Nghiên cứu các vấn đề môi trường nông thôn Việt Nam theo các vùng sinh thái đặc trưng, dự báo xu thế diễn biến và đề xuất các chính sách và giải pháp kiểm soát thích hợp

Chia sẻ: Nguyen Lan | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:398

Thêm vào BST

Báo xấu

100
lượt xem 13
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo luận văn - đề án 'nghiên cứu các vấn đề môi trường nông thôn việt nam theo các vùng sinh thái đặc trưng, dự báo xu thế diễn biến và đề xuất các chính sách và giải pháp kiểm soát thích hợp', luận văn - báo cáo, báo cáo khoa học phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Nghiên cứu các vấn đề môi trường nông thôn Việt Nam theo các vùng sinh thái đặc trưng, dự báo xu thế diễn biến và đề xuất các chính sách và giải pháp kiểm soát thích hợp

Bé Khoa häc vµ c«ng nghÖ ------------------- §Ò tµi “nghiªn cøu c¸c vÊn ®Ò m«i tr−êng n«ng th«n viÖt nam theo c¸c vïng sinh th¸i ®Æc tr−ng, dù b¸o xu thÕ diÔn biÕn vµ ®Ò xuÊt c¸c chÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p kiÓm so¸t thÝch hîp” M∙ sè kc 08.06 (thuéc ch−¬ng tr×nh khcn träng ®iÓm cÊp nhµ n−íc giai ®o¹n 2001 – 2005) chñ nhiÖm ®Ò tµi: GS.TS. Lª v¨n khoa Tr−êng ®h khoa häc tù nhiªn, ®h quèc gia hµ néi Hµ néi, th¸ng 1 n¨m 2004
môc lôc phÇn I. ®Æt vÊn ®Ò ............................................................................................ 2 phÇn Ii. kh¸i qu¸t t×nh h×nh (hiÖn tr¹ng) ph¸t triÓn kinh tÕ - x∙ héi n«ng th«n viÖt nam........................................................................ 3 I. Nh÷ng con sè c¬ b¶n ph¶n ¸nh bøc tranh vÒ N«ng th«n ViÖt Nam................ 3 II. Tæng hîp bøc tranh N«ng th«n ViÖt Nam ...................................................... 5 III. Ph©n tÝch vµ b×nh luËn vÒ 7 vÊn ®Ò liªn quan ®Õn sù ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi vµ viÖc sö dông tµi nguyªn ë vïng n«ng th«n réng lín ViÖt Nam.................. 5 IV. §¸nh gi¸ chung ............................................................................................... 6 phÇn III. c¸c vïng sinh th¸i nghiªn cøu cô thÓ .............................. 9 vïng nói 1. tØnh hoµ b×nh.............................................................................................. 10 2. tØnh ®ak lak ............................................................................................... 11 vïng trung du 3. tØnh b¾c giang ........................................................................................... 20 4. tØnh qu¶ng nam ........................................................................................ 22 vïng ®ång b»ng 5. tØnh th¸i b×nh............................................................................................. 26 6. tØnh tiÒn giang .......................................................................................... 29 vïng ven biÓn 7. tØnh nghÖ an ............................................................................................... 31 8. tØnh ninh thuËn......................................................................................... 33 vïng ven ®« 9. huyÖn thanh tr× - hµ néi ...................................................................... 37 phÇn iv. ®Ò xuÊt c¸c chÝnh s¸ch ........................................................... 40 phÇn v. kÕt luËn vµ kiÕn nghÞ ................................................................ 40 tµi liÖu tham kh¶o....................................................................................... 42
-1- Tªn ®Ò tµi: “Nghiªn cøu c¸c vÊn ®Ò M«i tr−êng N«ng th«n ViÖt Nam theo c¸c vïng sinh th¸i ®Æc tr−ng, dù b¸o xu thÕ, diÔn biÕn vµ ®Ò xuÊt c¸c chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p kiÓm so¸t thÝch hîp (KC 08.06) Chñ nhiÖm ®Ò tµi: GS.TS Lª V¨n Khoa Tªn chuyªn ®Ò: T×nh h×nh kinh tÕ - x· héi c¸c vïng sinh th¸i nghiªn cøu t¹i c¸c tØnh: Hoµ B×nh, §¾c L¾c (vïng nói), B¾c Giang, Qu¶ng Nam (trung du), Th¸i B×nh, TiÒn Giang (®ång b»ng), NghÖ An, Ninh ThuËn (ven biÓn) vµ Hµ Néi (ven ®«), ®¸nh gi¸ xu thÕ diÔn biÕn vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. phÇn i: §Æt vÊn ®Ò KÕt qu¶ cña Héi nghÞ toµn cÇu vÒ Ph¸t triÓn bÒn v÷ng ë Nam Phi (th¸ng 9 - 2002) võa qua víi hai v¨n kiÖn quan träng ®ã lµ: Tuyªn bè Johannesburg vÒ ph¸t triÓn bÒn v÷ng gåm 37 nguyªn t¾c vµ B¶n kÕ ho¹ch thùc hiÖn Johannesburg (gåm 141 néi dung) ®Òu ®Æc biÖt quan t©m ®Õn m«i tr−êng n«ng th«n vµ sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña c¸c vïng n«ng th«n réng lín trªn toµn thÕ giíi (hay trªn ph¹m vi toµn cÇu). Nh÷ng vÊn ®Ò then chèt ®ã lµ: - S¶n xuÊt n«ng nghiÖp, t¨ng nguån l−¬ng thùc dÉn ®Õn viÖc t¨ng sö dông thuèc trõ s©u vµ vÊn ®Ò tho¸i ho¸ ®Êt ®ai. - TiÕp ®ã lµ vÊn ®Ò gi¶i quyÕt n−íc s¹ch, n−íc ngät, vÖ sinh m«i tr−êng, vÊn ®Ò søc khoÎ cho céng ®ång, - C¸c vÊn ®Ò gi¶m nghÌo ®ãi (nghÌo khã), c¶i thiÖn ®êi sèng, t¨ng ®Çu t− cho c¸c vïng nghÌo, ph¸t triÓn trang tr¹i, t×m viÖc lµm vµ c«ng b»ng vÒ viÖc lµm cho mäi ng−êi vv... Vµ ®Æc biÖt trong b¶n kÕ ho¹ch thùc hiÖn Johannesburg ®· nh¾c nhë chóng ta vÒ sù quan t©m cña toµn nh©n lo¹i trong viÖc thùc hiÖn ch−¬ng tr×nh nghÞ sù 21, ë ®ã ®Æc biÖt chó träng vÒ c¸c ch−¬ng tr×nh sè 3 (§Êu tranh víi nghÌo khã), sè 11 (§Êu tranh víi viÖc ph¸ rõng), sè 14 (Ph¸t triÓn bÒn v÷ng n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n), sè32 (T¨ng c−êng vai trß cña n«ng d©n) vv... TÊt c¶ nh÷ng vÊn ®Ò nªu trªn ®Òu kh¼ng ®Þnh r»ng: VÊn ®Ò m«i tr−êng n«ng th«n trªn toµn thÕ giíi ®· ®−îc Héi nghÞ toµn cÇu vÒ ph¸t triÓn bÒn v÷ng ®Æc biÖt quan t©m.
