Nghiên cứu sự biến đổi một số chỉ số hình thái, chức năng tâm thu thất phải bằng siêu âm tim ở người bệnh bị bệnh thận mạn tính giai đoạn cuối trước và sau ghép thận

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:4

Thêm vào BST

Báo xấu

10
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết trình bày đánh giá sự biến đổi của một số chỉ số hình thái, chức năng tâm thu thất phải ở người bệnh bị bệnh thận mạn tính giai đoạn cuối trước và sau ghép thận 1 tháng. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: 37 người bệnh thận mạn tính giai đoạn cuối được ghép thận tại Bệnh viện Quân y 103 từ tháng 11/2022 đến tháng 5/2023.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Nghiên cứu sự biến đổi một số chỉ số hình thái, chức năng tâm thu thất phải bằng siêu âm tim ở người bệnh bị bệnh thận mạn tính giai đoạn cuối trước và sau ghép thận

vietnam medical journal n01 - NOVEMBER - 2023 nhiều nhất là xoang lê cả trên lâm sàng và CLVT. Hypopharyngeal cancer. Head and neck surgery – Ở xoang lê đa phần khối u xuất phát từ Otolaryngology. Volum two. 2nd ED. Lippincott company, Philadelphia, USA, pags 1286 – 1303. thành trong. Khi đối chiếu lâm sàng và CLVT về 5. Ilona M Schmalfuss (2006): Neoplasms of the vị trí xuất phát của u cũng như phân độ T có sự hypopharynx and proximal esphagus. Principles khác mhau có ý nghĩa thống kê. and practice of head and neck oncology. MD Martin Dnitz, London and New York. Pags 81– 102. TÀI LIỆU THAM KHẢO 6. Paul Q Mongomery et al (2006): Tumours of 1. Nguyễn Đình Phúc (2009): Ung thư thanh quản the hypopharynx. Principles and practice of head và hạ họng. Tổng kết 1030 bệnh nhân của 54 and neck oncology. MD Martin Dnitz, London and năm 1955 -2008 tạibệnh viện Tai – Mũi – Họng New York. Pags 438 – 482. Trung ương. Tạp chí y học Việt Nam. Tập 359, số 7. Ranvidra Uppaluri, John B. Sunwoo (2007): 2, tháng 07 năm 2009. Neoplasms of the hypopharynx and cervical 2. Trần Hữu Tuân (2003): Ung thư hạ họng. Bách esophagus. Cumming. Otolaryngology. Head and khoathư bệnh học. Tập III. Nhà xuất bản y học neck surgery. Chapter 82. Mosby. Hà Nội. Tr 465 – 471. 8. Carmel Ann Daly and Micheal King (2006): 3. Trần Hữu Tước (1984): Ung thư hạ họng – Imaging in head and neck. Principle and practice thanh quản. Nhà xuất bản y học Hà Nội. of head and neck oncology. MD Martin Dunitz, 4. Bailey Byron J, Randal S Weber (2006): London and New York, pages 60 – 118. NGHIÊN CỨU SỰ BIẾN ĐỔI MỘT SỐ CHỈ SỐ HÌNH THÁI, CHỨC NĂNG TÂM THU THẤT PHẢI BẰNG SIÊU ÂM TIM Ở NGƯỜI BỆNH BỊ BỆNH THẬN MẠN TÍNH GIAI ĐOẠN CUỐI TRƯỚC VÀ SAU GHÉP THẬN Phạm Vũ Thu Hà1, Hà Thị Phương1, Trần Đức Hùng1 TÓM TẮT 18 PATIENTS BEFORE AND AFTER KIDNEY Mục tiêu: Đánh giá sự biến đổi của một số chỉ số TRANSPLANTATION hình thái, chức năng tâm thu thất phải ở người bệnh Objective: Evaluating change of right ventricular bị bệnh thận mạn tính giai đoạn cuối trước và sau morphology and function by echocardiography in end- ghép thận 1 tháng. Đối tượng và phương pháp stage renal disease patients before and 1 month after nghiên cứu: 37 người bệnh thận mạn tính giai đoạn kidney transplantation. Subjects and methods: This cuối được ghép thận tại Bệnh viện Quân y 103 từ was cross-sectional study. 