Nghiên cứu tai biến và biến chứng sớm của phẫu thuật cắt bán phần dưới dạ dày trong điều trị ung thư dạ dày

Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 19 * Số 5 * 2015<br /> <br /> <br /> NGHIÊN CỨU TAI BIẾN VÀ BIẾN CHỨNG SỚM CỦA PHẪU THUẬT<br /> CẮT BÁN PHẦN DƯỚI DẠ DÀY TRONG ĐIỀU TRỊ UNG THƯ DẠ DÀY<br /> Phan Bảo Toàn*, Trần Thiện Trung**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Đặt vấn đề: Mặc dù các tai biến, biến chứng sau mổ và tỷ lệ tử vong sau phẫu thuật cắt bán phần dưới dạ<br /> dày do ung thư đã giảm đáng kể trong những năm qua, song tỷ lệ tai biến, biến chứng của phẫu thuật này vẫn<br /> còn cao. Điều trị tai biến, biến chứng có thể cải thiện kết quả lâu dài của bệnh nhân ung thư dạ dày.<br /> Mục tiêu: Xác định tỷ lệ tai biến, biến chứng sớm và các yếu tố liên quan đến tai biến, biến chứng sớm của<br /> phẫu thuật cắt bán phần dưới dạ dày do ung thư.<br /> Phương pháp và đối tượng nghiên cứu: Hồi cứu cắt ngang mô tả. Đối tượng nghiên cứu gồm 513 bệnh<br /> nhân được điều trị phẫu thuật cắt bán phần dưới dạ dày do ung thư, từ tháng 01/2011 đến tháng 12/2014 tại<br /> Bệnh viện Chợ Rẫy thành phố Hồ Chí Minh.<br /> Kết quả: Tỷ lệ tai biến trong mổ là 0,78% và biến chứng sớm là 1,36%. Yếu tố liên quan đến tai biến, biến<br /> chứng sớm là truyền máu trong mổ (hồi quy tuyến tính đơn biến và đa biến, p < 0,001). Các yếu tố khác như:<br /> tuổi, giới, tiền sử, bệnh kèm theo, vị trí ung thư, kích thước u, nạo hạch, kỹ thuật lặp lại lưu thông tiêu hóa, thời<br /> gian phẫu thuật, lượng máu mất trong mổ không thấy liên quan đến tai biến, biến chứng của phẫu thuật cắt bán<br /> phần dưới dạ dày do ung thư.<br /> Kết luận: Tỷ lệ tai biến, biến chứng sớm của phẫu thuật cắt bán phần dưới dạ dày do ung thư hiện nay thấp.<br /> Hạn chế của đề tài do hồi cứu nên không ghi nhận được biến chứng muộn trong nghiên cứu này.<br /> Từ khóa: Ung thư dạ dày, phẫu thuật cắt bán phần dưới dạ dày, tai biến và biến chứng.<br /> ABSTRACT<br /> THE STUDY OF INTRAOPERATIVE AND EARLY POSTOPERATIVE COMPLICATIONS<br /> AFTER DISTAL GASTRECTOMY FOR GASTRIC CANCER<br /> Phan Bao Toan, Tran Thien Trung<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Supplement of Vol. 19 - No 5 - 2015: 58 - 64<br /> <br /> Background: Though the intraoperative and early postoperative complications and mortality rate after<br /> gastric cancer surgery has significantly decreased over past years, it is still considered high. Treatment of<br /> complications can improve the long-term outcome of gastric cancer patients.<br /> Purpose: To determine the intraoperative and early postoperative complications after distal gastrectomy for<br /> gastric cancer and risk factors that associated with these complications.<br /> Methods and Meterials: A cross-sectional, descriptive, retrospective study of 513 patients with gastric<br /> cancer underwent distal gastrectomy at The Gastrointestinal Surgery Department in Cho Ray Hospital Ho Chi<br /> Minh city from January 2011 to December 2014.<br /> Results: The intraoperative complications are 0.78% and the early postoperative complications are 1.36%.