| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |<br />
<br />
Nghieân cöùu beänh chöùng veà ngoä ñoäc<br />
do aên baùnh daøy taïi xaõ Hoaøng Hoa Thaùm,<br />
Chí Linh, Haûi Döông<br />
Ths.<br />
TҥTaï<br />
Văn<br />
Trình<br />
ThS.<br />
Vaê<br />
n Trình<br />
<br />
Ngoä ñoäc thöïc aên thöôøng xaåy ra ôû nöôùc ta cuõng nhö ô nhieàu nôi treân theá giôùi. Nghieân cöùu ca beänh -ñoái<br />
chöùng trong moät vuï dòch ngoä ñoäc thöùc aên taïi xaõ Hoaøng Hoa Thaùm, huyeän Chí Linh, tænh Haûi Döông<br />
vaøo 18.3.1003 vôùi 102 ngöôøi maéc beänh do aên caùc moùn aên taïi hai ñaùm cöôùi nhaèm xaùc ñònh xem nguyeân<br />
nhaân naøo daãn tôùi vuï dòch naøy. Trong caùc moùn aên, coù hai moùn do cuøng moät cô sôû saûn xuaát laø baùdnh daøy<br />
vaø gioø. Keát quaû cho thaáy daùnh daøy do cuøng moät cô sôû saûn xuaát laø nguyeân nhaân gaây leân ngoä ñoäc thöùc<br />
aên, phaàn baùnh daøy laáy veà laøm cho khaû naêng maéc beänh cao hôn aên baùnh daøy taïi choã. Caàn taêng cöôøng<br />
caùc bieän phaùp vaø trtuyeàn thoâng veà an toaøn thöïc phaåm.<br />
Food poisoning often occurs in Viet Nam as well as in many parts of the world. A case-control study<br />
was conducted on a food poisoning epidemic broke out in Hoang Hoa Tham commune, Chi Linh district, Hai Duong Province on March 18, 2003 with 102 guests having meals in 2 wedding ceremonies<br />
in order to identify causes of this food poisoning outbreak. Among dishes served in those two feasts,<br />
there were two similar dishes prepared by a local restaurant: rice-cake and pork pie. It was concluded that rice-cake from the same producer had caused the food poisoning outbreak. The incidence rate<br />
was found higher in those people who ate rice-cake brought home from the feasts than in those people<br />
consuming rice-cake on the spot. It is necessary to strengthen food safety measures and promote the<br />
education-communication activities for the population.<br />
<br />
1. Ñaët vaán ñeà<br />
Chaát löôïng veä sinh an toaøn thöïc phaåm raát quan<br />
troïng vôùi vieäc baûo veä, chaêm soùc söùc khoeû vaø naâng<br />
cao theå löïc con ngöôøi. Theo öôùc tính sô boä cuûa<br />
WHO haøng naêm coù khoaûng 1,3 tyû ngöôøi bò tieâu<br />
chaûy, trong ñoù 70% nguyeân nhaân do söû duïng thöïc<br />
phaåm khoâng an toaøn, thöïc phaåm nhieãm baån gaây ra.<br />
öôùc tính moãi naêm coù 3, 2 trieäu treû em bò cheát do caùc<br />
beänh tieâu chaûy vaø haøng trieäu treû em bò cheát vì suy<br />
dinh döôõng do thöôøng xuyeân maéc beänh tieâu chaûy[1].<br />
Theo thoáng keâ cuûa Trung taâm kieåm soaùt vaø phoøng<br />
ngöøa beänh taät cuûa Myõ moãi naêm coù khoaûng 6, 3 ñeán<br />
33 trieäu tröôøng hôïp ngoä ñoäc thöùc aên trong ñoù 9000<br />
tröôøng hôïp daãn ñeán töû vong[1] [2]. Trong nhöõng naêm<br />
gaàn ñaây haøng loaït vaán ñeà coù lieân quan ñeán thöïc<br />
phaåm laøm cho coäng ñoàng theá giôùi quan taâm lo ngaïi.<br />
Khi neàn kinh teá nöôùc ta chuyeån sang neàn kinh<br />
teá thò tröôøng, coâng nghieäp phaùt trieån, quaù trình ñoâ<br />
thò hoaù dieãn ra vôùi toác ñoä raát nhanh, daãn ñeán söï thay<br />
ñoåi thoùi quen aên uoáng cuûa nhaân daân vaø caùc dòch vuï<br />
aên uoáng treân heø phoá phaùt trieån, thöïc phaåm cheá bieán<br />
saün ngaøy caøng nhieàu. Trong ñieàu kieän böõa aên ñoâng<br />
ngöôøi, neáu khoâng thöïc hieän toát nhöõng qui ñònh veà veä<br />
<br />
sinh an toaøn thöïc phaåm coù theå daãn tôùi caùc vuï ngoä<br />
ñoäc thöïc phaåm haøng loaït. Theo thoáng keâ cuûa Cuïc<br />
Quaûn lyù Chaát löôïng veä sinh An toaøn thöïc phaåm<br />
(CQLCLVSATTP), ôû nöôùc ta töø naêm 1999 ñeán naêm<br />
2002 ñaõ coù 20694 ngöôøi maéc vaø 264 ngöôøi cheát do<br />
ngoä ñoäc thöïc phaåm.<br />