37 patients with stage 5 tháng 11/2022 đến tháng 5/2023. Thực hiện siêu âm chronic kidney disease who underwent kidney tim đánh giá một số chỉ số hình thái, chức năng tâm transplant at 103 Military Hospital from November, thu thất phải trước ghép thận và sau ghép thận 1 2022 to May, 2023. Performing echocardiography to tháng. Kết quả: kích thước đường ra thất phải trục evaluate change of some indicators of right ventricular dọc cạnh ức (RVOT) trước ghép thận (23,02 ± 3,69 morphology and function before and 1 month after mm) lớn hơn sau ghép (21,20 ± 3,50 mm), p < 0,05. kidney transplantation. Results: RVOT before (23.02 Sức căng toàn bộ thất phải (RV4CSL), sức căng thành ± 3.69 mm) was larger than after transplantation tự do thất phải (RVFWSL) sau ghép tốt hơn trước (21.20 ± 3.50 mm), p < 0.05. RV4CSL, RVFWSL after ghép lần lượt là: -21,14% ± 3,90% so với -17,58% ± were significantly better than before transplantation (- 4,82% và -24,81% ± 4,58% so với -20,59% ± 6,10%, 21.14% ± 3.90% versus -17.58% ± 4.82% and - p < 0,01. Kết luận: RVOT, RV4CSL, RVFWSL trên siêu 24.81% ± 4.58% versus -20.59% ± 6.10%, âm tim sau ghép được cải thiện hơn so với trước ghép respectively, p < 0.01). Conclusions: The results of thận. Từ khóa: Bệnh thận mạn tính, ghép thận, siêu this study appeared that RVOT, RV4CSL, RVFWSL after âm tim. 1 month were better than before kidney transplantation. Keywords: Chronic Kidney Disease, SUMMARY Kidney transplantation, Echocardiography. ECHOCARDIOGRAPHIC CHANGES OF RIGHT VENTRICULAR MORPHOLOGY AND I. ĐẶT VẤN ĐỀ FUNCTION IN END-STAGE RENAL DISEASE Bệnh thận mạn tính giai đoạn cuối là vấn đề sức khỏe toàn cầu. Nhiều nghiên cứu ở Hoa Kỳ, châu Âu, châu Á cho thấy có khoảng 9 - 13% 1Học viện Quân y dân số thế giới mắc bệnh thận mạn tính. Hầu hết Chịu trách nhiệm chính: Trần Đức Hùng những người bệnh nhân này sớm hay muộn cũng Email: tranduchung2104@gmail.com tiến triển đến giai đoạn cuối và cần phải điều trị Ngày nhận bài: 22.8.2023 Ngày phản biện khoa học: 18.9.2023 thay thế bằng ghép thận hoặc lọc máu (thận Ngày duyệt bài: 30.10.2023 nhân tạo hoặc lọc màng bụng). Khi ghép thận 68
TẠP CHÍ Y häc viÖt nam tẬP 532 - th¸ng 11 - sè 1 - 2023 thành công, thận ghép không những thực hiện các nội dung nghiên cứu thống nhất. chức năng lọc và bài tiết các chất độc ra khỏi cơ Phương tiện: Máy siêu âm Philips EPIQ 7C, thể mà còn có khả năng điều hòa huyết áp, bài đầu dò siêu âm X5-1, phần mềm phân tích Qlab 13.0. tiết hormon, điều chỉnh các rối loạn nước điện Thời gian siêu âm trước ghép thận là giữa 2 giải. Từ đó phục hồi chức năng của các cơ quan, lần lọc ở bệnh nhân đã lọc máu chu kì hoặc lọc trong đó có hệ tim mạch [5]. Để cuộc ghép thận màng bụng, thời gian siêu âm sau ghép thận khi thành công thì việc đánh giá chức năng tim mạch bệnh nhân tái khám sau ghép 1 tháng. trước ghép đóng vai trò vô