Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng rối loạn tâm thần do sử dụng ma túy tổng hợp dạng Amphetamin

Chia sẻ: ViAnkara2711 ViAnkara2711 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

33
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu: mô tả đặc điểm lâm sàng rối loạn tâm thần ở bệnh nhân sử dụng ma túy tổng hợp dạng Amphetamin. Phương pháp: mô tả cắt ngang.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng rối loạn tâm thần do sử dụng ma túy tổng hợp dạng Amphetamin

Trường Đại học Y Dược Thái Nguyên Bản tin Y Dược học miền núi số 1 năm 2016 NGHIÊN CỨU ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG RỐI LOẠN TÂM THẦN DO SỬ DỤNG MA TÖY TỔNG HỢP DẠNG AMPHETAMIN Trịnh Quỳnh Giang, Đàm Bảo Hoa Trường Đại học Y Dược Thái Nguyên TÓM TẮT Mục tiêu: mô tả đặc điểm lâm sàng rối loạn tâm thần ở bệnh nhân sử dụng ma túy tổng hợp dạng Amphetamin. Phương pháp: mô tả cắt ngang. Kết quả: 50,00% bệnh nhân lứa tuổi từ 20 - 30; 96,70 % là nam, nữ chiếm 3,33 %; 83,30 % bệnh nhân không có việc làm ổn định, 40 % bệnh nhân có thời gian dùng ATS trên 3 năm, 56,67 % bệnh nhân sử dụng ATS thường xuyên. Triệu chứng mất ngủ (73,33 %), hoang tưởng kết hợp với ảo giác (53,33 %), cơn hoảng sợ (43,33 %), triệu chứng hoang tưởng bị hại, bị theo dõi và ảo thanh có tỷ lệ cao hơn các loại hoang tưởng, ảo giác khác. Các triệu chứng về cơ thể chiếm tỷ cao như: chán ăn (53,33 %), mệt mỏi, sút cân, rối loạn tình dục (46,67%), rối loạn thần kinh thực vật (43,33%). Từ khoá: đặc điểm lâm sàng, rối loạn tâm thần, ATS I. ĐẶT VẤN ĐỀ Ở nước ta trong những năm gần đây việc sử dụng các chất ma tuý kích thích dạng amphetamine (Amphetamine-Type- Stimulans: ATS) có xu hướng gia tăng rất nhanh, một trong những lý do của hiện tượng này là nhiều người cho rằng chúng không gây nghiện như thuốc phiện. Các chất ma tuý thuộc nhóm ATS như amphetamine, methamphetamine, MDMA (3, 4 methylenedioxymethaphetamine, còn gọi là Ecstasy), có tác dụng kích thích nhất thời hệ thống thần kinh trung ương gây hưng phấn tâm thần, ảo giác và hoang tưởng. Do vậy, các chất này còn được gọi với các tên khác như: "các chất loạn thần", "ma tuý điên", "ma tuý bạo lực". Hiện nay, các chất ma tuý này được coi là những chất ma tuý nguy hiểm nhất vì nếu dùng ATS thời gian dài sẽ gây nghiện, rối loạn tâm thần và nhiều chức năng khác của cơ thể. Trên thực tế lâm sàng chúng tôi nhận thấy rối loạn loạn thần do sử dụng ATS thường gặp là hoang tưởng, ảo giác dẫn đến rối loạn cảm xúc, hành vi kèm với các triệu chứng cơ thể như đau đầu, đau cơ, bồn chồn, bứt rứt…xuất hiện ở bệnh nhân sử dụng ATS lâu ngày hoặc các trường hợp ngộ độc ATS. Do các triệu chứng rối loạn tâm thần, bệnh nhân thường gây rối ở nơi công cộng hoặc trong gia đình, nhiều trường hợp dẫn đến tình trạng gây ra án mạng và nhiều hậu quả nghiêm