MỘT SỐ Ý KIẾN VỀ TÁC ĐỘNG CỦA YẾU TỐ THỜI TIẾT KHÍ HẬU ĐỂ SẢN XUẤT LÚA ĐÔNG XUÂN VÀ GIẢI PHÁP ĐẢM BẢO SẢN XUẤT LÚA ĐÔNG XUÂN Ở ĐỒNG BẰNG SÔNG HỒNG

Chia sẻ: Phung Tuyet | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:10

Thêm vào BST

Báo xấu

52
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Số liệu theo dõi thời tiết 25 năm cho thấy tính dao động của thời tiết mùa đông miền Bắc là một quy luật, hầu như không có mùa đông nào giống mùa đông nào, các chỉ số trung bình (TB) chỉ có ý nghĩa tương đối (Bảng 1). Từ số liệu trên cho thấy 60% tháng lạnh nhất tập trung vào tháng giêng; 30% tháng lạnh nhất tập trung vào tháng hai; 10% tháng lạnh nhất tập trung vào tháng mười hai.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: MỘT SỐ Ý KIẾN VỀ TÁC ĐỘNG CỦA YẾU TỐ THỜI TIẾT KHÍ HẬU ĐỂ SẢN XUẤT LÚA ĐÔNG XUÂN VÀ GIẢI PHÁP ĐẢM BẢO SẢN XUẤT LÚA ĐÔNG XUÂN Ở ĐỒNG BẰNG SÔNG HỒNG

M T S Ý KI N V TÁC Đ NG C A Y U T TH I TI T KHÍ H U Đ S N XU T LÚA ĐÔNG XUÂN VÀ GI I PHÁP Đ M B O S N XU T LÚA ĐÔNG XUÂN Đ NG B NG SÔNG H NG Lê Hưng Qu c SUMMARY Impacts of climate factor on winter-spring rice and solutions for production in the red river delta region Up to now, cold and warm weather have still considered as natural disaster for winter-spring rice season in the Red River Delta Region (RRD). Rice in this season only gains optimal yield if and only if the climate is favorable. Based on the new cultivated technologies, procedures and available varieties, if farmers move from winter-spring to spring-summer rice, impacts of disadvantage climate on rice production will be diminished. Spring-summer rice will start at the beginning of spring. If cold weather still remains after beginning of spring, farmers can delay transplanting and wait for warm temperature. The longer cold weather lasts, the longer rice transplant delays, rice also obtains high yield. Spring-summer rice production will eliminate impacts of cold and warm weather on winter-spring rice, move from passive remains to initiative situation to stabilize spring rice season like other rice seasons in different regions of Vietnam. Rice varieties with short duration from 100 to 105 days which are cultivated in wet season (previous season) with high yield and quality will adapt for spring-summer rice production and favorably create conditions for developing early wet season to expand winter crops with enough four months. Spring-summer season will be new cropping pattern with high economic efficiency and sustainability in the Red River Delta Region. Expansion of direct seedling rice areas in spring-summer is approaching to modernization and mechanization of rice production in the Red River Delta and North Coastal Region of Vietnam in coming years. Keywords: Winter - spring rice, climate, Red River delta. B c là m t quy lu t, h u như không có mùa I. TÌNH HÌNH V S N SU T LÚA ông nào gi ng mùa ông nào, các ch s ÔNG XUÂN CÁC T NH NG trung bình (TB) ch có ý nghĩa tương i B NG