Nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa

Chia sẻ: Bùi Dương Sơn | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:22

Thêm vào BST

Báo xấu

375
lượt xem 146
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo tài liệu 'nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa', kinh tế - quản lý, kinh tế học phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa

Nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa 1
LỜI MỞ ĐẦU Sau 1986 nước ta đã chuyển mô hình kinh t ế từ n ền kinh t ế t ập trung quan liêu bao cấp sang nền kinh tế thị trường định h ướng xã hội ch ủ nghĩa. Đó là một quá trình thể hiện sự đổi mới về tư duy và ngày càng hoàn thi ện cả về lí luận cũng như thực tiễn xây dựng chủ nghĩa xã hội chủ nghĩa ở nước ta. Đây cũng là một quá trình về sự nh ận thức đúng h ơn các quy lu ật khách quan, chuyển từ một nền kinh tế mang nặng tính ch ất hi ện v ật sang nền kinh tế hàng hoá với nhiều thành ph ần, khôi ph ục các th ị tr ường đ ể t ừ đó các quy luật thị trường phát huy tác dụng điều tiết hành vi các tác nhân trong nền kinh tế thay cho phương pháp quản lí bằng các công cụ kế hoạch hoá trực tiếp mang tính pháp lệnh, xoá bỏ bao cấp tràn lan của nhà n ước đ ể các doanh nghiệp tự chủ, tự chịu trong sản xuất kinh doanh. Nhà n ướcth ực hiện quản lí nền kinh tế thông qua pháp luật và đi ều ti ết thông qua các chính sách và các công cụ kinh tế vỉ mô 2
Chuyển sang nền kinh tế thị trường là chuyển sang nền kinh t ế năng động, có cơ chế điều chỉnh linh hoạt hơn, thúc đẩy s ự phân ph ối, s ử dụng các nguồn lực và các tác nhân của nền kinh tế hoạt độmg hiệu quả Mặt khác sự chuyển từ mô hình kinh tế kế hoạch hoá t ập trung sang nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là vấn đề còn mới trong lịch sử kinh tế nước ta. Nên việc nghiên cứu những vấn đề cơ bản về kinh tế thị trường là sự cần thiết. NỘI DUNG I > . Sự cần thiết khách quan phát triển nền kinh tế thị thường định hướng xã hội chủ nghĩa 1 . Khái niệm Kinh tế thị trường là hình thức phát triển cao của nền kinh tế hàng hoá trong đó từ sản xuất đến tiêu dùng đều thông qua th ị tr ường. Nói m ột cách khác kinh tế thị trường phát triển trong đó mọi quan hệ kinh tế đều được tiền tệ hoá . 2 . Sự cần thiết khách quan phát triển kinh tế định hướng xã hội chủ nghĩa 3
2.1 Điều kiện ra đời của sản xuất hàng hoá. Phân công lao động:Theo LêNin “ hễ ở đâu và khi nào có phân công lao động xã hội và sản xuất hàng hoá thì ở đó và khi ấy có th ị trường “ –VI LêNin toàn tập nhà xuất bản tiến bộ Matcova 1974 . Những lao động tư nhân độc lập và không ph ụ thuộc vào nhau. Mà muốn có được như vậy thì những người, những doanh nghiệp sản xuất hàng hoá phải độc lập và không phụ thuộc vào nhau . Tóm lại phân công lao động xã hội tạo ra sự phụ thuộc lẫn nhau giữa những người, những doanh nghiệp xản xuất hàng hoá độc lập, họ làm vi ệc cho nhau thông qua những trao đổi hàng hoá. Còn với tư cách là doanh nghiệp sản xuất hàng hoá độc lập lao động sản xuất hàng hoá của h ọ lại mang tính lao động tư nhân ( cá biệt , độc lập không phụ thuộc ). Mâu thuẫn này được giải quyết bằng trao đổi . 