trọng khác do hành vi bị điều khiển bởi ảo giác, hoang tưởng. Đây là lý do quan trọng để các rối loạn tâm thần ở bệnh nhân sử dụng ATS cần được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Hiện nay, ở Việt Nam chưa có nhiều nghiên cứu về vấn đề này, chính vì vậy chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài với mục tiêu: “mô tả đặc điểm lâm sàng rối loạn tâm thần ở bệnh nhân sử dụng ma túy tổng hợp dạng Amphetamin” nhằm giúp cho công tác chẩn đoán và điều trị trong thực hành lâm sàng. 2. Đối tƣợng và phƣơng pháp nghiên cứu 2.1. Đối tƣợng nghiên cứu: - Tiêu chuẩn chọn đối tượng nghiên cứu: bệnh nhân đáp ứng đủ các tiêu chuẩn chẩn đoán rối loạn loạn thần do sử dụng ma túy tổng hợp dạng Amphetamine theo ICD – 10, tự nguyện tham gia vào nghiên cứu [11]. - Tiêu chuẩn loại trừ: bệnh nhân có tổn thương thực thể tại não, bệnh cơ thể phối hợp, dùng các dạng ma túy khác, bệnh nhân đáp ứng các tiêu chuẩn chẩn đoán một rối loạn tâm thần rõ rệt khác phối hợp. Trường Đại học Y Dược Thái Nguyên Bản tin Y Dược học miền núi số 1 năm 2016 - Địa điểm và thời gian nghiên cứu: trung tâm 05 – 06 tỉnh Thái Nguyên, khoa tâm thần bệnh viện đa khoa trung ương Thái Nguyên, bệnh viện tâm thần tỉnh Thái Nguyên từ tháng 1/2015 – 10/2015. 2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu - Sử dụng phương pháp nghiên cứu mô tả cắt ngang - Mẫu nghiên cứu: gồm 30 bệnh nhân được chẩn đoán xác định rối loạn loạn thần do sử dụng ma túy tổng hợp dạng Amphetamine theo ICD – 10, tự nguyện tham gia vào nghiên cứu. 2.3 Chỉ tiêu nghiên cứu: - Đặc điểm lâm sàng của bệnh nhân: tuổi, giới, nghề nghiệp, thời gian và tần xuất sử dụng, đặc điểm lâm sàng… 2.4. Kỹ thuật thu thập số liệu: - Khám lâm sàng trước khi điều trị, ghi số liệu thu được vào phiếu nghiên cứu 2.5. Phƣơng pháp xử lý số liệu: Số liệu thu thập được được xử lý bằng phương pháp thống kê y học. 3. Kết quả nghiên cứu Bảng 1. Ph n ố ệnh nh n th o tuổi v giới tính Bệnh nhân Số lƣợng Tỷ lệ (%) Đặc điểm < 20 0 0,00 20 - < 30 15 50,00 Lứa tuổi 30 - 40 12 40,00 > 40 3 10,00 Tổng 30 100,00 Nam 29 96,70 Giới Nữ 1 3,33 Tổng 30 100,00 Nhận t: Bệnh nhân ở lứa tuổi 20 - < 30 chiếm tỷ lệ cao nhất (50,00%), không gặp bệnh nhân nào lứa tuổi dưới 20. 96,70% bệnh nhân trong nhóm nghiên cứu là nam, bệnh nhân nữ chiếm tỷ lệ 3,33 %. Bảng 2. Ph n ố ệnh nh n th o nghề nghiệp Bệnh nhân Số lƣợng Tỷ lệ % Nghề nghiệp Lái xe 3 10,00 LĐ tự do 25 83,34 Công nhân 1 3,33 Cán bộ viên chức 1 3,33 Tổng 30 100,00 Nhận t: Bệnh nhân ở nhóm lao động tự do chiếm tỷ lệ cao nhất (83,30%), có 10,00% bệnh nhân làm nghề lái xe. Trong đó các nhóm nghề khác như công nhân, cán bộ viên chức có tỷ lệ thấp hơn. Trường Đại học Y Dược Thái Nguyên Bản tin Y Dược học miền núi số 1 năm 2016 Bảng 3. Ph n ố ệnh nh n th o th i gian v t n xu t sử ụng ch t Bệnh nhân Đặc điểm Số lƣợng