cùng quan trọng. Xử lý số liệu bằng phần mềm SPSS 22.0 Ngoài việc đánh giá hình thái, chức năng thất trái thì cũng cần phải khảo sát hình thái, chức năng III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU thất phải ở người bệnh này [6]. Nhiều nghiên 3.1. Một số đặc điểm lâm sàng, cận lâm cứu cho thấy chức năng thất phải trước ghép có sàng của đối tượng nghiên cứu liên quan đến kết quả người bệnh sau ghép thận Bảng 1. Đặc điểm tuổi, giới của đối [2]. Tuy nhiên, đánh giá chức năng tâm thu thất tượng nghiên cứu phải trước và sau khi ghép thận còn chưa được Số lượng Tỷ lệ quan tâm nhiều. Ở Việt Nam, còn ít các nghiên (n=37) (%) cứu đánh giá hình thái chức năng tâm thu thất Nam 24 64,9 Giới phải ở bệnh nhân trước và sau ghép thận. Do Nữ 13 35,1 vậy, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài với Nhóm tuổi ≤ 40 25 67,6 mục tiêu: “Đánh giá sự biến đổi của một số chỉ (năm) > 40 12 32,4 số hình thái, chức năng tâm thu thất phải ở ̅ Tuổi (X ± SD) (năm) 36,9 ± 12,2 người bệnh bị bệnh thận mạn tính giai đoạn cuối Tuổi trung bình của đối tượng nghiên cứu là trước và sau ghép thận 1 tháng”. 36,9 ± 12,2 tuổi, trong đó tuổi dưới 40 chiếm 67,6%. Nam giới chiếm tỷ lệ cao hơn nữ. II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Bảng 2. Nguyên nhân, phương pháp 2.1. Đối tượng nghiên cứu. Gồm 37 người điều trị trước ghép thận bệnh được chẩn đoán bệnh thận mạn tính giai Nguyên nhân, phương Số lượng Tỷ lệ đoạn 5 đã ghép thận tại Bệnh viện Quân y 103, pháp điều trị (n=37) (%) thời gian từ 11/2022 đến tháng 5/2023. Đái tháo đường 1 2,7 Tiêu chuẩn lựa chọn: Người bệnh thận Thận đa nang 1 2,7 mạn giai đoạn 5 được ghép thận, đang được Viêm cầu thận quản lý, theo dõi tại Bệnh viện Quân y 103, bệnh Nguyên 33 89,2 mạn tính nhân đồng ý tham gia nghiên cứu. nhân Viêm thận bể Tiêu chuẩn loại trừ: Bệnh màng ngoài tim; 1 2,7 thận mạn tính rung nhĩ, nhồi máu cơ tim cấp, bệnh van tim; tắc Khác 1 2,7 mạch phổi cấp, mạn tính; tăng áp động mạch phổi nguyên phát, bệnh lý tim bẩm sinh, bệnh Phương Bảo tồn 8 21,6 phổi tắc nghẽn mạn tính, tâm phế mạn; bệnh pháp điều trị Thận nhân tạo 28 75,7 nhân không hợp tác hoặc không đồng ý tham gia trước ghép Lọc màng bụng 1 2,7 nghiên cứu. Viêm cầu thận mạn tính là nguyên nhân 2.2. Phương pháp nghiên cứu chiếm tỷ lệ cao nhất dẫn đến bệnh thận mạn tính Thiết kế nghiên cứu: nghiên cứu tiến cứu, giai đoạn cuối, người bệnh điều trị bằng thận mô tả có so sánh nhân tạo có tỷ lệ cao nhất, sau đó đến điều trị Các đối tượng đưa vào nghiên cứu được bảo tồn và lọc màng bụng. khám lâm sàng, xét nghiệm trước, sau ghép 3.2. Biến đổi một số chỉ số hình thái, thận, làm siêu âm tim trước và sau ghép thận 1 chức năng tâm thu thất phải trước và sau tháng được đăng ký vào hồ sơ nghiên cứu theo ghép thận Bảng 3. Đặc điểm một số chỉ số hình thái thất phải bệnh trước và sau ghép KT thất phải ̅ Trước ghép (n = 37) X ± SD ̅ Sau ghép (n = 37) X ± SD p RVD1 (mm) 27,30 ± 4,64 25,44 ± 5,43 0,059 RVD2 (mm) 25,99 ± 5,23 24,28 ± 4,65 0,138 RVD3 (mm) 48,92 ± 9,13 47,95 ± 9,53 0,633 RVOT (mm) 23,02 ± 3,69 21,20 ± 3,5 0,026 RVWT (mm) 6,12 ± 1,09 5,57 ± 1,41 0,051 69
