mùa trong năm. B c là 28,05%. H u qu c a vi c t nương - Cây tr ng: u tương, l c, lúa c n, làm r y qua nhi u năm ã nh hư ng x u lúa nư c. n môi trư ng; tài nguyên t ngày càng b suy ki t, khai thác t d c nhưng t 2. a i m ru ng l i b hoang, ang là th c tr ng hi n + a i m i u tra: G m 3 t nh Yên nay vùng mi n núi phía B c. Bái, Phú Th , Tuyên Quang. M i t nh i u góp ph n gi i quy t th c tr ng này, gi i pháp thâm canh t ru ng nh m gi m
tra 3 huy n, m i huy n i u tra t i 3 xã, III. K T QU VÀ TH O LU N m i xã i u tra 30 h . 1. i u tra kh o sát tình hình s d ng + a i m th c nghi m: t 1 v vùng TD, M PB - Huy n Thanh Sơn, t nh Phú Th 1.1. Phân b t ru ng 1 v vùng TD, - Huy n Mù Cang Ch i, t nh Yên Bái. M PB - Huy n Na Hang, t nh Tuyên Quang T ng di n tích t nông nghi p vùng TD, MNPB có 6.821,78 nghìn ha, di n tích 3. Phương pháp nghiên c u t ru ng toàn vùng là 524,6 nghìn ha + Thu th p s li u th ng kê: T i phòng (chi m 7,69% di n tích t nông nghi p), nông nghi p huy n c a các t nh trong vùng di n tích t ru ng ch canh tác 1 v trong và xây d ng b n phân b t 1 v và năm là 187 nghìn ha, chi m 36% di n tích hi n tr ng s d ng. t ru ng. Vùng ông B c hi n có 148,6 nghìn ha t ru ng 1 v lúa chi m 38%, t p + Phương pháp i u tra: Tr c ti p và ph ng v n h nông dân. trung chính các t nh: Hà Giang (51%), Cao B ng (78,6%), B c K n (49%),... Vùng + Nghiên c u th c nghi m: Có s tham Tây B c có 38,5 nghìn ha t ru ng 1 v , gia c a nông dân và cán b chuyên trách chi m 28%, phân b u các t nh, cao a phương. nh t là Lai Châu 40%, Hoà Bình 35,6% + Xây d ng mô hình s n xu t t i a (b ng 1). phương. + T p hu n k thu t, h i ngh chuy n giao công ngh , m r ng s n xu t. B ng 1. Phân b t ru ng các t nh vùng trung du và M PB DT Đ t Nông DT đ t ru ng Đ t ru ng 1 v TT T nh nghi p (ha) (ha) Di n tích (ha) T l (%) Toàn Vùng 6.821.781 524.593 187.071 35,7 1 Vùng Đông B c 4.547.847 390.136 148.625 38,1 2 Vùng Tây B c 2.273.934 134.457 38.445 28,6 1.2. Cơ c u cây tr ng trên t 1 v - c canh 1 v lúa: Chi m 53,5%. vùng trung du và M PB - Cây màu v xuân + lúa v mùa: Trong ph m vi i u tra t i 3 t nh nh n th y 42,4%. cơ c u cây tr ng trên t 1 v lúa vùng TD, - c canh 1 v màu: 4,1%. MNPB hi n nay có 3 cơ c u cây tr ng chính là:
100 91,8 90 80 67,8 70 60 52,2 53,5 50 42,4 40 36,6 32,2 30 20 11,2 10 7,1 4,1 0,0 1,1 0 Tuyên Quang Phú Th Yên Bái Trung bình 3 t nh 1 v Lúa Màu + lúa 1 v màu Bi u 1. Cơ c u di n tích gieo tr ng trên t ru ng 1 v Tuy nhiên cơ c u cây tr ng ph thu c pháp k thu t i kèm phù h p, kh c vào t ng vùng, t ng a phương: ph c ư c h n ch c a i u ki n th i - Tuyên Quang: 32,2% t 1 v c y 1 ti t, d áp d ng s là y u t ti n v lúa; 67,8% canh tác 1 v màu + 1 v lúa, tăng v . không có t canh tác 1 v màu. 2.1. Th nghi m m t s gi ng u - Phú Th : 36,6% t 1 v c y 1 v lúa; tương 52,2% canh tác 1 v màu + 1 v lúa và 11,2% canh tác 1 v màu. ã th nghi m t i huy n Mù Cang Ch i (MCC) và huy n Na Hang các gi ng - Yên Bái: 91,8% t 1 v ch c y 1 v u tương: DT84 ( /c), DT96, DT99, lúa; 7,1% canh tác 1 v màu + 1 v lúa và 1,1% canh tác 1 v màu. T12, T2000, T2004, VX93. T i Mù Cang Ch i các gi ng ư c gieo 2. Kh o nghi m m t s gi ng cây tr ng 20/2, do khô h n u v nên u m c ch m. v xuân T i Na Hang gieo 19/2. K t qu kh o T các k t qu i u tra th y c n xác nghi m ư c c th b ng 2. nh ư c gi ng cây tr ng và các bi n B ng 2. K t qu kh o nghi m m t s gi ng u tương xuân TGST (ngày) NS th ng kê (t /ha) Năng su t ch t xanh (t n/ha) Gi ng MCC Na Hang MCC Na Hang MCC Na Hang ĐT 12 102 82 11,5 14,0 2,13 2,43 DT 99 103 85 10,5 13,8 2,18 2,30 ĐT 2000 125 108 14,5 12,4 3,39 3,28 ĐT 2004 95 78 10,8 16,4 2,27 2,22 DT 84 116 103 15,8 12,6 2,25 2,55 Hoàng lai F1 110 90 5,4 9,8 1,58 1,76 VX 93 115 95 6,3 14,9 2,51 2,98 + NSTK t i Mù Cang Ch i: LSD05: 2,1; CV (%): 17,5. + NSTK t i Na Hang: LSD05: 2,4; CV (%): 15,3. Qua kh o nghi m cho th y: T i Mù Cang Ch i ã xác nh ư c gi ng u tương phù h p v i th i gian b
hóa trong v xuân là: DT 99, T 12, 16,4 t /ha, c bi t là T 2004 có năng su t T2004, có TGST ng n 95 - 103 ngày, cao và th i gian sinh trư ng ng n, thu năng su t t 10,5 - 11,5 t /ha. Các gi ng ho ch k p cho gieo c y lúa mùa chính v . DT84, T 2000 tuy có năng su t cao (14,5 2.2. Th nghi m m t s gi ng l c - 15,8 t /ha), nhưng có th i gian sinh trư ng dài (120 - 125 ngày), mu n s d ng ã th nghi m m t s gi ng l c m i: gi ng này v xuân Mù Cang Ch i c n MD7, L12, L14, L23, L24. T i huy n Mù gieo trư c 15/2 thu ho ch trư c 20/6 Cang Ch i, t nh Yên Bái và huy n Na m b o cho c y lúa mùa trư c 30/6. Hang, t nh Tuyên Quang. T i Na Hang: Các gi ng u tương T i Mù Cang Ch i gieo 20/2, t i Na trong kh o nghi m u phù h p v TGST Hang gieo 19/2. K t qu bư c u thu ư c (t 85 n 108 ngày), các gi ng T 2004, b ng 3. T12, DT 99 có năng su t khá t 13,8 - B ng 3. K t qu kh o nghi m m t s gi ng l c xuân TGST (ngày) NS th ng kê (t /ha) Năng su t ch t xanh (t n/ha) Gi ng MCC Na Hang MCC Na Hang MCC Na Hang Đ đ a phương 135 125 10,5 13,6 6,3 6,7 L 14 140 127 18,5 20,5 6,7 7,1 L 18 148 142 20,2 22,6 8,5 8,4 L 23 147 143 15,5 17,8 7,8 8,1 L 24 141 133 18,7 19,6 7,1 7,5 MD 7 140 136 14,6 17,3 6,4 6,2 + NSTK t i Mù Cang Ch i: LSD05: 2,0; CV (%): 12,6. + NSTK t i Na Hang: LSD05: 2,6; CV (%): 14,7. - T i Huy n Mù Cang Ch i: Các gi ng 20/2 thu ho ch 1 - 5/7), trong khi lúa mùa l c m i u có th i gian sinh trư ng dài t 135 c y 1/7 - 5/7, như v y mu n gieo tr ng l c - 147 ngày, gieo vào 20/2 ã cho thu ho ch v xuân ây c n gieo t trư c 15/2 có vào 10 - 15/7, do v y không k p c y lúa th i gian làm t v mùa. mùa. Năng su t các gi ng t t 14 - 18 t /ha, t cao nh t là các gi ng L14, L18, L24 (t 2.3. Th nghi m m t s gi ng lúa c n 18,5 n 20,2 t /ha). C n gieo l c xuân trư c v xuân 10/2 thu ho ch vào 25/6 m i m b o c y ã th nghi m 8 gi ng lúa c n nh p lúa mùa vào 30/6, ho c s d ng l c v xuân n i t IRRI và CIRAD là: CIRAD 141, c n c y lúa mùa mu n v i gi ng ng n ngày. 8FA - 281, YM98, IR55419, WAYRAEM, - T i huy n Na Hang - Tuyên