<br /> The complications were significantly associated with operative blood transfusions (simple and multivariate linear<br /> regression, p < 0.001). The other risk factors such as: age, sex, desease history or the presence of medical illnesses,<br /> <br /> * Lớp Cao Học Ngoại Khoa 2013-2015 - Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh<br /> ** Bộ môn Ngoại-Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh<br /> Tác giả liên lạc: BS. Phan Bảo Toàn; ĐT: 0939026389 ; Email: phanbaotoan@gmail.com<br /> 58 Chuyên Đề Điều Dưỡng Kỹ Thuật Y Học<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 19 * Số 5 * 2015 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> tumour location, tumour size, lymph node dissection, reconstruction after gastrectomy, operating time, operative<br /> blood loss that were independent risk factors for the complications after distal gastrectomy.<br /> Conclusions: Nowadays the overall complication rate is low. The limitations of this study were its<br /> retrospective nature, so the late complications were not observed.<br /> Key word: Gastric cancer, gastrectomy, complications after distal gastrectomy.<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ Tại Việt Nam, phẫu thuật cắt bán phần dưới<br /> dạ dày trong điều trị ung thư đã phổ biến và<br /> Ung thư dạ dày (UTDD) là một trong những<br /> thực hiện được tại nhiều trung tâm chuyên khoa,<br /> bệnh ung thư phổ biến nhất trên toàn thế giới.<br /> bệnh viện trong cả nước. Tuy nhiên, những năm<br /> Mặc dù tỷ lệ mắc ung thư dạ dày đã giảm ở hầu<br /> gần đây chưa có nhiều nghiên cứu đánh giá lại<br /> hết các nước phát triển trong hai thập kỷ qua,<br /> tỷ lệ tai biến, biến chứng của phẫu thuật cắt bán<br /> song vẫn là nguyên nhân tử vong xếp thứ hai do<br /> phần dưới dạ dày trong điều trị ung thư dạ dày.<br /> ung thư trên toàn thế giới(3). Trong năm 2008,<br /> Như vậy hiện nay phẫu thuật cắt bán phần dưới<br /> trên thế giới có khoảng 989.000 trường hợp ung<br /> dạ dày trong điều trị ung thư dạ dày gồm các tai<br /> thư dạ dày và 738.000 trường hợp tử vong do<br /> biến, biến chứng như thế nào? Đó là lý do mà<br /> bệnh này(3). Tỷ lệ mắc cao nhất ở Nhật Bản, Hàn<br /> chúng tôi thực hiện nghiên cứu này nhằm góp<br /> Quốc, Trung Quốc, Mỹ Latinh và Đông Âu.<br /> phần rút kinh nghiệm trong chẩn đoán và điều<br /> Theo tài liệu của Tổ chức Y tế Thế giới năm 2008,<br /> trị ung thư dạ dày.<br /> tỷ lệ hiện mắc bệnh ung thư dạ dày ở người Việt<br /> Nam nói chung là 18,9/100.000 dân. Như vậy ĐỐI TƯỢNG-PHƯƠNGPHÁP NGHIÊNCỨU<br /> mỗi năm ước tính có từ 15.068-16.114 người mắc Thiết kế nghiên cứu<br /> bệnh, trong số này có từ 11.327-12.098 người tử<br /> Hồi cứu cắt ngang mô tả.<br /> vong do ung thư dạ dày(13).<br /> Hơn một thế kỷ qua, phẫu thuật vẫn là<br /> Địa điểm và thời gian nghiên cứu<br /> phương pháp điều trị chủ yếu trong ung thư dạ Thực hiện tại khoa Ngoại Tiêu Hóa Bệnh<br /> dày. Tùy theo vị trí và thương tổn của ung thư có Viện Chợ Rẫy. Thời gian từ 01/2011 đến 12/2014.<br /> các phương pháp phẫu thuật gồm: cắt dạ dày Đối tượng nghiên cứu<br /> toàn bộ, cắt bán phần dưới dạ dày, cắt dạ dày Tiêu chuẩn chọn bệnh<br /> bảo tồn môn vị, và cắt cực trên dạ dày. Mặc dù<br /> Tất cả bệnh nhân được điều trị mổ mở kinh<br /> có nhiều phương pháp cắt dạ dày nhưng trong<br /> điển cắt bán phần dưới dạ dày có kết quả giải<br /> thực hành có hai phương pháp được chỉ định<br /> phẫu bệnh là ung thư dạ dày.<br /> chủ yếu đó là cắt toàn bộ dạ dày và cắt bán phần<br /> dưới dạ dày. Trong đó, cắt bán phần dưới dạ dày Tiêu chuẩn loại trừ<br /> được sử dụng nhiều nhất còn do vị trí của ung - Bệnh nhân không có đầy đủ các tiêu chuẩn<br /> thư gặp chủ yếu trên 2/3 các trường hợp ở vùng chọn bệnh được nêu trong phần tiêu chuẩn chọn<br /> hang vị (13). bệnh bị loại ra khỏi mẫu nghiên cứu.