vietnam medical journal n01 - NOVEMBER - 2023 RVOT sau ghép nhỏ hơn trước ghép có ý nghĩa. Đường kính thất phải vùng đáy (RVD1), đường kính thất phải vùng giữa (RVD2), đường kính dọc thất phải (RVD3), bề dày thành tự do thất phải (RVWT), sau ghép có xu hướng giảm so với trước ghép. Bảng 4. Đặc điểm một số chỉ số chức năng tâm thu thất phải trước và sau ghép Chỉ số ̅ Trước ghép (n = 35) X ± SD Sau ghép (n = 35) X ± SD ̅ p FAC (%) 49,11 ± 8,28 48,04 ± 6,51 0,575 Tei mô thất phải 0,53 ± 0,22 0,57 ± 0,29 0,461 S’ (cm/s) 11,99 ± 2,17 11,96 ± 2,66 0,950 RV4CSL (%) -17,56 ± 4,82 -21,14 ± 3,90 < 0,01 RVFWSL (%) -20,59 ± 6,10 -24,81 ± 4,58 < 0,01 RV4CSL, RVFWSL sau ghép cải thiện so với Về chức năng thất phải (Bảng 4): FAC sau trước ghép có ý nghĩa. Phân suất thay đổi diện ghép (48,04 ± 6,51%) có xu hướng giảm hơn tích thất phải (FAC), vận tốc tâm thu tại vòng trước ghép (49,11 ± 8,28%), p > 0,05. Kết quả van 3 lá (S’), chỉ số Tei thất phải trước và sau của chúng tôi tương tự so với nghiên cứu của tác ghép thận không có sự khác biệt. giả Khani M. (2020), FAC sau ghép thận 1 tháng 46,6 ± 9,2% và FAC trước ghép 43,2 ± 8,3%, p IV. BÀN LUẬN < 0,05 [4]. S’ sau ghép 11,96 ± 2,66 cm/s không 4.1. Một số đặc điểm chung của nhóm khác so với trước ghép 11,99 ± 2,17 cm/s, p = bệnh nhân nghiên cứu. 37 người bệnh trong 0,95. Kết qủa này tương tự so với kết quả nghiên nghiên cứu có tuổi trung bình 36,9 ± 12,2; Tỷ lệ cứu của tác giả Khani M. và cs (2020) với S’ nam giới (64,9%) cao hơn nữ (35,1%). Nguyên trước và sau ghép 1 tháng lần lượt là 12,9 ± 2,1 nhân dẫn đến bệnh thận mạn giai đoạn cuối cm/s so với 13,9 ± 3,7 cm/s, p > 0,05 [4]. chiếm tỷ lệ cao nhất là viêm cầu thận mạn tính RV4CSL, RVFWSL trước và sau ghép lần lượt (89,2%); người bệnh thận mạn tính giai đoạn là: -17,58 ± 4,82% so với -21,14 ± 3,90% và - cuối điều trị bằng thận nhân tạo chiếm tỷ lệ 20,59 ± 6,10% so với -24,81 ± 4,58%, p < 0,01. 75,7%. Kết quả nghiên cứu của chúng tôi phù Kết quả nghiên cứu của chúng tôi tương tự hợp với kết quả của nhiều nghiên cứu trong nước nghiên cứu của tác giả Khani M. (2020) thấy cho thấy suy thận mạn tính ở Việt Nam chủ yếu RV4CSL, RVFWSLtrước và sau ghép 1 tháng do viêm cầu thận mạn tính, phương pháp điều trị tương ứng là: -16,6 ± 5,8% so với -18,9 ± chủ yếu với bệnh nhân suy thận mạn tính giai 5,54% và -21,2 ± 5,2 % và -24,4 ± 5,3%, p < đoạn cuối là thận nhân tạo [1]. Tuy nhiên, các 0,05 [4]. nghiên cứu trên thế giới nguyên nhân chủ yêu gây suy thận là đái tháo đường và tăng huyết áp [3]. V. KẾT LUẬN 4.2. Biến đổi một số chỉ số hình thái, Các chỉ số RVOT, RV4CSL, RVFWSL sau ghép chức năng tâm thu thất phải trước và sau thận 1 tháng cải thiện hơn so với trước ghép. ghép thận. Kết quả (Bảng 3) về hình thái thất RVD1, RVD2, RVD3, RVWT, FAC, S’, Tei mô thất phải: RVD1, RVD2, RVD3, RVWT sau ghép lần phải sau ghép thận 1 tháng chưa thay đổi so với lượt là (25,44 ± 5,43mm; 24,28 ± 4,65 mm; trước ghép. 47,95 ± 9,53 mm; 5,57 ± 1,41 mm) có xu