2.2 Định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta là một sự lựa chọn đúng đắn Trước đây trong quá trình xây dựng xã hội chủ nghĩa Liên Xô , Đông Âu hay ở Việt Nam cũng có quan điểm kinh tế cho rằng: Kinh tế hàng hoá là sản phẩm riêng của chủ nghĩa tư bản. Từ đó nền kinh tế xã h ội ch ủ nghĩa được vận hành theo cơ chế tập trung quan liêu bao cấp . Đây là một trong những nguyên nhân khủng hoảngcủa xã hội chủ nghĩa. Theo quan điểm của đảng ta hiện nay xây dựng “sản xuất hàng hoá không đối l ập v ới ch ủ nghĩa xã hội , mà còn là thành tựu phát triển của nền văn minh nhân lo ại, t ồn t ại khách quan, cần thiết cho công cuộc xây dựng xã hội chủ nghĩa và cả khi chủ nghĩa xã hội đã được xây dựng. –Văn kiện đại hội đại bi ểu toàn qu ốc lần thứ VIII 4
Ngoài ra cũng có quan điểm cho rằng kinh tế thị trường không thể dung hợp với chủ nghĩa xã hội. Còn theo CacMac kinh t ế hàng hoá t ồn t ại trong nhiều hình thức khác nhau có thể khác nhau về quy mô và hình th ức phát triển . 2.3 Kinh tế thị trường không những tồn tại khách quan mà cần thiết cho công cuộc xây dựng chủ nghiã xã hội . Nó tồn tại khách quan vì vẫn còn cơ sở cho sự tồn tại và phát tri ển. Đó là sự phân công lao động xã hội không mất đi mà còn chuyên môn hoá s ản xuất ngày càng sâu. Nó diễn ra không những trong từng địa phương, m ột nước mà còn trong sự phân công hợp tác quốc tế . Trong thời kỳ quá độ và ngay cả dưới chủ nghĩa xã h ội v ẫn tồn t ại những hình thức sở hữu khác nhau về sở hữu tư liệu sản xuất tức là vẫn còn sự tách biệt nhất định về kinh tế giữa các chủ thể kinh tế. Ngay c ả các doanh nghiệp cùng dựa trên một quan hệ sở hữu như doanh nghiệp nhà nước, nhưng cũng chưa thể phân phối sản phẩm cho nhau mà không tính toán hiệu quả kinh tế vẫn phải sử dụng quan hệ hàng hoá - tiền tệ để tính toán hiệu quả kinh tế bởi vì : Kinh tế phát triển tạo sự tách biệt quy ền sử d ụng và quy ền s ở h ữu t ư liệu sản xuất. Các doanh nghiệp nhà nướccó cùng s ở h ữu nh ưng quy ền s ử dụng lại khác nhau. Vì vậy các doanh nghiệp nhà nước có sự tách biệt tương đối về kinh tế, có quyền tự chủ sản xuất kinh doanh Do nhiều yếu tố tác động ( trình độ , cơ s ở v ật ch ất – k ỹ thu ật , trình độ tay nghề của người lao động ) mà giữa các doanh nghiệp nhà nước có sự khác nhau về hiệu quả sản xuất kinh doanh. Do vậy gi ữa doanh nghi ẹp 5
nhà nước có sự tách biệt về kinh tế. Vì vậy sử dụng quan h ệ hàng hoá - tiền tệ là cần thiết . Nó cũng cần thiết cho công cuộc xây dựng xã h ội ch ủ nghĩa vì ch ủ nghĩa tư bản đã biết sử dụng vai trò to lớn của nền kinh tế th ị trường để tăng trưởng và phát triển kinh tế. Chúng ta cũng phải biết khai thác, s ử d ụng vai trò to lớn của kinh tế thị trường hay những mặt tích cực của nó như thúc đẩy cải tiến kỹ thuật, nâng cao năng suất lao động, gi ảm chi phí s ản xu ất, thúc đẩy phân công lao độnh xã hội và hạn chế các mặt trái, khuyết tật của kinh tế thị trường để tăng trưởng phát triển kinh tế. sự hình thành này còn phù hợp với thời kỳ quá độ với nhiều hình thức tổ chức kinh tế mang tính chất quá độ . II > . Những đặc điểm cơ bản của kinh tế thị trường định h ướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta . 1 . Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là mô hình tổng quát của thời kỳ quá độ. Xét về thực chất là sự phát triển của nền kinh t ế hàng hoá nhiều thành phần vận hành theo cơ chế thị trường có s ự quản lí vĩ mô c ủa nhà nước. Nó vừa mang những đặc tính chung của kinh tế thị trường vừa mang những đặc thù riêng của chủ nghĩa xã hội . Những đặc tính chung thể hiện ở chỗ: Kinh tế th ị trường ở nước ta vẫn chịu sự chi phối của những quy luật kinh tế vốn có của kinh tế hàng hoá như quy luật giá trị, quy luật cạnh tranh, quy luật cung cầu, quy lu ật lưu thông tiền tệ . . .Các phạm trù của kinh t ế hàng hoá - kinh t ế th ị tr ường vốn có của nó vẫn còn phát huy tác dụng như giá trị, giá cả, lợi nhuận . Các đặc thù riêng của kinh tế thị trường Việt Nam . 6
Đó là nền kinh tế phát triển theo định hướng xã h ội ch ủ nghĩa th ể hiện ở chỗ . Phát triển kinh tế thị trường có sự tham gia c ủa nhi ều thành ph ần kinh tế với sự đa dạng hoá của các hình thức sở hữu các hình thức sản xuất kinh doanh trong đó kinh tế nhà nước có vai trò chủ đạo. Kinh tế thị trường phát triển theo cơ ch ế thị trường có sự qu ản lí c ủa nhà nước đảm bảo thống nhất giữa sự phát triển, tăng trưởngkinh tế với công bằng xã hội . Xây dựng kinh tế thị trường hội nhập vào n ền kinh t ế khu v ực và th ế giới với nhiều hình thức quan hệ và liên kết phong phú. 2 . Mục tiêu phát triển kinh tế thị trường ở Việt Nam . Đó là sự phát triển lực lượng sản xuất, xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật cho chủ nghĩa xã hội và thiết lập quan h ệ sản xuất mới trên c ả ba mặt : Quan hệ sở hữu, quan hệ quản lí, quan hệ phân phối. Nói một cách khác là xây dựng nước ta thành xã hội : dân giầu nước mạnh xã hội công bằng, dân chủ , văn minh . 3 .Thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam . 3.1 Nếu nền kinh tế thị trường tư bản chủ nghĩa cũng dựa trên nhiều sự sở hưũ khác về tư liệu sản xuất trong đó sở hữu tư nhân là nền tảng thì trái lại kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam cũng dựa trên nhiều quan hệ sở hữu về tư liệu sản xuất nhưng sở hữu của nhà 7
nước – sở hữu công cộng làm nền tảng. Bởi vì sở hữu nhà nước là đại diện cho nhân dân sở hữu những tài nguyên , tài sản , nh ững t ư li ệu s ản xu ất chủ yếu và những của cải của đất nước. 3.2 Nhiều thành phần kinh tế cùng nhau phát triển . Trên cơ sở nhiều quan hệ sở hữu có nhiều thành phần kinh tế tham gia vào sản xuất và lưu thông hàng hoá trên thị trường tức là có nhiều chủ thể kinh tế với nhiều nguồn lực như sức lao động, vốn, kỹ thuật, kinh nghiệm quản lí tham gia vào sản xuất hàng hoá lưu thông trên th ị trường. Mỗi thành phần kinh tế chỉ là một bộ phận cấu thành kinh t ế th ị trường định hướng xã hội chủ nghĩa mà trong đó kinh tế nhà nước giữ vai trò ch ủ đạo. Bởi vì . Mỗi chế độ xã hội đều phải dựa trên một cơ sở kinh tế nhất định , nền kinh tế nước ta phát triển theo định hướng xã hội chủ nghĩa như vậy kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo nhằm tạo nền tảng Kinh tế nhà nước nắm giữ những ngành , nh ững v ị trí tr ọng yêú trong nền kinh tế nên việc xác lập vai trò của kinh tế nhà nước là vấn đ ề có tính nguyên tắc để đảm bảo nền kinh tế phát triển theo đ ịng h ướng xã h ội ch ủ nghĩa . Kinh tế nhà nước đại diện ch một ph ương th ức s ản xuất ti ến ti ến cho nền kinh tế dựa trên chế độ công hữu . Tóm lại:Trong thời kì quá độ lên CNXH ở Việt Nam t ồn tại nhi ều thành phần kinh tế trong đó kinh tế nhà nước đóng vai trò ch ủ đ ạo và cùng với các thành phần kinh tế khác phát triển . 8
3.3 Nhiều hình thức phân phối . Nếu kinh tế thị trường trong chủ nghĩa tư bản có nhiều hình thức phân phối trong đó phân phối cho tư bản là chủ y ếu thì trong n ền kinh t ế th ị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam do có nhiêù quan h ệ s ở hữu khác nhau nên cũng có nhiều hình thức phân phối như phân phối theo lao động, phân phối ngoài thù lao lao động thông qua các quỹ phúc l ợi xã hội và tập thể và phân phối theo nguồn lực đóng góp. Trong đó phân ph ối theo lao động là chủ yếu bởi vì . Phân phối theo lao động là việc trả công cho người lao đ ộng căn c ứ vào số lượng và chất lượng lao động vì số lượng nó biểu hiện ở thời gian lao động và số lượng sản phẩm. Chất lượng lao động th ể hiện ở trình đ ộ thành thạo của người lao động và tính chất phức tạp cuả công việc . Cũng có thể nói phân phối theo lao độnglà ai làm nhiều hưởng nhiều, ai làm ít hưởng ít. Có sức lao động không làm không hưởng . Phân phối theo lao động là cần thiết . Khi người lao động được giải phóng khỏi áp bức bóc lột trở thành người làm chủ về kinh tế thì việc phân phối phải vì quyền lợi ng ười lao động Ngay cả dưới chủ nghĩa xã hội lao dộng vừa là nghĩa v ụ vừa là quy ền lợi. Địa vị và quyền lợi của mỗi người là do kết quả lao động giải quýêt. Do đó phải phân phối theo lao động . 9
Trong thời kỳ quá độ và ngay cả ch ủ nghĩa xã h ội v ẫn còn có s ự khác nhau giữa lao động giảm đơn và lao động phức tạp, giữa lao động trí tuệ và lao động cơ bắp. Và còn khác nhau về trình độ quan đi ểm lao đ ộng. Do đó xã hội phải kiểm tra, kiểm soát mức độ lao động và hưởng th ụ lao động của mỗi người. Theo LêNin phải thực hiện một chân lí giảm đơn nhưng lại đảm bảo cho trật tự xã hội mới (xã hội chủ nghĩa ) chân lí dó là “k ẻ lào không làm thì không ăn “ . Tóm lại phân phối theo lao động là phù h ợp với quan h ệ xã h ội ch ủ nghĩa và trình độ phát triển của lực lượng sản xuất. Nó trở thành một t ất y ếu phổ biến -do đó là một đặc thù của xã hội chủ nghĩa . Phân phối theo lao động là một nội dung của công bằng xã hội . Ngoài phân phối theo lao động còn các hình th ức phân ph ối khác nh ư phân phối ngoài thù lao lao động nhằm sửa chữa những khuyết tật của phân phối theo lao động. Và phân phối theo nguồn lực đóng góp nhằm thúc đẩy quan hệ tín dụng phát triển . 3.4 Sự tăng trưởng, phát triển kinh tế gắn liền với công bằng xã hội, với việc phát triển văn hoá giáo dục để nâng cao dân trí, đào tạo nguồn lực xây dựng một nền văn hoá tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc. 3.5 Kinh tế thị trường ởViệt Nam phát triển theo hướng mở rộng quan hệ hợp tác kinh tế với nước.ngoài. Đó là là tất yếu vì s ản xu ất hàng hoá và trao đổi hàng hoá tất yếu vượt khỏi phạm vi quốc gia mang tính ch ất qu ốc tế, đồng thời đó cũng là tất yếu của sự phát triển nhu cầu . 10
