intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Một vùng văn hóa tại Bái Đính: Phần 2

Chia sẻ: Tramnam Codon | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:89

Thêm vào BST
Báo xấu
77
lượt xem 17
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nối tiếp nội dung phần 1 tài liệu Bái Đính - Một vùng văn hóa, phần 2 giới thiệu tới người đọc các di tích và danh thắng của vùng đất Bái Đính, các truyền thuyết và xứng danh anh hùng thời đại mới của vùng đất này. Mời các bạn cùng tham khảo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Một vùng văn hóa tại Bái Đính: Phần 2

  1. Ngo Van Minh cong tich U t h a i b i n h phu qui tho khang n i n h dong xa U quan mong U phuc ldc thqc k y hue ra. Can cdc. Bo ha ta hdu van vu ban lieu ddng each hudng. (hoi den Ddc Thanh N g u y l n thudng td chdc 3 nam mot l a n t a i que hudng Ong, t h o n Diem Dudng, xa Gia Thang, huyen Gia V i i n , t i n h N i n h Binh. M d dau hoi la l l t h i n h k i n h , rUdc nUdc, tuqng Ddc Thanh duqc rUdc ra gida song de tam. Tuong truyen trUdc kia k h i tuqng Ddc Thanh den gida song t h i cd mach nUdc trong vat phun len t d day sdng de lay nUdc t a m cho Ngai.) Nhdng nam 1960 do hau cung dinh lang Sinh Duqc b i chuyen, bat huong, bai v i t h d Thanh Hoang lang Sinh Duqc duqc dua ra day, nam 2004 hau cung duqc sda sang, bai v i Thanh Hoang duqc chuyen ve thd d dinh lang. 9. Mieu thd quan Ban Tho trai D6ng Lam Mieu thd quan Ban Thd Trai Ddng Lam nay khong con song r a t may la bai v i t h d quan Ban Thd, bde dai t u , va cau ddi trong mieu nhan dan t r a i Ddng L a m con gid l a i duqc. 73 •
  2. Bdi Dinh - Mot Vung Van Hda Bai v i ghi: Te t i n h dye bao trung hung Ngoc Dong Cong Chiia thtfdng dang than. Bdc hoanh p h i co bon chtf: Bong Lam hctp tU Doi cau ddi: Bong nhan diem dudng quan cU cong moc mdu uy Lam canh hien linh bach that ham chiem thdn phuc. Tam dich nghia: Ciing vdi ngudi xay dung binh yen ddn cU deu thdm oai linh cua Mdu Tdi chdn nay hien linh tram nhd deu thdu duqc phuc cua Thdn Hien nay con giu? dtfdc 1 dao sac phong than quan ban tho t r a i Ddng Lam, nhtfng da rach nat khong con ro chtf. Sac ghi ngay 25/7/1925 (nam Khai Dinh thtf 9) 1 0 . D e n T u Den Ttf dtfdc xay dtfng d dia phan canh ddng Ntfa lang Sinh Dtfdc, canh do co 16 lung Sao Sa ntfdc quanh nam khong bao gid can (mach ntfdc • 74
  3. Ngo Van Minh nay nay la gieng nha anh Dung xom 4 Gia Sinh). Den quay htfdng dong bac, hien chi con mot gian la hau cung cua den k h i xua. Trudc day den xay to phia trtfdc la 3 gian tien dudng (ba gian tien dudng da ban cho dan t d nhdng nam 1960), r o i mdi den hau cung, cay coi xum xue, lang giao den cho giap t u trong coi. Den thd Ngoc Dong Cong Chua hien con bai v i t r e n ban thd. Theo cac cu cao tudi d lang Sinh Duqc cung vdi phu Lang, den T u t r a n gid cda rdng phia dong nam. Nhdng ngtfdi ttf phia song Hoang Long di vao rtfng deu qua day 11 cau cho di duqc an toan. Nguqc l a i nhdng ngUdi di qua rdng an toan deu vao day I I ta. 1 1 . D e n P h i i V i n h (con goi la den Mom) Den Phu Vinh xUa thuoc thon Dong Ho, lang Sinh Duqc, nay la xom 6 xa Gia Sinh, theo van te con luu l a i dupe t h i den t h d ba Ba Cong Chua la: T r i n h uyen trang nghi due bao trung hung Ngoc Dong Cong Chua Thuqng Dang Than. T r i n h uyen t r a i t i n h due bao trung htfng Hoang Khang Cong Chua Trung Dang Than va Thuqng Ngan Xuan Hoa Cong Chua. Den quay hudng dong bac, phia trudc la ba gian sanh dudng, co cda cuon r a t dep, phia sau la hau cung de long ngai, bai v i , xung quanh den la vai, nhan, lqc 75
