Nghiên cứu tuyển chọn và phát triển giống tía tô xanh của Hàn Quốc tại miền Bắc Việt Nam

Tạp chí Khoa học Công nghệ Nông nghiệp Việt Nam - Số 12(85)/2017<br /> <br /> Selection and development of Korean welsh onion varieties<br /> in Northern Vietnam<br /> Hoang Minh Chau, Ngo Thi Hanh<br /> Abstract<br /> Welsh onion is a short duration vegetable spices. It is easy to grow and has high nutrition and economic value,<br /> especially, medicinal value. Currently, the studies on selection of Vietnam welsh onion are not interested. The welsh<br /> onion varieties are mainly local with low yield and many diseases. To introduce new varieties of welsh onion with<br /> high yield, good quality and adaptation to the farming conditions of Vietnam, the Fruit and Vegetable Research<br /> Institute has conducted research on selection and evaluation of 6 Korean welsh onion varieties from 2011 to 2013.<br /> The welsh onion varieties were selected and tested over the Autumn and Winter season in Hanoi, Quang Ninh, Hoa<br /> Binh provinces. The results identified the best Huk keum jang welsh onion variety, with plant weight of 90 - 150 g/<br /> plant. The yield was more than 50 tons/ha and resistance to pest and disease damage in open field conditions.<br /> Keywords: Korean weslh onion, spring onion, testing<br /> <br /> Ngày nhận bài: 16/11/2017 Người phản biện: GS. TS. Trần Khắc Thi<br /> Ngày phản biện: 20/11/2017 Ngày duyệt đăng: 11/12/2017<br /> <br /> <br /> <br /> NGHIÊN CỨU TUYỂN CHỌN VÀ PHÁT TRIỂN GIỐNG TÍA TÔ XANH<br /> CỦA HÀN QUỐC TẠI MIỀN BẮC VIỆT NAM<br /> Hoàng Minh Châu1, Ngô Thị Hạnh1<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Trong hoạt động của dự án Nông nghiệp Hàn Quốc tại Việt Nam (KOPIA), Viện Nghiên cứu Rau quả đã tiến<br /> hành thử nghiệm đánh giá nhiều chủng loại rau của Hàn Quốc, trong đó tía tô xanh là một trong các chủng loại<br /> rau được quan tâm. Từ năm 2009 đến năm 2014 Viện nghiên cứu Rau quả - Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam<br /> đã tiến hành khảo nghiệm và xây dựng mô hình giống tía tô xanh của Hàn Quốc tại Viện Nghiên cứu Rau quả và<br /> Chương Mỹ - Hà Nội; đã tuyển chọn được giống tía tô Deanong của Hàn Quốc triển vọng phù hợp với điều kiện<br /> miền Bắc Việt Nam với các ưu điểm: sinh trưởng tốt, lá màu xanh nhạt, bản lá to dày cho năng suất cao trên 10 tấn/ha,<br /> chống chịu đối một số loại sâu bệnh trên đồng ruộng.<br /> Từ khóa: Lá vừng, tía tô Hàn Quốc , tía tô xanh<br /> <br /> I. ĐẶT VẤN ĐỀ loại cây này không những có thể dùng để chế biến<br /> Tía tô (Perilla frutescens) là cây rau gia vị có giá các món ăn ngon miệng mà có tính năng chữa bệnh<br /> trị dinh dưỡng và giá trị kinh tế cao. Trong sản xuất khá cao. Ở Hàn Quốc lá tía tô rất ưa chuộng được sử<br /> hiện nay, tía tô đã và đang trở thành cây rau gia vị dụng ăn tươi để gói thức ăn và làm kim chi ăn với<br /> cho hiệu quả kinh tế rất cao ở nhiều vùng sản xuất món cháo, súp… (Lee et al., 2002).