Nghiên cứu biến đổi bất lợi của lipid máu ở bệnh nhân lớn tuổi tăng huyết áp tầng nguy cơ tim mạch cao và rất cao

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Số 3 * 2014<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> NGHIÊN CỨU BIẾN ĐỔI BẤT LỢI CỦA LIPID MÁU<br /> Ở BỆNH NHÂN LỚN TUỔI TĂNG HUYẾT ÁP TẦNG<br /> NGUY CƠ TIM MẠCH CAO VÀ RẤT CAO<br /> Phan Long Nhơn*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục đích: Khảo sát tỉ lệ biến đổi lipid máu và tìm hiểu một số mối tương quan giữa tuổi với biến đổi lipid<br /> máu của bệnh nhân lớn tuổi tăng huyết áp có tầng nguy cơ tim mạch cao và rất cao.<br /> Đối tương và phương pháp: Một nghiên cứu mô tả cắt ngang gồm 190 bệnh nhân lớn tuổi tăng huyết áp,<br /> thuộc tầng nguy cơ tim mạch cao và rất cao, được khảo sát cholesteron toàn phần, LDL-C, HDL-C và triglycerid.<br /> Kết quả: 1- Tỉ lệ và sự phân bố biến đổi bất lợi lipid máu: -Tỉ lệ biến đổi bất lợi lipid máu chung là 62,11%. Tỉ lệ phân bố biến đổi bất lợi lipid máu: Tăng CT: 52,94%, tăng TG: 21,00%, tăng LDL: chiếm 58,82% và gỉam<br /> HDL-C chiếm 56,30%. -Tỉ lệ phân bố biến đổi bất lợi lipid theo số thành tố: 1 thành tố: 22,10%, 2 thành tố:<br /> 30,00%, 3 thành tố: 6,32% và 4 thành tố chiếm 2,69%. 2- Không có mối tương quan nào giữa tuổi với các thành<br /> tố của lipid máu ở bệnh nhân tăng huyết áp lớn tuổi tầng nguy cơ tim mạch cao và rất cao.<br /> Từ khoá: biến đổi lipid máu, tăng huyết áp, tầng nguy cơ tim mạch.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> STUDYING CHANGES FOR THE WORSE OF LIPIDEMIA IN ELDERLY HYPERTENSIVE PATIENTS<br /> WITH HIGTH AND VERY HIGHT CARDIO-VASCULAR RISK STRATIFICATION<br /> Phan Long Nhon * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 18 - No 3- 2014: 234-237<br /> Objective: To evaluate the prevalance of changes for the worse of lipidemia and the correlation between age,<br /> with total cholesterolemia, triglyceride, LDL-C and HDL-C in elderly hypertensive patients with higth and very<br /> hight cardio-vascular risk stratification.<br /> Patients and methods: A cross-sectional study of 190 elderly hypertensive patients with higth and very<br /> hight cardio-vascular risk stratification were examined including plasma total cholesterolemia, LDL-C, HDL-C<br /> and triglyceride.<br /> Results: The prevalance of changes for the worse of lipidemia of lipidemia was 62.11% of among the<br /> patients, 52.94% were hypercholesterolemia, 21% were hypertriglyceridemia, 58.82% we re hyper LDL-C and<br /> 56.30% were hypo HDL-C. The prevalance of disorders of lipidemia evaluated by components were: 22.10% of 1<br /> component, 30% of 2 components, 6.32% of 3 components, and 2.69% of 4 components. There were not<br /> correlation between age, with total cholesterolemia, triglyceride, LDL-C and HDL-C.<br /> Conclusions: Changes for the worse of lipidmia (or disorders of lipidmia) in elderly hypertensive patients<br /> with higth and very hight cardio-vascular risk stratification was very hight. Shoud be controlled plasma total<br /> cholesterolemia and treatmented early.<br /> Key words: disorders of lipidemia, cardio-vascular risk stratification, hypertension.