  4. Bdi Bi'nh - Mot Vung Van Hoa vung co t h u . Nhtfng nam 70 cua the k y trudc den dtfcfc lay l a m t r u sd U B N D xa. T r a n l u t n a m 1985 den b i htf hai nang va hong nat, den nay chi con l a i bdc ttfdng cua cda tam quan phia trUdc. Phia t r e n cda chinh ghi: Cung Thanh V a n Tue, cda ben t r a i ghi: T i n h Hoa Than, cda ben phai ghi: Gia Ddc Xuong. Ngay dai cat thang 8 nam mau t y den Phu V i n h duqc k h d i cong xay dung l a i . 1 2 . P h u L a n g Phu Lang thd Duyen Khang Cong Chua va TrUdng Qudc Cong Chua, hai Cong Chua nha Tran la ngUdi thuoc dong hq T r a n Dang d lang Sinh Duqc. Phu Lang nam t r e n dinh qua ddi h i n h con rua d x d Ddng Me lang Xuan T r i , sat dudng A n h Trdi. O phu Lang con hai dao sac phong than. Dao t h d nhat ngay 11.8.1909 (nam Duy Tan t h d 3 ). Nqi dung: Sac t a n N i n h B i n h t i n h , Gia Vidn huyen, Xuan T r i trang, tong t i e n phung sU due bao Trung Hung L i n h Phu Duyen Khang cong chua chi than due bao Trung Hung L i n h phu TrUdng Qudc cong chua chi t h a n t i e t k i n h bang cap • 76
  5. Ngo Van Minh A n le giang dang truat dac chuan y ciiu phung sii dung chi qud'c k h a n h n h i t h a n t i i dien kham tai. Duy Tan tam nien bat nguyet nhat nhat Dao thi? hai ngay 27.5.1925 (nam K h a i D i n h t h d 9) N o i dung: Sac N i n h B i n h t i n h , Gia V i i n huyen, Xuan T r i xa tong t i e n phung sU nguyen diic bao trung hung l i n h phu TrUdng Quoc cong chua ton t h a n hp qudc t i dan n g l m trUdc l i n h dng t i e t mong Ban cap sac phong chuan hda phung sU t d k i m chinh t r i t r a m t d tuan dai k h a n h t i e t k i n h ban bao chieu dam an le giang dang phu phong gia tang t r i n h uyen ton t h a n dac chuan phung sU dung t r i quoc khanh n h i t h a n ttf dien k h a m t a i Khai D i n h cdu nien that nguyet n h i thap ngu nhSt. Cac Cong Chua nha T r a n dtfpc nhdng trieu dai sau nay suy ton la cac bac ton t h a n hp qudc, Trudng Qudc cong chua con duqc gia tang " T r i n h Uyen Ton Than". Hp T r a n Dang con luu truyen cau chuyen ve hai Cong Chua n h u sau: K h i budc phai theo Hd Qui L y vao Thanh Hoa mot sd ngudi trong t h a n tpc nha Tran van nuoi y chi khoi phuc vucfng trieu, be ngoai tuy tuan thu nha Hd, song ben trong van ngam xay diing luc lupng de ndi day k h i co thdi co". Bai Dinh la mot trong nhdng 77
  6. Bdi Bi'nh - Mot Vung Van Hoa can cd cua Nha T r a n t h d i bay gid. H a i cot cua hai Cong Chiia dUdc b i mat mang ve day va ndi cat tang dtfdc ghi la d dia diem: Nam san tuqng Bdc thuy long Song ngU luong tuqng Nhdt nguyet vd phong. T a m dich nghia: Phia nam co nui nhu voi Phia bdc song udn nhu rong Boi cd, doi voi (che chd) Ngay dem khong cd gid thdi. Cu the la d cho nao t h i den nay v t n chua xac dinh dUdc.Phu Lang t h i e t ke h i n h chtf dinh, phia ngoai la nha vom, ben t r a i thd tUdng Ddc Thanh Hien, ben phai thd tudng Thap Bat Long Than. Trong hau cung t r e n cung la ttfdng Ngoc Hoang Thtfdng De, tiep theo la Ttfdng Mau (nam 2001 tUdng Mau b i danh cap, tUdng dang thd la tudng phuc che nam 2004). Phia tudng ngoai con hai cau doi: Cau I : Thdn phi du hod van tudng thudng hoa tue linh thdng Tien cam chan nhan thdn ngoc vi tu bdng vi phap. Cau I I : • 78