Tỷ lệ (%) dưới 1năm 8 26,67 Thời gian SD 1 – 3 năm 10 33,33 trên 3 năm 12 40,00 Tổng 30 100,00 Tần xuất Thường xuyên 17 56,67 SD Không thường xuyên 13 43,33 Tổng 30 100,00 Nhận t: Bệnh nhân trong nhóm nghiên cứu có thời gian sử dụng chất từ trên 3 năm chiếm tỷ lệ cao nhất (40,00 %). Bệnh nhân có thời gian sử dụng chất dưới 1 năm chiếm tỷ lệ thấp hơn (26,67 %), Bệnh nhân có tần xuất sử dụng chất thường xuyên chiếm tỷ lệ (56,67%) cao hơn bệnh nhân có tần xuất sử dụng chất không thường xuyên (43,33%). Bảng 4. Các triệu chứng rối loạn t m th n Bệnh nhân Số lƣợng Tỷ lệ % Triệu chứng Hoang tưởng đơn thuần 5 16,66 Ảo giác đơn thuần 7 23,33 Hoang tưởng kết hợp với ảo giác 16 53,33 Cơn hoảng sợ 13 43,33 Hưng cảm 7 23,33 Trầm cảm 10 33,33 Kích động 12 40,00 Rối loạn giấc ngủ 22 73,33 Nhận t Triệu chứng mất ngủ chiếm tỷ lệ cao nhất (73,33%), hoang tưởng kết hợp với ảo giác là triệu chứng hay gặp hơn so với hoang tưởng và ảo giác đơn thuần, kích động và cơn hoảng sợ cũng chiếm tỷ lệ cao trong nhóm nghiên cứu, các triệu chứng khác có tỷ lệ thấp hơn. Bảng 5. Đặc điểm của hoang tƣởng v ảo giác Bệnh nhân Số lƣợng Tỷ lệ % Triệu chứng Hoang tưởng bị hại, bị theo dõi 16 53,33 Hoang tưởng liên hệ 3 10,00 Các loại hoang tưởng khác 2 6,67 Ảo thanh 13 43,33 Ảo thị 8 26,67 Các loại ảo giác khác 2 6,67 Nhận t: Triệu chứng hoang tưởng bị hại, bị theo dõi chiếm tỷ lệ cao nhất so với các loại hoang tưởng khác. Trong các loại ảo giác thì ảo thanh có tỷ lệ cao hơn các loại ảo giác khác. Trường Đại học Y Dược Thái Nguyên Bản tin Y Dược học miền núi số 1 năm 2016 Bảng 6. Các triệu chứng về cơ thể Bệnh nhân Số lƣợng Tỷ lệ % Triệu chứng Chán ăn 16 53,33 Đau đầu, đau cơ 7 23,33 Khô miệng 6 20,00 Chóng mặt 6 20,00 Rối loạn thần kinh thực vật 13 43,33 Mệt mỏi, sút cân 14 46,67 Rối loạn tình dục 14 46,67 Nhận t: Các triệu chứng về cơ thể chiếm tỷ cao như: chán ăn (53,33 %), mệt mỏi, sút cân, rối loạn tình dục (46,67%), rối loạn thần kinh thực vật (43,33%), các triệu chứng khác có tỷ lệ thấp hơn. 4. Bàn luận Về lứa tuổi: trong nghiên cứu của chúng tôi bệnh nhân ở lứa tuổi 20 - < 30 chiếm tỷ lệ cao nhất (50,00 %), không gặp bệnh nhân nào lứa tuổi dưới 20. Các nghiên cứu khác cho thấy lứa tuổi sử dụng ATS thừơng là tuổi trẻ từ 18 – 25 tuổi [2],[5],[6]. Như vậy, kết quả này phù hợp với nghiên cứu khác. Về giới tính: trên lâm sàng, người ta nhận thấy tỷ lệ nghiện chất chung thường gặp ở nam giới [1],[3],[4]. Trong nghiên cứu của chúng tôi nhận thấy: 96,70 % bệnh nhân trong nhóm nghiên cứu là nam, 3,33 % là nữ. Nghiên cứu của Nguyễn Kim Việt và c.s cũng cho thấy tỉ lệ này ở nữ là 2,8% [7]. Nghiên cứu của Kenny P. tại Úc (2011) cho kết quả có 66% bn bị thất nghiệp [3]. Kết quả của chúng tôi cho thấy bệnh nhân ở nhóm lao động tự do không có nghề nghiệp ổn định chiếm tỷ lệ cao nhất (83,30%), có 10,00% bệnh