<br /> Trong 10 năm gần đây, tỷ lệ tai biến, biến - Bệnh nhân có hồ sơ không đầy đủ về các<br /> chứng của phẫu thuật cắt bán phần dưới dạ dày yếu tố khảo sát.<br /> do ung thư dao động từ 9,2% đến 37,2%(1,2,4,11”. - Bệnh nhân được điều trị cắt bán phần dưới<br /> Với sự tiến bộ về kỹ thuật và kinh nghiệm của dạ dày tại cơ sở y tế khác rồi chuyển đến Bệnh<br /> các phẫu thuật viên, hiện nay tỷ lệ tai biến, biến viện Chợ Rẫy.<br /> chứng của phẫu thuật cắt bán phần dưới dạ dày<br /> đã giảm.<br /> <br /> <br /> <br /> Chuyên Đề Điều Dưỡng Kỹ Thuật Y Học 59<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 19 * Số 5 * 2015<br /> <br /> KẾT QUẢ Bảng 3- Kết quả mô bệnh học ung thư dạ dày<br /> Mô bệnh học Số lượng Tỷ lệ (%)<br /> Chúng tôi ghi nhận tại Bệnh viện Chợ Rẫy từ Carcinôm tuyến 506 98,6<br /> 01/2011 đến 12/2014 có 513 bệnh nhân được điều Carcinôm tế bào gai 1 0,2<br /> trị phẫu thuật cắt bán phần dưới dạ dày do ung Carcinôm tế bào thần kinh nội tiết 3 0,6<br /> U Lymphô dòng tế bào B 2 0,4<br /> thư phù hợp tiêu chuẩn chọn bệnh.<br /> Sarcôm cơ trơn 1 0,2<br /> Đặc điểm bệnh nhân Tổng cộng 513 100<br /> Tuổi trung bình là 59,9 ± 11,9. Về giới: nam là Trong 506 trường hợp ung thư biểu mô<br /> 67,4%, nữ là 32,6% và tỷ lệ nam/nữ là 2,1. tuyến ghi nhận được thì có 483 trường hợp được<br /> đánh giá mức độ biệt hóa của tế bào ung thư.<br /> Tỷ lệ tiền sử và bệnh kèm theo là 25,3%. Đa<br /> Trong đó, độ biệt hóa vừa chiếm tỷ lệ cao nhất là<br /> số bệnh nhân có lượng Albumin/máu trước mổ<br /> 56,3%, tiếp theo là độ biệt hóa kém 40,6%, và ít<br /> trong giới hạn bình thường (≥ 3,5 g/dl), chiếm<br /> nhất là độ biệt hóa tốt chiếm 3,1%.<br /> 92,1%.<br /> Đặc điểm phẫu thuật<br /> Chúng tôi ghi nhận có 88,3% (453/513) bệnh<br /> Bảng 4- Đặc điểm phẫu thuật<br /> nhân có kết quả chụp X quang dạ dày, trong đó<br /> Đặc điểm phẫu thuật Số lượng Tỷ lệ (%)<br /> có 401 trường hợp có hình ảnh UTDD (88,5%) và Vị trí tổn thương (n=513)<br /> 52 trường hợp không phát hiện hình ảnh UTDD Hang vị 490 95,5<br /> (11,5%). Thân vị dưới 23 4,5<br /> Kích thước u (n=456)<br /> Chúng tôi ghi nhận có 39,2% (201/513) bệnh < 5 cm 295 64,7<br /> nhân có kết quả chụp cắt lớp vi tính (bảng 1). 5 – 10 cm 155 34<br /> > 10 cm 6 1,3<br /> Bảng 1- Kết quả chụp cắt lớp vi tính.<br /> Xâm lấn các tạng lân cận 96 18,7<br /> (a) gồm di căn hạch ổ bụng, phúc mạc, gan, vòm (n=513)<br /> hoành, túi cùng Douglas, trung thất và phổi. U nguyên phát (T)<br /> Kết quả chụp cắt lớp vi tính Số lượng Tỷ lệ (%) T1 29 5,7<br /> Hình ảnh u 158 78,6 T2 74 14,6<br /> Hình ảnh di căn<br /> (a)<br /> 24 11,9 T3 84 16,6<br /> Không phát hiện u 19 9,5 T4a 223 44,1<br /> Tổng cộng 201 100 T4b 96 19<br /> Hạch vùng (N)<br /> Chúng tôi ghi nhận có 97,3% (499/513) bệnh Di căn 258 51<br /> nhân có kết quả nội soi. Trong đó, có 3 trường Chưa di căn (N0) 110 21,7<br /> hợp dạ dày đọng nhiều thức ăn nên không quan Không đánh giá được di<br /> sát được (bảng 2). căn (NX) 138 27,3<br /> Di căn xa (M)<br /> Bảng 2- Kết quả nội soi dạ dày MX 421 83,2<br /> Kết quả nội soi Số lượng Tỷ lệ (%) M0 44 8,7<br /> Dạng sùi 122 24,6 M1 41 8,1<br /> Dạng loét 260 52,4 Kỹ thuật lập lại lưu thông tiêu hóa (n=513)<br /> Dạng thâm