SÔNG H NG (B ng 1). T s li u trên cho th y 60% tháng l nh nh t t p trung vào tháng giêng; 30% 1. Tóm t t di n bi n th i ti t v ông xuân tháng l nh nh t t p trung vào tháng hai; 10% S li u theo dõi th i ti t 25 năm cho th y tháng l nh nh t t p trung vào tháng mư i hai. tính dao ng c a th i ti t mùa ông mi n B ng 1. Th i ti t trung bình v ông xuân 25 năm qua (S li u Tr m Ba La - Hà ông 1981- 2006) Tháng 10 11 12 1 2 3 4 5 6 Ch tiêu 0 Nhi t đ ( C/ngày) TB 24,41 21,44 17,72 16,27 17,16 19,72 23,40 26,70 28,75 Max 33,90 32,50 29,40 27,60 20,80 33,10 36,10 36,80 39,30 Min 15,50 8,70 5,30 6,10 6,20 7,30 13,30 16,50 20,80 Mưa (mm/tháng) TB 147,20 98,50 18,00 39,50 29,70 59,70 92,70 178,00 259,50
Max 469,90 586,30 59,00 185,00 115,30 189,20 283,00 255,90 476,80 Min 10,40 4,00 0,00 5,20 4,70 9,40 20,90 62,20 43,80 Gi n ng (gi /tháng) TB 152,00 133,70 125,70 69,00 42,60 48,00 91,00 172,60 167,70 Max 179,70 200,40 217,40 128,50 90,00 109,50 150,60 226,40 215,50 Min 91.70 75,90 57,70 11,90 14,40 12,90 33,00 140,90 98,60 Tháng 2, 3 tr i ít n ng nh t, có ngày h u n ng m i t năng su t lúa cao, vì v y lúa như không có n ng. Nh ng năm rét m, rét ông xuân ph i tr t 1/5 tr i m i t t. mu n, th i ti t âm u c tháng, có khi h t c * T ng tích ôn h u hi u (HH): Là tháng 4. S gi n ng ngư c l i v i lư ng nhi t trên 100C (gi i h n th p c a m ). mây. S gi n ng là i u ki n cơ b n t Trong ph m vi dư i 320C/ngày, t c sinh ư c năng su t lúa cao. Trong 15 ngày trư c trư ng c a m t l thu n v i tích ôn h u tr và 25 ngày sau tr - t ng s 40 ngày cu i hi u. cùng c a v lúa xuân ph i có trên 200 gi B ng 2. T ng tích ôn 3 tháng 12 + 1 +2 (S li u Tr m Ba La - Hà ông) o o o o 1973 - 1974 =1450 C 1979 - 1980 = 1547 C 1985 - 1986 = 1491 C 1991 - 1992 = 1548 C o o o o 1974 - 1975 = 1532 C 1980 - 1981 = 1575 C 1986 - 1987 = 1756 C 1992 - 1993 = 1617 C o o o o 1975 - 1976 = 1448 C 1981-1982 = 1510 C 1987 - 1988 = 1450 C 1993 - 1994 = 1586 C o o o o 1976 - 1977 = 1351 C 1982 - 1983 = 1343 C 1988 - 1989 = 1413 C 1994 - 1995 = 1531 C o o o o 1977- 1978 = 1517 C 1983 - 1984 = 1312 C 1989 - 1990 =1575 C 1995 - 1996 = 1449 C o o o o 1978 - 1979 = 1666 C 1984 - 1985 = 1445 C 1990 - 1991 = 1656 C 1996 - 1997 = 1561 C o 1997 - 1998 = 1630 C T ng tích ôn ba tháng mùa ông (90 (1986 - 1987) và năm th p nh t 13120C ngày) c a tháng 12 + 1 + 2 bình quân 25 (1983 - 1984) chênh nhau 4440C trong 90 năm qua là 15120C, năm cao nh t là 17560C ngày, bình quân 50C/ngày. B ng 3. Bi n ng nhi t bình quân/tu n 25 năm (Tr m Ba La) Nhi t đ bình quân10 ngày (°c) So sánh năm m và rét 1986/1987 m quá 1983/1984 rét đ m Bình quân Tu n max Tu n min (AQ) (RĐ) Tu n 1 T12 17,9 21,6 15,9 18,2 15,9 Tu n 2 T12 17,5 20,3 10,8 19,8 19,1 Tu n 3 T12 16,2 19,6 11,3 18,3 12,7 Tu n 1 T1 16,3 18,5 11,5 19,9 12,7 Tu n 2 T1 16,3 19,6 12,9 19,6 18,3 Tu n 3 T1 16,1 20,1 11,7 17,6 11,7 Tu n 1 T2 15,9 20,5 10,8 19,2 12,3 Tu n 2 T2 16,5 22,5 14,2 22,5 16,0 Tu n 3 T2 17,7 22,4 14,5 18,6 14,8 T ng tích ôn 90 ngày 1504 1851 1138 1756 1312 T ng tích ôn HH 90 ngày 604 951 238 856 412 Có th k ra m t s năm bi n ng th i ti t m và rét như sau: Năm rét, rét đ m (RĐ) Năm m, m quá (AQ) 1964 - 1965 1980 - 1981 1972 - 1973 1990 - 1991 (AQ) 1965 - 1966 1981 - 1982 1974 - 1975 1991 - 1992 1967 - 1968 1982 - 1983 (RĐ) 1977 - 1978 1992 - 1993 (AQ) 1970 - 1971 1983 - 1984 (RĐ) 1978 - 1979 (AQ) 1993 - 1994 1971 - 1972 1984 - 1985 1979 - 1980 1996 - 1997