Thông qua mở rộng quan hệ kinh tế với nước ngoài để biến nguồn lực bên ngoài thành nguồn lực bên trong tạo điều kiện cho phát tri ển phát triển rút ngắn . Mởi rộng quan hệ dưới nhiều hình thức như hợp tác, liên doanh, liên kết nhưng phải dựa trên nguyên tắc giữ vững độc lập và tự chủ hai bên cùng có lợi . 3.6 Nền kinh tế hàng hoá nước ta vận động theo cơ ch ế th ị tr ường có s ự quản lí của nhà nước .Đó là sự kết hợp cả sự điều tiết của cả bàn tay vô hình lẫn bàn tay hữu hình nhằm tận dụng được ưu điểm của cả hai sự điều tiết . Đồng thời khắc phục được hạn chế của cả hai mô hình điều tiết . * Nền kinh tế hàng hoá vận động theo cơ chế thị trường . Trước đây chúng ta vận động theo cơ ch ế t ập trung quan liêu bao c ấp. Đặc trưng của cơ chế tập trung quan liêu bao cấp là: nhà n ước giao k ế hoạch cho các doanh nghiệp với một hệ thống chỉ tiêu mang tính pháp lệnh, nhà nước cấp phát vật tư, tiền vốn theo chỉ tiêu. Như vậy, nhà nước cho phép phân bổ nguồn lao động theo kế hoạch. Các cơ quan cấp trên quảnlý chỉ đạo kinh doanh nhưng không chịu trách nhiệm về các khuyết điểm của mình. Cấp phát giao nộp theo quản lý, lãi nhà nước thu, l ỗ nhà n ước bù. Nhà nước thực hiện bao cấp qua giá và phân phối nền kinh tế bằng hiện vật hoá, tức là quan hệ hàng hoá, tiền tệ bị xem th ường, bộ máyqu ản lý cồng kềnh kém hiệu quả. Tóm lại, nền kinh tế theo cơ ch ế này làm cho nền kinh tế phát triển trì trệ, là nguyên nhân cho chủ nghĩa xã hội lâm vào khủng hoảng. Vì thế phải xoá bỏ cơ chế quan liêu bao cấp, sử dụng cơ chế thị trường có sự quản lí vĩ mô của nhà nước . 11
Cơ chế thị trường là tổng thể các nhân t ố các m ối quan h ệ , các quy luật kinh tế, môi trường và động lực nó chi phối sự vận động của kinh tế hàng hoá . Các nhân tố hàng hoá và dịch vụ,đằng sau là ng ười lao đ ộng, ng ười sản xuất, người tiêu dùng từ đó hình thành các mối quan hệ Các mối quan hệ: quan hệ hàng hoá- tiền tệ ,quan hệ mua bán bi ểu hiện trên thị trường là quan hệ cung- cầu liên quan đến giá cả Các quy luật vốn có của kinh tế hàng hoá mà chúng ta đã nghiên c ứu đó là quy luật cạnh tranh, quy luật cung cầu, quy luật giá trị ,quy luật l ưu thông tiền tệ. Nó tác động và chi phôi sự vận động của kính tế hàng hoá Môi trường cạnh tranh: Ở Việt Nam chúng ta chủ trương cạnh tranh lành mạnh , không sử dụng những biện pháp cạnh tranh dẫn đến s ự phá sản Động lực phát triển đó là là lợi nhuận. Trong cơ ch ế th ị trường nó cuốn hút các doanh nghiệp vào những ngành , những lĩnh vực có lãi cao , thúc đẩy các doanh nghiệp cải tiến kỹ thuật ,nâng cao năng suất lao động, lợi ích người tiêu dùng được đề cao . Cơ chế thị trường có vai trò to lớn . Là một cơ chế tự điều tiết nền kinh tế, thông qua bi ến đ ộng c ủa cung – cầu – giá cả thị trường, một cơ chế tinh vi phân ph ối không t ự giác gi ữa 12