nhiễm 15 3 Hofmeister- Finsterer 386 75,2<br /> Hỗn hợp 99 20 Polya 68 13,3<br /> Tổng cộng 496 100 Roux-en-Y 42 8,2<br /> Trong kết quả phân loại mô bệnh học của Không rõ 17 3,3<br /> Mức độ nạo hạch (n=513)<br /> chúng tôi ghi nhận được (bảng 3), carcinôm<br /> D1 25 5<br /> tuyến chiếm hầu hết với 98,6% (506/513) . D1+ 29 5,8<br /> D2 239 48,1<br /> <br /> <br /> <br /> 60 Chuyên Đề Điều Dưỡng Kỹ Thuật Y Học<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 19 * Số 5 * 2015 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Đặc điểm phẫu thuật Số lượng Tỷ lệ (%) Bảng 7- Liên quan giữa các yếu tố nguy cơ và tai<br /> Nạo hạch không rõ mức độ 136 27,4 biến, biến chứng qua phân tích hồi quy đa biến (Liên<br /> Làm sạch 67 13,5<br /> quan có ý nghĩa thống kê khi p < 0,05)<br /> Không thấy hạch 1 0,2<br /> Lượng máu mất trong mổ Các yếu tố nguy cơ p<br /> Máu mất không đáng kể 197 38,4 Tuổi 0,668<br /> Máu mất đáng kể 316 61,6 Giới 0,227<br /> Lượng máu mất trong mổ Tiền sử, bệnh kèm theo 0,700<br /> trung bình 146,5 ± 100,3 (ml) Vị trí u 0,505<br /> Lượng máu truyền trong mổ Kích thước u 0,108<br /> (n=513) 8 1,6 Nạo hạch 0,406<br /> Thời gian phẫu thuật trung Lập lại lưu thông tiêu hóa 0,152<br /> bình 171 ± 39,3 (phút) Thời gian phẫu thuật 0,789<br /> Tai biến, biến chứng Lượng máu mất trong mổ 0,323<br /> Truyền máu trong mổ < 0,001<br /> Bảng 5- Tai biến, biến chứng<br /> BÀN LUẬN<br /> (b)Trong tường trình phẫu thuật không mô tả rõ<br /> mạch máu gì. Dựa vào cấu trúc giải phẫu dạ dày, Trong nghiên cứu của chúng tôi, tuổi trung<br /> chúng tôi nghĩ có thể đây là động mạch hoành dưới bình là 59,9 ± 11,9 tuổi, tỷ lệ nam là 67,4%, tỷ lệ<br /> trái. nữ là 32,6% và tỷ lệ nam/nữ là 2,1. Kết quả này<br /> Các tai biến, biến chứng Số lượng Tỷ lệ (%) của chúng tôi cũng tương tự với các nghiên cứu<br /> Tai biến trong mổ trước đây(1,16).<br /> Chảy máu từ chỗ bóc tách u hoặc<br /> hạch<br /> 4 0,78 Các tai biến biến chứng sau mổ<br /> Biến chứng sớm Các biến chứng được ghi nhận trong quá<br /> Chảy máu miệng nối 1 0,19 trình hậu phẫu của bệnh nhân(8). Nhiều nghiên<br /> Chảy máu mạch máu cạnh phải<br /> tâm vị<br /> (b) 1 0,19 cứu cho thấy trong ung thư dạ dày các tai biến,<br /> Hẹp miệng nối 1 0,19 biến chứng là một yếu tố tiên lượng quan trọng<br /> Bung thành bụng 1 0,19 sau điều trị phẫu thuật cắt dạ dày. Điều trị tai<br /> Xì mỏm tá tràng 1 0,19 biến, biến chứng có thể cải thiện kết quả lâu<br /> Rò tụy sau mổ 1 0,19<br /> dài của UTDD(6).<br /> Rò tiêu hóa 1 0,19<br /> Mặc dù các tai biến, biến chứng sau mổ và tử<br /> Liên quan giữa các yếu tố nguy cơ và tai<br /> vong sau phẫu thuật ung thư dạ dày đã giảm<br /> biến, biến chứng<br /> đáng kể trong những năm qua, nhưng tỷ lệ tai<br /> Bảng 6- Liên quan giữa các yếu tố nguy cơ và tai biến, biến chứng vẫn còn cao(11). Tỷ lệ tai biến,<br /> biến, biến chứng qua phân tích hồi quy đơn biến (Liên biến chứng của phẫu thuật cắt bán phần dưới dạ<br /> quan có ý nghĩa thống kê khi p < 0,05) dày (BPDDD) thay đổi theo thời gian và khác<br /> Các yếu tố nguy cơ p nhau ở các nghiên cứu. Theo Trịnh Hồng Sơn(14),<br /> Tuổi 0,839<br /> nghiên cứu 306 bệnh nhân, gặp biến chứng sớm<br /> Giới 0,094<br /> Tiền sử, bệnh kèm theo 0,882<br /> sau mổ là 8,8% và tử vong là 1,3%. Wang Wei (17)<br /> Vị trí ung thư 0,469 nghiên cứu 108 bệnh nhân được điều trị phẫu<br /> Kích thước u 0,129 thuật cắt BPDDD, biến chứng sau mổ là 21,3%.