<br /> (Trần Khắc Thi và ctv., 2008). Một số nơi còn gọi lá Ở Việt Nam, tía tô chủ yếu được trồng ở vụ Xuân<br /> tía tô là lá vừng. Sản phẩm tía tô có thể sử dụng ăn Hè và vụ Hè Thu. Hiện nay, nhu cầu xuất khẩu các<br /> tươi hoặc chế biến sấy khô, chiết xuất tinh dầu, làm sản phẩm nông sản của Việt Nam, trong đó có tía<br /> mỹ phẩm với nhiều dạng sản phẩm. Do vậy, công tác tô là rất lớn. Các công ty thực phẩm của Hàn Quốc<br /> nghiên cứu tuyển chọn giống và kỹ thuật sản xuất tía đang quan tâm tìm kiếm và phát triển vùng nguyên<br /> tô trong nước ngày càng được quan tâm. Giống tía liệu sản xuất các nông sản trong đó có các cây rau<br /> tô là cây rau gia vị sinh trưởng khỏe, ít sâu bệnh, dễ như: tía tô xanh, hành, ớt, cải củ, cải thảo, khoai tây,<br /> trồng thích hợp với nhiều loại đất khác nhau. Cây tía bí đỏ, dưa chuột (RDA, 2007) nhằm phục vụ nhu<br /> tô có nhiều lá, màu xanh mặt trên và màu xanh hoặc cầu của người tiêu dùng Việt Nam và cộng đồng<br /> phớt tím ở mặt dưới; lá to màu xanh, phiến lá rộng, người Hàn Quốc sinh sống tại Việt Nam, ngoài ra<br /> có răng của nhỏ, ít thơm. Với giá trị dinh dưỡng khá còn xuất khẩu sang Hàn Quốc. Trong khuôn khổ<br /> cao, giàu vitamin A, C, giàu hàm lượng Ca, Fe, và P, hợp tác nghiên cứu phát triển nông nghiệp của Viện<br /> <br /> 1<br /> Viện Nghiên cứu Rau quả<br /> <br /> 26<br />  Tạp chí Khoa học Công nghệ Nông nghiệp Việt Nam - Số 12(85)/2017<br /> <br /> Khoa học Nông nghiệp Việt Nam với Tổng cục Phát 0: Không có triệu chứng; 1: Nhẹ - Triệu chứng đầu<br /> triển Nông thôn Hàn Quốc, việc xác định chủng loại tiên đến 19% diện tích lá bị nhiễm; 2: Trung bình 20<br /> rau và các giống rau có khả năng thích ứng cao với - 39% diện tích lá bị nhiễm; 3: Nặng 40 - 59% diện<br /> điều kiện Việt Nam là rất cần thiết. Không những tích lá bị nhiễm; 4: Rất nặng 60 - 79% diện tích lá bị<br /> giải quyết vấn đề cung cấp một khối lượng lớn rau để nhiễm; 5: Nghiêm trọng > 80% diện tích lá bị nhiễm.<br /> xuất khẩu thu ngoại tệ, việc sản xuất rau nói chung - Thí nghiệm và mô hình được áp dụng quy trình<br /> và tía tô nói riêng còn giúp tạo công ăn việc làm và chăm sóc sản xuất tía tô an toàn của Viện Nghiên<br /> tăng thu nhập cho người nông dân Việt Nam, góp cứu Rau quả.<br /> phần giúp các cơ quan quản lý cũng như nông dân<br /> - Số liệu thu thập được xử lý theo chương trình<br /> tổ chức sản xuất theo quy mô hàng hoá, đạt giá trị<br /> IRRISTAT 5.0 và xử lý trên Excel 2005.<br /> kinh tế cao.<br /> 2.3. Địa điểm và thời gian nghiên cứu<br /> II. VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU - Thí nghiệm khảo nghiệm giống được bố trí tại<br /> 2.1. Vật liệu nghiên cứu Viện Nghiên cứu Rau Quả từ 2012 - 2013 với 1 vụ/<br /> năm; Gieo hạt ngày 5/2/2012 và 15/2/2013.<br /> Gồm 4 giống tía tô của Hàn Quốc: Daenong,<br /> Kammi, Asia Ip, Jeok Ssam Ip và giống đối chứng - Khảo nghiệm diện rộng được tiến hành tại xã<br /> là giống tía tô đỏ địa phương của Việt Nam làm Chúc Sơn, huyện Chương Mỹ, Hà Nội năm 2014 -<br /> đối chứng. 2015. Gieo hạt ngày 20/2/2014 và 25/2/2015.<br /> <br /> 2.2. Phương pháp nghiên cứu III. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN<br /> - Thí nghiệm khảo nghiệm giống: gồm 5 công<br /> 3. 