Nghiên cứu đặc điểm của điểm đỉnh mũi trên người Việt Nam

Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 2 * 2011<br /> <br /> NGHIÊN CỨU ĐẶC ĐIỂM CỦA ĐIỂM ĐỈNH MŨI<br /> TRÊN NGƯỜI VIỆT NAM.<br /> Trần Ngọc Anh*, Nguyễn Thanh Vân**, Phạm Đăng Diệu***, Trần Đăng Khoa***<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Đặt vấn đề: Khảo sát đặc điểm giải phẫu điểm đỉnh mũi nhằm góp phần tạo cơ sở ứng dụng trong phẫu<br /> thuật thẩm mỹ mũi tại Việt Nam.<br /> Phương pháp nghiên cứu: Mô tả cắt ngang trên 15 xác gồm 5 xác nam và 10 xác nữ.<br /> Kết quả: Khoảng cách giữa 2 điểm đỉnh mũi 6,2mm, độ dày sụn ngay tại điểm đỉnh mũi 1,2mm, độ dày sụn<br /> trụ ngoài và trụ trong mỏng hơn 0,7mm và 0,8mm.<br /> Bàn luận: Nghiên cứu này đã đưa ra một cái nhìn khái quát về cấu trúc giải phẫu điểm đỉnh mũi trên<br /> người Việt Nam, đây là khái niệm khá mới mẻ tại Việt Nam và chưa có tác giả nào đề cập đến, khoảng cách điểm<br /> đỉnh mũi hoàn toàn phù hợp với các công trình nghiên cứu nước ngoài.<br /> Kết luận: Chúng tôi nhận thấy chỉ có một trường hợp không có điểm đỉnh mũi, còn đa số đều có điểm đỉnh<br /> mũi với độ dày sụn trung bình 1,2mm lớn hơn trụ trong, trụ ngoài khoảng 0.8mm và khoảng cách giữa 2 điểm<br /> đỉnh mũi khoảng 6,2mm. Đây sẽ là gợi ý cho việc chọn lựa kỹ thuật chuốt, cách đặt vật liệu ghép mũi nhất là<br /> vùng đầu mũi trên lâm sàng, là nền tảng trong học tập và thực hành giải phẫu cho đối tượng bác sĩ tai mũi họng<br /> và phẫu thuật tạo hình thẩm mỹ, đồng thời cũng tạo tiền đề cho những nghiên cứu sâu về nó sau này.<br /> Từ khóa: Đầu mũi, điểm đỉnh mũi, vòm, trụ ngoài, trụ trong.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> RESEARCH ON SURGICAL ANATOMICAL STRUCTURE OF NASAL TIP POINTS OF VIETNAMESE<br /> CORPSE<br /> Tran Ngoc Anh, Nguyen Thanh Van, Pham Dang Dieu, Tran Dang Khoa<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 15 - Supplement of No 2 - 2011: 129 - 136<br /> Objectives: Research on surgical anatomical structure of nasal tip points to apply in cosmetic nasal surgery<br /> in Vietnam.<br /> Method: A cross-sectional study was carried out in 15 cadavers (5 male and 10 female) with intact nasal in<br /> all.<br /> Results: The distance between two nasal tip points is 6.2mm; cartilage thickness at the nasal tip points<br /> is1.2mm; the thickness of lateral crus and medial crus are thinner than 0.7mm and 0.8mm.<br /> Discussion: This study gives an overview about the anatomical structure of the nasal tip points of<br /> Vietnamese people. This is a relatively new concept in Vietnam and no other authors have mentioned it before. The<br /> result of the study about Vietnamese nasal tip point is consistent with the other studies abroad.