Nghiên cứu mối liên quan giữa một số chỉ số xét nghiệm, các yếu tố đông máu cơ bản với thể bệnh sốt xuất huyết dengue

Chia sẻ: Nguyễn Triềuu | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

84
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của bài viết nhằm so sánh một số chỉ số cận lâm sàng và yếu tố đông máu cơ bản với các thể bệnh xuất huyết dengue. Bài viết nghiên cứu mô tả 120 bệnh nhân bị sốt xuất huyết dengue điều trị tại Bệnh viện Quân y 103 từ 09 - 2013 đến 12 - 2014.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Nghiên cứu mối liên quan giữa một số chỉ số xét nghiệm, các yếu tố đông máu cơ bản với thể bệnh sốt xuất huyết dengue

TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 3-2015 NGHIÊN CỨU MỐI LIÊN QUAN GIỮA MỘT SỐ CHỈ SỐ XÉT NGHIỆM, CÁC YẾU TỐ ĐÔNG MÁU CƠ BẢN VỚI THỂ BỆNH SỐT XUẤT HUYẾT DENGUE Lê Văn Nam*; Đỗ Tuấn Anh*; Đỗ Thị Lệ Quyên* TÓM TẮT Mục tiêu: so sánh một số chỉ số cận lâm sàng và yếu tố đông máu cơ bản với các thể bệnh xuất huyết dengue. Đối tượng và phương pháp: nghiên cứu tiến cứu mô tả 120 bệnh nhân (BN) bị sốt xuất huyết dengue (SXHD) điều trị tại Bệnh viện Quân y 103 từ 09 - 2013 đến 12 - 2014. Kết quả: nhóm tuổi thường gặp 20 - 40 (49,1%), nam gặp nhiều hơn nữ (nam/nữ = 1,22), lâm sàng gặp nhiều nhất là sốt cao (100%), đau đầu (83,3%), xuất huyết (80,8%). Các thể bệnh: SXHD 57,5%; SXHD có dấu hiệu cảnh báo 38,3%; SXHD nặng 4,2%. Có sự khác biệt giữa các thể bệnh về giá trị trung bình của AST và ALT (p < 0,05), nhưng chưa thấy khác biệt về yếu tố đông máu (tỷ lệ prothrombin, APTT, fibrinogen) giữa các thể bệnh (p > 0,05). * Từ khóa: Sốt xuất huyết dengue; Yếu tố đông máu. Association between Laboratory Indexes, Coagulation Factors and Levels of Dengue Haemorrhagic Fever Summary Objectives: To compare some paraclinical indexes and basic coagulation factors with levels of dengue haemorrhagic fever (DHF). Subjects and methods: a prospective study on 120 patients who were diagnosed DHF and treated at 103 Hospital from September, 2013 to December, 2014. Results: most of the patients ranged from 20 to 40 years old (49,1%); ratio between male and female was 1.22; the most common symptoms were high fever (100%), headache (83.8%) and haemorrhagic (80.8%). There were 57.5% of DHF and only 4.2% with serious DHF. Compared to AST, ALT, PT, APTT and fibrinogen with three levels of DHF, we found that: there was a significant difference in AST and ALT among levels of DHF (p < 0.001). PT, APTT and fibrinogen were, however, not different among them (p > 0.05). * Key words: Dengue haemorrhagic fever; Coagulation factor. ĐẶT VẤN ĐỀ Sốt xuất huyết dengue là bệnh gặp ở nhiều nước trên thế giới, đặc biệt ở vùng châu Á Thái Bình Dương. Bệnh cảnh lâm sàng của SXHD rất đa dạng, diễn biến phức tạp, có thể từ nhẹ với triệu chứng sốt đơn thuần đến bệnh cảnh nặng hơn như SXHD có dấu hiệu cảnh báo hoặc SXHD nặng