  7. Ngo Van Minh Linh thanh hdeh trilgc thien thu huang hoa lam hudn cao Nhai khi tudc an nguy nga lau ddi tan canh sdc. Phia trong trudc hau cung co cau ddi: Hoang chau xudn sdc giang san ctiu Tien canh Giao Tri nhdt nguyet minh. Phu lang la ndi rat linh thieng, trtfdc cda cd hdn da to khac chd "ha ma" cac trieu dai trUdc day quan quan di qua ndi nay deu phai xudng dat ngtfa. Cac phudng budn ban qua dudng thtfdng dao gida hai phu Nho Quan va TrUdng Yen deu vao thap hudng de cau may. 13. D e n D A u Q h e n h Den Dau Ghenh (con goi la den cay lan mat) d dau nui Phudng thudc thdn Xuan T r i . Den duqc xay dung khdng rd t d bao gid, dudi goc cay l a n mat. Cay rat to gdc cay phai 3-4 ngtfdi dm mdi het, den thd "Ddng H a i thtfdng dd ddc, thtfdng dang than", dtfdi gdc cay canh den cd mdt hdn da nguyen khdi h i n h chtf nhat, dai khoang 1,2m, rdng 0,8m, cao 0,8m mat phang l y , ttfdng truyen day la hdn da Dtfc Thanh Nguydn M i n h Khdng ngoi chdi cd. Nam 1962 cdn bao C da lat 79 •
  8. Bai Bfnh - Mot Vung Van Hoa do cay l a n mat va l a m htf hong ngoi den. N a m 2007 den duoc xay l a i song khong phai t r e n nen cu, den quay htfdng tay co hai cung. Cung trong ban t h d chinh gida dat tuqng "Bong Hai thuong do doc", ban t h d ben phai dat bat htfdng t h d "Thanh Hoang" lang Xuan T r i . H i e n con gid duqc mot dao sac phong t h a n cua "Thanh Hoang" lang Xuan T r i . N q i dung: Sac N i n h B i n h t i n h Gia V i i n huyen, Xuan T r i xa. tong t i e n phung stf nguyen tang dtfc bao trung hung. L i n h phu do tdng ddc t h a i giam thuqng quan cong ton t h a n hq qudc t y dan nSm trUdc l i n h dng t i e t mong Ban cap sac phong chuan hda phung stf t d k i m chinh t r i t r a m t d tuan dai khanh t i e t k i n h ban bao chieu D a m an 11 long dang phu trUdc gia phong quang uy trung dang t h a n d&c chuan phung stf dung chi qudc k h a n h n h i t h a n ttf dien k h a m t a i K h a i D i n h cdu nien t h a t nguyet n h i thap ngu nhat. (Ngay 25/7/1925 nam K h a i D i n h t h d 9) Ban ben t r a i t h d ba chua thuqng ngan. Cung ben ngoai la bat huong t h d Cong ddng. Hon da noi Ddc Thanh Nguyen choi cd van de nguyen cho cu, canh cda ra vao phia tay phai. 80
  9. Ngo Van Minh 1 4 . D u d n g D a u C h o i Dudng Dau Choi la dudng giao thong duy nhat cua lang Sinh Dupe ndi t d song Hoang Long den vung chan n u i Bai Dinh. Con dudng ton t a i gan 200 t r a m nam nay, cd mdt dieu dac biet la dupe xay dung gan nhu toan bp bang da, t d nen dudng cho t d i mat dudng. V i chi cd dudng da m d i ton t a i trong mua lu lut. Diem dau phia ddng bac cua con dudng la ben do Sinh Dupe sat sdng Hoang Long, qua chp Sinh Dupe dudng di vao xdm Ddng Lam, qua cdng Cau Kenh vao phia tay chan nui Lang Ddi r d i di