<br /> Conclusion: We found only one case without nasal tip points. The majority have nasal tip points with the<br /> average cartilage thickness 1.2mm which is larger than the lateral crus, medial crus about 0.8mm and the distance<br /> between two nasal tip points is about 6.2mm. This research will give suggestions for the choice of scoring<br /> techniques, placing graft materials especially at the nasal tip points. Furthermore, it will build the foundation for<br /> * Bộ môn Giải Phẫu Học Viện Quân Y, ** Bệnh viện Thẩm mỹ Thanh Vân<br /> *** Bộ môn Giải Phẫu – Trường Đại học Y Khoa Phạm Ngọc Thạch<br /> Tác giả liên lạc: TS. BS. Trần Ngọc Anh<br /> Email: vohoangnhan@pnt.edu.vn<br /> <br /> 130<br /> <br /> Hội Nghị KH KT Đại Học Y Phạm Ngọc Thạch Năm 2011<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 2 * 2011<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> learning and practicing plastic surgery for ENT and cosmetic surgeon. Finally, this research will create the<br /> foundation for later research about this topic.<br /> Key words: Nasal tip, nasal tip points, dome, lateral crus, medial crus.<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Điểm đỉnh mũi là một cấu trúc giải phẫu ở<br /> đầu mũi được mô tả và ứng dụng nhiều trong<br /> lĩnh vực phẫu thuật tạo hình thẩm mỹ của mũi.<br /> Hình thái và vị trí của điểm đỉnh mũi đóng một<br /> vai trò quan trọng trong việc định hình đầu mũi<br /> cũng như ảnh hưởng rất lớn đến phương pháp<br /> và kết quả tạo hình đầu mũi(11,12,2). Các đặc điểm<br /> của điểm đỉnh mũi có khác biệt lớn theo chủng<br /> <br /> mũi bên dưới và bờ lỗ mũi ngoài(9,3). Những<br /> điểm đỉnh mũi khó xác định bên ngoài khi da và<br /> mô dưới da vùng này dày lên hay có sẹo sau khi<br /> mổ. “Những điểm đỉnh (tip points)” nằm ở chỗ<br /> nối giữa trụ trong và trụ ngoài của mỗi sụn cánh<br /> mũi bên dưới nơi lớp sụn dày lên, đội lên da<br /> vùng mũi tạo thành cấu trúc có thể xác định qua<br /> thăm khám. Nó phản ảnh nét đặc trưng tính<br /> thẩm mỹ tổng thể của đầu mũi(3).<br /> <br /> tộc(4). Tuy vậy, cho đến nay, cấu trúc này chưa<br /> được nghiên cứu và mô tả trên người Việt<br /> Nam(12,10). Chính vì vậy, chúng tôi tiến hành<br /> nghiên cứu này nhằm tạo cơ sở cho việc ứng<br /> dụng trong phẫu thuật tạo hình mũi cũng như<br /> góp phần làm phong phú thêm số liệu nhân trắc<br /> và học thuật giải phẫu của người Việt Nam.<br /> <br /> MỤC TIÊU<br /> 1. Mô tả đặc điểm giải phẫu điểm đỉnh mũi<br /> trên 15 xác người Việt Nam.<br /> 2. Đo đạc một số kích thước điểm đỉnh mũi<br /> trên 15 xác người Việt Nam tại Bộ môn Giải<br /> phẫu trường Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch<br /> từ 04/2010 đến 12/2010.<br /> <br /> TỔNG QUAN Y VĂN<br /> <br /> Hình 1: Các mốc giải phẫu liên quan đến điểm đỉnh<br /> mũi(3)<br /> Bảng 1: Phân độ điểm đỉnh mũi (tip points)(3)<br /> Trên<br /> lâm<br /> sàng<br /> I: nghèo 12%<br /> Loại<br /> <br /> Theo Sheen, 4 mốc giải phẫu quan trọng của<br /> đỉnh mũi(6) gồm điểm gãy trên mũi, vòm phải,<br /> vòm trái và điểm giữa cột - cánh mũi.<br /> <br /> II: khá<br /> <br /> 50%<br /> <br /> III: tốt<br /> <br /> 30%<br /> <br /> IV: xuất<br /> sắc<br /> <br /> 8%<br /> <br /> Điểm đỉnh mũi là điểm nằm trước nhất và<br /> dưới nhất của vòm, nằm trên bờ dưới sụn cánh<br /> mũi bên dưới (nơi góc của bờ này nhọn nhất,<br /> thường khoảng 300 và có thể nhọn hơn đối với<br /> những trường hợp điểm đỉnh mũi rõ). Điểm<br /> đỉnh mũi nằm kế cận một tam giác mô mềm yếu<br /> ớt không có sụn ở vùng giữa bờ dưới sụn cánh<br /> <br /> Hội Nghị KH KT Đại Học Y Phạm Ngọc Thạch Năm 2011<br /> <br /> Da<br /> trắng<br /> <br /> Mô tả<br /> <br /> - Không có điểm đỉnh mũi hiện<br /> diện hay khó nhận định.<br /> - Không có hiện diện nếp dọc<br /> giữa hai vòm ở vùng đỉnh mũi.<br /> 46% - Điểm đỉnh mũi nhận diện được<br /> nhưng cùn.<br /> - Sự chia đôi giữa 2 điểm đỉnh<br /> mũi rất ít.<br /> 36% - Điểm đỉnh mũi hiện diện rõ ràng<br /> tách biệt với nền sụn nhưng<br /> khoảng cách giữa 2 điểm trung<br /> bình.<br /> - Sự chia đôi giữa 2 điểm rõ.<br /> 17%<br /> - Điểm đỉnh mũi rõ, nhọn, nhô<br /> nhọn khỏi nền sụn.<br /> - Nếp dọc giữa hai vòm lõm sâu.<br /> 0%<br /> <br /> 131<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 2 * 2011<br /> <br /> Chú thích: I: nghèo, II: khá, III: tốt, IV: xuất sắc<br /> <br /> Hình 3: Hình một số vấn đề điểm đỉnh mũi (3) a. Bình<br /> thường, b. Trội trụ ngoài, c. Trội trụ trong, d. Da dày,<br /> e. Mô dưới da, f. Cắt đỉnh sụn, g. Phân chia vòm ngoài,<br /> h. Phân chia vòm trong, i. Trụ yếu, j. Ghép đầu mũi.<br /> <br /> PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Thiết kế nghiên cứu<br /> Mô tả cắt ngang.<br /> <br /> Cỡ mẫu<br /> 15 mũi ngoài trên xác, không phân biệt nam<br /> nữ.<br /> <br /> Đối tượng nghiên cứu và kiểu chọn mẫu<br /> Hình 2: Phân loại mức độ điểm đỉnh mũi(3) A: nghèo,<br /> B: khá, C: tốt, D: xuất sắc<br /> - Những điểm đỉnh mũi có các đặc điểm<br /> sau(3):<br /> + Chúng hiện diện rõ ràng và dễ phân biệt.<br /> + Chúng có mối liên quan mật thiết với<br /> nhau:<br /> - Khoảng cách giữa chúng một cách tự nhiên<br /> và kinh điển từ 6 -10mm.<br /> - Nằm gióng ngang.<br /> + Chúng thiết lập hình ảnh đỉnh mũi.<br /> <br /> 132<br /> <br /> Chọn thuận tiện các xác có trong phòng<br /> lưu trữ xác tại Bộ môn Giải phẫu trường Đại<br /> học y khoa Phạm Ngọc Thạch sao cho thỏa<br /> tiêu chuẩn nhận:<br /> - Xác người Việt Nam, trưởng thành trên 18<br /> tuổi.<br /> - Còn nguyên vẹn vùng mũi ngoài và vùng<br /> mặt.<br /> - Không biến dạng, u bướu hay bất thường<br /> về giải phẫu vùng mặt, không có phẫu thuật và<br /> vết thương trước đó.<br /> <br /> Hội Nghị KH KT Đại Học Y Phạm Ngọc Thạch Năm 2011<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 2 * 2011<br /> Tiêu chuẩn loại<br /> Các mẫu hư hại do lỗi phẫu tích.<br /> <br /> Biến số cần thu thập<br /> Đặc điểm định tính<br /> Hình dạng trụ ngoài, vòm, điểm đỉnh mũi,<br /> trụ trong.<br /> Biến số định lượng<br /> Khoảng cách giữa 2 điểm đỉnh mũi, chiều<br /> dài trụ ngoài, vòm, trụ trong, độ dày sụn trụ<br /> ngoài, vòm, trụ trong và điểm đỉnh mũi.