1973 - 1974 1987 - 1988 1986 - 1987 (AQ) 1997 - 1998 1975 - 1976 1988 - 1989 1989 - 1990 2006 - 2007 (AQ) 1976 - 1977 (RĐ) 1994 - 1995 1995 - 1996 2. Tóm t t di n bi n s n xu t lúa ông vào 25/4 n 10/5. Xuân s m: Gieo m xuân tháng 11; xuân chính v : Gieo m tháng 12; xuân mu n: Gieo m cu i tháng 1 u a) Di n bi n năng su t: 10 năm (1960- tháng 2. 1970): V lúa ông xuân mi n B c chi m - Giai o n trư c 1990: Th i gian này i b ph n là lúa chiêm, năng su t trung có gi ng N N 8 năng su t cao, có ưu th bình là 20 t /ha, bi n ng t kho ng 13,61 trong trà xuân chính v , có m t s gi ng t n trên 20 t /ha. dài ngày năng su t khá n nh nên cơ c u - T 1970 có th coi là năm chuy n ch o là: mùa. Năm 1971 lúa xuân chi m ưu th , + Xuân s m 30 - 35% di n tích (DT); năng su t u trên 20 t /ha, năng su t trung xuân chính v 50 - 55% DT; xuân mu n 10 bình 1970 - 1980 t 27,33 t /ha. - 20% DT T 1985 năng su t trung bình t 31,9 t /ha. + Các gi ng ch l c là: 13/2, VN 10, Thái Bình 42 t /ha, H i Hưng 38 t /ha, H i H u DT10, N N 8, Xi12, CR203... 48 t /ha, an Phư ng 55 t /ha. HTX Vũ Th ng - Giai o n trư c 2000: Th i gian này 70 t /ha; HTX Xuân Phương 80 t /ha. có gi ng CR203 (IR8423) thích ng r ng, - Nh ng năm 1990: NSTB t 53,40 t /ha; năng su t cao, ch ng ch u sâu b nh t t, nh ng năm 2000: NSTB t 60,07 t /ha. thích h p v i trà xuân mu n nên cơ c u ch o là: - T nh ng năm 1982 tr i, ngoài + Xuân s m 30 - 35% DT; xuân chính nh hư ng c a th i ti t và các y u t v 15 - 20% DT;- Xuân mu n 45 - 65% DT. gi ng, k thu t, còn có tác d ng quy t nh c a "ch khoán s n phNm n + Các gi ng ch l c là: 13/2, VN 10, nhóm và ngư i lao ng" nên năng su t DT10, CR203; Q5, Khang dân, lúa lai... lúa chiêm và lúa xuân u tăng, riêng lúa - Giai o n 2000 n nay: Gi ng xuân tăng nhi u hơn lúa chiêm. Khang dân, Q5 là ch l c, các gi ng lúa lai ng n ngày, năng su t cao như N h , B i t p, b) Quy lu t năng su t lúa ông xuân các gi ng ch t lư ng cao như B c thơm, trong m i tương quan v i th i ti t ư c HT, LT... phát tri n r ng nên cơ c u ch o t ng k t là: là: Gi m h n xuân chính v , xuân s m; - N ăm rét m: ư c mùa. tăng t i a trà xuân mu n. - N ăm rét bình thư ng: B i thu. N hư v y: Xuân chính v t 55 - 60% - N ăm m: N ăng su t lúa ông xuân di n tích n nay gi m không còn áng k ; không cao. xuân s m t 30 - 40% di n tích n nay gi m nhi u, ch còn m t s t nh có chân t lúa c) Di n bi n s n xu t v gi ng lúa, trà lúa ông xuân trũng như H i Phòng, H i Dương, Vĩnh Phúc... c y v i t l 10 - 15% di n tích; xuân T b gi ng lúa, b trí các trà gieo m , mu n t 10 - 20% DT tăng lên 80 - 90% DT. hình thành các trà lúa i u khi n lúa tr