người sản xuất và người tiêu dùng nó có vai trò to lớn trực tiếp dẫn dắt các đơn vị kinh tế chọn lĩnh vực và hình thức kinh doanh . Cơ chế thị trường thúc đẩy, tăng trưởng kinh tế sự gia tăng thu nh ập quốc dân, quốc nội thời kỳ sau, năm sau so với th ời kỳ trước năm tr ước phát triển kinh tế chính là tăng trưởng kinh tế và thay đô ỉ c ơ c ấu kinh t ế và mức sống tăng lên. * Sự quản lý của nhà nước. Nhà nước điều tiết thị trường thực hiện chức năng quản lí vĩ mô ni ền kinh tế cần phải: Tôn trọng tính khách quan của cơ chế thị trường và coi trọng tính tự chủ về kinh tế cua các chủ thể kinh tế ,s ự hình thành của giá cả thị trường . Nhà nước quản lý vĩ mô đó là một sự cần thiết vì cơ ch ế th ị trường ngoài những ưu điểm còn có những khuyết điểm sự quản lý của nhà nước nhằm phát huy những mặt tích cực của kinh tế thị trường và khắc ph ục những mặt trái của nó. Đây là mục tiêu của nhà nước. Vai trò quản lý của nhà nước rất quan trọng đ ược th ể hi ện ở các ch ức năng. Chức năng định hướng cho kinh tế th ị trường phát tri ển theo đ ịnh hướng xã hội chủ nghĩa. Việc định hướng này thông qua các chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển. Đâù tư các dự án để nền kinh t ế phát tri ển đúng định hướng. 13
Ổn định kinh tế vĩ mô vì thị trường hay bị khủng hoảng gây th ất nghi ệp và lạm phát. Nhà nước phải sửa chữa những thất bại của kinh tế th ị trường và kh ắc phục nó . Nhà nước phải đứng ra phân phối và phân phối lại thu nhập quốc dân. Quản lí tài sản quốc gia nh ư đất đai, rừng, bi ển … nh ằm khai thác nó hợp lí . Nhà nước phải thực hiện chức năng xây dựng h ệ th ống pháp lu ật đ ể tạo ra môi trường pháp lý cho các thành phần kinh tế hoạt động . Để thực hiện các chức năng trên thì nhà nước ph ải sử dụng một hệ thống các công cụ như : Sử dụmg pháp luật để quản lí kinh t ế- xã h ội ,ki ểm tra việc thi hành luật Sử dụng hế hoạch hoá nền kinh tế Sử dụng chính sách tài chính, chính sách tiền tệ. Coi đó là hai công cụ quản lý vĩ mô mạnh mẽ . 3.6 Kinh tế thị trường nước ta từ một trình độ kinh tế kém phát triển . 14
Nước ta đi nên chủ nghĩa bỏ qua sự phát tri ển c ủa ch ủ nghĩa t ư b ản , có nghĩa là bỏ qua một cơ sở vật chất kỹ thuật hiện đ ại, t ừ m ột nước n ửa thuộc địa phong kiến lại bị ảnh hưởng của chiến tranh kéo dài . . III. Thực trạng và giải pháp cơ bản để phát triển kinh tế th ị trường định hướng xã hội chủ nghĩa . 1 .> Thực trạng nền kinh tế nước ta hiện nay . Kinh tế thị trường ở nước ta hiện nay còn kém phát tri ển th ể hiện trên nhiều mặt, Sự phân công lao động chưa phát triển , các lo ại th ị tr ường chưa hình thành đồng bộ, cơ sở vật chất kỹ thuật còn lạc hậu, cơ s ở hạ tầng còn yếu kém , sức cạnh tranh hàng hoá còn yếu . 2 .> Mục tiêu phấn đấu . * Mục tiêu phấn đấu đến 2010. Theo văn kiện đại hội đại bi ểu toàn quốc lần thứ 9 nêu ra mục tiêu phấn đấu như sau . Mục tiêu tổng quát đến 2010 : Đưa nước ta ra kh ỏi tình tr ạng kém phát triển.Phát triển nguồn lực con người , năng lực khoa học và công nghệ, nâng cao kết cấu hạ tầng và phát triển tiềm lực kinh tế. Mục tiêu cụ thể năm 2010 Đưa GĐP năm 2010 lên ít nhất gấp đôi năm 2000 15