<br /> <br /> Cách tiến hành<br /> Xác được cố định trong dung dịch formalin.<br /> Tiến hành phẫu tích:<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> phủ 1 lớp mô mỡ sợi và lớp này sẽ tập trung<br /> nhiều ở những nơi bề mặt sụn lõm xuống và có<br /> thể liên tục với khoảng mô sợi gian vòm.<br /> Bảng 2: Hình dạng trụ ngoài sụn cánh mũi bên dưới<br /> Hình dạng<br /> Lồi đều<br /> Lõm đều<br /> Lồi trước, lõm sau<br /> Lõm trước, lồi sau<br /> Tổng<br /> <br /> Tần số<br /> 4<br /> 3<br /> 5<br /> 3<br /> 15<br /> <br /> Tỉ lệ (%)<br /> 26,7<br /> 20,0<br /> 33,3<br /> 20,0<br /> 100,0<br /> <br /> + Nhận xét: hình dạng bề mặt sụn cánh mũi<br /> bên dưới thay đổi lổi lõm khá nhiều nhưng cho<br /> dù lồi hay lõm thì trên bề mặt luôn có lớp mô<br /> mỡ sợi bao phủ và điều này làm cho bề mặt<br /> cánh mũi trơn láng tròn.<br /> <br /> - Đường vẽ và rạch da: dọc theo bờ sụn cánh<br /> mũi bên dưới 2 bên nối với nhau hình chữ V<br /> ngược ở ngay gian trụ mũi, toàn bộ vạt da sẽ<br /> được lật lên trên để bộc lộ toàn bộ khung xương<br /> sụn của tháp mũi.<br /> - Bóc tách các sụn, dây chằng; mô tả trụ<br /> ngoài, trụ trong, vòm, điểm đỉnh mũi sụn cánh<br /> mũi bên dưới với các cấu trúc xung quanh.<br /> - Đo đạc chiều dài, bề rộng (đầu, cuối, giữa)<br /> của trụ trong, ngoài, vòm và độ dày sụn ở từng<br /> nơi.<br /> - Đo khoảng cách điểm đỉnh mũi.<br /> Thu thập các số liệu nghiên cứu. Sau đó xử<br /> lý số liệu: hiệu chỉnh các số liệu thô từ bảng thu<br /> thập, mã hóa các biến số, thống kê và phân tích<br /> bằng phần mềm SPSS/PC 10.5. Cuối cùng trình<br /> bày số liệu và báo cáo kết quả.<br /> <br /> KẾT QUẢ<br /> <br /> Hình 4: Hình dạng bề mặt sụn cánh mũi bên dưới<br /> <br /> Chúng tôi phẫu tích trên 15 xác mũi ngoài,<br /> trong đó có 5 xác nam (33,3%) và 10 xác nữ<br /> (66,7%).<br /> <br /> Bảng 3: Một số kích thước trụ ngoài<br /> <br /> Đặc điểm giải phẫu sụn cánh mũi bên dưới<br /> Trụ ngoài sụn cánh mũi bên dưới<br /> Hình dạng trụ ngoài sụn cánh mũi bên dưới<br /> thường gồm 2 phần: phần chính và đuôi chạy<br /> uốn cong ra ngoài rồi cuộn vào trong dọc theo<br /> bờ trên cánh mũi. Trên bề mặt sụn thường được<br /> <br /> Kích thước<br /> Chiều dài trụ ngoài<br /> (t=-1,569, p=0,139)<br /> Chiều dài đuôi<br /> (t=0,203, p=0,842)<br /> Bề cao trụ ngoài<br /> (t=-0,963, p=0,352)<br /> Bề cao đuôi<br /> (t=0,690, p=0,501)<br /> Bề dày sụn<br /> (t=0,863, p=0,403)<br /> <br /> Hội Nghị KH KT Đại Học Y Phạm Ngọc Thạch Năm 2011<br /> <br /> Bên phải<br /> 11,1mm (s=2,3)<br /> <br /> Bên trái<br /> 11,6mm (s=,3)<br /> <br /> 5,3mm (s=2,2)<br /> <br /> 5,3mm (s=1,9)<br /> <br /> 8,6mm (s=2,0)<br /> <br /> 8,8mm (s=1,9)<br /> <br /> 2,8mm (s=1,1)<br /> <br /> 2,7mm (s=1,0)<br /> <br /> 0,7mm (s=0,1)<br /> <br /> 0,7mm (s=0,1)<br /> <br /> 133<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 2 * 2011<br /> <br /> + Nhận xét: chiều dài phần chính trụ ngoài<br /> khoảng 12mm và chiều dài đuôi khoảng ½ chiều<br /> dài chính, bề cao phần chính khoảng 9mm với<br /> độ dày sụn trung bình tại 3 điểm của phần<br /> chính là 0,7mm. Chúng tôi nhận thấy không có<br /> sự khác biệt có ý nghĩa thống kê của các kích<br /> thước của trụ ngoài giữa bên phải và trái với giá<br /> trị p >0,05.