vao gida lang Sinh Duqc. Qua dinh Trung khoang 100m la den cdng gida lang, t d i dau lang la cdng Cau Chuong rdi qua xdm ngoai. T d day khoang 1km dudng chay qua ddng chiem trung t h i t d i Dau Choi (td xa xUa noi day dung chdi canh ve den dau dudng cd chdi nen goi la dudng Dau Chdi). T d Dau Chdi t r d di dudng xuyen qua vung ddi den t a n canh ddng Sdng Ngang dudi chan ddi Ba Rau. Td cau ddng dao con luu truyen: Song Ngang, Quai Vac, 6 Ga Ba Rau, Ddng Cui, chay ra Dau Chdi. Va theo cac bac cao nien t h i dudng Dau Chdi dupe dap md phong dudng di cua Ddc Thanh N g u y l n t d que Dam Gia Loan sang nui Bai Dinh hai thudc. Con dUdng nay dai khoang 6km, be mat 81 •
  10. Bdi Bi'nh - Mot Vung Van Hoa rong khoang 2m duqc l a t toan bang da, tuy khong duqc due deo can t h a n song day la nhung tang da co chu v i nho nhat cung la 20cm x 30cm,thudng thudng da ke mat dudng rong 70-80cm. Theo gia pha hq T r a n Ddc t h i vao nhdng nam 1820- 1830 dudng Dau Choi duqc hoan thanh, cac cdng Cau Kenh, Cau Chuong, Gida Lang cung bac vao cac nam dd. Cdng Cau Kenh, Gida Lang nay khdng con, chi con l a i cdng Cau Chuong day la cay cau bang da dep nhat trong vung. M a t cdng la hai phien da dai 2,85m, day 0,33m, mdt t a m chieu ngang la l m , t a m k i a la 0,8m. Hai dau cdng duqc ke bang da khdi kich thudc 30x40cm mdi ben 10 hang, chieu cao t d mat cdng xudng long ngoi khoang 3m. Cdng Cau Chuong nam canh ben trau va ao ndng dan (day la mdt khoang ao rdng, trUdc kia mdt ben ngUdi tam, mdt ben la t r a u t a m . Goi la ao ndng dan v i dudi che dp cu dat chat ngudi ddng, da phan dan ngheo khdng cd ao, nha giau cd ao khdng cho nhd v i the moi ngUdi ra day t a m rda nen goi la ao Ndng Dan. Nay t h i t a i day da xay dung mdt cau ao dep chu yeu de khach qua dudng rda chan va chieu chieu moi ngudi ra hong mat on l a i nhdng t h d i gian khd da qua. Do giao thdng phat t r i e n con dudng khdng con phu hqp vdi cac loai phudng tien hien dai do vay nd b i bdc gd hau n h u toan bd. Den nay chi con l a i nen dudng mdt sd' doan ngan phia t r e n cdng Cau Chuong. Tuy vay trong ky dc cua nhieu the he ngUdi lang Sinh Duqc dudng Dau Chdi khdng chi la dudng d i ma con t h i n g canh, noi 82
  11. Ngo Van Minh t i n h t y ciia Diet bao doi t r a i gai, noi chia tay giua ngUdi d l a i que htfdng va ngtfcfi di chien dau t h d i danh Phap, danh M y . Quanh nam hai ben dudng rqp bdng thudu btfdu, ldc vdng, mua nUdc noi hoa ldc vdng rung day mat nUdc nhu t r a i t h a m hai ben dudng. Con dudng vdi hang chuc van k h d i da duqc kien t r i dap trong hang chuc nam t r d i la the hien t i n h than lao ddng sang tao, y chi chinh phuc thien nhien cua ngUdi Sinh Dtfdc. Dd la cdng t r i n h kien true cd gia t r i ldn nhat cua nhan dan d day thdi trUdc Cach Mang. 15. C h a S i n h D u a c Do nhu cau budn ban, trao ddi hang hoa cua nhan dan trong xa va cac vung xung quanh. N a m TU Dye t h y chin (1857) hang xa da md chq Sinh Dtfdc. Chd nam phia ddng nam chan n u i Ham Rdng, giap vdi sdng Hoang Long, t r e n ben, dtfdi thuyen nen tap nap ke mua, ngUdi ban. T d day ngUdi Sinh Duqc khdng con hang ngay phai tdi chd Diem, chd Le t r d k h i cd nhu cau thiet yeu. Hang hoa thdng thudng, san xuat phat t r i e n cac loai ndng san ndi tieng cua vung Sinh Dtfdc nhtf cu ttf, khoai so, lac vtfng nua..dupc chd di ban khap moi ndi. Cac dd dung sinh hoat nhu mudi, vai cdng cu lao ddng nhu cay, bda, dao, liem, cudc, xeng... duqc cung cap true tiep khdng phai di mua xa nhtf trtfdc day. Chd hop vao cac ngay c h i n 83 •