B ng 4. Cơ c u các trà lúa xuân hi n nay (%) V Xuân s m Xuân chính v Xuân mu n 1993-1994 27,0 38,0 35,0 1994-1995 32,0 15,0 53,0 1995-1996 33,0 14,6 52,4 1996 -1997 35,0 15,5 49,5 1997-1998 32,0 12,8 55,2 1999-2000 25,0 4,0 71,0 2001-2002 15,2 6,0 78,8 2002-2003 18,2 3,1 78,7 2003-2004 13,6 2,4 84,0 (Ngu n: Báo cáo các s NN - PTNT) B gi ng lúa ông xuân khá phong phú, lên 62,9 t /ha năm 2004. Trong 11 t nh có 20 gi ng lúa t năng su t bình quân ng b ng sông H ng thì có 9 t nh năng trên 60 t /ha ch y u là các gi ng ng n su t trà xuân mu n cao hơn trà xuân ngày như KD 18, Q5. s m. T nh Ninh Bình, xuân mu n cao d) Di n bi n năng su t lúa xuân hơn xuân s m 12,1 t /ha, t nh Nam nh, Trong 40 năm qua năng su t lúa ng Vĩnh Phúc chênh l ch 9 t /ha. b ng sông H ng tăng nhanh t 13,3 t /ha B ng 5. ăng su t các trà lúa xuân các t nh ng b ng sông H ng S Xuân s m (S) Xuân mu n (M) Chênh l ch M/S T nh TT % NS (t /ha) % NS (t /ha) (t /ha) 1 Ninh Bình 5,6 50,2 94,4 62,3 12,1 2 Nam Đ nh 1,0 60,9 99,0 70,2 9,3 3 Vĩnh Phúc 16,5 47,2 83,4 56,4 9,2 4 Hà N i 6,2 48,2 70,8 56,3 8,1 5 Hà Nam 0,1 51,9 95,8 58,6 6,7 6 Hà Tây 2,6 57,4 95,1 60,8 3,4 7 B c Ninh 3,0 58,1 90,2 60,0 1,9 8 H i Dương 37,9 64,5 61,6 66,4 1,9 9 H i Phòng 31,4 60,1 62,8 61,2 1,1 10 Hưng Yên 6,7 64,7 94,3 64,5 -0,2 11 Thái Bình 26,7 26,7 73,3 68,7 -1,7 (Ngu n: Báo cáo các s NN - PTNT) e) M t s bi n pháp ch o ng phó v i lý thuy t t năng su t cao) và ra gi i nh ng năm th i ti t m và rét b t thư ng pháp thúc m m m xuân. Quy trình này 1) Năm rét m: gây ra s lãng phí nhiên li u (thúc m m) và m t thóc gi ng, c y i c y l i nhi u l n, h - Nh ng năm sáu mươi, quy trình s n s m - c y ch 2 - 3. Sau 1968, quy trình xu t ra gieo m xung quanh i hàn và m i ra gieo NN8 vào u tháng 12, thay c y cu i tháng 2 u tháng 3 ( ây là th i v
bi n pháp thúc m m b ng ng t o ra Khi lúa s nhánh kho ng 300 - s "chuy n trà" vào năm 1970/1971. 350 nhánh/m2 là tiêu nư c l ru ng. l Th i v gieo m các gi ng dài ngày t ru ng t n chân chim, r n bùn, m t t có 1 - 20/12. Không gieo vào cu i tháng 11 như r tr ng xu t hi n. Khi lúa có òng non tư i trư c. Th i v gieo m các gi ng ng n ngày ng p nư c tr l i và bón thúc kali. Khi lúa t 20/1 n xung quanh 5/2 (l p xuân). vào ch c, tiêu h t nư c phòng mưa úng. Th i kỳ lúa có òng dài 10 cm là c n nư c Che ph nilon cho m : 1 kg nilon m ng nh t, tuy t i không lúa b h n. Th i kỳ kh 2,2 m dài 30 m, di n tích 66 m2, che lúa tr c n gi l p nư c sâu 10 cm kh c ư c 46 m2 m , giá thành cho 1 m2 m ph c th i ti t b t thu n (gió ông B c kho ng 500 - 700 ng (k c khung), 1 sào mu n, gió nóng s m, có l p nư c m). c y c n 10 m2 m chi phí thêm 5000 ng, công lao ng 5000 . Vì v y v i lúa lai chi 2) Năm m và r t m: phí thêm 7000 - 10.000 , ti t ki m 1 kg Nh ng năm 1978 - 1979; 1986 - 1987; gi ng giá 20.000 ng, c y s m ư c 10 1990 - 1991; 1992 - 1993; 2006 - 2007 là ngày. V i gi ng thu n chi phí thêm 15.000 nh ng năm m khác thư ng. ng ti t ki m ư