1. Kết quả nghiên cứu khảo nghiệm giống<br /> thức được bố trí theo khối ngẫu nhiên đầy đủ<br /> (RCBD) với 3 lần nhắc lại, diện tích ô thí nghiệm: Kết quả khảo nghiệm 5 mẫu giống trong vụ Hè<br /> 6 ˟ 1,4 m = 8,4 m². Thu 2012 cho thấy thời gian sinh trưởng (TGST) của<br /> các giống tía tô của Hàn Quốc dài hơn so với giống<br /> - Khảo nghiệm diện rộng: Thí nghiệm bố trí tuần của Việt Nam, có tổng TGST là 120 ngày sau gieo.<br /> tự, không lặp lại. Diện tích 0,1 - 0,2 ha/mô hình. Số lượng lá/cây là khác nhau giữa các công thức. Số<br /> - Các chỉ tiêu theo dõi: Thời gian qua các giai nhánh trên cây của các giống tía tô của Hàn Quốc<br /> đoạn sinh trưởng, đặc tính nông nông học, năng ít hơn giống tía tô đỏ của Việt Nam. Chiều cao cây<br /> suất và các yếu tố cấu thành năng suất; tình hình sâu của các giống tía tô của Hàn Quốc cao hơn các giống<br /> bệnh hại. tía tô của Việt Nam. Các giống tía tô của Hàn Quốc<br /> Theo dõi mức độ nhiễm bệnh đốm lá và thối có bản lá to, phẳng, dày, màu xanh nhạt chiều dài<br /> nhũn, chết ẻo bằng cách cho điểm theo hướng và chiều rộng lá lớn gấp 4 - 5 lần giống lá tía tô đỏ<br /> dẫn của Trung tâm Rau thế giới (AVRDC, 2000): (Bảng 1).<br /> <br /> Bảng 1. Một số đặc điểm nông sinh học của các giống tía tô tham gia thí nghiệm<br /> trong vụ Xuân Hè 2012 - 2013 tại Gia Lâm - Hà Nội<br /> Thời gian từ trồng Tổng thời gian Dài lá Rộng lá Số lá<br /> TT<br /> đến thu hoạch (ngày) sinh trưởng (ngày) (cm) (cm) (lá/cây)<br /> Daenong 40 120 11,87 11,31 180,00<br /> Kammi 40 120 12,16 11,76 169,00<br /> AsiaIp 40 120 10,1 9,8 121,3<br /> Jeok Ssam Ip 40 120 12,05 10,64 110,49<br /> Tía tô đỏ 40 120 4,52 3,09 466,33<br /> <br /> Đối với tía tô là rau gia vị ít bị sâu hại do lá có Qua kết quả ở 2 vụ cho thấy một số loại sâu bệnh<br /> nhiều tinh dầu, mùi thơm không thích hợp với các hại chính trên tía tô như bệnh chết ẻo. Bệnh này<br /> loại côn trùng. thường xuất hiện ngay khi cây còn nhỏ và nó ảnh<br /> Bệnh của cây tía tô thường xuất hiện ở giai đoạn hưởng đến mật độ của ruộng sản xuất và là nguyên<br /> cây còn non đối với bệnh lở cổ rễ, cần chú ý hạn chế nhân dẫn đến năng suất giảm mạnh. Các giống tham<br /> độ ẩm. gia thử nghiệm đều bị ít sâu bệnh hại.<br /> <br /> 27<br /> Tạp chí Khoa học Công nghệ Nông nghiệp Việt Nam - Số 12(85)/2017<br /> <br /> Bảng 2. Tình hình nhiễm một số bệnh hại chính Đặc biệt giống tía tô Hàn Quốc Daenong có hàm<br /> của các giống tía tô tham gia thí nghiệm lượng carotene cao nhất đạt 50 mg/kg.<br /> trong vụ Xuân Hè 2012 - 2013 tại Gia Lâm, Hà Nội<br /> Tóm lại: Hai giống tía tô của Hàn Quốc đều sinh<br /> Lở cổ rễ Đốm lá Thối nhũn trưởng phù hợp, cho năng suất cao và chất lượng<br /> Tên<br /> STT (Rhizoctonia (Xanthomonas (Erwinia tốt trong điều kiện vụ Xuân Hè tại vùng Gia Lâm<br /> giống<br /> solani) Campestris) carotovora)<br /> - Hà Nội.