  12. Bai Dfnh - Mot Vung Van Hoa trong thang. Trong khuon vien cua che con co den thd Due Thanh Nguyen, dinh chd. Nay chi con den thd Ddc Thanh N g u y l n , dinh chd khong con. Sau k h i md chd nhan dan trong vung da sang tac d i l n ca ta canh buon ban d day, d i l n ca co ten: NHAT TRINH Sdng Hoang Long khuc khuyu kheo thay Quanh co lqi luqn tdi ray nga ba Nom len cau Gian con xa Bi qua nui Thieu tdi do Trudng Yen Vtic Vong, co gidi b§n tren Bi den song Biem sU tich Hoang Long Beu len chq mdi khoan khoan Ndo Id chu dao dao quan Ddng chan ta se vao hang nghi ngai Sinh Buqc chq mdi Id day Co den Bdc Thanh d ngay nui rong Trudc den chq hpp rat ddng Thuyen be cheo ldi nhting diiu dua tranh Ke gdnh xuong ngudi dpi len Ban rong mua sdm chat chen sum vdy Ndo Id cdc ldi ddng tay Bdc nam hdi tu ve day cung nhieu Nhin xem canh chq cd chieu vui thay • 84
  13. Ngo Van Minh Qua chua lqi tdi lang ddy Qua din thi lqi tdi ngay Bdu Chdi. Chq Sinh Dupe ton t a i hcfn 100 nam, sau nam 1960 do dap de htfu Hoang Long, che d ngoai de khong thuan tien nen chuyen di noi khac. 16. Dong Long An /? Dong Long A n thuoc thon Xuan T r i , xa Gia Sinh (ten goi cua dong da dupe ndi trong phan truyen thuyet ve N g u y l n M i n h Khdng). Dong la rudt nui dai gan 2 k m , chiem khoang 1/3 dd dai cua canh cung nui, phia ddng nam n u i B a i Dinh. Cda phia ddng bac la hang Vong (hang nhu mdt cay cau vong t u nhien chieu dai khoang 10m, chieu cao khoang 5m) cda hang Vong n h i n ra ho Dam T h i va chieu t h i n g ve n u i H a m Rong. Tuong truyen hang Vong la noi ngu cua ba Duyen Khang Cong chua, hien Ba van dupe thd d vach tay hang Vong. TrUdc day cd vao dip tet am lich la lang l a i cho dau thau de t a t hang lay ca, trUdc k h i tat ma khdng le Ba t h i tat khdng bao gid can. v i vay trUdc k h i m i c gau la phai l a m l l khan Ba, k h i tat xong phai chon con ca chep to nhat nUdng vang dem le ta. Dudi hang Vong cd mot nghach goi la hang Coi Xay v i k h i nUdc can ca don l a i d day, h i cd ddng la ca giay u u nhu xay Ida. D i t d cda hang Vong ve phia tay khoang 85 •
  14. Bdi Binh - Mot Vung Van Hoa 100m la hang Trau, hang Trau dai khoang 100m long hang rong va cung thong sang thung hang nhu hang Vong. D i tiep ve hudng tay khoang 300m chech len stfdn n u i cao khoang 30m la hang M a t Rong, hang nay co hai cua n h i n xa tUa nhu hai mat rong nen goi la hang M a t Rong. Dudng rudt n u i dai do 250m nhung khiic khuyu, len xudng, r a t kho d i , nhieu chd that l a i chi mot ngUdi chui lot, hang nay r a t phu hep vdi loai hinh du lich mao hiem. Diem cudi cua hang M a t Rdng cung la Thung Hang, v i vay khu vuc cda dong bac cua dong Long A n la mot quan the hang dong rat phong phu va da dang, noi l i e n vdi nhau. Cd ddng phai di bang thuyen, cd ddng ta di bd, hang Vdng sang sua, nguy nga, ttfa ndi