-2- §èi víi ViÖt Nam: Trong b¶n §Þnh h−íng chiÕn l−îc ®Ó tiÕn tíi ph¸t triÓn bÒn v÷ng (Ch−¬ng tr×nh NghÞ sù 21 cña ViÖt Nam) ®· tr×nh Thñ t−íng ChÝnh phñ; vÊn ®Ò m«i tr−êng n«ng th«n còng ®−îc ®Ò cËp nh− lµ nh÷ng −u tiªn ®Æc biÖt, ®ã lµ: Môc 2.4 (Ph¸t triÓn N«ng nghiÖp vµ N«ng th«n bÒn v÷ng) Môc 3.1 (H¹ thÊp møc t¨ng d©n sè, tÝch cùc t¹o thªm viÖc lµm cho ng−êi lao ®éng) Môc 3.2 (TËp trung xo¸ ®ãi, gi¶m nghÌo, n©ng cao c«ng b»ng x· héi) Môc 4.1 (Chèng t×nh tr¹ng tho¸i ho¸ ®Êt n«ng nghiÖp, sö dông hiÖu qu¶ vµ bÒn v÷ng ®Êt n«ng nghiÖp) Môc 4.4 (B¶o vÖ vµ ph¸t triÓn rõng). Trªn ®©y lµ nh÷ng ®Þnh h−íng cã tÝnh chiÕn l−îc còng nh− nh÷ng kÕ ho¹ch hµnh ®éng vÜ m« vÒ nh÷ng vÊn ®Ò m«i tr−êng n«ng th«n vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n nãi chung vµ n«ng th«n ViÖt Nam nãi riªng trong mèi quan t©m ®Æc biÖt cña c¸c Quèc gia còng nh− cña ViÖt Nam ®èi víi c¸c vÊn ®Ò m«i tr−êng toµn cÇu. V× vËy, mét ®Ò tµi khoa häc: “Nghiªn cøu c¸c vÊn ®Ò m«i tr−êng n«ng th«n ViÖt Nam” ®−îc ®Æt ra trong giai ®o¹n hiÖn nay lµ rÊt cÊp thiÕt vµ phï hîp víi chiÕn l−îc ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña ®Êt n−íc. phÇn ii: kh¸i qu¸t vÒ t×nh h×nh (hiÖn tr¹ng) ph¸t triÓn kinh tÕ x∙ héi N«ng th«n ViÖt Nam I. Nh÷ng con sè c¬ b¶n ph¶n ¸nh bøc tranh vÒ n«ng th«n ViÖt Nam 1. Tæng sè ®¬n vÞ cÊp x∙ (ph−êng, thÞ trÊn) trong toµn quèc: 10.541 ®¬n vÞ hµnh chÝnh cÊp x· (ph−êng) trong ®ã: - 8.950 x· (~85%) - 1.026 ph−êng - 565 thÞ trÊn, thÞ tø 2. Tæng d©n sè C¶ n−íc 78.685.800 ng−êi trong ®ã d©n sè n«ng th«n chiÕm 59.204.800 ng−êi (~75%).
-3- 3. Tæng quü ®Êt vµ hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt Tæng quü ®Êt ViÖt Nam: 32.924.100 ha. Trong ®ã: - §Êt n«ng nghiÖp: 9.345.400 ha - §Êt l©m nghiÖp: 11.575.400 ha - §Êt chuyªn dông: 1.532.800 ha - §Êt ë (thµnh phè + n«ng th«n): 443.200 ha Trong ®ã ®Êt ë thµnh phè chiÕm 72.200, chiÕm 0,22% tæng l·nh thæ. 4. Tæng s¶n phÈm quèc néi N¨m 2001: 484.493 tû ®ång ViÖt Nam trong ®ã tæng s¶n phÈm ngµnh n«ng nghiÖp lµ 91.687 tû ®ång ViÖt Nam (~19%). 5. §Çu t− ph¸t triÓn Tæng vèn §Çu t− ph¸t triÓn n¨m 2001: Tæng ®Çu t−: 163.500 tû ®ång. Trong ®ã ®Çu t− cho n«ng nghiÖp vµ l©m nghiÖp lµ 20.000 tû, chiÕm 12,24%. 6. Thu thËp b×nh qu©n ®Çu ng−êi - Thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng−êi c¶ n−íc: 295.000 ®ång ViÖt Nam - Thu nhËp b×nh qu©n thµnh thÞ: 832.500 ®ång ViÖt Nam Nhãm thÊp nhÊt: 200.000® Nhãm cao nhÊt: 1.960.800® - Thu nhËp b×nh qu©n vïng n«ng th«n: 225.000 ®ång ViÖt Nam Nhãm thÊp nhÊt: 83.000® Nhãm cao nhÊt: 523.000® 7. KÕt cÊu h¹ tÇng n«ng th«n - Tû lÖ x· cã ®iÖn: 89,4% - Tû lÖ x· cã ®−êng « t« ®Õn x·: 94,6% - Tû lÖ x· cã tr−êng tiÓu häc: 98,9% - Tû lÖ x· cã tr¹m y tÕ: 99,0%
-4- II. Tæng hîp bøc tranh n«ng th«n ViÖt Nam 1. Tæng sè x· (n«ng th«n): 8.950 x· (chiÕm 85% x·, ph−êng) 2. Tæng d©n sè n«ng th«n: 59.204.800 ng−êi (chiÕm 75% d©n sè c¶ n−íc) 3. Tæng ®Êt ®ai vïng n«ng th«n: 31.319,1km2 (chiÕm 95,2% l·nh thæ c¶ n−íc) 4. Tæng s¶n phÈm ngµnh n«ng nghiÖp: 97.767 tû ®ång ViÖt Nam (chiÕm 20,2%) 5. §Çu t− cho n«ng nghiÖp vµ l©m nghiÖp: 20.000 tû ®ång ViÖt Nam, chiÕm 12,24% (2001) 6. Thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng−êi ë n«ng th«n ViÖt Nam: 225.000 §VN - Nhãm thÊp: 83.000 §VN - Nhãm cao: 523.000 §VN 7. KÕt cÊu h¹ tÇng n«ng th«n (®iÖn, ®−êng, tr−êng, tr¹m): ~95,6% III. Ph©n tÝch vµ b×nh luËn vÒ 7 vÊn ®Ò liªn quan ®Õn sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi vµ viÖc sö dông tµi nguyªn ë vïng n«ng th«n réng lín ViÖt Nam Nh÷ng ph©n tÝch vµ b×nh luËn sau ®©y theo gãc nh×n cña mét ®Ò tµi nghiªn cøu vÒ m«i tr−êng n«ng th«n ViÖt Nam. 1. VÊn ®Ò sö dông tµi nguyªn: Vïng n«ng th«n réng lín cña n−íc ta víi diÖn tÝch trªn 31.319,1 km2 chiÕm trªn 95% diÖn tÝch toµn l·nh thæ (®ã lµ ch−a kÓ ®Õn c¸c lo¹i ®Êt kh¸c thuéc n«ng th«n nh−: ®Êt thuû lîi, ®Êt giao th«ng, ®Êt lµm g¹ch, lµm muèi, ®Êt nghÜa trang vµ c¸c lo¹i ®Êt chuyªn dïng kh¸c vv...), ®iÒu nµy cã mét ý nghÜa cùc kú quan träng ®ã lµ nãi ®Õn m«i tr−êng ViÖt Nam gÇn nh− ®ång nghÜa víi m«i tr−êng n«ng th«n ViÖt Nam v× nã còng gÇn nh− hoµn toµn phô thuéc vµo viÖc sö dông tµi nguyªn réng lín cña vïng n«ng th«n ViÖt Nam (chiÕm tíi 98 - 99% bÒ mÆt l·nh thæ cña c¶ n−íc). 2. VÒ d©n sè n«ng th«n vµ sè ®¬n vÞ hµnh chÝnh ë n«ng th«n ViÖt Nam: D©n sè n«ng th«n ViÖt Nam ®· lªn tíi xÊp xØ 60 triÖu ng−êi (chiÕm 75% d©n sè c¶ n−íc). §¬n vÞ hµnh chÝnh (cÊp x·) ë n«ng th«n ViÖt Nam lªn tíi 8.950 x·, chiÕm 85% ®¬n vÞ hµnh chÝnh cÊp x· - ph−êng - thÞ trÊn trong c¶ n−íc; hai con sè nµy cßn nãi lªn mét ®iÒu quan träng ®ã lµ: ph¶i ®Çu t− nhiÒu, nhiÒu