Vaøo luùc 15h30 ngaøy 18 thaùng 3 naêm 2003 taïi<br />
traïm y teá xaõ Hoaøng Hoa Thaùm tieáp nhaän 02 beänh<br />
nhaân vôùi caùc trieäu chöùng laâm saøng nhö: buoàn noân,<br />
noân, ñau buïng, tieâu chaûy, chöôùng buïng, da taùi vaø<br />
ñeán 17h45 phuùt ñaõ coù 22 beänh nhaân vaø ñeán 18h30<br />
traïm y teá xaõ Baéc An vaø traïm y teá Noâng Tröôøng baùo<br />
caùo coù 18 beänh nhaân töông töï, cho ñeán 8h00 saùng<br />
ngaøy 20/3/2003 coù taát caû 102 ngöôøi maéc beänh vôùi<br />
nhöõng trieäu chöùng gioáng nhau.<br />
Taát caû caùc beänh nhaân khi hoûi thì ñöôïc bieát<br />
nhöõng ngöôøi maéc beänh sau khi aên böõa tieäc taïi ñaùm<br />
cöôùi töø 7h30 ñeán 10h00 taïi gia ñình oâng Traàn Thaønh<br />
thoân Chín Thöôïng xaõ Baéc An vaø nhaø oâng Ñoaøn Huy<br />
Nhanh thoân Hoá Seáu xaõ Hoaøng Hoa Thaùm, vaø nhöõng<br />
ngöôøi ñöôïc aên phaàn do nhöõng ngöôøi ñi aên coã cöôùi<br />
laáy veà goàm coù baùnh daøy vaø gioø.<br />
Chuùng toâi xaùc ñònh ñaây laø moät vuï dòch ngoä ñoäc<br />
Taïp chí Y teá Coâng coäng, 5.2006, Soá 5 (5)<br />
<br />
41<br />
<br />
| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |<br />
<br />
thöùc aên, maø coù theå nguyeân nhaân gaây neân vuï ngoä ñoäc<br />
naøy laø do thöùc aên cuûa hai ñaùm cöôùi, caùc moùn aên cuûa<br />
hai ñaùm cöôùi coù hai moùn laø baùnh daøy vaø gioø laø cuøng<br />
laáy chung moät nhaø haøng, coù nhieàu ngöôøi aên phaàn<br />
baùnh daøy vaø gioø do laáy phaàn töø ñaùm cöôùi veà cuõng<br />
maéc beänh; caùc beänh nhaân ñeàu coù nhöõng trieäu chöùng<br />
laâm saøng gioáng nhau.<br />
Muïc tieâu nghieân cöùu laø xaùc ñònh moái lieân quan<br />
giöõa baùnh daøy, gioø laø thöùc aên cuûa hai ñaùm cöôùi vôùi<br />
vuï ngoä ñoäc thöùc aên, töø ñoù tìm ra nguyeân nhaân cuûa<br />
vuï ngoä ñoäc thöùc aên nhö: böõa aên, cô sôû, thöùc aên, caên<br />
nguyeân baèng kieåm ñònh caùc giaû thuyeát sau.<br />
Giaû thuyeát 1: HA Coù moái lieân quan giöõa aên baùnh<br />
daøy vaø ngoä ñoäc thöùc aên (aên baùnh daøy laø yeáu toá nguy<br />
cô ngoä ñoäc thöùc aên) vaø Ho Khoâng coù moái lieân quan<br />
giöõa aên baùnh daøy vaø ngoä ñoäc thöùc aên.<br />
Giaû thuyeát 2G: HA Coù moái lieân quan giöõa aên gioø<br />
vaø ngoä ñoäc thöùc aên (aên gioø laø yeáu toá nguy cô ngoä ñoäc<br />
thöùc aên) vaø Ho Khoâng coù moái lieân quan giöõa aên<br />
gioø vaø ngoä ñoäc thöùc aên.<br />
<br />
2. Phöông phaùp nghieân cöùu<br />
Duøng phöông phaùp nghieân cöùu Beänh - Chöùng<br />
3. Keát quaû nghieân cöùu<br />
Caùc moùn aên taïi hai ñaùm cöôùi laø 21 moùn, moãi<br />
ñaùm coù 13 moùn cheá bieán gioáng nhau trong ñoù coù<br />
baùnh daøy vaø gioø laø cuøng laáy töø moät nhaø haøng saûn<br />
xuaát. Coã cöôùi 6 ngöôøi ngoài aên moät maâm, coù moùn laøm<br />
coã ngöôøi ta xeáp theo khaåu phaàn nhö gioø moãi khoanh<br />
caét laøm saùu mieáng, baùnh daøy moãi ngöôøi 2 chieác.<br />
Thöôøng nhöõng ngöôøi aên taïi ñaùm cöôùi khoâng aên maø<br />
ñeå laáy phaàn mang veà nhöõng moùn chia theo khaåu<br />
phaàn trong maâm nhö baùnh daøy, gioø.. Trong taát caû 21<br />
moùn aên cuûa hai ñaùm cöôùi ta thaáy moùn baùnh daøy<br />
102/102 =100% ngöôøi maéc beänh laø aên moùn naøy.<br />
Nhö vaäy taát caû caùc ñoái töôïng nhoùm beänh nhaân ñeàu<br />
aên baùnh daøy.<br />
Baûng 1. Moái lieân quan giöõa aên moùn baùnh daøy ôû caû<br />
hai ñaùm cöôùi vôùi ngoä ñoäc thöùc aên.<br />
Ñieàu chænh<br />
Giaù trò thöïc<br />
<br />
Theâm giaù trò 1<br />
<br />
Baùnh daøy<br />
<br />
Beänh<br />
<br />
Chöùng<br />
<br />
Coù aên<br />
<br />
102<br />
<br />
29<br />
<br />
OR, CI<br />
<br />
Khoâng aên<br />
<br />
0<br />
<br />
73<br />
<br />
Coù aên<br />
<br />
103<br />
<br />
30<br />
<br />
OR= 254,1<br />
<br />
Khoâng aên<br />
<br />
1<br />
<br />
74<br />
<br />
35,6