<br /> Nạo hạch 0,182 Trong nghiên cứu của Huscher(4), biến chứng sau<br /> Lập lại lưu thông tiêu hóa 0,423<br /> mổ là 25,4%. Các nghiên cứu khác có tỷ lệ tai<br /> Thời gian phẫu thuật 0,821<br /> biến, biến chứng tương tự từ 9,2%-37,2%(1,2,11).<br /> Lượng máu mất trong mổ 0,164<br /> Truyền máu trong mổ < 0,001 Trong nghiên cứu của chúng tôi, tỷ lệ tai<br /> biến, biến chứng của phẫu thuật cắt BPDDD<br /> <br /> <br /> <br /> Chuyên Đề Điều Dưỡng Kỹ Thuật Y Học 61<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 19 * Số 5 * 2015<br /> <br /> gồm: 0,78% (4/513) tai biến trong mổ và 1,36% sau khi so với bệnh nhân trẻ hơn, và đánh giá<br /> (7/513) biến chứng sớm. So với các nghiên cứu rủi ro trước phẫu thuật là điều cần thiết cho<br /> trên, tỷ lệ tai biến, biến chứng của chúng tôi các bệnh nhân lớn tuổi(6). Trong nghiên cứu<br /> thấp hơn. Điều này được lý giải bởi nhiều yếu của chúng tôi qua phân tích đơn biến và đa<br /> tố góp phần. biến không tìm thấy liên quan giữa tuổi, giới<br /> - Tất cả bệnh nhân được chuẩn bị tốt trước và tai biến, biến chứng cắt BPDDD.<br /> mổ như: bù đạm, điện giải, truyền máu trước Tiền sử hoặc bệnh kèm theo là một yếu tố<br /> và được hội chẩn tiền phẫu với các chuyên tiên lượng quan trọng. Theo nghiên cứu của<br /> khoa liên quan như: tim mạch, hô hấp, gây mê Jiang(6), cho thấy những bệnh nhân UTDD có tiền<br /> hồi sức… sử hoặc bệnh kèm theo như: tăng huyết áp, đái<br /> - Phẫu thuật viên nhiều kinh nghiệm. Kỹ tháo đường, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính… dễ<br /> thuật bóc tách, nạo vét hạch đã được thực hiện tỉ xảy ra biến chứng sau phẫu thuật. Chúng tôi<br /> mỉ phẫu tích rõ ràng, cầm máu kỹ, kiểm soát tốt không tìm thấy mối liên quan giữa tiền sử, bệnh<br /> các mạch máu. kèm theo và tai biến, biến chứng cắt BPDDD do<br /> ung thư.<br /> - Hệ thống dẫn lưu hiệu quả. Sự tiến bộ về<br /> hồi sức nội khoa và sự ra đời của dịch truyền Vị trí ung thư là một trong những yếu tố<br /> nuôi dưỡng tốt hơn và các phương tiện phẫu nguy cơ quan trọng liên quan đến biến chứng<br /> thuật góp phần quan trọng trong sự lành vết phẫu thuật điều trị ung thư dạ dày. Nghiên cứu<br /> thương… của Yasuda(18) cho rằng vị trí ung thư không có<br /> mối liên quan với tai biến, biến chứng. Kết quả<br /> Theo các tác giả trong và ngoài nước, các tai<br /> của chúng tôi cũng tương tự nghiên cứu của<br /> biến và biến chứng sớm thường gặp của phẫu<br /> Yasuda, không tìm thấy mối liên quan giữa vị trí<br /> thuật cắt BPDDD gồm các tai biến, biến chứng<br /> ung thư và tai biến, biến chứng cắt BPDDD do<br /> liên quan trực tiếp đến phẫu thuật như: chảy<br /> ung thư.<br /> máu bục xì miệng nối, áp xe trong ổ bụng, nhiễm<br /> trùng vết mổ, bung thành bụng, xì mỏm tá tràng, Kích thước u là yếu tố phân loại để xác định<br /> rò tụy và các biến chứng tuần hoàn, hô giai đoạn của ung thư dạ dày và những ung thư<br /> hấp(1,2,11,14). khác. Như vậy, giai đoạn được xác định theo các<br /> kích thước của khối u và phương pháp điều trị<br /> Nghiên cứu của chúng tôi, các tai biến và<br /> khác nhau tùy thuộc vào kích thước u. Các<br /> biến chứng sớm cũng xảy ra tương tự gồm: chảy<br /> nghiên cứu trong những năm gần đây cho rằng<br /> máu trong mổ, chảy máu ở miệng nối dạ dày,<br /> kích thước u là một trong những yếu tố quan<br /> hẹp miệng nối, xì mỏm tá tràng, rò tụy sau mổ,<br /> trọng tiên lượng cho tỷ lệ sống thêm trong ung<br /> bung thành bụng, chảy máu ở mạch máu cạnh<br /> thư dạ dày(5). Đối với tai biến, biến chứng cắt<br /> phải tâm vị, rò tiêu hóa.