-5- h¬n n÷a cho khu vùc n«ng th«n v× sè d©n vµ sè ®¬n vÞ hµnh chÝnh cña khu vùc nµy lµ qu¸ lín so víi toµn quèc. 3. VÒ s¶n phÈm vµ §Çu t− cho n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n: Hai con sè vÒ tæng s¶n phÈm ngµnh n«ng nghiÖp: 97.767 tû ®ång ViÖt Nam (chiÕm 20,2% tæng thu nhËp quèc néi) vµ §Çu t− cña Nhµ n−íc cho ngµnh n«ng nghiÖp chØ cã 12,24% cho ta thÊy mét nÒn n«ng nghiÖp vÉn cßn thÊp kÐm, chËm ph¸t triÓn do søc c¹nh tranh hµng ho¸ n«ng s¶n vµ sù ®Çu t− cña Nhµ n−íc cßn rÊt thÊp. NÕu ®Ó t×nh tr¹ng nµy kÐo dµi th× còng ®ång nghÜa lµ cßn rÊt l©u míi n©ng ®êi sèng cña ng−êi n«ng d©n ViÖt Nam lªn mét møc cao h¬n ®−îc. 4. VÒ thu nhËp b×nh qu©n ë n«ng th«n ViÖt Nam: Víi møc sèng (møc thu nhËp) b×nh qu©n lµ 225.000 §VN mµ trong ®ã vÉn cßn tíi 20% sè hé cã thu nhËp thÊp (83.000 §VN) th× chóng ta còng h×nh dung mét bøc tranh vÒ ®êi sèng cña n«ng d©n vïng n«ng th«n ViÖt Nam cßn v« cïng khã kh¨n, sù chªnh lÖch gi÷a ng−êi giÇu vµ ng−êi nghÌo trung b×nh vÉn ë møc tõ 7 ®Õn 9 lÇn cho nªn c¸c vÊn ®Ò vÒ ph¸t triÓn bÒn v÷ng ë n«ng th«n cßn gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n, c¸c vÊn ®Ò m«i tr−êng sÏ liªn tôc vµ liªn tiÕp n¶y sinh mµ c¸c chÝnh s¸ch cña ChÝnh phñ ph¶i lu«n s¸t thùc ®Ó ®−a ®−îc ®êi sèng cña 20% sè hé nghÌo cã thu nhËp ë møc trung b×nh . 5. VÒ kÕt cÊu h¹ tÇng n«ng th«n: §©y lµ ®iÓm m¹nh, lµ kÕt qu¶ gÇn 20 n¨m ®Çu t− cña §¶ng vµ Nhµ n−íc thÓ hiÖn tÝnh −u viÖt cña x· héi. 99% c¸c x· cã tr−êng tiÓu häc vµ tr¹m y tÕ, kho¶ng 90% x· cã ®iÖn vµ cã ®−êng « t«. Trªn c¬ së cña nh÷ng kÕt cÊu h¹ tÇng quan träng nµy, trong t−¬ng lai, mét bøc tranh v¨n ho¸ - x· héi - m«i tr−êng cña n«ng th«n ViÖt Nam ®−îc chÝnh bµn tay cña 60 triÖu n«ng d©n vun ®¾p cho 8.950 x· xanh - s¹ch - ®Ñp. IV. §¸nh gi¸ chung 1. §¸nh gi¸ vÒ hiÖn tr¹ng kinh tÕ - x∙ héi vïng n«ng th«n ViÖt Nam - VÒ kinh tÕ nãi chung: cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n trong viÖc sö dông khai th¸c vµ qu¶n lý tµi nguyªn (®Êt, n−íc, rõng, biÓn vv...). Nh÷ng s¶n phÈm n«ng nghiÖp ®−îc lµm ra bÞ phô thuéc rÊt nhiÒu ®Õn ®iÒu kiÖn m«i tr−êng, thiªn tai vµ c¸c vÊn ®Ò vÒ khoa häc - c«ng nghÖ... Tuy nhiªn nh÷ng s¶n phÈm nµy phÇn lín ch−a th−¬ng m¹i ho¸ ®−îc vµ hÇu hÕt gi¸ c¶ l¹i qu¸ rÎ tíi møc bÊt hîp lý. Nh÷ng vÊn ®Ò nµy t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn ®êi sèng, ®Õn sù thu nhËp trùc tiÕp cña hä v× vËy ®êi sèng cßn thÊp, bÊp bªnh, phÇn lín míi chØ ch¨m lo cho b÷a ¨n hµng ngµy, cßn viÖc dµnh dôm ®Ó mua s¾m ®å dïng cho gia ®×nh, ®ãng gãp cho viÖc x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng n«ng th«n cßn rÊt thÊp. Tuy ta cã chØ sè %
-6- vÒ ®iÖn - ®−êng - tr−êng - tr¹m rÊt cao nh−ng c¸c chØ sè vÒ kü thuËt th× l¹i rÊt thÊp. Trong t−¬ng lai gÇn, cã lÏ kh«ng thÓ qu¸ n¨m 2010, c¸c sù hç trî vµ ®Çu t− cña ChÝnh phñ, cña Quèc tÕ ph¶i tËp trung cho sè 12-20% hé nghÌo, ®Ó sè d©n nµy hoµ nhËp víi cuéc sèng chung cña x· héi. - VÒ x· héi: X· héi n«ng th«n ViÖt Nam ph¶i ®−îc ®¸nh gi¸ lµ tèt. 60 triÖu ng−êi n«ng d©n cÇn cï lao ®éng, ch¨m lo cuéc sèng cho mét x· héi b×nh yªn vµ c«ng b»ng. Ng−êi d©n ViÖt Nam cã v¨n ho¸, cã tri thøc, tiÕp thu nhanh nh÷ng tiÕn bé kü thuËt n«ng nghiÖp vµ c¸c kü thuËt kh¸c (®Æc biÖt vÒ kü thuËt tiÓu thñ c«ng nghiÖp). §Æc biÖt vÒ phong trµo sinh ®Î cã kÕ ho¹ch, ph¶i nãi r»ng ®©y lµ mét ®ãng gãp to lín cña n«ng th«n ViÖt Nam. Tõ tû lÖ t¨ng d©n sè ë møc xÊp xØ 2,0% n¨m 1990, ®Õn n¨m 2001 chØ cßn 1,35% lµm gi¶m ®i rÊt nhiÒu søc Ðp cña d©n sè lªn m«i tr−êng vµ cµng chøng tá r»ng c«ng t¸c x· héi ë n«ng th«n ViÖt Nam ®−îc mäi ng−êi d©n quan t©m. Mét ®Æc ®iÓm rÊt quan träng ®Ó ®¸nh gi¸ vÒ mÆt x· héi ë n«ng th«n ViÖt Nam lµ sù c«ng b»ng x· héi ®−îc thùc hiÖn vµ quan t©m phæ biÕn, c«ng khai nªn sù chªnh lÖch gi÷a ng−êi giÇu vµ ng−êi nghÌo kh«ng lín nh− ë c¸c ®« thÞ. Ngoµi ra c¸c kÕt cÊu h¹ tÇng (®iÖn - ®−êng - tr−êng - tr¹m) ®· t¸c ®éng m¹nh mÏ cho viÖc ph¸t triÓn x· héi ë n«ng th«n chóng ta. 2. §¸nh gi¸ vÒ xu thÕ diÕn biÕn trong sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ - x∙ héi n«ng th«n ViÖt Nam D−íi ¸nh s¸ng cña NghÞ quyÕt Trung −¬ng 5 vÒ “§Èy nhanh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp, n«ng th«n ViÖt Nam thêi kú 2001-2010” vµ víi sù ph©n tÝch c¬ së cña nÒn kinh tÕ vµ x· héi n«ng th«n ViÖt Nam hiÖn nay, ta thÊy: - Tr−íc hÕt lµ sù ®Èy nhanh tèc ®é (møc ®é) khai th¸c sö dông tµi nguyªn ®Êt trªn ph¹m vi réng lín thuéc vïng n«ng th«n ViÖt Nam (®Êt ®ai vµ tµi nguyªn sinh th¸i vïng nói, vïng trung du, vïng ®ång b»ng vµ vïng ven biÓn, ven ®«). Cã thÓ coi ®©y lµ thÕ m¹nh lín nhÊt vµ ®ã lµ xu thÕ tÊt yÕu ®Ó sö dông, khai th¸c hîp lý tµi nguyªn t¹o thµnh cña c¶i vËt chÊt, n©ng cao ®êi sèng cho céng ®ång n«ng th«n. Trªn thùc tÕ còng ®· cã nhiÒu m« h×nh sö dông hîp lý tµi nguyªn ®Êt ®ai nh−ng vÉn chØ lµ m« h×nh vµ m« h×nh nh©n réng.