<br /> 1 Daenong + - 0<br /> Bảng 4. Hàm lượng các chất trong lá tía tô<br /> 2 Kammi + + 0<br /> 3 AsiaIp + - 0 Hàm lượng<br /> VTM C Carotene<br /> Giống chất khô<br /> Jeok (mg%) (mg/kg)<br /> 4 + + 0 (%)<br /> Ssam Ip<br /> Daenong 21,18 13,47 50<br /> Tía tô đỏ<br /> 5 + + 0 Kammi 20,20 9,23 48<br /> (Đ/c)<br /> AsiaIp 16,93 10,2 47<br /> Năng suất qua 2 vụ khảo nghiệm cho thấy các Jeok Ssam Ip 19,6 11,2 44<br /> giống tía tô xanh có khả năng sinh trưởng và phát Tía tô đỏ 20,50 13,42 41<br /> triển tốt. Năng suất vượt trội so với giống tía tô đỏ<br /> (đối chứng) của Việt Nam. Giống có năng suất cá thể 3.2. Kết quả khảo nghiệm sản xuất<br /> và năng suất cá thể cũng như năng suất quy ra trên Từ các kết quả khảo nghiệm của những năm<br /> hecta cao nhất là giống DeaNong đạt 151,89 tạ/ha<br /> trước, trong vụ Xuân Hè 2014 - 2015 giống triển<br /> ở vụ Xuân Hè 2012 và vụ Xuân Hè 2013 đạt 144,10<br /> vọng DeaNong đã được đưa khảo nghiệm sản xuất<br /> tạ/ha ở vụ Thu Đông 2011, tiếp đến là giống tía tô<br /> tại Chúc Sơn - huyện Chương Mỹ - Hà Nội<br /> Kammi đạt 138,83 tạ/ha ở vụ Xuân Hè 2012 và năm<br /> 2013 đạt 141,24 tạ/ha. Bảng 5. Hiệu quả mô hình sản xuất giống tía tô<br /> DeaNong tại Hà Nội<br /> Bảng 3. Năng suất và các yếu tố cấu thành năng suất<br /> của các giống tía tô tham gia thí nghiệm Diện Năng Thu nhập Chênh<br /> trong Xuân Hè 2012 - 2013 Giống tích suất (triệu lệch về thu<br /> (ha) (tạ/ha) đồng/ha) nhập (%)<br /> Năng Năng<br /> Số lá Xuân Hè 2014 tại Chương Mỹ, Hà Nội<br /> Số suất suất quy<br /> Tên giống trên cây<br /> TT cá thể ra ha DeaNong 0,1 101,1 505.500.000 239,8<br /> (lá/cây)<br /> (gam) (tạ/ha)<br /> Tía tô đỏ<br /> Vụ Xuân Hè 2012 0,1 52,7 210.800.000 100,0<br /> (Đ/c)<br /> 1 Daenong 480 460,28 151,89 Xuân Hè 2015 tại Chương Mỹ, Hà Nội<br /> 2 Kammi 420 420,18 138,65 DeaNong 0,1 96,0 480.000.000 250<br /> 3 AsiaIp 400 384,34 126,83 Tía tô đỏ<br /> 0,1 48,0 192.000.000 100,0<br /> 4 Jeok Ssam Ip 370 370,25 122,18 (Đ/c)<br /> Tía tô đỏ Tổng diện<br /> 5 650 240,42 79,33 0,2<br /> (Đ/C) tích<br /> Vụ Xuân Hè 2013<br /> Năng suất giống tía tô Deanong ổn định ở 2 vụ<br /> 1 Daenong 520 436,67 144,10 Xuân Hè 2013 và 2014 tại Hà Nội. Năng suất đạt<br /> 2 Kammi 460 428,00 141,24 96,0 tạ/ha - 101,1 tạ/ha. Kết quả này tương tự như<br /> 3 Asia Ip 440 392,14 129,40 các kết quả khảo nghiệm trước đây. Với giá bán<br /> 4 Jeok Ssam Ip 420 356,24 117,55 trung bình 50.000 - 60.000 đ/kg, thu nhập từ tía<br /> tô đạt 480 đến 500 triệu đ/ha, cao hơn so với đối<br /> Tía tô đỏ<br /> 680 272,16 89,81 chứng 230 - 250%.<br /> (Đ/c)<br /> Tóm lại, qua các thí nghiệm so sánh giống, khảo<br /> Giống tía tô Hàn Quốc Daenong và tía tô đỏ có nghiệm cơ bản và khảo nghiệm sản xuất, giống<br /> hàm lượng vitamin C đạt cao 13,47 và 13,42 mg%. Deanong đã được xác định là mang nhiều đặc điểm<br /> <br /> 28<br />  Tạp chí Khoa học Công nghệ Nông nghiệp Việt Nam - Số 12(85)/2017<br /> <br /> tốt và được xem là giống tốt nhất trong số mẫu giống - Giống tía tô Deanong là giống sinh trưởng<br /> khảo nghiệm. khỏe, ít sâu bệnh, dễ trồng thích hợp với nhiều loại<br /> * Đặc điểm của giống tía tô xanh Deanong: đất khác nhau, có nhiều lá, lá màu xanh mặt trên và<br /> màu xanh hoặc phớt tím ở mặt dưới lá; lá to, phiến<br /> - Nguồn gốc: Là giống của Công ty Asia seeds,<br /> lá rộng, có răng của nhỏ, ít thơm.., chống chịu sâu<br /> Hàn Quốc.<br /> bệnh tốt trong điều kiện trồng ngoài đồng ruộng,<br /> - Thời gian sinh trưởng 110 - 120 ngày.<br /> năng suất đạt 9 - 10 tấn/ha.