nhân làm nghề lái xe, trong đó các nhóm nghề khác như công nhân, cán bộ viên chức có tỷ lệ thấp. Nhiều nghiên cứu khác cho thấy đối tượng sử dụng ATS thường là những người bị thất nghiệp hoặc không có việc làm ổn định. Về thời gian sử dụng ATS: bệnh nhân trong nhóm nghiên cứu có thời gian sử dụng chất trên 3 năm chiếm tỷ lệ cao nhất (40,00 %). Bệnh nhân có thời gian sử dụng chất dưới 1 năm chiếm tỷ lệ thấp hơn (26,67 %). Kết quả này phù hợp với nghiên cứu của Trịnh Tất Thắng và các tác giả khác [10],[12]. Về tần xuất sử dụng ATS: bệnh nhân có tần xuất sử dụng ATS thường xuyên chiếm tỷ lệ (56,67%) cao hơn bệnh nhân có tần xuất sử dụng ATS không thường xuyên (43,33%). Một nghiên cứu ở Mỹ nhận thấy: 65 %người sử dụng ATS thường xuyên có rối loạn tâm thần sau 2 năm sử dụng [12]. Như vậy, kết quả này phù hợp với nhận định trên. Nhìn chung các rối loạn tâm thần do sử dụng ATS thường tiến triển rầm rộ, cấp tính nhưng sẽ thoái triển một thời gian ngắn sau khi ngừng sử dụng [8], [9]. Nghiên cứu này cho thấy: triệu chứng mất ngủ chiếm tỷ lệ cao nhất, hoang tưởng kết hợp với ảo giác là triệu chứng hay gặp hơn so với hoang tưởng và ảo giác đơn thuần, kích động và cơn hoảng sợ cũng chiếm tỷ lệ cao trong nhóm nghiên cứu, các triệu chứng khác có tỷ lệ thấp hơn. Về đặc điểm của hoang tưởng, ảo giác chúng tôi thấy: triệu chứng hoang tưởng bị hại, bị theo dõi chiếm tỷ lệ cao nhất so với các loại hoang tưởng khác. Trong các loại ảo giác thì ảo thanh có tỷ lệ cao hơn các loại ảo giác khác. Kết quả này phù hợp với nghiên cứu của Trịnh Tất Thắng, Nguyền Kim Việt, Maclver C. [7], [12]. Trường Đại học Y Dược Thái Nguyên Bản tin Y Dược học miền núi số 1 năm 2016 Bên cạnh các triệu chứng rối loạn tâm thần thì các triệu chứng về cơ thể là các triệu chứng hay gặp ở người sử dụng ATS [2], [6]. Nghiên cứu của chúng tôi nhận thấy: các triệu chứng về cơ thể chiếm tỷ cao như: chán ăn (53,33 %), mệt mỏi, sút cân, rối loạn tình dục (46,67%), rối loạn thần kinh thực vật (43,33%), các triệu chứng khác có tỷ lệ thấp hơn. 5. Kết luận Qua nghiên cứu 30 bệnh nhân rối loạn loạn thần do sử dụng ATS nhận thấy: 50,00% bệnh nhân lứa tuổi từ 20 - 30; 96,70 % là nam, nữ chiếm 3,33 %; 83,30 % bệnh nhân không có việc làm ổn định, 40 % bệnh nhân có thời gian dùng ATS trên 3 năm, 56,67 % bệnh nhân sử dụng ATS thường xuyên. Triệu chứng mất ngủ (73,33 %), hoang tưởng kết hợp với ảo giác (53,33 %), cơn hoảng sợ (43,33 %), triệu chứng hoang tưởng bị hại, bị theo dõi và ảo thanh có tỷ lệ cao hơn các loại hoang tưởng, ảo giác khác. Các triệu chứng về cơ thể chiếm tỷ cao như: chán ăn (53,33%), mệt mỏi, sút cân, rối loạn tình dục (46,67%), rối loạn thần kinh thực vật (43,33%). TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Grant KM, Levan TD, Wells SM, Li M, Stoltenberg SF, Gendelman HE, et al.: Methamphetamine-Associated Psychosis. J Neuroimmune Pharmacol 2011, 7(1):113-139 2. Kaplan H.I., Sadock B.J. (2009), “Comprehensive Textbook of Psychiatry‟, Baltimore, Md: Lippincott Williams & Wilkins: p. 792-798. 