<br /> ở các nước phát triển được khẳng định là do<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> bệnh mạch vành và các bệnh lý xơ vữa động<br /> Nguyên nhân gây tử vong lớn nhất hiện nay<br /> mạch. Tỉ lệ tử vong do các bệnh lý này cũng<br /> * Bệnh viện đa khoa Bình Định<br /> Tác giả liên lạc: BS. Phan Long Nhơn<br /> <br /> 232<br /> <br /> ĐT: 0914152385<br /> <br /> Email: phanlongnhon@gmail.com<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Nội Khoa Toàn Quốc năm 2014<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Số 3 * 2014<br /> đang tăng lên tại các nước đang phát triển mà<br /> Việt Nam chúng ta cũng là một trong những<br /> nước nằm trong nhóm nguy cơ này. Bệnh mạch<br /> vành và bệnh lý xơ vữa động mạch do nhiều<br /> bệnh nguyên gây ra nhưng các biến đổi bất lợi<br /> của lipid máu ngày nay đã được chứng minh là<br /> yếu tố nguy cơ hàng đầu. Và đã được tập trung<br /> nghiên cứu rất nhiều, đặc biệt ở các đối tượng<br /> như đái tháo đường, tăng huyết áp, bệnh lý<br /> vành, mãn kinh, béo phì, hội chứng chuyển hóa<br /> v.v... Những biến đổi bất lợi của lipid máu đã<br /> gắn liền với xơ vữa động mạch, tăng huyết áp,<br /> đây là nhóm bệnh lý lẫn quẫn xoay vòng, phức<br /> tạp và nặng dần theo thời gian cùng tuổi tác. Ở<br /> bệnh nhân tăng huyết áp trẻ và già chắc chắn có<br /> nhiều khác biệt về những biến đổi của lipid máu,<br /> đặc biệt ở bệnh nhân tăng huyết áp lớn tuổi có<br /> tầng nguy cơ tim mạch cao và rất cao. Những<br /> nghiên cứu dành riêng cho đối tượng này hiện<br /> tại chưa nhiều và chưa có sự đồng thuận. Để góp<br /> phần làm sáng tỏ hơn vấn đề này cũng như góp<br /> phần nhận diện rõ hơn những biến đổi bất lợi về<br /> lipid máu của nhóm đối tượng bệnh nhân rất<br /> phổ biến mà chúng tôi đang tiếp cận và điều trị<br /> hàng ngày. Chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề<br /> tài: “Nghiên cứu biến đổi bất lợi của lipid máu<br /> ở bệnh nhân lớn tuổi tăng huyết áp tầng nguy<br /> cơ tim mạch cao và rất cao». Nhằm 2 mục tiêu:<br /> 1. Khảo sát tỉ lệ biến đổi lipid máu ở bệnh<br /> nhân tăng lớn tuổi huyết áp, tầng nguy cơ tim<br /> mạch cao và rất cao.<br /> 2. Tìm hiểu một số mối tương quan giữa tuổi<br /> với các biến đổi lipid máu.<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG- PHƯƠNG PHÁP NGHIÊNCỨU<br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> <br /> Không có YTNCTM<br /> Có 1- 2 YTNCTM<br /> <br /> cao và rất cao, điều trị nội, ngoại trú tại BVĐKV<br /> Bồng Sơn Bình Định.<br /> -Thời gian từ 01/06/2012 đến 30/04/2013<br /> <br /> Tiêu chuẩn loại trừ<br /> Loại trừ khỏi nghiên cứu các đối tượng sau:<br /> *Đang điều trị thuốc rối loạn lipid máu.<br /> *Đang dùng các liệu pháp hormon thay thế.<br /> *Bệnh nhân có tiền sử phẩu thuật cắt tử<br /> cung, buồng trứng.<br /> *Bệnh nhân đang bị suy gan nặng.<br /> *Có một số bệnh nội tiết khác.<br /> <br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> Theo phương pháp mô tả cắt ngang.<br /> <br /> Các phương pháp đánh giá<br /> Đánh giá các yếu tố nguy cơ tim mạch<br /> (YTNCTM)<br /> Theo khuyến cáo của Hội tim mạch Quốc gia<br /> Việt Nam 2008(5).<br /> 1- Mức độ HA tâm thu và tâm trương.<br /> 2- Nam giới > 55 tuổi.<br /> 3- Nữ giới > 65 tuổi.<br /> 4- Hút thuốc lá.<br /> 5- Cholesterone toàn phần > 6,1mmol/l<br /> (240mg/dl) hoặc LDL-C >4,0 mml/L (160mg/dl).<br /> 6- HDL-C < 1,0mmol/L (< 40mg/dl) ở nam<br /> giới, < 1,2 mmol/L (45mg/dl) ở nữ.<br /> 7- Tiền sử gia đình thế hệ đầu tiên bị bệnh<br /> tim mạch trước 50 tuổi.<br /> 8- Béo phì và ít hoạt động thể lực.<br /> Đánh giá phân tầng nguy cơ tim mạch (PTNCTM<br /> Theo khuyến cáo Hội tim mạch Quốc gia<br /> <br /> Đối tượng<br /> -Gồm 190 bệnh lớn tuổi nhân tăng huyết áp,<br /> thuộc phân tầng nguy cơ tim mạch (PT-NCTM)<br /> Bệnh cảnh<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> HA bình thường<br /> HATT 120-129<br /> và HATTr<br /> 80-84 mmHg<br /> <br /> Tiền THA<br /> HATT 130-139<br /> và/hoặc HATTr<br /> 85-89 mmHg<br /> <br /> NC thấp<br /> <br /> NC thấp<br /> <br /> Việt Nam 2008 và Bộ Y tế Việt Nam 2011(1,5).