tien canh, n h u cay cau dua ta len t r d i , con dudng trong hang M a t Rdng, chd t d i , chd md, huyen ao n h u dudng ve am phu. Cda ddng phia tay nam la hang Nude, hang nUdc n h i n ra thung A n g N d i . Xudng thuyen t d hang Nude di khoang 500- 600m cd mot nhanh hang re ra thung Cay, di tiep khoang 700-800m nda l a i cd mdt nhanh hang re ve khu hang ddng T r a n g A n . Dudng trong hang ngoat ngoeo va day ve k y thu, nai nay nUdc trong qua luong anh sang ta n h i n thay ca dang bai, chd kia trong bdng t d i , nhd anh ddn ta cd the n h i n thay hang t r a m con dai treo nguqc ngu i m l i m , neu ddng manh chung ddng loat vu bay loan xa. Dong Long A n tap trung du loai nhu da, va con hoang sa. Den day ta cam thay m i n h gan gui, va cang yeu qui t h i e n nhien han. • 86
  15. Ngo Van Minh 1 7 . H a n g T i e n Vung Sinh Dupe co hai hang niii dtfcfc goi la hang Tien. Hang Tien thtf nhat nam d canh cung nui, phia dong nam nui Bai Dinh. Hang nam dudi chan nui Tien thuoc thon Xuan T r i , xa Gia Sinh. Hang quay hudng Bac Dong Bac, n h i n ra song Hoang Long. N u i Tien la ngon nui nhd nho ra sat song Hoang Long, hang Tien la mot vdm da nhd nhtfng rat dep, ben trong co bat htfcfng thd Ba Chua Tien. Nhan dan trong vung, khach budn ban dudng song thudng ghe thuyen 11 de x i n ldc, mong lam an, budn ban phat dat. Thdi trtfdc tre chan trau hay vao chei, t r u mua, t r u nang trong hang, chung thudng lay tien (loai tien xu bang ddng) chei dao, chei d an quan, cd dda bd tien vao t d i de dem ve nha chei tiep, nhtfng la thay t d i khdng thung ma ve den nha khdng thay tien dau. Khoang nhtfng nam 1940 Thach Hd va mdt sd chu thau tay sai cua phat x i t Nhat, sd dung hang Tien de lam kho chda m i n de pha cac nui Ham Rdng, nui Rdng, nui Ran, nui Nhan lay da. Thang 7 nam 1943 nhan dan Sinh Duqc da dau tranh va dudi duqc sd nay khdng cho chung pha nui nffa. Nhung den nay nui Tien khdng con, chi con hang Tien, nen chang d day can xay dung den thd Ba Chua Tien. Hang tien t h d hai d nui Canh Cdc, nam trong vdng cung nui phia tay bac nui Bai Dinh, trong hang cung thd 3 v i than Tien. Hang khdng rdng lam, cda hang quay phia tay trUdc mat la 87 •
  16. Bai Dinh - Mot Vung Van Hoa song Nda, ben phai la doi Tron, ben t r a i la dudng ra quen Ma. Trong hang trUdc kia cung co rat nhieu loai t i e n bang k i m loai, nhieu dong nhu da hoa thach. Tre chan trau r a t hay vao day lay tien chei dao, nhung chau nao vo y bo t i e n vao t d i t h i khong biet l d i ve nha, ma chi di quanh quan dau do. O cac lang Le Thuqng, Le T r i (nay la thon Luong Son) trudc kia, neu t d i khong thay tre chan trau ve nha la gia dinh doan ngay cac chau da trot dai lay t i e n trong hang. M o i ngtfdi ddt duoc di t i m t h i qua dung nhUvay lien dan chau be den hang tra t i e n va khan vai ta cm Than Tien r d i dua chau ve. Nhdng ngUdi chat cui vo y chat vao cay ben cda hang k h i ve nha khong mac benh no t h i benh kia, k h i biet ra len hang Id ta mdi khdi. Thdi gian gan day mot sd ngUdi muu l q i , nghe t i n ddn da mang may do k i m loai den do t i m tien vang, nhung la thay may khong cho t i n hieu, ngUdi dieu khien nga sdt chan, voi vang r u nhau ve. Gia dinh ong Luu Van Tdu, ba T r a n T h i Tam d xdm 2, thdn Luong Son, nha d dtfdi cda hang van thtfdng xuyen trdng coi, va huong khdi d day. 18. riui, d o n g c h u a B a i D i n h Trong "Ninh Binh toan tinh dia chi khao bien", cu Nguyen T d M a n gidi thieu ve n u i Bai D i n h nhtf sau: "Nui Bdi Dinh (Bdi Linh) d dia phdn cdc xa Phuc Lai, Sinh Duqc, Moc Hoan, • 88
