Nâng cao chất lượng giáo dục thông qua phương pháp nghiên cứu tình huống

TAÏP CHÍ KHOA HOÏC ÑAÏI HOÏC SAØI GOØN Soá 22 - Thaùng 8/2014<br /> <br /> <br /> NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC<br /> THÔNG QUA PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU TÌNH HUỐNG<br /> <br /> NGUYỄN ĐĂNG KHOA(*)<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Nâng cao chất lượng giáo dục gắn liền với thực tế trở thành một nhu cầu của thời đại,<br /> việc học tập cần được trau dồi một cách chủ động hơn thông qua phương pháp nghiên cứu<br /> tình huống trong quá trình dạy và học. Việc áp dụng phương pháp nghiên cứu tình huống<br /> giúp sinh viên phát huy kỹ năng tự học, nghiên cứu, hợp tác, nâng cao khả năng tư duy<br /> sáng tạo, chủ động tìm hiểu cái mới.<br /> Từ khoá: nâng cao chất lượng giáo dục, phương pháp nghiên cứu tình huống.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> Improving the quality of higher-education is becoming the learning need of modern<br /> society. In specific, today education is required to cultivate a more proactive approach<br /> through case studies during teaching and learning process. The application of case study<br /> method will help students develop their skills in self learning, research, collaboration,<br /> creative thinking and actively acquiring new knowledge.<br /> Keywords: Improving the quality of higher-education, case study method.<br /> <br /> 1. MỞ ĐẦU(*)<br /> Trong xã hội Việt Nam hiện nay, giáo 2. NỘI DUNG<br /> dục đóng một vai trò hết sức quan trọng 2.1. Khái niệm về NCTH<br /> trong việc cung cấp nguồn lao động chất Theo Gill [1], ứng dụng phương pháp<br /> lượng cao cho xã hội để kịp thời đáp ứng nghiên cứu tình huống trong giảng dạy<br /> nhu cầu của đất nước. Mặc dù lực lượng chính là việc thu hẹp khoảng cách giữa lý<br /> sinh viên được đào tạo và tốt nghiệp ngày thuyết và thực thế trong giảng dạy để đưa<br /> một tăng nhanh, nhưng vấn đề gặp phải là thế giới thật vào quá trình học tập của sinh<br /> hầu hết sinh viên trong quá trình học tập ít viên. Tính ứng dụng của nó có nghĩa là sự<br /> được tiếp cận với kiến thức thực tế cũng hòa nhập của việc truyền đạt lý thuyết kết<br /> như tham gia thảo luận những vấn đề đã và hợp áp dụng thực hành diễn ra trong suốt<br /> đang diễn ra ở các doanh nghiệp hay thực quá trình phân tích những tình huống của<br /> trạng của xã hội. Chính vì lý do đó, việc thế giới thực.<br /> xây dựng những bài tập nghiên cứu tình 2.2. Các lợi ích của việc áp dụng<br /> huống (NCTH – Case study) là việc hết NCTH trong quá trình dạy và học<br /> sức cần thiết nhằm gắn liền việc học lý a) Nâng cao tính ứng dụng thực tiễn<br /> thuyết và thực tiễn xã hội trong công tác của môn học<br /> dạy và học. Thông qua kiến thức đã được truyền<br /> đạt từ giảng viên, việc ứng dụng lý thuyết<br /> (*)<br /> TS, Trường Đại học Sài Gòn vào thực tiễn sẽ trở nên khó khăn cho sinh<br /> <br /> 23<br /> viên nếu việc ứng dụng chỉ được trải lý mâu thuẫn nội bộ cũng như điều phối<br /> nghiệm trong môi trường thực tiễn. Do đó, hoạt động để đạt được hiệu quả tối ưu. Hơn<br /> ứng dụng NCTH sau quá trình truyền đạt nữa, các thành viên trong nhóm cũng sẽ<br /> lý thuyết giúp cho sinh viên có thể vận học được các kỹ năng làm việc nhóm từ<br /> dụng lý thuyết trực tiếp để qua đó xử lý các những thành viên khác như sự tôn trọng và<br /> tình huống. lắng nghe, học hỏi những kiến thức từ<br /> b) Nâng cao khả năng sáng tạo và những bạn khác mà mình chưa được học.