<br /> dạ dày, theo Yasuda(18) kích thước u không có<br /> Các yếu tố nguy cơ có thể liên quan đến tai mối liên quan với tai biến, biến chứng. Tuy<br /> biến, biến chứng nhiên, theo nghiên cứu của Yi(19), kích thước u<br /> Các yếu tố nguy cơ ảnh hưởng đến các tai là yếu tố nguy cơ chính ảnh hưởng đến tỷ lệ<br /> biến và biến chứng sau phẫu thuật cắt dạ dày biến chứng phải mổ lại sau cắt dạ dày do ung<br /> được đề cập nhiều nhất là tuổi và giới. Tuổi thư. Trong nghiên cứu của chúng tôi không<br /> lớn (> 65 tuổi) và giới nam là các yếu tố độc tìm thấy mối liên quan giữa kích thước u và tai<br /> lập ảnh hưởng đến tai biến, biến chứng và tiên biến, biến chứng cắt BPDDD do ung thư.<br /> lượng(6,15). Nghiên cứu của Yamada đã báo cáo Giai đoạn ung thư là yếu tố tiên lượng đối<br /> rằng bệnh nhân tuổi > 85 tuổi có nhiều khả với ung thư dạ dày(6,13), có vai trò quyết định<br /> năng bị viêm phổi sau phẫu thuật cắt dạ dày<br /> <br /> <br /> 62 Chuyên Đề Điều Dưỡng Kỹ Thuật Y Học<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 19 * Số 5 * 2015 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> phương pháp điều trị(13). Theo các nghiên cứu phương pháp Billroth I, Billroth II và Roux-en-<br /> của Viste(15), Yasuda(18) cho rằng giai đoạn ung Y, cho thấy phương pháp Roux-en-Y không<br /> thư dạ dày không ảnh hưởng đến tỷ lệ biến làm tăng đáng kể các biến chứng sau phẫu<br /> chứng và tỷ lệ tử vong. Trong nghiên cứu của thuật so với Billroth I và Billroth II. Trong<br /> chúng tôi không xếp được giai đoạn ung thư nghiên cứu của Sah(11) cho thấy các biến chứng<br /> (do không đánh giá được chính xác di căn hậu phẫu đều cao hơn trong các trường hợp<br /> từng chặng hạch và phần lớn di căn xa không tái lập lưu thông tiêu hóa theo II. Trong<br /> được đánh giá rõ). Vì vậy, chúng tôi không xét nghiên cứu của chúng tôi, phương pháp nối<br /> được mối liên quan giữa giai đoạn ung thư và theo pháp Billroth II được sử dụng chủ yếu<br /> tai biến, biến chứng cắt BPDDD do ung thư. chiếm 91,5% (454/496) trường hợp nhưng<br /> Sự tranh cãi về mức độ nạo vét hạch trong không tìm thấy mối liên quan giữa kỹ thuật<br /> điều trị ung thư dạ dày đã kéo dài trong nhiều lập lại lưu thông tiêu hóa và tai biến, biến<br /> thập kỷ. Sự tranh cãi này bắt nguồn từ sự khác chứng. Theo ý kiến của chúng tôi, nối theo<br /> biệt trong dịch tễ học toàn cầu của bệnh ung thư phương pháp nào còn là thói quen và kinh<br /> dạ dày, và sự khác biệt tiếp theo trong kinh nghiệm của phẫu thuật viên.<br /> nghiệm và kết quả giữa các trung tâm giữa các Thời gian phẫu thuật kéo dài được cho là<br /> nước phương Đông và phương Tây. Nạo hạch tăng tỷ lệ tai biến, biến chứng(8). Nghiên cứu của<br /> có ý nghĩa quyết định đến kết quả lâu dài và tiên Yasuda(18) ghi nhận thời gian phẫu thuật là một<br /> lượng sống thêm sau mổ, qua các nghiên cứu về trong các yếu tố nguy cơ liên quan đến tai biến,<br /> mức độ nạo hạch cho thấy quan điểm hiện nay biến chứng cắt dạ dày do ung thư. Tuy nhiên,<br /> cắt dạ dày nạo hạch D2 ở bệnh nhân ung thư dạ trong nghiên cứu của chúng tôi không tìm thấy<br /> dày là phương pháp được ưu tiên chọn lựa, tuy mối liên quan trên.