Năng lực nội sinh về khoa h ọc và công ngh ệ đ ủ kh ả năng ứng dụng các công nghệ hiện đại tiếp cận trình độ của thế giới và s ự phát triển trên một số lĩnh vực nhất là công nghệ thông tin, công ngh ệ sinh h ọc, công nghệ vật liệu mới – công nghệ tự động hoá . Xây dựng kết cấu h ạ tầng đủ đáp ứng nhu c ầu phát tri ển c ủa kinh tế Nâng cao vai trò ch ủ đạo của kinh t ế nhà n ước cùng các thành phần kinh tế khác phát triển lành mạnh và lâu dài . * Mục tiêuphấn đấu năm 2005. Suy từ kế hoạch phát tri ển kinh t ế đ ến năm 2010 . Đ ảng ta đã xây dựng kế hoạch phát triển kinh tế đến năm 2005 như sau : Tăng trưởng kinh tế nhanh và b ền v ững, chuy ển d ịch m ạnh c ơ c ấu kinh tế, cơ cấu lao động theo hướng công nghiệp hoá - hi ện đ ại hóa. Nâng cao rõ rệt hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế. Mở rộng kinh tế đối ngoại, đẩy mạnh giáo dục, đào tạo, khoa học và công ngh ệ. Tăng cường xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế giữ vững ổn định chính trị và độc lập dân tộc Cụ thể hoá là : Phấn đấu đạt nhịp độ tăng trưởng kinh t ế bình quân hàng năm cao hơn 5 năm trước và có bước chuẩn bị cho năm năm tiếp theo . 16
Phát triển kinh tế nhiều thành ph ần trong đó kinh t ế nhà n ước giữ vai trò chủ đaọ, củng cố kinh tế tập thể, hình thành m ột bước quan trọng thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao động theo hướng tăng tỷ trọng công nghiệp và dịch vụ, tăng nhanh hàm lượng công nghệ trong sản phẩm . Tăng nhanh vốn đầu tư phát triển kinh tế, xã hội, xây dựng c ơ c ấu kinh tế có hiệu quả và nâng cao sức cạnh tranh. Hoàn chỉnh một bước cơ bản hệ thống kết cấu hạ tầng. Đầu tư thích đáng cho các vùng kinh t ế trọng điểm , hỗ trợ đầu tư nhiều hơn cho các vùng còn nhiều khó khăn . Mở rộng và nâng cao hiệu quả kinh t ế đối ngo ại. C ủng c ố th ị tr ường đã có và mở rộng thêm thị trường mới. Tạo mọi điều kiện thuận lợi để tăng nhanh xuất khẩu, thu hút vốn, công nghệ từ bên ngoài. Chủ động hội nhập kinh tế quốc tế có hiệu quả, thực hiện các cam kết song phương và đa phương . Tiếp tục đổi mới và lành mạnh hoá h ệ th ống tài chính – ti ền t ệ, tăng tiềm lực và khả năng tài chính quốc gia , thực hành tri ệt đ ể ti ết ki ệm ; tăng tỷ lệ chi ngân sách đầu tư phát triển, duy trì ổn định các cân đ ối vĩ mô, phát triển thị trường vốn đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế – xã hội . Tiếp tục đổi mới , tạo chuyển biến cơ bản, toàn diện về phát triển giáo dục đào tạo, khoa học và công nghệ, nâng cao ch ất lượng nguồn nhân lực với cơ cấu hợp lí, triển khai thực hiện ch ương trình ph ổ c ập trung h ọc cơ sở, ứng dụng nhanh công nghệ tiến, hiện đại, từng bước phát tri ển kinh tế tri thức 17