<br /> chủ động của sinh viên Đây cũng là những kỹ năng hết sức thiết<br /> Việc truyền tải quá nhiều lý thuyết dẫn yếu đối với nhu cầu tuyển dụng của các<br /> đến hiện tượng sinh viên trở nên thụ động doanh nghiêp hiện đại ngày nay đòi hỏi<br /> và chờ đợi sự hỗ trợ từ giảng viên quá trong quá trình tuyển dụng (Saunders,<br /> nhiều, cho nên giải pháp cho trường này Lewis, và Thornhill, 2007).<br /> chính là việc sinh viên được tham gia thảo Không chỉ ở sinh viên, ngay cả giảng<br /> luận, tranh luận một cách chủ động ngay viên dưới vai trò người hướng dẫn cũng<br /> trong nhóm làm việc và kể cả trực tiếp với được tiếp thu những ý kiến, giải pháp mới<br /> giảng viên hướng dẫn. Bên cạnh đó, việc dưới cái nhìn năng động của sinh viên –<br /> giải quyết tình huống đòi hỏi sinh viên phải cũng là thế hệ trẻ, qua đó có thể điều chỉnh<br /> vận dụng kiến thức đã có cùng với tài liệu và làm mới nội dung bài giảng của mình.<br /> tham khảo để tìm ra hướng giải quyết tối Đặc biệt, những tình huống của sinh viên<br /> ưu. Không chỉ vậy, quá trình tư duy, tranh đang đi làm sẽ là một nguồn thông tin quan<br /> luận giúp sinh viên nhận thức một cách đầy trọng để giảng viên có thể thu thập và học<br /> đủ những nội dung được học không chỉ qua hỏi thêm kinh nghiệm.<br /> lý thuyết, nội dung mà còn trực tiếp tìm 2.3. Định hướng xây dựng bài tập<br /> hiểu, phân tích và tìm giải pháp. NCTH<br /> c) Nâng cao kỹ năng mềm của Hiện nay, hầu hết các bài tập NCTH<br /> sinh viên được sử dụng trong giảng dạy là từ những<br /> NCTH theo nhóm còn giúp nâng cao tình huống từ nước ngoài hoặc những tình<br /> kỹ năng làm việc tập thể, quản lý và kỹ huống đã xảy ra khá lâu. Cho nên, những<br /> năng hùng biện, trình bày nhằm bảo vệ tình huống đó đa phần không phù hợp với<br /> quan điểm cá nhân cũng như khả năng với lý thuyết cũng như chương trình học<br /> phản biện những ý kiến từ đám đông. Một tập của sinh viên ngày nay. Vì vậy, việc<br /> nhóm làm việc sẽ có trung bình từ 5-8 sinh chủ động xây dựng bài tập NCTH cho sinh<br /> viên, mỗi nhóm sẽ phải đề xuất và chọn ra viên là rất cần thiết nhằm gắn liến với nhu<br /> cho mình những vị trí phù hợp với thế cầu học tập, phát huy kỹ năng và phong<br /> mạnh từng người chẳng hạn như nhóm phú nội dung giáo trình dạy và học. Theo<br /> trưởng, thư ký, và những người đóng góp ý Phùng Xuân Nhạ [3] và tác giả Thu Hòe<br /> kiến, người trình bày, sau khi thống nhất [5] cũng đã nêu lên vấn đề các doanh<br /> giải pháp, nhóm sẽ trình bày trước cả lớp nghiệp cho rằng giáo dục đại học còn nặng<br /> dưới sự kiểm soát của giảng viên. Trong lý thuyết “sách vở” và thiếu tính thực tiễn.<br /> quá trình này, sinh viên sẽ được trải Những tình huống sẽ được các giảng<br /> nghiệm thực thế khả năng làm việc của viên ngành quản trị kinh doanh tình nguyện<br /> mình, tính đồng đội, gắn kết, khả năng xử tham gia và xây dựng. Các tình huống<br /> <br /> 24<br /> được xây dựng có thể dựa trên các vấn đề đảm bảo lý thuyết và thực tế luôn song<br /> mà những doanh nghiệp đang gặp phải cần hành với nhau.<br /> tìm hướng giải quyết hoặc những tình Theo Yin [6] quá trình xây dựng NCTH<br /> huống đã được giải quyết nhưng vẫn chưa nên được thực hiện qua các bước sau:<br /> đạt hoặc đã đạt được kết quả mong đợi. - Bước 1: Xác định mục tiêu của việc<br /> Một số doanh nghiệp nhận thấy việc hỗ trợ đưa tình huông vào giảng dạy và sinh viên<br /> giảng viên xây dựng bài tập NCTH cũng sẽ đạt được những gì sau khi giải quyết<br /> giúp họ có cái nhìn mới hơn về cách xử lý tình huống.