<br /> - Khối lượng lá/cây: 250 - 400 gam, là giống sinh<br /> Qua khảo nghiệm nhiều vụ và được sản xuất thử<br /> trưởng khỏe, ít sâu bệnh, dễ trồng thích hợp với<br /> ở địa bàn Hà Nội cho thấy giống tía tô này mở ra khả<br /> nhiều loại đất khác nhau. Cây tía tô có nhiều lá, màu<br /> năng sản xuất trên quy mô hàng hoá, phục vụ cho<br /> xanh mặt trên và màu xanh hoặc phớt tím ở mặt<br /> nhu cầu trong nước và nhu cầu xuất khẩu sang Hàn<br /> dưới lá to màu xanh; phiến lá rộng, có răng của nhỏ,<br /> Quốc, Nhật Bản.<br /> ít thơm. Chống chịu sâu bệnh tốt trong điều kiện<br /> trồng ngoài đồng ruộng. Năng suất đạt 9 - 10 tấn/ha. TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> - Nhược điểm: Do giống tía tô xanh có thân lá rất Trần Khắc Thi, Lê Thị Thuỷ, Tô Thị Thu Hà, 2008. Rau<br /> to nên người tiêu dùng Việt Nam chưa quen dùng Ăn Củ, Rau Gia Vị -Trồng Rau an toàn năng suất chất<br /> (Park Do Gyun, 2012). Đối với tía tô xuất khẩu yêu lượng cao. NXB Khoa học Tự nhiên và Công nghệ.<br /> cầu tiêu chuẩn về mẫu mã sản phẩm chất lượng cao, AVRDC, 2000. Vegetable Production Training Manual.<br /> thu hái thủ công bằng tay (độ đồng đều của lá, lá Asian Vegetable Research and Development Center.<br /> không bị rách, bảo quản lạnh ngay sau thu hái). AVRDC Publication No. 90-328.<br /> Lee, B,H,, S, N,, Ryu, and T, S,, Kwak, 2002. Current<br /> IV. KẾT LUẬN Status and Prospects of quality Evaluation in Perilla.<br /> - Các giống tía tô xanh của Hàn Quốc có khả Korean J., Crop Sci, 47: 150-162.<br /> năng thích nghi với điều kiện sinh thái Đồng bằng RDA, 2007. Leaf Perilla. National Horticultural Research<br /> sông Hồng vùng khảo nghiệm và sản xuất thử của Institute.<br /> Việt Nam, thể hiện ở các đặc tính nông học và năng Park Do Gyun, 2012. 6th KOPIA intern, Final Report.<br /> suất cao, chất lượng tốt chống chịu sâu bệnh hại.<br /> <br /> Selection and development of Korean perilla varieties<br /> in Northern Vietnam<br /> Hoang Minh Chau, Ngo Thi Hanh<br /> Abstract<br /> Green perilla is a short duration vegetable spices. It is easy to grow and has high nutrition, economic and, especially<br /> medicinal value. Currently, the studies on selection of Vietnam green perilla are not interested. The green perilla<br /> varieties are mainly local with low yield and strong smell. To introduce new varieties of green perilla with high<br /> yield, good quality and adaptation to the farming conditions in Vietnam, the Fruit and Vegetable Research Institute<br /> conducted research on selection and evaluation of 5 Korean green perilla varieties from 2012 to 2014. The green<br /> perilla varieties were selected and tested in the Sping and Summer season in Hanoi province. Deanong green perilla<br /> variety was identified the best one. The yield was more than 10 tons/ha and this variety was resistant to pest and<br /> disease damage in open field conditions.<br /> Keywords: Green perilla, Korean perilla, sesame leaves, perilla selection<br /> <br /> Ngày nhận bài: 14/11/2017 Người phản biện: GS.TS. Trần Khắc Thi<br /> Ngày phản biện: 21/11/2017 Ngày duyệt đăng: 11/12/2017<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 29<br />