với các biểu hiện như hội chứng sốc, suy tạng nặng và xuất huyết nặng [2]. Ở Việt Nam hàng năm đều xảy ra dịch SXHD, tuy phạm vi của dịch, mức độ nặng và các diễn biến phức tạp của bệnh ở các vụ dịch trong các năm đều khác nhau. * Bệnh viện Quân y 103 Người phản hồi (Corresponding): Lê Văn Nam (drlenam103@gmail.com) Ngày nhận bài: 03/01/2015; Ngày phản biện đánh giá bài báo: 10/02/2015 Ngày bài báo được đăng: 05/03/2015 179 TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 3-2015 Đến nay đã có nhiều tác giả nghiên cứu về SXHD, nhưng vẫn còn ít nghiên cứu về mối liên quan giữa các chỉ số cận lâm sàng với thể bệnh SXHD. Vì vậy, chúng tôi tiến hành đề tài này nhằm: So sánh một số xét nghiệm cận lâm sàng và các yếu tố đông máu cơ bản giữa các thể lâm sàng của bệnh SXHD. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 1. Đối tƣợng nghiên cứu. - 120 BN > 16 tuổi được chẩn đoán xác định SXHD, điều trị tại Khoa Truyền nhiễm, Bệnh viện Quân y 103 từ 9 - 2013 đến 12 - 2014. * Tiêu chuẩn chọn BN: + BN được chẩn đoán xác định SXHD dựa theo Hướng dẫn của Bộ Y tế Việt Nam (2011) [1]. + Được làm đủ các xét nghiệm thông thường, xét nghiệm đông máu cơ bản, xét nghiệm về virut dengue. * Tiêu chuẩn loại trừ: BN có bệnh kèm theo như nhiễm trùng, viêm gan, bệnh máu ác tính. - Địa điểm nghiên cứu: Khoa Truyền nhiễm, Bệnh viện Quân y 103. 2. Phƣơng pháp nghiên cứu. * Thiết kế nghiên cứu: nghiên cứu tiến cứu mô tả từ 9 - 2013 đến 12 - 2014. * Cách chọn mẫu: - Cỡ mẫu: tất cả BN đủ tiêu chuẩn nghiên cứu sẽ được chọn vào nghiên cứu. * Phương pháp tiến hành: BN được nghiên cứu trên các chỉ số lâm sàng, cận lâm sàng và xét nghiệm chẩn đoán virut dengue. 180 * Tiêu chuẩn đánh giá: - Tiêu chuẩn chẩn đoán: dựa theo tiêu chuẩn của Bộ Y tế Việt Nam (2011), chia làm 3 thể bệnh [1]: + SXHD. + SXHD có dấu hiệu cảnh báo. + SXHD nặng. * Thu thập dữ liệu: thông tin của BN được ghi chép vào bệnh án theo mẫu nghiên cứu. * Xử lý số liệu: theo phương pháp thống kê y học bằng phần mềm SPSS 16.0. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN 1. Đặc điểm chung. * Một số đặc điểm dịch tễ: Bảng 1: Phân loại nhóm tuổi và giới. SỐ BN n = 120 % 16 - < 20 15 12,5 20 - < 30 25 20,8 30 - < 40 34 28,3 40 - < 50 13 10,8 50 - 60 23 19,2 > 60 10 8,4 NHÓM TUỔI Tuổi thấp nhất 16 Tuổi cao nhất 83 Tuổi trung bình Giới tính 38,65 Nam 66 55 Nữ 54 45 Bệnh gặp ở mọi lứa tuổi, chủ yếu từ 20 40 tuổi (49,1%). Tuổi trung bình 38,65 tuổi (49,1%). Kết quả này tương tự với nghiên cứu của Rajoo Singh Chhina và CS: tuổi trung bình của BN 31,6 (33,2% BN thuộc TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 3-2015 nhóm tuổi 21 - 30) [5]; Om P gặp tuổi trung bình 31,87 [4]. Về giới, BN nam (55%) nhiều hơn nữ (45%), tỷ lệ nam/nữ là 1,22. * Đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng của BN: Triệu chứng lâm sàng hay gặp là sốt (120 BN = 100%), đau đầu (100 BN = 83,3%), đau mỏi cơ khớp (103 BN = 85,8%), xuất huyết (97 BN = 80,8%). * Phân loại các thể lâm sàng: Nhóm BN SXHD chiếm tỷ lệ cao nhất (69 BN = 57,5%) và chỉ có 5 BN (4,2%) SXHD nặng. Kết quả này khác với nghiên cứu của Trần Minh Tường [2] gặp 35,6% BN sốt dengue và 74,4% SXHD, không gặp BN sốc. Rajoo Singh Chhina [5] nghiên cứu 214 BN ở Ấn Độ thấy 81,3% BN sốt dengue; 13,6% SXHD và 5,1% có hội chứng sốc Dengue. Om P [4] gặp sốt dengue 86%, SXHD 12% và hội chứng sốc dengue 2%. Như vậy, qua tham khảo nghiên cứu của một số tác giả, chúng tôi nhận thấy SXHD có biểu hiện lâm sàng khác nhau ở mỗi vụ dịch, giữa các năm và khu vực. 2. So sánh một số chỉ số cận lâm sàng và yếu tố đông máu cơ bản giữa các thể SXHD. Bảng 2: So sánh chỉ số ALT, AST giữa các thể lâm sàng. THỂ LÂM SÀNG SXHD (1) (n = 69) SXHD CÓ DẤU HIỆU CẢNH BÁO (2) (n = 46) SXHD NẶNG (3) (n = 5) p X 77 151,5 681,6 p1-2 < 0,001 Tối thiểu - tối đa 5 - 321 18 - 444 95 - 2160 p2-3 < 0,001 X 96,1 228,7 1070 p1-2 < 0,001 Tối thiểu - tối đa 10 - 298 46 - 920 150 - 2380 CHỈ SỐ ALT (u/l) p1-3 < 0,001 AST (u/l) p1-3 < 0,001 p2-3 < 0,001 So sánh giá trị trung bình ALT và AST giữa các thể bệnh thấy khác biệt có ý nghĩa thống kê giữa SXHD nặng so với nhóm SXHD có dấu hiệu cảnh báo và SXHD (p < 0,001), có sự khác biệt về mức độ tổn thương gan giữa các thể bệnh. Mức độ bệnh càng nặng, tổn thương gan cµng nÆng. Kết quả của chúng tôi tương đương với nghiên cứu của Kalenahalli Jagadishkumar [3], nồng độ AST trung bình ở 3 thể lâm sàng sốt dengue, SXHD và hội chứng sốc dengue là: 134 UI/l, 280 UI/l và 883 UI/l (p = 0,002). Kết quả này thấp hơn nghiên cứu của Rajoo Singh Chhina [5], nồng độ AST trung bình ở 3 thể sốt dengue, SXHD và hội chứng sốc dengue là: 277UI/l, 478UI/l và 1234,7UI/l (p = 0,0001). - Enzym ALT: Nồng độ ALT trung bình ở 3 thể lâm sàng SXHD, SXHD có dấu hiệu cảnh báo, SXHD nặng tương ứng là: 77 UI/l, 151,5 UI/l và 681,6 UI/l. Chúng tôi thấy có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê giữa thể SXHD với SXHD nặng, SXHD có dấu hiệu cảnh báo 181 TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 3-2015 với p < 0,001. Theo Rajoo Singh Chhina [5], nồng độ ALT trung bình ở 3 thể lâm sàng sốt dengue, SXHD và hội chứng sốc dengue là: 174,6 UI/l, 254,5 UI/l và 819,0 UI/l (p = 0,0001), tương đương với nghiên cứu của Kalenahalli Jagadishkumar [3], nồng độ ALT trung bình ở 3 thể tương ứng lần lượt là: 78,7 UI/l, 157,3 UI/l và 504,6 UI/l (p = 0,001). Bảng 3: So sánh giá trị trung bình của tỷ lệ prothrombin với các thể bệnh. THỂ LÂM SÀNG SXHD CÓ DẤU HIỆU CẢNH BÁO (2) (n = 46) SXHD NẶNG (3) (n = 69) Trung bình 82,9 91,2 83,0 Tối thiểu - tối đa 40 - 126 42 - 126 61 - 107 SXHD (1) TỶ LỆ PT (%) p (n = 5) > 0,05 Chỉ số PT giảm (< 70%) gặp 20,9% chung cho cả 3 thể lâm sàng SXHD, SXHD có dấu hiệu cảnh báo và SXHD nặng. Giá trị PT trung bình của 3 nhóm khác biệt không có ý nghĩa thống kê (p > 0,05). Bảng 4: So