Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Khoa học môi trường: Nghiên cứu phát triển hệ thống nuôi tôm - lúa theo hướng hữu cơ tại huyện Thới Bình, tỉnh Cà Mau

Luận án tập trung nghiên cứu sự phát triển hệ thống nuôi tôm-lúa theo hướng hữu cơ tại huyện Thới Bình, tỉnh Cà Mau, một khu vực trọng điểm của ngành nuôi tôm Việt Nam. Mô hình tôm-lúa được đánh giá cao về tính thân thiện môi trường, nhưng cần được phát triển bền vững hơn trong bối cảnh biến đổi khí hậu và môi trường thay đổi. Nghiên cứu nhằm đánh giá hiện trạng kinh tế-xã hội, môi trường và kỹ thuật của mô hình này, từ đó đề xuất các giải pháp cải tiến kỹ thuật và môi trường để thúc đẩy sản xuất theo hướng hữu cơ, bền vững.

Nghiên cứu sinh, nhà khoa học môi trường, quản lý tài nguyên, nông dân và các nhà hoạch định chính sách trong lĩnh vực nuôi trồng thủy sản và nông nghiệp bền vững tại Đồng bằng sông Cửu Long.

Nghiên cứu này đã phân tích sâu sắc các yếu tố ảnh hưởng đến mô hình nuôi tôm-lúa luân canh theo hướng hữu cơ tại huyện Thới Bình, tỉnh Cà Mau, đồng thời đưa ra những đóng góp quan trọng cả về lý luận và thực tiễn. Luận án chỉ ra rằng mô hình tôm-lúa kết hợp với thả cua hoặc tôm càng xanh là phổ biến, mang lại tổng thu nhập đáng kể (68,85-71,06 triệu đồng/ha/năm) và năng suất cao (189,20-196,75 kg/ha/năm) khi áp dụng mật độ thả phù hợp. Các yếu tố môi trường như chất lượng nước (thủy lý hóa và thủy sinh vật) có ảnh hưởng lớn đến sự phát triển của mô hình. Chất lượng nước khu vực nuôi tôm-lúa thường biến động, với hàm lượng ôxy thấp, độ mặn cao vào đầu mùa khô và tích tụ dinh dưỡng ở kênh nội đồng. Tuy nhiên, các chỉ tiêu này vẫn cơ bản đạt quy chuẩn. Sự đa dạng của phiêu sinh vật và động vật đáy cũng được ghi nhận, trong đó một số loài ốc đinh cho thấy dấu hiệu ô nhiễm hữu cơ nền đáy. Thông qua nghiên cứu thực nghiệm, luận án đã xây dựng và thử nghiệm thành công quy trình nuôi tôm sú-lúa luân canh theo hướng hữu cơ thích ứng với biến đổi khí hậu. Quy trình này, bao gồm việc sử dụng ao ương, quản lý tốt các yếu tố thủy lý hóa tự nhiên bằng cách bổ sung vi sinh và thức ăn hữu cơ, đã giúp tăng năng suất tôm sú lên đến 125-391,1 kg/ha/năm, cao hơn đáng kể (khoảng 43%) so với phương pháp truyền thống. Quy trình này được đánh giá là dễ áp dụng, mang lại hiệu quả kinh tế và môi trường cao, có tiềm năng nhân rộng trên quy mô lớn tại các vùng tôm-lúa luân canh hữu cơ khác. Luận án cũng kiến nghị tiếp tục nghiên cứu sâu hơn về biến động chất lượng nước và tăng cường hợp tác với khu vực tư nhân để phát triển chuỗi giá trị và chứng nhận sản phẩm hữu cơ.