c 3 - 4 kg thóc gi ng tr - Bi n pháp ch o thành công: giá 20 - 25.000 ng, c y s m ư c 10 ngày. Ch t lư ng m t t hơn h n m không + Làm lúa tái sinh: Khi lúa tr g p rét, che ph nilon. b lép nhi u, c t b 2/3 cây lúa (ch a 30 cm) gi nư c ru ng lúa không cho trâu bò vào - C y m non, tu i m c y không quá ru ng, bón thêm 2 - 3 kg m/sào, 5 kg lân 5 lá và 1 kg kali cu i v . Sau 60 ngày có th thu + Cách tính: Lá 1 là lá nh , ch dài 1 cm 30 - 40 t /ha. Trong m i nách lá u có m m ( rìa lu ng m ). Sau ó tính tương quan lá nhánh d ng ng , kích thích m m ng m còn xanh trên cây m ó v i cây m "th c" d y s có nhánh lúa tr như m non gi a lu ng. Tu i m tính t lá th 1 n lá t o ru ng lúa tr . Bón thêm N t o t l C/N trên cùng, n u lá trên cùng b ng bao nhiêu th p, b t nhánh ng . C c Khuy n nông và ph n 10 lá th 2 t trên xu ng thì tính ph n Khuy n lâm ã ph bi n quy trình này, nâng l y, thí d 4,5 lá; 5,5 lá... lên thành quy trình thâm canh lúa tái sinh v + Tu i m tính theo lá không quá 40% xuân cho năm tr s m g p rét và áp d ng t ng s lá c a gi ng ó. Ví d : DT 10 có 18 vùng trũng b hóa v mùa ( i n hình Nho lá thì tu i m cao nh t không quá 7,2 lá; Q5 Quan, Gia Vi n) và v thu ông ng có 13 lá thì tu i m cao nh t không quá 5,2 b ng sông C u Long (không c y v 3 khi lũ lá; KD18 có 12 lá thì tu i m cao nh t v ) bi n pháp này g i là "b m b t con". không quá 4,8 lá. C y m già ch c năng + Bi n pháp phân lo i các trà m , trà sinh lý b o l n dù có tăng m c chăm bón lúa có bi n pháp chăm sóc c bi t: v n không t năng su t cao, hi u qu th p. Bao g m: K thu t hãm m chưa c y +M t c y: Hàng sông 20 cm. Hàng v i, chăm bón thêm phân cho m b già khi con tùy lo i t, gi ng có th c y 10, 11, 12, ã c y, gi nư c không ru ng b h n, lùi 13, 14, 15 cm có m t c y xung quanh th i v gieo c y v.v... 40 - 45 khóm/m2. C y 2 - 3 d nh/khóm, Nói chung nh ng năm m, nên lùi th i không quá 4 d nh/khóm. v gieo m l i 10 - 15 ngày (n u th i ti t - L ru ng là TBKT nâng ru ng lúa tháng 11, 12, 1 u m) hãm m và gi bình thư ng thành ru ng cao s n. nư c, phân lo i các trà lúa, bón thêm phân (b ng kho ng 20 - 30% t ng lư ng phân
bón bình thư ng) u có tác d ng gi m xuân chính v t 1968; trà lúa xuân s m t vi c gi m năng su t lúa xuân. 1985; Trà lúa xuân mu n t 1995. - Bi n pháp ch o không thành công: Sau hai mươi năm, t l trà xuân mu n + Nh lúa c y l i: Bi n pháp này Hà t 10 - 20% di n tích ã tăng lên 80-90% N i áp d ng u tiên năm 1986 - 1987 và di n tích. i u ó ã kh ng nh quy lu t 1990 - 1991. V lý thuy t thì có th ư c ph nh c a ph nh: Lúa xuân ã thay th nhưng trong th c ti n áp d ng trên hàng lúa chiêm. Lúa xuân hè ã và s thay th lúa v n hecta r t khó vì các h chăm bón, gieo xuân chính v và xuân s m. ó là con c y, i u khi n nư c... khác nhau d n t i ư ng úng n n nh và tăng năng ru ng c y l i không b ng ru ng không nh su t lúa vùng ng b ng sông H ng. b i và tích c c chăm bón vì lúa ti p t c a) n nh: Vì nh ng năm bi n ng và tr các nhánh sau g p th i ti t m, th i ti t, vi c gi m năng su t s