Quang: IR55423, B6144 - MR. T i huy n Mù Cang Năng su t các gi ng t t 13,6 - 22,6 t /ha, Ch i, t nh Yên Bái và huy n Na Hang, t nh t cao nh t là các gi ng L14, L18, L24 Tuyên Quang. ( t 19,6 - 22 t /ha). Th i gian sinh trư ng T i Mù Cang Ch i các gi ng ư c gieo các gi ng l c này 125 - 143 ngày (tr ng 22/2, t i Na Hang gieo 20/2. B ng 4. K t qu kh o nghi m m t s gi ng lúa c n v xuân T l m c TGST (ngày) NS th ng kê (t /ha) Gi ng MCC Na Hang MCC Na Hang MCC Na Hang
CIRAD 141 56 64 142 132 16,7 20,6 8FA - 281 59 67 137 126 12,3 18,3 YM98 45 72 136 126 9,3 12,3 IR55419 48 65 136 128 11,3 17,3 WAYRAEM 56 62 135 128 14,5 10,5 IR55423 52 69 135 127 13,1 16,1 B6 - 144 - MR 62 73 147 140 20,4 26,4 T nương - đ/c 67 76 152 146 15,0 18,7 + NSTK t i Mù Cang Ch i: LSD05: 2,8; CV (%): 13,6. + NSTK t i Na Hang: LSD05: 3,2; CV (%): 15,7. T tháng 2 cho n h t tháng 3 năm ã th nghi m m t s gi ng lúa thu n: 2006 do ít mưa, lúa gieo m c ch m và t l HT1, Hương Chiêm, VD7, VD8, DT122; m c kém, gây m t kho ng, m t gi m Khang Dân ( /c) và m t s gi ng lúa lai: áng k , ây là nguyên nhân chính làm HYT100, HYT83, DƯu 527, Nh Ưu 63, gi m năng su t lúa trong th nghi m. Nh Ưu 838 ( /c). T b ng 4 cho th y: T i Mù Cang Ch i - T k t qu th nghi m (b ng 5) ã các gi ng lúa c n có th i gian sinh trư ng xác nh ư c gi ng lúa mùa ng n ngày dài t 135 - 147 ngày, cho thu ho ch vào 10 DT122 có năng su t 37 t /ha và th i gian - 15/7, do ó không k p c y lúa mùa. Năng sinh trư ng 105 - 116 ngày, phù h p cho su t các gi ng t th p t 9 - 20 t /ha, B6 - vi c chuy n v lúa mùa chính v sang v 144 năng su t t cao nh t là 20,4 t /ha. Như mu n, gieo c y v xuân v i các cây v y không th tăng v xuân b ng lúa c n, tr ng có th i gian sinh trư ng trên 130 ngày nhưng có th s d ng các gi ng lúa c n này như u tương T2003, VX93 ho c các cho v mùa c c s m (gieo cu i tháng 4, thu gi ng l c L14, L23 Mù Cang Ch i. ho ch u tháng 9, sau ó có th gieo ư c - T i Mù Cang Ch i: Các gi ng lúa v màu thu ông vào gi a tháng 9. thu n HT1, VD7 và gi ng lúa lai HYT 100, T i Na Hang: Các gi ng lúa c n có th i Nh Ưu 838 có năng su t cao (t 50 - 66 gian sinh trư ng dài t 126 - 140 ngày, cho t /ha) và có th i gian sinh trư ng 130 - 137 thu ho ch vào 30/6 - 12/7, do ó không k p ngày. Có th gieo c y các gi ng lúa này c y lúa mùa. Năng su t các gi ng t th p trong trà chính v , khi ó tăng v xuân s t 10,5 t /ha v i gi ng WAYRAEM n d ng u tương ng n ngày DT99, T12, cao nh t là B6 - 144 t 26,4 t /ha. Như v y T2004 ho c v i các gi ng u dài không th tăng v xuân b ng lúa c n do dài ngày nhưng c n gieo tr ng s m. ngày và năng su t th p. - V i Na Hang: Các gi ng lúa thu n HT1, VD8 và gi ng lúa lai Nh Ưu 838, 3. Kh o nghi m m t s gi ng lúa v mùa D.ưu 527 có năng su t cao (t 46 - 63 t /ha) T i Huy n Mù Cang Ch i, t nh Yên Bái và có th i gian sinh trư ng 120 - 123 ngày và huy n Na Hang, t nh Tuyên Quang: phù h p trong cơ c u v i cây h u v xuân + lúa mùa chính v . B ng 5. K t qu kh o nghi m m t s gi ng lúa v mùa t i MCC và a Hang TGST (ngày) NS th ng kê (t /ha) MCC Na Hang MCC Na Hang Khang Dân 18 (đ/c) 124 123 40,7 42,5 DT122 116 105 37,4 37,9