Đẩy mạnh công cuộc cải cách hành chính, đ ổi m ới và nâng cao hiiê ụ lực của bộ máy nhà nước. Đẩy lùi tình trạng quan liêu, tham nhũng. Th ực hiện tốt dân chủ, nhất là dân chủ ở xã, phường và các đơn vị cơ sở . Thực hiện nhiệm vụ củng cố cuốc phòng và an ninh, b ảo đ ảm tr ật tự kỷ cương trong các hoạt động kinh tế, xã hội . Các chỉ tiêu định hướng phát triển kinh tế chủ yếu . Đưa GDP năm 2005 gấp hai lần so với năm 1995 . Nh ịp độ tăng trưởng GDPbình quân hàng năm thời kỳ năm năm 2001 – 2005 là 7,5%, trong đó nông, lâm, ngư nghiệp tăng 4,3%, công nghiệp và xây dựng tăng 10,8%, dịch vụ tăng 6.2% . Giá trị sản xuấtnông, lâm ,ngư nghiệp tăng 4,8%/năm . Giá trị sản xuất ngành công nghiịep tăng 13%/năm . Giá trị dịch vụ tăng 7,5%/năm . Tổng kim ngạch xuất khẩu tăng 16%/năm . Cơ cấu ngành kinh tế trong GDP đến 2005 dự kiến : Tỷ trọng nông , lâm ngư nghiệp 20-21%. Tỷ trọng công nghiệp và xây dựng khoảng 38-39% . 18
Tỷ trọng các ngành dịch vụ 41-42% . 3 .> Ưu thế và hạn chế của kinh tếthị trường . Ưu thế . Thúcđẩy quá trình xã hội hoá sản xu ất nhanh chóng, làm cho phân công lao động phát triển, chuyên môn hoá sản xuất ngày càng sâu s ắc, hình thành các mối quan hệ kinh tế và sự phụ thuộc lẫn nhau gi ữa các doanh nghiệp và người sản xuất tạo tiền đề cho sự hợp tác lao động phát triển . Thúc đẩy sự phát triển của lực lượng sản xuất . Hạn chế của kinh tế thị trường ở . Kinh tế thị trường có những khuyết tật như tình trạng khủng hoảng , thất nghiệp bất bình đẳng , huỷ hoại môi trường …. 4.> Từ những thực trạng và những ưu nhược điểm của kinh t ế th ị trường chúng ta cần có những biện pháp giải quyết một cách hợp lí . C ụ thể là . * Đẩy mạnh phân công lao động xã h ội và đa d ạng hoá các hình th ức sở hữu vì đây là hai điều kiện ra đời và tồn tại sản xuất hàng hoá . Đẩy mạnh phân công lao động xã hội đồng nghĩa v ới quá trình đ ẩy mạnh công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nước. Hiện nay công nghi ệp hoá ở nước ta phải kết hợp chặt chẽ hai chiến lược công nghiệp theo hướng 19
xuất khẩu, đồng thời thay thế nhập khẩu. Để th ực hiện chi ến l ược này cần phải phân công lao động để phát triển những nghành, những lĩnh vực mà đất nước có lợi thế so sánh như, sản xuất nông nghiệp công nghi ệp d ệt may ….. đồng thờ phải cải tiến công nghệ và kỹ thuật sản xuất . * Thực hiện đa dạng hoá các hình th ức s ở hữu. Đối với n ước ta quá trình đa dạng hoá được thể hiện bằng việc phát triển kinh tế hàng hoá nhiều thành phần. Cụ thể nâng cao vai trò chủ đạo của nền kinh t ế nhà nước, phát triển nền kinh tế tập thể để cùng kinh t ế n ước nhà t ạo n ền tảng cho chủ nghĩa xã hội. Đồng thờ tạo môi trường pháp lí lành m ạnh, thúc đẩy các thành phần kinh tế khác cùng phát triển. * Hình thành đồng bộ cảc loại thị trường nhằm xây d ựng và phát tri ển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa . Trong những năm gần đây thì phải . Phát triển thị trường hàng hoá và dịch v ụ thông qua vi ệc đ ẩy m ạnh sản xuất, thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế và phát triển hệ thống giao thông và phương tiện vận tải để mở rộng thị trường . Hình thành thị trường sức lao động . Xây dựng thị trường vốn, từng bước hình thành và phát tri ển th ị trường chứng khoán nhằm huy động vốn . Quản lí ch ặt ch ẽ th ị trường đất đai và th ị tr ường nhà ở . Xây d ựng thị trường thông tin, thị tường khoa học công ngh ệ. Việc hoàn thi ện các th ị 20