-7- Ph¶i cã c¸c chÝnh s¸ch thÝch hîp vµ rÊt cô thÓ, nh÷ng hç trî vÒ nhiÒu mÆt th× viÖc khai th¸c vµ sö dông hîp lý tµi nguyªn ®Êt ®ai míi cã thÓ thËt sù t¹o thµnh cña c¶i cña nh©n d©n. - §i ®«i víi viÖc sö dông hîp lý tµi nguyªn ®Êt ®ai, ph¶i hÕt søc coi träng viÖc båi d−ìng nghÒ nghiÖp nhµ n«ng, tiÓu thñ c«ng vµ c«ng nghiÖp thùc phÈm n«ng th«n. §©y còng lµ mét xu thÕ ph¸t triÓn rÊt kh¸ch quan, ®ßi hái nhiÒu ®Çu t− cña céng ®ång vµ trî gióp cña ChÝnh phñ. Mét xu thÕ diÔn biÕn tõng b−íc, tõng giai ®o¹n sÏ dÇn dÇn biÕn vïng n«ng th«n réng lín, dåi dµo nh©n lùc, tµi lùc trë thµnh n«ng tr−êng, x−ëng m¸y, nh÷ng vïng trang tr¹i, nh÷ng c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty TNHH réng lín, nh÷ng ®« thÞ, nh÷ng thÞ trÊn ngoµi viÖc s¶n xuÊt ra tÊt c¶ c¸c lo¹i n«ng l−¬ng cÇn thiÕt cho cuéc sèng mäi ng−êi th× ë ®©y ph¶i lµ nh÷ng n¬i b¶o qu¶n, chÕ biÕn n«ng l−¬ng vµ s¶n xuÊt c¸c ®å tiÓu thñ c«ng mü nghÖ, c¸c ®å gia dông vµ c¸c s¶n phÈm truyÒn thèng. Trªn c¬ së nµy, xu h−íng sÏ ph¸t triÓn c¸c Trung t©m th−¬ng m¹i ë c¸c huyÖn vµ dÇn dÇn c¸c chî lín ë n«ng th«n còng sÏ trë thµnh c¸c trung t©m th−¬ng m¹i cña mét vïng kinh tÕ nhá. - Mét xu thÕ ph¸t triÓn quan träng vÒ mÆt x· héi - m«i tr−êng, ®ã lµ sù h×nh thµnh nh÷ng tæ chøc mang tÝnh chÊt x· héi nhiÒu h¬n víi d¸ng dÊp cña c¸c tæ chøc “ph¸t triÓn bÒn v÷ng”. ë ®ã hä sÏ ®Ò cËp ®Õn c¸c vÊn ®Ò x· héi - kinh tÕ - m«i tr−êng nh−: c«ng b»ng giÇu nghÌo, d©n sè vµ ph¸t triÓn, t¸i chÕ vµ thu gom r¸c th¶i, s¶n xuÊt xanh, tiÕt kiÖm tµi nguyªn, sö dông vµ tiÕt kiÖm n¨ng l−îng, mÉu h×nh s¶n xuÊt vµ mÉu h×nh tiªu dïng, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, vÖ sinh, n−íc s¹ch, søc khoÎ céng ®ång vv... 3. C¸c gi¶i ph¸p vÒ chÝnh s¸ch GÇn ®©y, ChÝnh phñ cã ®−a ra mét khÈu hiÖu (mét chñ tr−¬ng) rÊt quan träng ®èi víi n«ng d©n ®ã lµ: “HAI tèi §a” cã nghÜa lµ: 1. Tèi ®a kh«ng thu cña ng−êi n«ng d©n d−íi bÊt kú h×nh thøc nµo. 2. Tèi ®a b»ng nhiÒu h×nh thøc, b»ng nhiÒu biÖn ph¸p vµ c¸c nguån kh¸c nhau ®Ó hç trî tèi ®a cho ng−êi n«ng d©n. Trªn tinh thÇn cña mét chñ tr−¬ng “HAI tèi §a” c¸c chÝnh s¸ch thÓ chÕ cña tÊt c¶ c¸c cÊp chÝnh quyÒn, c¸c tæ chøc ®oµn thÓ, chÝnh trÞ x· héi ph¶i
-8- qu¸n triÖt vµ ph¶i thÓ hiÖn cho b»ng ®−îc, cho chi tiÕt, cô thÓ ®Ó “HAI tèi §a” cho ng−êi n«ng d©n trë thµnh hiÖn thùc. Ngoµi ra, mét chÝnh s¸ch ®Çu t− hay cã thÓ gäi lµ mét kÕ ho¹ch ®Çu t− nhiÒu h¬n, toµn diÖn h¬n tõ nguån ng©n s¸ch Nhµ n−íc, ph¶i ®−îc c¸c Bé nh−: Bé Tµi chÝnh, Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t− nghiªn cøu kü vµ khÈn tr−¬ng tr×nh Quèc héi vµ ChÝnh phñ, quyÕt ®Þnh cµng sím cho n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n ViÖt Nam (theo chóng t«i, Ýt nhÊt ph¶i lµ gÊp ®«i hiÖn nay) th× n«ng d©n ViÖt Nam míi nhanh chãng trë thµnh “cç m¸y”, mét ®éng lùc quan träng nhÊt cña quèc gia. PhÇn III. c¸c vïng sinh th¸i nghiªn cøu cô thÓ §Ò tµi ®−a ra 5 kiÓu vïng sinh th¸i n«ng th«n ®Æc tr−ng cho ViÖt nam ®ã lµ: 1_ Sinh th¸i vïng nói (Hoµ B×nh, §¾c L¾c) 2_ Sinh th¸i vïng Trung du (B¾c Giang, Qu¶ng Nam) 3_ Sinh th¸i vïng ®ång b»ng (Th¸i B×nh, TiÒn Giang) 4_ Sinh th¸i vïng cöa s«ng ven biÓn (NghÖ An, Ninh ThuËn) 5_ Sinh th¸i vïng ven ®« (Hµ Néi) Trªn c¬ së 5 kiÓu vïng sinh th¸i c¬ b¶n nµy, ®Ò tµi tËp trung giíi thiÖu c¸c vÊn ®Ò vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi vµ ®¸nh gi¸ xu thÕ diÔn biÕn cña c¸c tØnh nªu trªn: vïng nói 1. tØnh hoµ b×nh Nh÷ng th«ng tin hµnh chÝnh c¬ b¶n cña tØnh Hoµ B×nh − DiÖn tÝch: 4.749 km2 − D©n sè: 739.298 ng−êi − D©n sè n«ng th«n: 640.550 ng−êi chiÕm 87%. − C¸c ®¬n vÞ hµnh chÝnh: 9 huyÖn vµ 1 thÞ x· − DiÖn tÝch rõng: 304.310 ha