hướng giảm so với trước ghép (27,30 ± 4,64 mm; 25,99 TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Trương Hoàng Minh, Trần Thanh Phong, ± 5,23 mm; 48,92 ± 9,13 mm; 6,12 ± 1,09 Trần Lê Duy Anh (2023). Kết quả ghép thận ở mm), p > 0,05. Nghiên cứu của tác giả Khani M. bệnh nhân chạy thận nhân tạo chu kỳ và thẩm (2020) trên 48 bệnh nhân trước và sau ghép phân phúc mạc trước mổ ghép tại Bệnh viện Nhân thận 1 tuần, 1 tháng và 3 tháng thấy: RVD1, Dân 115. Pham Ngoc Thach J Med Pharm. 2. Glicklich D. and Vohra P. (2014). RVD2, RVD3, RVWT trước ghép (33,3 ± 5,7 mm; Cardiovascular Risk Assessment Before and After 26,6 ± 4,9 mm; 61,9 ± 14,6 mm; 5,16 ± 0,99 Kidney Transplantation. Cardiol Rev, 22(4), 153. mm) và sau ghép 1 tháng (25,2 ± 1,6 mm; 26,2 3. Hamidi S., Kojuri J., Attar A., et al. (2018). ± 4,4 mm; 54,5 ± 5,9 mm; 4,91 ± 1,31 mm). The effect of kidney transplantation on speckled tracking echocardiography findings in patients on Trong đó chỉ có RVD1 sau ghép 1 tháng giảm có hemodialysis. J Cardiovasc Thorac Res, 10(2), 90–94. ý nghĩa [4]. Kết quả (Bảng 3) thấy: RVOT sau 4. Khani M., Tara A., Shekarkhar S., et al. ghép 21,20 ± 3,5 mm nhỏ hơn trước ghép 23,02 (2020). Effect of kidney transplantation on right ± 3,69 mm (p < 0,05). Chưa có nhiều nghiên ventricular function, assessment by 2- dimensional speckle tracking echocardiography. cứu về chỉ số này ở bệnh nhân bệnh thận mạn Cardiovasc Ultrasound, 18(1), 16. tính giai đoạn cuối trước và sau ghép thận. 5. Sarnak M.J., Amann K., Bangalore S., et al. 70
TẠP CHÍ Y häc viÖt nam tẬP 532 - th¸ng 11 - sè 1 - 2023 (2019). Chronic Kidney Disease and Coronary Artery Mechanics and Function in Patients with End- Disease. J Am Coll Cardiol, 74(14), 1823–1838. Stage Renal Disease Undergoing Haemodialysis. 6. Tamulenaite E., Zvirblyte R., Virsinskaite R., Medicina (Mex), 54, 87. et al. (2018). Changes of Left and Right Ventricle ĐẶC ĐIỂM RỐI LOẠN LO ÂU THEO THANG ĐIỂM HADS Ở BỆNH NHÂN THAY VAN TIM Bùi Đức Toàn1, Phạm Thị Hồng Thi2, Vũ Thy Cầm3, Bạch Thị Hoa1 TÓM TẮT which women accounted for 63%. The age group ≥ 60 accounted for the highest percentage (44.5%), the 19 Mục tiêu: Khảo sát đặc điểm rối loạn lo âu ở average age of the study population was 56.1±10.9. bệnh nhân phẫu thuật thay van tim theo thang điểm The majority of subjects have high school education HADS (Hospital Anxiety Depression Scale). Đối tượng (88.5%). Most patients underwent mechanical heart và phương pháp nghiên cứu: Bệnh nhân được valve replacement surgery (98.5%), patients were phẫu thuật thay van tim nhân tạo sau phẫu thuật 1 operated on open surgery with 84%. All patients tháng tại Bệnh Viện Tim Hà Nội từ tháng 9 năm 2022 present with anxiety symptoms. The proportion of đến tháng 03 năm 2023. Kết quả: Trong thời gian patients with real anxiety disorder is 10%, there are nghiên cứu, tổng số 200 đối tượng nghiên cứu (ĐTNC) 90% of patients with anxiety symptoms. The mean được phẫu thuật, trong đó nữ giới chiếm 63%. Nhóm anxiety score of the patients was 8.9 ± 2.1. Regarding