3. Kenny, P., Harney, A., Lee, N.K. and Pennay, A. (2011). Treatment utilization and barriers to treatment: Results of a survey of dependent methamphetamine users. Substance Abuse Treatment, Prevention, and Policy, 6(1). 4. Leamon MH, Flower K, Salo RE, Nordahl TE, Kranzler HR, Galloway GP: Methamphetamine and paranoia: the methamphetamine experience questionnaire. Am J Addict 2010, 19(2):155-168. 5. Lý Trần Tình, Nguyễn Quang Bính, Đỗ Văn Thắng (2012). Thực trạng điều trị ma túy tại bệnh viện tâm thần Hà Nội 6 tháng đầu năm 2012. Tài liệu tập huấn về ATS 2012- tại Đà N ng. 6. Nguyễn Kim Việt (2014), “Cơ chế gây nghiện”, Giáo trình sau đại học - Bộ môn Tâm thần - Trường đại học Y Hà Nội, tr 134 – 17. 7. Nguyễn Kim Việt, Trần Hữu Bình (2013), “Đặc điểm lâm sàng hoang tưởng liên quan sử dụng chất dạng Amphetamin”, Tạp chí Y học y học thực 1 số 10 2013. 8. Nguyễn Minh Tuấn (2011), “ Nguyên nhân của trạng thái lệ thuộc, điều trị trạng thái lệ thuộc”, chẩn đoán và điều trị trạng thái lệ thuộc (nghiện), nhà xuất bản y học, tr.9-17. 9. Sadock B. J., Sadock V. A., (2007), “Kaplan and Sadocks “, Synopsis of psychiarty, Williams and Wilkin, p 226 – 239. 10. Srisurapanont M, Ali R, Marsden J, Sunga A, Wada K, Monteiro M (2003), “Psychotic symptoms in ATS psychotic in-patients”, International Journal ' of Neuropsychopharmacology, 6(4):347-352. 11. Tổ chức Y tế Thế giới (1992), “Rối loạn tâm thần và hành vi do sử dụng chất, phân loại Quốc tế lần thứ 10 về các rối loạn tâm thần và hành vi.” 12. Trịnh Tất Thắng (2012), kinh nghiệm điều trị các trường hợp loạn thần liên quan sử dụng chất dạng amphetamine. Hội nghị khoa học Điều trị nghiện ATS- Đà N ng 2012. STUDING CLINICAL CHARACTERISTICS OF MENTAL DISORDERS DUE TO USING AMPHETAMIN – TYPE – STIMULANS (ATS) Trường Đại học Y Dược Thái Nguyên Bản tin Y Dược học miền núi số 1 năm 2016 SUMMARY Objective: to describe the clinical characteristics of mental disorders in patients use ATS. Methods: cross-sectional descriptive. Results: 50.00% of patients ages 20-30; 96.70% are men, women accounted for 3.33%. There are 83.30% of patients have not stable jobs, 40% patients with duration of using ATS > 3 year, 56.67% patients use ATS regularly. Insomnia (73.33%), paranoid combine with hallucinations (53.33%), panic attacks (43.33%), victim paranoid, being watched paranoid and virtual bar have higher rates than other the kind of paranoias and hallucinations. The body symptoms have high rate, such as: anorexia (53.33%), fatigue, weight loss, sexual disorder (46.67%), autonomic nervous disorders (43.33%). characteristics, mental disorders, ATS.