-9- − Sö dông ®Êt: • §Êt n«ng nghiÖp: 15,4% • §Êt l©m nghiÖp: 64 % • C¸c lo¹i ®Êt kh¸c: 20,4% T×nh h×nh kinh tÕ - x· héi tØnh Hoµ B×nh T×nh h×nh Kinh TÕ: Møc t¨ng tr−ëng kinh tÕ chung hiÖn nay ®¹t 8,1%, GDP b×nh qu©n/ng−êi/n¨m −íc tÝnh 1,825 triÖu ®ång. Bªn c¹nh nh÷ng thµnh tÝch ®· ®¹t ®−îc vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi th× t×nh tr¹ng m«i tr−êng ngµy cµng xuèng cÊp. VÒ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp: DiÖn tÝch trång lóa lµ 41.200 ha, n¨ng suÊt b×nh qu©n lµ 31 t¹/ha, s¶n l−îng lµ 12,95 v¹n tÊn, ®µn tr©u cã 11,8 v¹n con, ®µn bß cã 4,4 v¹n con, ®µn lîn lµ 25 v¹n con, gia cÇm cã 229,5 v¹n con... VÒ l©m nghiÖp: TØnh ®· hoµn thµnh thñ tôc giao ®Êt giao rõng, kho¸n rõng cho 39.422 hé d©n, víi diÖn tÝch 157.688 ha. C«ng t¸c b¶o vÖ khoanh nu«i tu bæ rõng ®¶m b¶o theo kÕ ho¹ch hµng n¨m. VÒ c«ng nghiÖp, tiÓu thñ c«ng nghiÖp: C¸c c¬ së ®Çu t− x©y dùng ®Ó chÕ biÕn n«ng l©m s¶n, s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng nh− nhµ m¸y ®−êng, v¸n Ðp tre thanh, ®¸ x©y dùng, g¹ch tuy nen, xi m¨ng ®· ®i vµo ho¹t ®éng vµ b¾t ®Çu t¹o nguån thu cho ng©n s¸ch, g¶i quyÕt viÖc lµm cho ng−êi lao ®éng. TiÓu thñ c«ng nghiÖp ch−a ph¸t triÓn m¹nh, mét sè c¬ së s¶n xuÊt ë thÞ x· vµ c¸c thÞ trÊn, phôc vô cho tiªu dïng néi tØnh. ë vïng n«ng th«n b−íc ®Çu h×nh thµnh mét sè lµng nghÒ truyÒn thèng nh− dÖt thæ cÈm ë huyÖn Mai Ch©u. T×nh h×nh X· héi - D©n c− Hoµ B×nh cã 9 huyÖn vµ mét thÞ x· víi sè d©n lµ 739.298 ng−êi. MËt ®é d©n sè kh«ng ®Òu gi÷a n«ng th«n vµ thÞ x·, b×nh qu©n lµ 155 ng−êi /km2. Sè d©n thµnh thÞ lµ 98.750 ng−êi chiÕm 13%, sè d©n n«ng th«n lµ 640.550 ng−êi chiÕm 87%. HiÖn nay tû lÖ t¨ng d©n sè tù nhiªn lµ 2%. NhÞp ®é ph¸t triÓn ®« thÞ cã chiÒu h−íng tèt, c¸c khu ®« thÞ chñ yÕu ®ang ®−îc h×nh thµnh. C«ng t¸c x©y dùng c¬ b¶n nh− giao th«ng, trô së lµm viÖc, c¬ quan, c«ng tr×nh phóc lîi, nhµ ë... ®ang ®i vµo thÕ æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn. HiÖn toµn tØnh cã 10 huyÖn vµ 1 thÞ x· ®ang h×nh thµnh c¸c khu c«ng nghiÖp cña tØnh t¹i bê tr¸i s«ng §µ.
- 10 - HÖ thèng cÊp n−íc cña thÞ x· vµ nh÷ng khu vùc tËp trung d©n c− vÒ c¬ b¶n ®· ®¸p øng ®−îc nhu cÇu vÒ n−íc cho ng−êi d©n ®« thÞ. Tuy nhiªn, hÖ thèng tho¸t n−íc cßn nhiÒu bÊt cËp, ch−a ®¸p øng ®−îc yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. §¸nh gi¸ xu thÕ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi VÒ c¬ cÊu kinh tÕ cã b−íc dÞch chuyÓn theo h−íng tiÕn bé, tõng b−íc ¸p dông tiÕn bé KHKT vµo thay ®æi c¬ cÊu kinh tÕ c©y trång - vËt nu«i. Quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña tØnh, huyÖn, thÞ vµ mét sè ngµnh ®· ®−îc phª duyÖt vµ ®ang tõng b−íc thùc hiÖn. 2. tØnh ®¾c l¾c Nh÷ng th«ng tin hµnh chÝnh c¬ b¶n cña tØnh §¾c L¾c − DiÖn tÝch: 19.600 km2 − D©n sè: 1.901,4 ngµn ng−êi − D©n sè n«ng th«n: 1512,1 ngµn ng−êi (chiÕm 80%) − C¸c ®¬n vÞ hµnh chÝnh: gåm 1 thµnh phè (Bu«n Ma Thuét) vµ 18 huyÖn:1_ Kr«ng Buk 2_ Kr«ng N¨ng, 3_ Kr«ng P¨k, 4_ Kr«ng N«, 5_ Kr«ng Ana, 6_ Kr«ng B«ng, 7_ Ea Hleo, 8_ Ea Kar, 9_ Ea Sup, 10_ §¨k N«ng, 11_ §¨k R’lÊp, 12_ §¨k Mil, 13_ L¨k, 14_ C− Jót, 15_ C− M’gar, 16_ Bu«n §¬n, 17_ M’ §¨k, 18_ §¨k Song (víi 176 x·). − DiÖn tÝch rõng: 10.212 km2 (chiÕm 52%) − Sö dông ®Êt: • §Êt n«ng nghiÖp: 524,9 ngµn ha • §Êt l©m nghiÖp: 1.017,9 ngµn ha • §Êt chuyªn dông: 51,9 ngµn ha • §Êt ë: 13,6 ngµn ha T×nh h×nh kinh tÕ - x· héi tØnh §¾c L¾c T×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ chung: trong nh÷ng n¨m qua, nÒn kinh tÕ cña tØnh liªn tôc ®¹t møc t¨ng tr−ëng kh¸. N¨ng lùc cña c¸c ngµnh s¶n xuÊt ®−îc n©ng lªn. N«ng nghiÖp tõng b−íc ph¸t triÓn æn ®Þnh: diÖn tÝch cµ phª, cao su vµ nhiÒu lo¹i c©y trång chñ lùc liªn tôc t¨ng vµ cho n¨ng suÊt cao h¬n. Quy m« s¶n xuÊt c«ng nghiÖp tõng b−íc ®−îc më réng. §Æc biÖt lµ c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ - x· héi ®· ®−îc t¨ng c−êng ®¸p øng yªu cÇu c¬ b¶n cña c«ng cuéc ph¸t triÓn.