<br /> mới mẻ và đa dạng dưới cái nhìn của sinh - Bước 2: Phân tích cấu trúc nội dung<br /> viên, mà qua đó ngay cả doanh nghiệp đã của nội dung bài học để có kế hoạch xây<br /> hay đang tìm hướng giải quyết cho vấn đề dựng đề cương gắn liền với lý thuyết.<br /> mình mắc phải. Chính vì lẽ đó có rất nhiều - Bước 3: Nghiên cứu các tình huống<br /> doanh nghiệp đã tham gia hỗ trợ xây dựng có khả thi qua các kênh thông tin như<br /> các bài tập tình huống cho sinh viên cũng internet, báo chí, hoặc các mối quan hệ để<br /> để thương hiệu của họ có điều kiện tiếp cận có thể trực tiếp tìm hiểu và viết tình huống<br /> với sinh viên. dưới sự hỗ trợ của doanh nghiệp.<br /> 2.4. Bài tập NCTH nên được xây - Bước 4: Vận dụng tình huống vào<br /> dựng thỏa mãn những yếu tố sau để trở giảng dạy. Việc này đòi hỏi giảng viên phải<br /> thành một bài tập NCTH có hiệu quả có một kết luận khái quát về tình huống<br /> Theo Gill và Johnson [2] khi thiết kế đưa ra để có thể đánh giá chất lượng giải<br /> một bài tập NCTH nên đảm bảo các yếu tố quyết tình huống của sinh viên.<br /> sau: 3. KẾT LUẬN<br /> - Bài tập NCTH nên được xây dựng từ Xuất phát từ nhu cầu thực tiễn của việc<br /> nhu cầu nhận thức để tạo tính sáng tạo, tự chủ và tính sáng tạo trong học tập,<br /> kích thích sự năng động của sinh viên. phương pháp vận dụng tình huống trong<br /> - Bài tập NCTH phải thỏa mãn được giảng dạy thúc đẩy sự chủ động của sinh<br /> nhu cầu phát triển kỹ năng còn hạn chế của viên và kích thích tư duy sáng tạo, tìm tòi<br /> đa số sinh viên. Chẳng hạn như việc sinh nghiên cứu. Một trong những nhiệm vụ của<br /> viên thiếu tập trung trong giờ học sẽ được giáo dục Đại học chính là việc đáp ứng<br /> cải thiện thông qua việc kích thích sự hứng được nhu cầu của xã hội và doanh nghiệp<br /> thú của quá trình thảo luận. hiện đại, việc áp dụng NCTH trong công<br /> - Bài tập NCTH phải gắn liền và bám tác giảng dạy dần trở thành một nhu cầu tất<br /> sát cơ sở lý luận, do vậy, bài tập NCTH yếu để nâng cao các kỹ năng mà sinh viên<br /> phải được trực tiếp xây dựng bởi những còn khiếm khuyết trong quá trình học.<br /> giảng viên ngành quản trị kinh doanh để<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 25<br />  TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> <br /> 1. Gill, T. G. (2011), Informing with the case method: a guide to case method research,<br /> writing & facilitation, Informing Science Press, Santa Rosa, CA.<br /> 2. Gill, J. and Johnson, P. (2002) Research Methods for Managers. 3rd ed. London:<br /> SagePublications.<br /> 3. Phùng Xuân Nhạ (2009), Mô hình đào tạo gắn với nhu cầu của doanh nghiệp ở Việt<br /> Nam hiện nay. Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Kinh tế và Kinh doanh số 25.<br /> 4. Saunders, M., Lewis, P. & Thornhill, A. (2007) Research Methods for Business<br /> Students. UK: Pearson Education.<br /> 5. Thu Hòe (2013), Đào tạo Đại học chưa gắn với nhu cầu thực tiễn,<br /> < http://dantri.com.vn/giao-duc-khuyen-hoc/dao-tao-dai-hoc-chua-gan-voi-nhu-cau-<br /> thuc-te-819934.htm> [Ngày truy cập: 22 tháng 01 năm 2014]<br /> 6. Yin, R.K. (2009), Case research: Design and methods, fourth edition, Thousand<br /> Oaks, CA: Sage.<br /> <br /> <br /> * Ngày nhận bài: 25/3/2014. Biên tập xong: 30/7/2014. Duyệt đăng: 05/8/2014<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 26<br />