sánh giá trị trung bình của fibrinogen giữa các thể lâm sàng. THỂ LÂM SÀNG FIBRINOGEN (G/L) SXHD (1) (n = 69) SXHD CÓ DẤU HIỆU CẢNH BÁO (2) (n = 46) SXHD NẶNG (3) (n = 5) 3,8 3,7 3,1 Trung bình Tối thiểu - tối đa 2,3 - 4,2 1,0 - 6,0 2,4 - 4,2 p > 0,05 Giá trị trung bình của fibrinogen không khác biệt giữa 3 nhóm (p > 0,05). Bảng 5: So sánh giá trị trung bình của APTT giữa các thể lâm sàng. THỂ LÂM SÀNG APTT (s) Trung bình Tối thiểu - tối đa SXHD CÓ DẤU HIỆU CẢNH BÁO (2) (n = 46) SXHD NẶNG (3) (1) (n = 69) (n = 5) p 37,4 41,1 41,32 23,1 - 60 26,8 - 70,8 26,6 - 61 p1-2 > 0,05 p1-3 > 0,05 p2-3 > 0,05 SXHD Giá trị trung bình APTT của nhóm SXHD là 37,4s và nhóm SXHD nặng là 41,32s. Không có sự khác biệt về chỉ số APTT giữa các nhóm SXHD (p > 0,05). Kết quả của chúng tôi có phần khác với Trần Minh Tường [5] khi nghiên cứu trên 2 nhóm BN tử vong và nhóm sốc hồi phục thấy sự khác biệt có ý nghĩa thống kê khi so sánh giá trị PT giảm và APTT kéo dài ở 2 nhóm này. Sự khác biệt này có thể do số lượng BN của chúng tôi chưa nhiều, không gặp BN sốc, số lượng tổn thương gan nặng thấp; bên cạnh đó, BN điều trị nội trú tại bệnh viện, được theo dõi sát, xử trí kịp thời các triệu chứng, nên tình trạng rối loạn đông máu xảy ra ít, vì thế, không có khác biệt giữa các thể bệnh. 182 TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 3-2015 KẾT LUẬN Qua nghiên cứu 120 BN SXHD điều trị tại Khoa Truyền nhiễm, Bệnh viện Quân y 103 từ 9 - 2013 đến 12 - 2014, chúng tôi rút ra một số kết luận: - Nhóm tuổi hay gặp từ 20 - 40, nam nhiều hơn nữ. - Biểu hiện lâm sàng hay gặp là sốt (100%), đau đầu (83,3%), xuất huyết (80,8%). - Tỷ lệ SXHD 57,5%, SXHD có dấu hiệu cảnh báo 38,3% và SXHD nặng 4,2%. - Có sự khác biệt giữa các thể bệnh về giá trị trung bình của AST, ALT (p < 0,001), nhưng chưa thấy khác biệt về các yếu tố đông máu cơ bản (fibrinogen, tỷ lệ prothrombin và APTT) giữa các thể bệnh. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Bộ Y tế. Hướng dẫn chẩn đoán, điều trị sốt xuất huyết dengue. Ban hành kèm theo 183 Quyết định số 458/QĐ-BYT ngày 16 tháng 02 năm 2011 của Bộ trưởng Bộ Y tế. 2011. 2. Trần Minh Tường, Trịnh Thị Xuân Hòa. Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng sốt dengue và sốt xuất huyết dengue ở người lớn tại Bệnh viện 13 (2008-2010). Tạp chí Y - Dược học Quân sự. 2011, 2, tr.16-22. 3. Kalenahalli Jagadishkumar, Puja Jain, Vaddambal G.Manjunath. Hepatitic involvement in dengue fever in children. Iran J Pediat. Jun 2012, 22 (2), pp.231-236. 4. Om P, Aysha A, SM Wasim J et al. Severity of acute hepatitis and its outcome inpatients with dengue fever in a tertiary care hospital Karachi, Pakistan (South Asia). Parkash et al. BMC Gastroenterology. 2010, 10 (43), pp.2-8. 5. Rajoo Singh Chhina, Omesh Goyala, Deepinder Kaur Chhinab et al. Liver function tests in patients with dengue viral infection. Dengue Bulletin. 2008, Vol 32, pp.110-117.