n lư ng lúa ánh sáng v n cho năng su t khá. ng b ng sông H ng t 500.000 t n n 1 Nói chung vi c kh c ph c gi m thi t tri u t n thóc là bình thư ng như các năm h i năng su t lúa xuân năm m là b t kh 1978 - 1979, 1986 - 1987; 1990 - 1991; 1992 kháng vì b n ch t các gi ng lúa ng n ngày - 1993; 2006 - 2007 v.v... ph thu c t ng tích ôn và tích ôn h u hi u, b) tăng năng su t và h giá thành: khó có th có gi i pháp hi u qu cho hàng Vùng ng b ng sông H ng có năng su t trăm ngàn hecta. Cách t t nh t là chuy n lúa cao nh t c nư c. sang làm v lúa xuân hè, b h n các trà lúa Tuy nhiên, các vùng khác không có rét d b nh hư ng c a mùa ông hanh khô và ho c ít nh hư ng c a rét mà lúa v n t ngay c mùa ông l nh Nm. năng su t cao, kho ng cách năng su t v i ng b ng sông H ng ng n l i d n, th m II. N H N G GI I PHÁP M B O chí như Tây B c ã có năng su t cao hơn S N XU T N NN H VÀ TĂN G N ĂN G ng b ng sông H ng. M t khác giá thành SU T LÚA ÔN G XUÂN VÙN G lúa ng b ng sông H ng l i cao hơn các N G B N G SÔN G H N G: vùng khác. Vi c chuy n sang v lúa xuân hè là v lúa có di n bi n th i ti t tương t 1. Gi i pháp t ng th là chuy n sang s n các vùng lúa khác s là y u t m b o xu t v lúa xuân hè ng b ng sông H ng ti p t c d n u v Vùng ng b ng sông H ng là vùng năng su t lúa và h giá thành lúa (năng su t châu th phù sa c có i u ki n và l i th lúa có th t 6 t n - 6,5 t n/ha như các c nh tranh s n xu t lúa th hai c a nư c ta nư c xung quanh). (thu l i t t, dân trí cao, truy n th ng văn minh lúa nư c lâu i) sau ng b ng sông 2. Bư c i C u Long ( BSCL di n tích r ng, phù sa Do a hình t lúa ng b ng sông b i hàng năm, giá thành r , th i ti t thu n H ng nghiêng d n t Tây B c xu ng ông l i quanh năm). Nam, t có nhi u d ng hình và t p quán Sau nhi u năm vùng BSH ã chuy n lâu i c a m i a phương nên nh hư ng t v lúa chiêm có nhi u h n ch (dài ngày, chuy n i như sau: Các t nh phía B c và năng su t th p, nhi u sâu b nh...) sang lúa phía Tây g m Vĩnh Phúc, Hà Tây, Hà N i, xuân v i ba c t m c th i gian là: Trà lúa B c Ninh chuy n làm toàn b lúa xuân hè v i các gi ng lúa thu n ng n ngày, năng
su t cao, ch t lư ng cao; các t nh phía Nam 3. M t s công ngh thâm canh m i sông H ng g m Hà Nam, Nam nh, Ninh ng b ng sông H ng Bình chuy n làm toàn b lúa xuân hè v i a) Chuy n d ch gi ng lúa các gi ng lúa thu n ng n ngày, năng su t - T l ph c p gi ng t tiêu chuNn cao, ch t lư ng cao và lúa lai; các t nh còn xác nh n ph i t trên 90% DTSX; ph n l i g m H i Dương, Hưng Yên, H i Phòng, u 5 - 7 năm thay m t i gi ng ch y u Thái Bình chuy n m nh sang lúa xuân hè, dùng gi ng ng n ngày, năng su t cao, ch t gi m d n lúa xuân s m, v i gi ng thu n, lư ng cao; m i l n thay gi ng m i, năng gi ng lai ng n ngày, năng su t cao, ch t su t ph i tăng 8 - 10% so gi ng cũ. lư ng cao, t ng bư c xây d ng h th ng lúa - th y s n trên t trũng. B ng 6. Mư i gi ng lúa có di n tích l n v ông xuân 2004 ng b ng sông H ng TT Gi ng Di n tích (ha) Năng su t (t /ha) 1 Khang dân 18 141.639 58,5 2 Q5 98.712 65 