- 11 - LÜnh vùc n«ng nghiÖp: §¾c L¾c lµ tØnh cã nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn rÊt ®a d¹ng vµ phong phó, diÖn tÝch ®Êt ®á bazan lín, cã nhiÒu tiÓu vïng sinh th¸i kh¸c nhau, ®ã lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn tù nhiªn thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn mét nÒn n«ng nghiÖp ®a d¹ng, víi nhiÒu mÆt hµng xuÊt khÈu cã gi¸ trÞ nh−: cµ phª, cao su, hå tiªu... 1. C©y cµ phª - DiÖn tÝch cµ phª n¨m 2001 lµ 259.000 ha, s¶n l−îng 370.551 tÊn. - Trong sè 259.000 ha cµ phª hiÖn cã mét sè diÖn tÝch giµ cçi, n¨ng suÊt thÊp vµ mét sè n»m trong vïng sinh th¸i kh«ng thÝch hîp. - N¨ng suÊt cµ phª ®¹t b×nh qu©n 35 – 40 t¹/ha, c¸ biÖt cã v−ên gia ®×nh ®¹t 50-60 t¹/ha. - ChÕ biÕn vµ tiªu thô: C«ng nghÖ chÕ biÕn ch−a ®¸p øng víi yªu cÇu ®ßi hái cña thÞ tr−êng. N¨m 2001 xuÊt khÈu ®−îc 340.920 tÊn cµ phª nh©n x«. 2. C©y cao su - Cao su §¨c L¾c lµ s¶n phÈm xuÊt khÈu chñ lùc ®øng thø hai sau cµ phª. N¨m 2001 toµn tØnh cã 26.800 ha cao su t¨ng 54,3% so víi n¨m 1990. S¶n l−îng cao su mñ kh« kh«ng ngõng t¨ng lªn: tõ 2.021 tÊn n¨m 1990 lªn 12.000 tÊn n¨m 2001. §ång thêi, s¶n l−îng xuÊt khÈu còng liÖn tôc t¨ng, mÆc dï thÞ tr−êng liªn tôc biÕn ®éng: tõ 3.305 tÊn (1990) lªn 6.016 tÊn (1999) vµ 4.930 tÊn (2001). - HiÖn nay trong tØnh cã 3 c¬ së chÕ biÕn cao su mñ kh«, víi tæng c«ng suÊt chÕ biÕn kho¶ng 13.000 tÊn thµnh phÈm/n¨m. Trong ®ã nhµ m¸y chÕ biÕn cao su §¾c L¾c c«ng suÊt 10.000 tÊn/n¨m. 3. C©y ®iÒu - DiÖn tÝch ®iÒu trªn ®Þa bµn tØnh n¨m 2001 cã diÖn tÝch 6.500 ha. N¨ng suÊt thÊp ®¹t 3 - 5 t¹/ ha. S¶n l−îng h¹t ®iÒu n¨m 2001 ®¹t 2.156 tÊn. - §¾c L¾c cã 2 c¬ së chÕ biÕn nh©n h¹t ®iÒu víi c«ng suÊt 4.000 tÊn/n¨m, c¸c nhµ m¸y ®¸p øng nhu cÇu tiªu thô vµ chÕ biÕn h¹t ®iÒu cho n«ng d©n. - C©y ®iÒu lµ c©y trång chñ lùc ë mét sè vïng thÝch hîp nh−: Ea Sóp, Bu«n §«n, C− Jót, Ea Kar, Darklap. 4. C©y hå tiªu
- 12 - - C©y tiªu ®−îc trång chñ yÕu trong ®Êt thæ canh thæ c−, diÖn tÝch tiªu n¨m 2001 lµ 6.500 ha, s¶n l−îng ®¹t 3.900 tÊn. 5. §Ëu ®ç vµ c©y c«ng nghiÖp ng¾n ngµy - §Ëu ®ç vµ c©y c«ng nghiÖp ng¾n ngµy lµ nh÷ng c©y trång cã tiÒm n¨ng ph¸t triÓn ë §¾c L¾c. §¸ng chó ý lµ c©y b«ng v¶i trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y b«ng v¶i liªn tôc t¨ng cao c¶ vÒ diÖn tÝch vµ s¶n l−îng. N¨m 2001 diÖn tÝch b«ng ®¹t 11.500 ha s¶n l−îng trªn 13.000 tÊn. HiÖn t¹i tØnh ®· cã mét nhµ m¸y c¸n b«ng hiÖn ®¹i c«ng suÊt 125 tÊn b«ng h¹t/ngµy ®¸p øng nhu cÇu tiªu thô vµ chÕ biÕn b«ng. DiÖn tÝch c©y ®Ëu xanh 21.479 ha, s¶n l−îng 17.680 tÊn. DiÖn tÝch c©y ®Ëu t−¬ng 15.034 ha, s¶n l−îng ®¹t 21.054 tÊn. DiÖn tÝch c©y ®Ëu phông 15.887 ha, s¶n l−îng 20.358 tÊn... 6. Ch¨n nu«i - §¾c L¾c cã nhiÒu thÕ m¹nh vÒ ph¸t triÓn ch¨n nu«i, ®Æc biÖt lµ ch¨n nu«i ®¹i gia sóc. Sè l−îng ®µn tr©u bß n¨m 2001 lµ 119.500 con, sè l−îng ®µn heo lµ 464.000 con. L©m nghiÖp: §¾c L¾c lµ tØnh cã diÖn tÝch rõng chiÕm 51,44% diÖn tÝch rõng tù nhiªn trong toµn tØnh. Ngµnh l©m nghiÖp hiÖn ®ang thùc hiÖn s¶n xuÊt vµ kinh doanh l©m nghiÖp, khai th¸c, ch¨m sãc, qu¶n lý vµ trång rõng. DiÖn tÝch rõng ph©n chia bè trÝ nh− sau: + DiÖn tÝch Tæng diÖn tÝch rõng tù nhiªn: 1.017.955 ha. Trong ®ã: - Rõng s¶n xuÊt: 531.813,4 ha - Rõng phßng hé: 304.547,0 ha - Rõng ®Æc dông: 181,594,4 ha + Rõng trång. NÕu tÝnh c¶ ®é che phñ cña 300.000 ha c©y c«ng nghiÖp l©u n¨m (cµ phª, cao su,...) th× ®é che phñ cña toµn tØnh ®¹t xÊp xØ 70%. + Rõng s¶n xuÊt. - Rõng giµu: 36.260 ha - Rõng trung b×nh: 185.548 ha - Rõng nghÌo: 425.000 ha - Rõng non: 110.029 ha - Rõng trång: gÇn 20.000 ha - Rõng hçn giao: 22.906 ha - Rõng tre nøa: 37.143 ha
- 13 - - Rõng gç l¸ kim: 4.508 ha C«ng nghiÖp, tiÓu thñ c«ng nghiÖp: C«ng nghiÖp ë §¾c L¾c nh×n chung ph¸t triÓn cßn chËm, chñ yÕu lµ c¸c c¬ së s¶n xuÊt nhá. TÝnh ®Õn n¨m 2001, toµn tØnh cã 6.682 c¬ së s¶n xuÊt c«ng nghiÖp trong ®ã: - C«ng nghiÖp khai th¸c: 84 c¬ së chñ yÕu lµ khai th¸c ®¸ vµ c¸c má kh¸c. - C«ng nghiÖp chÕ biÕn: 6.596 c¬ së, trong ®ã 2363 c¬ së chÕ biÕn thùc phÈm ®å uèng, 1.971 c¬ së s¶n xuÊt trang phôc, 17 nhµ m¸y chÕ biÕn cµ phª nh©n,3 nhµ m¸y chÕ biÕn cao su, 2 nhµ m¸y ®−êng... - C«ng nghiÖp s¶n xuÊt thiÕt bÞ m¸y mãc: cã 189 c¬ së chñ yÕu s¶n xuÊt c¸c trang thiÕt bÞ phôc vô cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, 2 nhµ m¸y g¹ch tuy nen cã tæng c«ng suÊt 35 triÖu viªn/ n¨m vµ c¸c lß g¹ch thñ c«ng víi c«ng suÊt 60 - 70 viªn /n¨m. C¸c c¬ së c«ng nghiÖp trong tØnh thu hót 23.604 lao ®éng, trong ®ã khu vùc trong n−íc thu hót 23.368 ng−êi vµ khu vùc ®Çu t− n−íc ngoµi thu hót 236 ng−êi. Tæng gi¸ trÞ s¶n l−îng c«ng nghiÖp ®¹t 1.094.828 triÖu ®ång trong ®ã: - C«ng nghiÖp khai th¸c kho¸ng s¶n ®¹t 13.020 triÖu ®ång - C«ng nghiÖp chÕ biÕn ®¹t 976.809 triÖu ®ång - C«ng nghiÖp s¶n xuÊt vµ ph©n phèi ®iÖn n−íc ®¹t 104.999 triÖu. Giao th«ng, x©y dùng: HiÖn nay trong tØnh cã 8.614 ®−êng c¸c lo¹i, bao gåm 4 tuyÕn quèc lé:14, 26, 27, 28; vµ 16 tuyÕn tØnh lé, 77 tuyÕn ®−êng huÖn, trªn 4.400 km ®−êng x·, th«n vµ gÇn 110 km ®−êng ®« thÞ. B×nh qu©n mËt ®é ®−êng « t« trªn diÖn tÝch tù nhiªn ®¹t 0,435 km/km2; b×nh qu©n ®−êng « t« ®¹t 0,506 km/1.000 d©n. HÖ thèng ®−êng bé nãi chung ®¸p øng ®−îc nhu cÇu vËn chuyÓn hµng ho¸ vµ ®i l¹i cña nh©n d©n. S©n bay Bu«n Ma Thuét hiÖn cã 2 tuyÕn bay chÝnh: - Bu«n Ma Thuét - §µ N½ng - Hµ Néi - Bu«n Ma Thuét - thµnh phè Hå ChÝ Minh Th−¬ng m¹i: Trong nh÷ng n¨m qua, c¸c ho¹t ®éng th−¬ng m¹i trªn ®Þa bµn nh×n chung cã b−íc ph¸t triÓn, ®¶m b¶o ®−îc nhu cÇu s¶n xuÊt vµ tiªu dïng x· héi. Tæng møc b¸n lÏ hµng ho¸ dÞch vô mçi n¨m ®¹t trªn d−íi 4.100 tû ®ång, trong ®ã c¸c doanh nghiÖp quèc doanh chiÕm 27%. Tæng kim ng¹nh xuÊt khÈu liªn tôc t¨ng qua c¸c n¨m.