  17. Ngo Van Minh Xudn Tri, Le Xd, Ddc Trang lien dia giai hai huyen Phung Hod, Gia Viin d phia tay huyen Gia Viin. Ddy Id mot ddi nui ddt lien vai phdn nui Chi Phong, Trudng Yen. Tren dinh nui co din tha thdn Cao San Id mot trong nam muai ngudi con len nui cua Lac Long Quan, la vi thdn thd hai cua Tan Vien den ddy" (tr 110). Nay khu du lich t a m l i n h Bai Dinh, trong quan the du lich Trang A n nam t r o n ven trong dia gidi hanh chinh cua xa Gia Sinh, huyen Gia V i i n , t i n h N i n h Binh. Khu du lich t a m l i n h Bai D i n h cd Dong chiia Bai Dinh. N i i i Bdi D i n h cao khoang hen 187m, rdng khoang 15.000m . N u i nhu mot ngudi khdng Id toa 2 ddng bac hudng ve tay nam. D i n h nui khdng nhqn xudi t d ddng sang tay. Trong quan the nui non trung diep t d Hoa Binh ve den Hoa Lu-Ninh Binh khdng cd dinh nui nao trdng dep den the. N u i vda trang le, hung vy, ma khdng gai gdc, l a m cho ta cam thay dd gan cai hoang so cua t h i e n nhien. Nui cd bdi tha chd Hdn ca ngai nhd sau: "Dinh San ddc chiem nhdt danh cao. Bao chudng Hoang dd tu tich triiu. Nhan kiet dia linh chung vuong khi. Huyen san my le trdng kim du". Tam dich nghia: Dinh Son rieng chiem tieng tam cao. Che chd Hoang dd trdi may trieu. NgUdi gidi ddt thieng nha vuong khi. 89
  18. Bdi Bi'nh - Mpt Vung Van Hoa Non huyen dep de vUng kim du. Phia bSc chan n i i i la con dudng deo doc dao, ndi hai phu Thien Quan va TrUdng Yen thud xUa. Canh con dudng do la ba qua ddi Ba Rau noi Ddc Thanh N g u y l n bac n d i na'u cdm theo truyen thuyet. Sudn phia dong nui la man da trang, tudng truyen day la ndi d cua me con Nha Ngoc. Nhdng dem t o i t r d i , me con Nha Vang, Nha Ngoc thudng bien t h a n h nhdng dan l d n bang vang keo nhau d i sang lap l a n h ca mot vung rdng nui. Ap sUdn phia nam cua n u i , dudi cda dong hang sang la thung Den, rong khoang 3-4ha, nui xUa k i a la vUdn thuoc cua Ddc Thanh Nguydn. Phia tay nui la dUdng len dong. N u i Bai D i n h con gid dtfpc ve nguyen se cua nui rdng ngay xUa, d day tap hqp hau het cac loai thuc vat cua ca vung, cay col tot tuoi, boh mua xanh ngat. Dau thang gieng,thang hai t r e n dudng len dong, cung v d i cai am, l a n h l a n h cua mUa xuan la thoang thoang m u i hoa budi, k h i nhdng anh nang cudi xuan rUc vang cung la luc hoa na na khoe sac vang tuoi. V d i cai nang dau he, du khach chua kip lau rdo md hoi, da thay cdi them, mat ngqt cua hoa de rdng xoa nhe l a n da, cang nang hoa De cang vang nhtf mau ao ca sa l a m cho cda t h i e n them ton nghiem, k i n h can. Cudi he, dau thu bay khap ca nui la m u i hoa ngau rdng, loai cay chi moc r a t sau trong ngach da cao t r e n sUdn nui. N u i Bai D i n h cung la ndi tap trung hau het cdc loai nam duqc cua ca khu vtfc nay. T h a t xtfng danh la vung n u i Sinh Dtfdc (thudc sdng) ndi • 90