VD 7 125 115 50,8 40,3 VD 8 133 123 42,8 46,2 HT 1 133 120 50,7 45,2 Nh Ưu 838 135 120 64,0 51,2 D.Ưu 527 137 119 66,4 63,5 HYT 83 137 122 59,0 47,9 HYT 100 135 123 62,5 48,6 + NSTK t i Mù Cang Ch i: LSD05: 5,4; CV (%): 15,3. + NSTK t i Na Hang: LSD05: 3,6; CV (%): 12,1. T i huy n Thanh Sơn, t nh Phú Th : c n LC93 - 1, LC93 - 4 có che ph và ã th nghi m m t s gi ng lúa thu n: không che ph rơm r trên nh ng khu HT1, Hương Chiêm, V 7, V 8, DT122 và ru ng thi u và không có nư c tư i. Khang Dân làm i ch ng. Th nghi m bi n pháp gieo th ng i v i 2 gi ng lúa B ng 6. K t qu kh o nghi m m t s gi ng lúa v mùa t i Thanh Sơn STT Tên gi ng Th i gian sinh trư ng (ngày) NS th ng kê (t /ha) 1 Hương Chiêm 120 41,11 2 DT 122 95 38,06 3 VD 7 110 47,50 4 VD 8 110 64,17 5 KD 18 110 45,83 6 HT 1 110 44,72 LSD05: 2,8; CV (%): 13,6.
Qua th nghi m (b ng 6) ã xác nh ư c các gi ng lúa thu n HT1, V 8 có năng su t cao (t 45 - 64 t /ha) và có th i gian sinh trư ng 110 - 115 ngày, phù h p v i v canh tác truy n th ng c a a phương. Th nghi m gieo th ng các gi ng lúa c n trên chân t thi u nư c t k t qu kh quan: LC 93 - 1 có che ph cho năng su t 32,5 t /ha và 27,3 t /ha không che ph rơm r , th i gian sinh trư ng 110 ngày. V i LC 93 - 4 có che ph cho năng su t 36,4 t /ha và 30,3 t /ha không che ph rơm r , th i gian sinh trư ng 110 ngày. Hư ng i này r t phù h p v i vùng c n m b o an ninh lương th c. IV. K T LU N 1. t 1 v vùng MNPB còn r t nhi u ti m năng, c n ư c khai thác, tăng v tăng hi u qu s d ng, góp ph n h n ch s n xu t trên nương r y. 2. Cơ c u cây tr ng chính trên t ru ng 1 v hi n là c canh 1 v lúa mùa và màu v xuân + lúa mùa chính v . 3. Nguyên nhân chính c a tình tr ng b hoá do v xuân ít mưa, gây khô h n, nhi t th p, t p quán canh tác và thi u hi u bi t trong l a ch n gi ng cây tr ng và k thu t canh tác. 4. V i các huy n mi n núi vùng cao có th tăng v theo các cơ c u sau: + u tương xuân ng n ngày (DT99, T12, T2004) + lúa mùa chính v . + u tương xuân trung ngày ( T2000, T84), ho c l c (L14, L24) + lúa mùa mu n gi ng ng n ngày (DT122). 5. V i các huy n mi n núi vùng th p có th tăng v theo các cơ c u sau: + u tương xuân trung ngày ( T2000, T84) + lúa mùa chính v . + L c xuân (L14, L24) + lúa mùa chính v . TÀI LI U THAM KH O 1 Lê Qu c Doanh, Bùi Huy Hi n, u Qu c Anh, 1994. M t s v n v HTCT vùng trung du mi n núi. K t qu nghiên c u khoa h c nông nghi p 1994. NXB. Nông nghi p, Hà N i. 2 Lê Song D , gô c Dương, 1988. Cơ c u mùa v u tương ng b ng B c b . NXB. Nông nghi p. 3 Tr n g c go n (Ch biên), 1999. Giáo trình h th ng nông nghi p. NXB. Nông nghi p, Hà N i, 1999. 4 ào Th Tu n, 1977. Cơ s xác nh cơ c u cây tr ng. NXB. Nông nghi p, Hà N i. 5 Di n àn chuy n giao KHCN Nông nghi p và PTNT vùng núi phía B c. 6 T ng c c Th ng kê - Niên giám th ng kê 2006. gư i ph n bi n: Tr n Duy Quý