tuổi ≥ 60 chiếm tỷ lệ cao nhất (44,5%), tuổi trung what patients worried about, the aspects "Side effects bình của ĐTNC là 56,1±10,9. Phần lớn ĐTNC có trình of medication" and "Become the burden on the family" độ phổ thông (88,5%). Hầu hết bệnh nhân được phẫu accounted for the highest proportion, with 57.5% and thuật thay van tim cơ học (98,5%), trong đó mổ mở 56.5% respectively. Conclusion: Anxiety in heart chiếm 84%. Tất cả bệnh nhân đều có biểu hiện lo âu. valve replacement surgery patients was common, Tỷ lệ bệnh nhân có rối loạn lo âu thực sự là 10%, còn patients often worried about drug side effects and lại 90% bệnh nhân có triệu chứng lo âu. Điểm lo âu become a burden to their family. trung bình của bệnh nhân là 8,9 ± 2,1. Trong các nội Keywords: anxiety, valve replacement, HADS dung bệnh nhân lo lắng, nội dung “Tác dụng phụ của thuốc điều trị” và “gánh nặng cho gia đình” chiếm tỷ lệ I. ĐẶT VẤN ĐỀ cao nhất, lần lượt với 57,5% và 56,5%. Kết luận: Lo âu ở bệnh nhân phẫu thuật thay van tim là thường Bệnh van tim là tình trạng tổn thương hoặc gặp, bệnh nhân thường lo lắng về tác dụng phụ của khiếm khuyết ở một hoặc nhiều van tim (van thuốc và trở thành gánh nặng cho gia đình. động mạch chủ, van hai lá, van ba lá hoặc van Từ khóa: Lo âu, thay van tim, HADS động mạch phổi), có thể do nguyên nhân bẩm sinh hoặc mắc phải, gây ra các rối loạn huyết SUMMARY động và dẫn đến hậu quả bệnh lý từ mức độ nhẹ FEATURES OF ANXIETY DISORDERS đến nặng. Bệnh van động mạch chủ hoặc bệnh ASSESSED BY THE HADS IN HEART VALVE van hai lá có biểu hiện lâm sàng ảnh hưởng đến REPLACEMENT PATIENTS Objective: To investigate the characteristics of 2,5% dân số ở Hoa Kỳ [3]. Ước tính khoảng 13% anxiety disorders in patients undergoing heart valve người trên 75 tuổi gặp vấn đề với van tim [3]. replacement surgery according to the HADS scale Hầu hết các tổn thương van tim nặng, có rối (Hospital Anxiety Depression Scale). Subjects and loạn chức năng tâm thu thất trái cần được can research methods: Patients underwent artificial thiệp thay van [3]. Người bệnh thay van tim heart valve replacement surgery after 1 month at Hanoi Heart Hospital from September 2022 to the end thường phải đối mặt với những khó khăn về tinh of December 2022. Results: During the study period, thần, thể chất sau khi xuất viện nên cần phải a total of 200 study subjects were operated on, of được hỗ trợ và theo dõi sau khi xuất viện. Hiện nay, có nhiều thang điểm trắc nghiệm 1Bệnh viện Tim Hà Nội để đánh giá các mức độ rối loạn tâm lý ở NB. 2Đạihọc Thăng Long Trong đó, thang điểm HADS là công cụ có giá trị 3Bệnh viện Bạch Mai và đáng tin cậy để sàng lọc, đánh giá các triệu Chịu trách nhiệm chính: Bùi Đức Toàn chứng lo âu và trầm cảm của NB tại bệnh viện, Email: dstoan0679@gmail.com cho phép đánh giá bệnh nhân nhanh chóng [4]. Ngày nhận bài: 18.8.2023 Sun J. (2022) sử dụng thang điểm HADS để Ngày phản biện khoa học: 18.9.2023 đánh giá bệnh nhân hẹp động mạch chủ được Ngày duyệt bài: 24.10.2023 điều trị thay van động mạch chủ bằng phẫu 71