  19. Ngo Van Minh ma c&ch day gan mot ngan nam Bdc Thanh Nguyen den t i m thudc dd t r i benh ciiu ngtfdi. Ong la ngtfdi phat hien ra dong Bai B i n h va tao dtfng t h a n h chua thd phat, r d i lay day l a m nui t u hanh. Be t d dd danh lam thang canh nay d i vao sd sach cua vung phu Trtfdng Yen xUa cung nhtf cua t i n h N i n h B i n h ngay nay. Budng len dOng dai 265 bac da. T d chan nui qua 134 bac da la den cda tam quan, t d cda tam quan d i tiep 25 bac da ta den bia di tich lich sd van hod. Hon da dudi chan bia la nei ngay 6 thang gidng nam qui m u i (1943) dng T r a n T d Binh luc dd la uy vien X d uy Bac K y ddng d i l n thuydt. La uy vien X d uy Bac K y , duqc phan cdng phu trdch chien khu Quynh Luu, sau k h i phat hien 11 hdi chua Bai B i n h cd r a t ddng nhan dan trong vung den du, dng T r a n T d B i n h da quyet dinh td chdc m i t t i n h ngay t a i le hdi nay. Luc luqng tU ve lang Sinh Buqc cd nhiem vu bao ve va hod trang dua Ong ve v i t r i an toan. Ngudi t d i du le hdi r a t ddng gdm cd ca nhan dan cac tdng Quynh Luu, tong Le Xa, tdng TrUdng Yen.... gida ddm ddng quan chung Cach mang dng T r a n T d B i n h "Hda trang" mac ao chung tham, dau quan k h a n dd, lung t h a t khan xanh "Bdc ddng" xtfng danh la B i n h Tien Hoang Be va phan bao rang "Hdi, h d i cac con, cac chau, be lu giac Nhat, giac Phdp cUdp cua giet ngUdi, ha hiep dan ta, ca am dtfdng deu oan get, t r d i khdng dung, dat khdng tha, Cdc con, cac chdu hay doan ket xung quanh m a t t r a n Viet M i n h , dung len danh dudi giac 91
  20. Bai EXnh - Mot Vung Van Hoa Nhat, giac Phap, gianh l a i chinh quyen, gianh lay dqc lap, gianh lay com no, ao am..". Cudc m i t t i n h dat ket qua tot, lan toa nhanh, tac dong manh den phong trao each mang ca mot vung r o n g l d n n h u Nho Quan, Gia V i i n , Gia Khanh...Tiep theo cac ngay hoi chua B a i D i n h nam giap t h a n (1944), nam at dau (1945), ba N g u y l n T h i Hung la can bq Xtf uy, uy v i e n ban can stf t i n h N i n h B i n h (ba la vq ong T r a n Ttf Binh), duqc t i n h ctf ve, nhan dan Sinh Duqc da bao ve ba dien thuyet, tuyen truyen each mang trUdc nhtfng ngtfdi d i hoi. Ket qua tuyen truyen da tac dong r a t l d n den phong trao each mang d Gia Sinh va cac vung xung quanh, cung co' phat t r i e n Viet M i n h , tich ctfc chuan b i cho cudc tdng k h d i nghia each mang thang T a m nam 1945. D i tiep 18 bac da nda re tay phai la noi thd td d day dat ttfqng t d Dat M a va tuqng t d stf chua Da A. H a i pho tuqng nay deu d chua Da A (chua Da A nam d chan n u i H a m Rdng, canh song Hoang Long). N a m 1960 k h i chua duqc sd dung l a m trudng hoc cac pho ttfqng nay dtfqc chuyen vd day. Co sach ghi pho tuqng dat canh tuqng td Dat M a la ttfqng stf cu Thich Thanh T i n h . Dieu nay can xem l a i v i sU cu Thich Thanh T i n h chi d day khoang 10 nam (ttf 1937-1946), cu cd cdng ldn trong viec tao dung noi t h d t u d ddng t d i , nhtfng trong t r i nhd cua cac t i n dd dao phat d Sinh Dtfqc t h i chua Bai D i n h khdng cd ttfqng cua Cu. Ttf ddng thd Td len 77 bac da, re tay phai la ddng Sang (ddng nay xuyen qua long nui cda ldi • 92
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2