3 Nh 838 55.144 64,7 4 D ưu 527 54.700 70,7 5 Xi 23 26.292 62,7 6 Nh ưu 63 22.238 67,7 7 B c thơm 7 20.031 58,2 8 X 21 15.650 62,7 9 IR 17494 14.004 68,6 10 IR 352 10.896 57,8 So v i 5 năm trư c ó ã lo i b các th chính th c ngh g i là v lúa xuân hè gi ng: C70, Khâm d c, i 32, Nh ưu 63, (gieo tháng 2 g t tháng 6) như các v lúa hè Sán ưu 63. Vùng BSH t ch t, ngư i thu, thu ông các t nh mi n Trung, mi n ông, có trình thâm canh lúa cao nh t c Nam ang g i. V i các gi ng ng n ngày, nư c, c n ph i d n u 3 v n v gi ng th i v c a v lúa xuân hè b t u xung lúa trên ây. quanh ti t l p xuân vì t ti t ông chí (22/12) n l p xuân (5/2) có n 30 - 40% b) Chuy n d ch trà lúa, chuy n d ch v lúa s năm g p rét m, rét h i. Vì v y nên Trư c ây, quen g i trà xuân s m, xuân gieo m t sau ti t i hàn (20/1) n ti t chính v (xuân trung) và xuân mu n là theo l p xuân (5/2) - cây ch th là xoan "chân th i gian gieo m . Khi trà xuân mu n ã chó" (xem cây xoan ã 5 - 7 tu i và trên chi m t l 60 - 80% DT v ông xuân, năm 50% s cây xoan nNy l c, nhìn cây xoan 2004 - 2005 C c Nông nghi p xu t g i ch tr ng). N gày nay vi c s n xu t n m g n là v lúa xuân hè. n nay t l trà lúa xuân trong quy mô h , th i v ch c y trong 5 - 7 mu n ã chi m t l 85% DT, trà lúa xuân ngày nên không ph i v i vàng c y s m. s m, xuân chính v ch còn 15% DT, thì có c) M non
Tu i m c y tính theo lá, t 3 - 5 lá. - Công ngh GAP lúa cho các gi ng lúa N u trên 5 lá ph i nhánh, có 2 - 3 ng nh c s n, gi ng lúa ch t lư ng cao (Ví d trê (quy trình thâm canh c a Trung Qu c như vùng lúa g o xu t khNu cho N h t B n, coi tiêu chuNn m là ng nh trê). Xúc c y, vùng lúa Tám, vùng lúa C m, vùng n p gieo th ng (sau 10/2). Tác d ng: Lúa Hoa vàng ch bi n th c phNm, vùng g o nhánh s m, t các m t u tiên, các ch bi n th c phNm...). bông trong khóm u nhau, tăng s h t trên bông, ch ng rét mu n t t. 4. S n xu t lúa hàng hóa ng b ng M r ng phương th c gieo th ng lúa sông H ng ti n t i cơ gi i hóa toàn b ngành s n xu t Trong tương lai, vùng BSH s có 2 - 3 lúa BSH. Tác d ng: Gi m giá thành, tri u t n thóc hàng hóa vì năng su t lúa ti p gi m lư ng gi ng lúa, gi m t n th t sau thu t c tăng, lư ng g o ăn/ngư i gi m, lư ng h ach. Th c hi n quy trình 3 G, 3 T. gi ng và thóc cho th c ăn chăn nuôi gi m. d) L ru ng - tăng thu nh p cho nông dân, c n - Tiêu h t nư c, l m t ru ng n n t làm: Tăng nhóm gi ng lúa ch t lư ng; tăng chân xu t hi n r tr ng trên m t ru ng, năng su t nhóm gi ng năng su t cao; tăng gi m vào t lún nhưng không dính bùn. thu nh p trên ru ng lúa như nuôi thêm th y Th i gian: Sau khi lúa nhánh h u hi u s n, thu nh p thêm ph ph phNm rơm r , n khi lúa có òng 2 - 3 cm (lúa xuân sau tăng v ông... c y 25 - 35 ngày). Tác d ng: Lúa vô N hư v y c n t p trung ch n t o 3 nhóm hi u ít, r lúa ăn sâu huy ng th c ăn gi ng lúa ph c v s n xu t hàng hóa: Lúa nhi u cho giai o n sau (lúa t t hai, khoai lai 8 t n/ha/v ; lúa thu n 7 t n/ha/v ; lúa t t m t). Các t phía dư i ng n, d y, bông thơm 6 t n/ha/v lúa to nhi u h t, cây