<br /> nhiên, nạo hạch D2 có thể làm tăng các biến Liên quan đến lượng máu mất trong mổ với<br /> chứng phẫu thuật(6). Cắt dạ dày nạo hạch D2 ở nguy cơ cao xảy ra biến chứng. Trong báo cáo<br /> những trung tâm và ở những phẫu thuật viên có của Jiang(6), cho thấy mất máu trong mổ > 500 ml<br /> kinh nghiệm giúp hạ thấp tỷ lệ biến chứng và tử là một yếu tố tiên lượng độc lập. Một nghiên cứu<br /> vong(13). Mặt khác, theo Sah(10) có sự khác biệt khác đã chứng minh rằng tỷ lệ sống thêm thấp<br /> đáng kể về biến chứng xảy ra giữa nạo hạch triệt hơn đáng kể ở những bệnh nhân bị mất máu<br /> để và nạo hạch giảm nhẹ. Trong nghiên cứu của trong mổ ≥ 475 ml so với < 475 ml (p=0,0038). Mất<br /> chúng tôi không tìm thấy mối liên quan giữa nạo máu trong mổ nhiều có thể gây ra suy giảm khả<br /> hạch và tai biến, biến chứng. năng miễn dịch, sức đề kháng… do đó làm tăng<br /> Hiện nay, kỹ thuật lập lại lưu thông tiêu nguy cơ biến chứng(6). Trong nghiên cứu của<br /> hóa sau cắt BPDDD vẫn chưa có sự đồng chúng tôi không tìm thấy mối liên quan giữa mất<br /> thuận trong cách lựa chọn giữa các nước trên máu trong mổ và tai biến, biến chứng cắt<br /> thế giới. Có nhiều báo cáo so sánh các phương BPDDD do ung thư.<br /> pháp khâu nối khác nhau sau cắt dạ dày và Liên quan đến truyền máu theo của<br /> tập trung vào việc nghiên cứu trào ngược của Taylor(12), nghiên cứu 1717 bệnh nhân bị chấn<br /> dịch mật hoặc dịch vị vào thực quản và phần thương trong các đơn vị chăm sóc đặc biệt,<br /> dạ dày còn lại. Phần lớn chủ trương lập lại lưu nghiên cứu này đã chỉ ra rằng nhiễm khuẩn<br /> thông tiêu hóa theo Roux-en-Y và một số theo bệnh viện cao gấp 6 lần và tỷ lệ tử vong cao<br /> Billroth I. Phương pháp Billroth II không được gấp 2 lần ở nhóm truyền máu hơn so với<br /> sử dụng nhiều(11). Một phân tích gộp của Zong nhóm không truyền máu. Các nghiên cứu<br /> và Chen(20) dựa trên 15 nghiên cứu so sánh các khác cho thấy kết quả tương tự và truyền máu<br /> kỹ thuật tái lập lưu thông tiêu hóa giữa các<br /> <br /> <br /> Chuyên Đề Điều Dưỡng Kỹ Thuật Y Học 63<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 19 * Số 5 * 2015<br /> <br /> làm giảm tỷ lệ sống thêm cho bệnh ung thư dạ gastrectomy for distal gastric cancer: five-year results of a<br /> randomized prospective trial", Ann Surg, 241 (2), pp.232-237.<br /> dày, đại tràng, trực tràng, vú, phổi và ung thư 5. Im WJ, Kim MG, Ha TK, Kwon SJ (2012), "Tumor size as a<br /> thận(7). Truyền máu là cần thiết khi thực hiện prognostic factor in gastric cancer patient", J Gastric Cancer, 12<br /> (3), pp.164-172.<br /> phẫu thuật phức tạp với một số lượng lớn mất<br /> 6. Jiang N, Deng JY, Ding XW, et al (2014), "Effect of complication<br /> máu trong mổ. Một số nghiên cứu đã xác nhận grade on survival following curative gastrectomy for<br /> rằng truyền máu trong khi mổ có thể ảnh carcinoma", World J Gastroenterol, 20 (25), pp.8244-8252.<br /> 7. Kim SH, Lee SI, Noh SM (2010), "Prognostic significance of<br /> hưởng đến tiên lượng của bệnh ung thư dạ preoperative blood transfusion in stomach cancer", J Gastric<br /> dày, một số nghiên cứu khác thì không đồng Cancer, 10 (4), pp.196-205.<br /> thuận(9). Mối liên quan giữa truyền máu trong 8. Li QG, Li P, Tang D, Chen J, Wang DR (2013), "Impact of<br /> postoperative complications on long-term survival after radical<br /> mổ và tiên lượng của bệnh nhân ung thư dạ resection for gastric cancer", World J Gastroenterol, 19 (25),<br /> dày vẫn còn gây tranh cãi. Trong nghiên cứu pp.4060-4065.