- 14 - 67 cöa hµng (trong ®ã 30 cöa hµng th−¬ng m¹i n«ng th«n ®−îc x©y dùng kiªn cè ë vïng III víi tæng sè vèn ng©n s¸ch ®Çu t− cho c¬ së vËt chÊt lµ 2.152 triÖu ®ång). 43 chi nh¸nh tr¹m. 116 ®¹i lý, 152 ®iÓm, tæ, x−ëng thu mua. DÞch vô, Du lÞch: DÞch vô b−u ®iÖn: lµ mét trong nh÷ng lÜnh vùc t¨ng tr−ëng kh¸. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, doanh thu dÞch vô trªn ®Þa bµn liÖn tôc t¨ng tr−ëng kho¶ng 10%/n¨m. HiÖn nay hÖ thèng ®iÖn tho¹i ®· ph¸t triÓn ®Õn 92% x·, ph−êng trong tØnh, víi 34.630 thuª bao ®iÖn tho¹i cè ®Þnh vµ 4.082 di ®éng. Du lÞch: §¾c L¾c lµ mét trong nh÷ng tØnh cã nhiÒu tiÒm n¨ng vÒ du lÞch víi nhiÒu c¶nh quan sinh th¸i rÊt hÊp dÉn du kh¸ch nh− c¸c th¸c n−íc ®Ñp næi tiÕng nh− Dray Sap, Gia Long, Trinh N÷, Kr«ng Kmar, B¶y Nh¸nh, Thuû Tiªn, Ba TÇng..., nhiÒu hå lín víi diÖn tÝch tõ 200 - 600 ha nh− hå L¨k, hå Ea Kao, hå Ea §ên, hå T©y... rÊt thÝch hîp ®Ó tæ chøc c¸c ho¹t ®éng b¬i thuyÒn, l−ít v¸n, c©u c¸, vui ch¬i gi¶i trÝ. §Õn khu du lÞch §¾c L¾c, du kh¸ch cã thÓ ®Õn víi c¸c khu rõng nguyªn sinh víi sù ®a d¹ng vÒ hÖ sinh th¸i vµ ®a d¹ng vÒ loµi ë V−ên Quèc gia Yok §«n, rõng ®Æc dông Nam Ka, khu b¶o tån Nam Nung, Tµ §ïng. Mét sè ®Þa danh tõ l©u ®· kh¸ næi tiÕng nh− Bu«n §«n víi nghÒ s¨n b¾t vµ thuÇn d−ìng voi rõng; §×nh Giao_ n¬i ghi dÊu Ên cña nÒn v¨n hãa cña ng−êi ViÖt trªn m¶nh ®Êt cao nguyªn; BiÖt §iÖn cña cùu hoµng ®Õ B¶o §¹i, di tÝch th¸p Ch¨m Yang Pr«ng ®−îc x©y dùng tõ thÕ kû XIV, nhµ ®Çy Bu«n Ma Thuét, hang ®¸ §¨k Tu«r, B¶o tµng cña tØnh ngay trung t©m thµnh phè Bu«n Ma Thuét víi sa bµn chiÕn th¾ng Bu«n Ma Thuét trong cuéc tæng tÊn c«ng vµ næi dËy mïa xu©n 1975 lÞch sö... Mét ®iÒu rÊt ®Æc biÖt lµ: nÕu lÊy thµnh phè Bu«n Ma Thuét lµm trung t©m th× hÇu hÕt c¸c di tÝch, danh th¾ng cña §¾c L¾c ë trong b¸n kÝnh kh«ng qu¸ 50 km rÊt thuËn tiÖn cho ho¹t ®éng du lÞch. MÆt kh¸c, nÐt ®éc ®¸o cña §¾c L¾c lµ sù phong phó, ®a d¹ng cña phong tôc tËp qu¸n vµ sinh ho¹t v¨n ho¸. Bëi ®©y kh«ng chØ cã di s¶n v¨n ho¸ ®å sé cña c¸c d©n téc b¶n ®Þa nh− £®ª, M’n«ng víi nh÷ng ¸ng sö thi lín nh− tr−êng ca §am San, §am Bri, Xinh Nh·, C©y nªu thÇn... ®· ®−îc s−u tËp hoµn chØnh phôc vô ®êi sèng v¨n ho¸ cña ®ång bµo cïng nh÷ng di s¶n v¨n ho¸ vËt thÓ quý gi¸ nh− ®µn ®¸, cång chiªng... mµ cßn lµ n¬i héi tô h¬n 44 d©n téc anh em cïng chung sèng. C¸c d©n téc tuy kh«ng h×nh thµnh nªn nh÷ng ®Þa bµn ®Þnh c− riªng biÖt nh−ng cã sù tËp trung ë mét sè vïng nhÊt ®Þnh, víi nh÷ng truyÒn thèng b¶n s¾c riªng h×nh thµnh nªn mét nÒn v¨n ho¸ d©n gian ®éc ®¸o, mang tÝnh ®Æc thï hÊp dÉn du kh¸ch, nhÊt lµ c¸c nhµ nghiªn cøu vÒ lÞch sö, v¨n ho¸, d©n téc, ng«n ng÷
- 15 - häc... Ngoµi ra, n¬i ®©y cßn l−u gi÷ ®−îc nh÷ng ngµnh nghÒ truyÒn thèng nh− ®iªu kh¾c, t¹c t−îng, nhµ må, dÖt thæ cÈm; cßn b¶o tån ®−îc sinh ho¹t v¨n ho¸ ®éc ®¸o, nhÊt lµ c¸c lÔ héi cña ®ång bµo d©n téc thiÓu sè nh−: LÔ héi mõng vô mïa ®−îc tæ chøc tõ cuèi th¸ng 12 hµng n¨m, Héi ®ua voi th−êng ®−îc tæ chøc vµo nh÷ng ngµy lÔ lín, LÔ héi cång chiªng §¾c L¾c... T×nh h×nh x· héi – D©n c− 1. Hµnh chÝnh. TØnh §¾c L¾c bao gåm 17 huyÖn vµ thµnh phè Bu«n Ma Thuét: 207 ®¬n vÞ hµnh chÝnh cÊp x· (13 ph−êng, 18 thÞ trÊn,177 x·) vµ 2.038 th«n bu«n, khèi phè. Danh s¸ch c¸c huyÖn thµnh phè hiÖn nay nh− sau: TT HuyÖn, TP Tæng d©n sè Sè d©n ë Sè d©n ë n«ng Sè x· thµnh thÞ th«n ph−êng Tæng sè 1.882.221 395.831 1.486.390 204 1 Bu«n Ma Thuét 258.897 185.440 73.457 18 2 Ea Hleo 89.661 16.209 73.452 10 3 Ea Sup 33.736 8.043 25.683 8 4 Kr«ng N¨ng 102.606 10.897 91.709 9 5 Kr«ng Buk 144.224 18.105 126.119 14 6 Bu«n §«n 51.290 51.290 7 7 C− M’gar 144.634 27.887 116.747 15 8 Ea Kar 133.473 24.420 109.053 12 9 M’ §¨k 51.801 4.957 46.844 12 10 Kr«ng P¨k 199.934 19.354 180.580 16 11 C− Jót 109.327 13.560 95.767 10 12 Kr«ng Ana 185.491 23.221 162.270 12 13 Kr«ng B«ng 75.978 5.995 69.983 13 14 §¨k Mil 67.602 8.480 59.122 8 15 Kr«ng N« 50.848 5.131 45.717 11 16 L¨k 47.026 5.718 41.308 9 17 §¨k N«ng 33.429 12.020 21.409 9 18 §¨k R’lÊp 70.126 6.394 63.732 10 19 §¨k Song 32.139 32.139 5 2. D©n téc - d©n c− D©n sè §¾c L¾c hiÖn nay trªn d−íi 1.882.221 ng−êi, bao gåm 44 téc ng−êi cïng ®Þnh c−, sinh sèng. Trong ®ã:
- 16 - - Thµnh phÇn c¸c d©n téc t¹i chç ë §¾c L¾c chñ yÕu lµ ng−êi £®ª, M’n«ng vµ mét sè d©n téc Ýt ng−êi kh¸c nh− Bana, Gia rai, Sª ®¨ng... lµ 335.226 ng−êi; trong ®ã d©n téc £®ª chiÕm ®Õn 70,1%, d©n téc M’n«ng chiÕm 17%. - Trong nh÷ng n¨m chèng Mü cøu n−íc, ®Æc biÖt lµ tõ sau ngµy miÒn Nam hoµn toµn gi¶i phãng (1975) ®Õn nay, mét bé phËn ®ång bµo c¸c d©n téc Ýt ng−êi tõ miÒn Trung vµ B¾c di c− ®Õn n¬i ®©y sinh c¬ lËp nghiÖp, lµm cho c¬ cÊu thµnh phÇn d©n téc trong tØnh thay ®æi nhanh chãng. HiÖn nay c¸c d©n téc ng−êi cã sè d©n lín lµ: Kinh chiÕm 70,65% d©n sè; £®ª chiÕm 13,69%, Nïng 3,9%, M’n«ng 3,51%, Tµy 3,03%, Th¸i 1,04%, Dao 0,86%... Mçi d©n téc ng−êi cã truyÒn thèng vµ b¶n s¾c riªng ®éc ®¸o, nh−ng ®· cïng nhau ®oµn kÕt, x©y dùng quª h−¬ng vµ h×nh thµnh nªn mét nÒn v¨n ho¸ phong phó vµ giÇu b¶n s¾c. 3. Y tÕ HiÖn nay c¸c x·, ph−êng, thÞ trÊn ®Òu ®· cã tr¹m y tÕ. Toµn tØnh cã 216 së y tÕ víi 2707 gi−êng, 2785 c¸n bé, c«ng nh©n viªn (hÖ nhµ n−íc). Trong ®ã: - TuyÕn tØnh cã 1 bÖnh viÖn ®a khoa 500 gi−êng, 1 bÖnh viÖn chuyªn khoa 100 gi−êng, 1 khu ®iÒu trÞ phong, 30 gi−êng cïng 7 c¬ së y tÕ kh¸c (da liÔu, sèt rÐt, t©m thÇn...). - TuyÕn huyÖn cã 18 bÖnh viÖn ®a khoa víi 1165 gi−êng bÖnh, 4 phßng kh¸m ®a khoa khu vùc víi 40 gi−êng vµ 18 ®éi vÖ sinh phßng dÞch sèt rÐt, 18 UBDS KHHGD. C¸c ®¬n vÞ c¬ së cã 204 tr¹m y tÕ, phßng kh¸m ®a khoa trªn tæng sè 204 x·, ph−êng, thÞ trÊn. 4. V¨n ho¸ - th«ng tin - Sè trung t©m v¨n ho¸ tØnh, thµnh phè: 2 - Sè trung t©m v¨n ho¸ huyÖn: 11 - Sè ®¬n vÞ nghÖ thuËt: 2 - Sè th− viÖn: 17 - Sè x· ®−îc phñ sãng truyÒn thanh: 204/207 x·, ph−êng - Sè x· ®−îc phñ sãng truyÒn h×nh: 155/207 x·, ph−êng 5. Gi¸o dôc - ®µo t¹o
- 17 - Toµn tØnh cã 608 ph−êng (trong ®ã 365 tr−êng tiÓu häc, 53 tr−êng tiÓu häc vµ trung häc c¬ së, 153 tr−êng trung häc c¬ së, 15 tr−êng trung häc c¬ së vµ phæ th«ng trung häc, 22 tr−êng phæ th«ng). - MÉu gi¸o: 148 tr−êng - §¹i häc: 01 tr−êng (Tr−êng §H §¾c L¾c) - Cao ®¼ng: 01 tr−êng (Cao ®¼ng s− ph¹m §¾c L¾c) - Trung häc chuyªn nghiÖp: 03 - Tr−êng ®µo t¹o c«ng nh©n kü thuËt: 02 §¸nh gi¸ xu thÕ ph¸t triÓn Kinh tÕ – X· héi Kinh tÕ: §Æc ®iÓm næi bËt cña §¾c L¾c lµ mét tØnh lín nhÊt vÒ ®Êt ®ai cña n−íc ta (trªn 19 ngµn km2) vµ mét −u thÕ ®ã lµ ®Êt ®ai ph× nhiªu. ChÝnh v× lý do nµy mµ §¾c L¾c còng lµ n¬i chÞu nhiÒu khã kh¨n do d©n di c− tù do tõ nhiÒu tØnh cña ViÖt Nam ®æ vÒ ®©y. Tuy nhiªn §¾c L¾c vÉn ®−îc ®¸nh gi¸ chung lµ n¬i dÔ lµm ¨n, lµm giµu v× ®−îc thiÒn nhiªn −u ®·i. Trªn c¬ së mét nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn tæng hîp kh¸ tèt cña c¸c ngµnh n«ngnghiÖp, c©y c«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp, tiÓu thñ c«ng nghiÖp, giao th«ng x©y dùng, du lÞch, dÞch vô vv...nh− hiÖn nay,víi xu thÕ “c¬ chÕ thÞ tr−êng” céng víi ®Þnh h−íng XHCN, th× xu thÕ diÔn biÕn vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ cña tØnh §¾c L¾c ph¶i lµ: 1. Ph¸t huy thÕ m¹nh cña viÖc sö dông tµi nguyªn ®Êt (®Êt nhiÒu, ®Êt tèt) cã nghÜa lµ ph¶i lµm giµu trªn c¬ së khai th¸c hîp lý ®Êt ®ai, më réng trang tr¹i, më réng ngµnh nghÒ, ®Æc biÖt ph¸t triÓn kinh tÕ rõng (N«ng - L©m - C«ng nghiÖp) vµ ®Æc biÖt lµ thñ c«ng nghiÖp. VÉn ph¶i ®Èy m¹nh nghiªn cøu s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn c¸c s¶n phÈm cña c¸c c©y c«ng nghiÖp nh− chÌ, cµ phª, hå tiªu, cao su vv....Vµ ®Æc biÖt xu thÕ ph¸t triÓn vÒ ch¨n nu«i gia sóc. 2. Mét xu thÕ trong c¬ chÕ thÞ tr−êng mµ §¾c L¾c cã nhiÒu tiÒm n¨ng n÷a ®ã lµ ph¸t triÓn kinh tÕ trong viÖc sö dông nh©n lùc vµ tµi lùc cña ng−êi d©n téc thiÓu sè. §ã lµ ph¶i dÇn dÇn lµm cho miÒn n«ng th«n réng lín cña tØnh víi gÇn 40 d©n téc trë thµnh c¸c trang tr¹i lín cña ®ång bµo d©n téc mµ ë ®ã ng−êi ta cã thÓ tæ chøc s¶n xuÊt chÕ biÕn l©m s¶n (t¨ng tû lÖ c«ng nghiÖp) vµ tæ chøc s¶n xuÊt, canh t¸c ®Ó cã thÓ ®a d¹ng ho¸ vÒ c©y trång. Cã lÏ xu thÕ nµy ph¶i ph¸t triÓn ë §¾c L¾c trong nh÷ng n¨m tíi th× ®êi sèng cña ®ång bµo d©n téc míi cã ®iÒu kiÖn ®−îc n©ng cao.