lúa th p, lá d y, c ng, ch ng , s ch sâu b nh. B trí theo chân t lúa: t vàn, vàn cao kho ng 60 - 65% DT c y gi ng năng e) M t su t cao, ch t lư ng khá; t vàn th p, C y 35 - 50 khóm/m2, 2 - 3 d nh/khóm trũng kho ng 35 - 40% DT c y gi ng ch t (Quy trình thâm canh lúa c a Trung Qu c lư ng cao, năng su t khá. N am nh, Hưng Yên kho ng 50 khóm/m2) Do di n tích lúa ng b ng sông H ng BSH nói chung nên m b o c y, gieo th p, s n xu t lúa hàng hóa ây ph c v th ng kho ng 40 - 45 khóm/m2 là t t nh t, nhu c u c a h nông dân: V xuân: tăng hơn so v i trư c ây kho ng 5 - 7 lương th c ăn; v mùa: Có lúa ch t lư ng khóm/m2. cao bán ph c v chi tiêu; v ông: Có s n f) Phân bón phNm hàng hóa bán ph c v tích lũy. - Coi kali là nhân t h n ch . T l N /K nên m b o 1/1. III. K T LU N g) Áp d ng công ngh s n xu t lúa an Căn c chuy n d ch các trà lúa ông toàn, h u cơ xuân vùng BSH là xu t phát t b gi ng lúa ng n ngày năng su t cao. - Công ngh 3 G 3T, IPM, ICM. Cho n nay, rét và m v n ư c coi là thiên tai ph i kh c ph c v i lúa v ông
xuân vùng ng b ng sông H ng. Ch 2 S li u Tr m khí tư ng Láng - Tp. Hà nh ng năm bình thư ng năng su t lúa xuân N i. m i t năng su t cao nh t. V i quy trình 3 Báo cáo ch o s n xu t C c Khuy n m i, công ngh m i, gi ng m i, n u nông - Khuy n lâm, C c Nông nghi p, chuy n sang v lúa xuân hè, chúng ta s C c Tr ng tr t v ông xuân các năm gi m thi u s nh hư ng b t l i c a rét, m. 1997 - 2006. T ch c s n xu t v lúa xuân hè m 4 Báo cáo s n xu t v ông xuân S NN - u là gieo m xung quanh ti t l p xuân PTNT Hà Tây các năm 1991 - 1997. (năm bình thư ng không rét, không m) l y cây xoan "chân chó" là cây ch th thì 5 Lê Hưng Qu c, 2005. Xây d ng cơ c u chính xác tương i cao, ngo i l không s n xu t tiên ti n trong nông nghi p. nhi u. N u rét còn kéo dài sau l p xuân, ta NXB. Nông nghi p. c y mu n l i, i m m i c y. Rét thêm 6 Bùi Huy áp, 1987. Lúa xuân năm rét bao nhiêu, c y mu n l i b y nhiêu, v n t m. NXB. Nông nghi p. năng su t cao. Cư ng b c x các tháng 5, 6, 7 BSH, dù rét hay m ho c bình gư i ph n bi n: guy n Văn Vi t thư ng u có kh năng cho năng su t lúa xuân cao ( b c x trung bình c a ài Láng - Hà N i là 12,0; 12,8; 14,0; kilô calo/cm2/tháng và s gi n ng là 189; 160; 195 gi /tháng). T ch c s n xu t v lúa xuân hè s lo i tr nh hư ng c a m và rét v i lúa ông xuân, chuy n t th b ng sang th ch ng, n nh v lúa xuân gi ng như i u khi n các v lúa khác các vùng c a nư c ta. B gi ng lúa có th i gian sinh trư ng 100 - 105 ngày trong v mùa có năng su t cao, ch t lư ng cao s phù h p v i v lúa xuân hè và là i u ki n cho v lúa mùa s m, m r ng v ông dài 4 tháng, là h th ng nông nghi p m i có hi u qu cao, n nh, b n v ng ng b ng sông H ng. M r ng di n tích lúa gieo th ng trong v xuân hè là ti n t i phương th c s n xu t lúa cơ gi i hoá, hi n i vùng ng b ng sông H ng và B c Trung b trong tương lai. TÀI LI U THAM KH O 1 S li u Tr m khí tư ng Ba La - Tp. Hà ông 25 năm (1981 - 2006) và (1973 - 1998).
T¹p chÝ khoa häc vµ c«ng nghÖ n«ng nghiÖp ViÖt Nam 10