<br /> <br /> THA độ 1<br /> HATT 140-159<br /> và/hoặc HATTr<br /> 90-99 mmHg<br /> NC thấp<br /> NC trung bình<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Nội Khoa Toàn Quốc năm 2014<br /> <br /> THA độ 2<br /> HATT 160-179<br /> và/hoặc HATTr<br /> 100-109 mmHg<br /> NC trung bình<br /> NC trung bình<br /> <br /> THA độ 3<br /> HATT ≥180 và/hoặc<br /> HATTr ≥110 mmHg<br /> NC rất cao<br /> NC rất cao<br /> <br /> 233<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Số 3 * 2014<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> Bệnh cảnh<br /> <br /> Có ≥ 3 YTNCTM,<br /> HCCH, tổn thương<br /> CQĐ, hoặc ĐTĐ<br /> Đã có biến cố, hoặc:<br /> bệnh TM, thận mạn<br /> <br /> HA bình thường<br /> HATT 120-129<br /> và HATTr<br /> 80-84 mmHg<br /> NC trung bình<br /> <br /> Tiền THA<br /> HATT 130-139<br /> và/hoặc HATTr<br /> 85-89 mmHg<br /> NC cao<br /> <br /> THA độ 1<br /> HATT 140-159<br /> và/hoặc HATTr<br /> 90-99 mmHg<br /> NC cao<br /> <br /> THA độ 2<br /> HATT 160-179<br /> và/hoặc HATTr<br /> 100-109 mmHg<br /> NC cao<br /> <br /> THA độ 3<br /> HATT ≥180 và/hoặc<br /> HATTr ≥110 mmHg<br /> <br /> NC rất cao<br /> <br /> NC rất cao<br /> <br /> NC rất cao<br /> <br /> NC rất cao<br /> <br /> NC rất cao<br /> <br /> Trong nghiên cứu này đối tượng được chọn<br /> là:<br /> 1. THA độ 3.<br /> 2. THA độ 1 và THA độ 2 có ≥ 3 YTNCTM<br /> (không tính yếu tố liên quan lipid máu) hoặc có:<br /> HCCH, ĐTĐ, tổn thương cơ quan đích. Hoặc đã<br /> có biến cố tim mạch, bệnh tim mạch, hoặc bệnh<br /> thận mạn tính.<br /> <br /> Phương pháp đánh giá biến đổi lipid máu<br /> Theo khuyến cáo của Hội tim mạch Quốc gia<br /> Việt Nam 2008 về các bệnh lý tim mạch và<br /> chuyển hóa(2,6).<br /> Khi có một trong các chỉ số sau:<br /> Lipid máu<br /> CT<br /> TG<br /> LDL-C<br /> HDL-C<br /> <br /> Bảng 1:Phân bố độ THA<br /> HA<br /> THA 1<br /> THA 2<br /> THA 3<br /> Tổng<br /> <br /> n<br /> 22<br /> 98<br /> 70<br /> 190<br /> <br /> Tỷ lệ<br /> 11,57%<br /> 51,57%<br /> 36,86%<br /> 100%<br /> <br /> Phân bố PT-NCTM<br /> Bảng 2: Phân bố PT-NCTM<br /> PT-NCTM<br /> Cao<br /> Rất cao<br /> Tổng<br /> <br /> n<br /> 61<br /> 129<br /> 190<br /> <br /> Tỷ lệ<br /> 32,10%<br /> 67,90%<br /> 100%<br /> <br /> *Nhận xét: Tầng nguy cơ rất cao chiếm<br /> 67,90%, tầng nguy cơ cao chiếm 32,10%.<br /> <br /> Biến đổi lipid máu<br /> <br /> mmol/l<br /> ≥5,2<br /> ≥2,3<br /> ≥3,1<br /> ≤0,9<br /> <br /> Tỷ lệ biến đổi lipid máu chung<br /> Bảng 3: Tỷ lệ biến đổi lipid máu chung<br /> RLLM<br /> n<br /> Tỷ lệ %<br /> p<br /> <br /> Đánh giá tăng huyết áp (THA<br /> THA theo JNC VI.<br /> <br /> Phương pháp xử lý số liệu<br /> Sử dụng phần mềm Epi Info 7.0 và Excel<br /> 2003.<br /> <br /> KẾT QUẢ<br /> Có 190 bệnh nhân lớn tuổi THA từ độ 1 đến<br /> độ 3, có PT-NCTM cao và rất cao. Tuổi trung<br /> bình 75,3 ± 6,5 gồm 59 nam và 131 nữ, thấp<br /> nhất 65 tuổi và cao nhất 96 tuổi, được chọn vào<br /> mẫu nghiên cứu. Có kết quả như sau:<br /> <br /> Đặc điểm mẫu<br /> Phân bố THA<br /> THA độ II chiếm 51,57% khác biệt có ý nghĩa<br /> so với THA độ I và III.<br /> <br /> 234<br /> <br /> NC rất cao<br /> <br /> RLLM(+)<br /> 118<br /> 62,11%<br /> <br /> RLLM(-)<br /> 72<br /> 37,89%<br /> <br /> Tổng<br /> 190<br /> 100%<br /> <br />