<br /> <br /> Trụ trong sụn cánh mũi bên dưới<br /> Bảng 4: Một số kích thước trụ trong<br /> <br /> bên phải và trái trung bình là 490 và góc giữa 2<br /> trục gian trụ là 580.<br /> <br /> Đặc điểm giải phẫu điểm đỉnh mũi<br /> Đặc điểm mô tả<br /> Chúng tôi nhận thấy ngay tại “phân đoạn<br /> giải phẫu vòm” có 1 vùng mà mật độ sụn dày<br /> lên nhiều nhất và đỉnh nhô nhọn lên khỏi nền<br /> sụn đó là điểm đỉnh mũi.<br /> <br /> Kích thước<br /> Bên phải<br /> Bên trái<br /> Chiều dài trụ trong<br /> 10,7mm<br /> 10,6mm<br /> (s=3,2)<br /> (s=3,0)<br /> (t=0,370, p=0,717)<br /> Bề rộng trước sau trụ trong 2,8mm (s=1,2) 2,7mm (s=1,2)<br /> (t=0,189, p=0,853)<br /> Bề dày sụn ngay tại điểm 0,8mm (s=0,3) 0,8mm (s=0,3)<br /> tiếp xúc vòm<br /> (t=0,093, p=0,927)<br /> <br /> + Nhận xét: chiều dài trụ trong khoảng<br /> 11mm, bề rộng trước sau khoảng 3mm với độ<br /> dày sụn ngay tại điểm tiếp xúc vòm là 0,8mm.<br /> Chúng tôi nhận thấy không có sự khác biệt có ý<br /> nghĩa thống kê của các kích thước của trụ trong<br /> giữa bên phải và trái với giá trị p >0,05.<br /> <br /> (a)<br /> <br /> Vòm sụn cánh mũi bên dưới<br /> Chúng tôi xác định được đơn vị giải phẫu<br /> “phân đoạn vòm” nhờ vào hình dạng của vòm<br /> chứa điểm đỉnh mũi và độ dày sụn tại đây dày<br /> hơn trụ ngoài và trụ trong.<br /> Bảng 5: Một số kích thước vòm<br /> Kích thước<br /> Chiều dài vòm (t=0,810, p=0.432)<br /> Bề dày sụn vòm (ranh giới trụ<br /> trong)<br /> (t=-0,488, p=0,633)<br /> Bề dày sụn vòm (ranh giới trụ<br /> ngoài) (t=2,028, p=0,062)<br /> Góc gian trụ<br /> Góc giữa 2 trục gian trụ<br /> <br /> Bên phải<br /> 9,6mm<br /> (s=1,9)<br /> 0,8mm<br /> (s=0,3)<br /> <br /> Bên trái<br /> 9,3mm<br /> (s=2,0)<br /> 0,9mm<br /> (s=0,3)<br /> <br /> 0,8mm<br /> 0,7mm<br /> (s=0,3)<br /> (s=0,2)<br /> 0<br /> 0<br /> 49 (s=13) 49 (s=13)<br /> 0<br /> 58 (s=13)<br /> <br /> + Nhận xét: chiều dài vòm khoảng 10mm,<br /> với độ dày sụn tại trụ trong và trụ ngoài 0,8mm.<br /> Chúng tôi nhận thấy không có sự khác biệt có ý<br /> nghĩa thống kê của các kích thước của vòm giữa<br /> bên phải và trái với giá trị p >0,05. Góc gian trụ<br /> <br /> 134<br /> <br /> (b)<br /> Hình 5: Điểm đỉnh mũi: (a) không có điểm đỉnh mũi,<br /> (b) điểm đỉnh mũi rõ<br /> <br /> Biến số định lượng<br /> Chúng tôi đo đạc một số kích thước liên<br /> quan đến điểm đỉnh mũi:<br /> Bảng 6: Một số kích thước điểm đỉnh mũi<br /> Kích thước<br /> Khoảng cách giữa 2 điểm đỉnh<br /> mũi<br /> Độ dày sụn ngay tại điểm đỉnh<br /> <br /> Bên phải Bên trái<br /> 6,2mm (s=1,9)<br /> 1,2mm<br /> <br /> 1,1mm<br /> <br /> Hội Nghị KH KT Đại Học Y Phạm Ngọc Thạch Năm 2011<br /> <br />