<br /> 9. Liang YX, Guo HH, Deng JY, et al (2013), "Impact of<br /> của chúng tôi nhận thấy có liên quan giữa<br /> intraoperative blood loss on survival after curative resection for<br /> truyền máu trong mổ và tai biến, biến chứng gastric cancer", World J Gastroenterol, 19 (33), pp.5542-5550.<br /> cắt BPDDD, p < 0,05. 10. Sah BK, Chen MM, Yan M, Zhu ZG (2010), "Reoperation for<br /> early postoperative complications after gastric cancer surgery in<br /> KẾT LUẬN a Chinese hospital", World J Gastroenterol, 16 (1), pp.98-103.<br /> 11. Sah BK, Chen MM, Yan M, Zhu ZG (2009), "Gastric cancer<br /> Qua nghiên cứu cho thấy tỷ lệ tai biến, biến surgery: Billroth I or Billroth II for distal gastrectomy?", BMC<br /> chứng của phẫu thuật cắt bán phần dưới dạ dày Cancer, pp.428-437.<br /> 12. Taylor RW, Manganaro L, O'Brien J, Trottier SJ, Parkar N,<br /> do ung thư hiện nay thấp. Veremakis C (2002), "Impact of allogenic packed red blood cell<br /> Yếu tố liên quan đến tai biến, biến chứng transfusion on nosocomial infection rates in the critically ill<br /> patient", Crit Care Med, 30 (10), pp.2249-2254.<br /> trong nghiên cứu của chúng tôi là truyền máu 13. Trần Thiện Trung (2014), Ung thư dạ dày: bệnh sinh, chẩn đoán,<br /> trong mổ. Các yếu tố khác như: tuổi, giới, tiền sử, điều trị, Nhà xuất bản Y học, tr.1- 280.<br /> 14. Trịnh Hồng Sơn (2001), "Nghiên cứu nạo vét hạch trong điều trị<br /> bệnh kèm theo, vị trí ung thư, kích thước u, nạo<br /> phẫu thuật ung thư dạ dày", Luận án Tiến sĩ Y học, Đại học Y Hà<br /> hạch, kỹ thuật lập lại lưu thông tiêu hóa, thời Nội.<br /> gian phẫu thuật, lượng máu mất trong mổ 15. Viste A, Haugstvedt T, Eide GE, et al (1988), "Postoperative<br /> complications and mortality after surgery for gastric cancer",<br /> không thấy mối liên quan với tai biến, biến Ann Surg, 207 (1), pp.7-13.<br /> chứng của phẫu thuật cắt BPDDD do ung thư. 16. Wanebo HJ, Kennedy BJ, Chmiel J, Steele GJr, Winchester D,<br /> Qua nghiên cứu chưa đánh giá được biến chứng Osteen R (1993), "Cancer of the stomach. A patient care study by<br /> the American college of surgeons", Ann Surg, 218 (5), pp.583-<br /> muộn nhưng góp phần rút kinh nghiệm trong 592.<br /> điều trị phẫu thuật ung thư dạ dày, đồng thời 17. Wang W, Chen K, Xu XW, et al (2013), "Case-matched<br /> comparison of laparoscopy-assisted and open distal gastrectomy<br /> làm cơ sở cho một nghiên cứu tiền cứu sâu rộng for gastric cancer", World J Gastroenterol, 19 (23), pp.3672-3677.<br /> hơn về tai biến, biến chứng của phẫu thuật cắt 18. Yasuda K, Shiraishi N, Adachi Y, Inomata M, Sato K, Kitano S<br /> bán phần dưới dạ dày do ung thư. (2001), "Risk factors for complications following resection of<br /> large gastric cancer", Br J Surg, 88 (6), pp.873-877.<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO 19. Yi HW, Kim SM, Kim SH et al (2013), "Complication leading<br /> reoperation after gastrectomy in patients with gastric cancer:<br /> 1. Chun HT, Kim KH, Kim MC, Jung GJ (2012), "Comparative<br /> Frequence, type, and potential causes", J Gastric Cancer, 13 (4),<br /> study of laparoscopy- assisted versus open subtotal gastrectomy<br /> pp.242-246.<br /> for pT2 gastric cancer", Yonsei Med J, 53 (5), pp.952- 959.<br /> 20. Zong L, Chen P (2011), "Billroth I vs. Billroth II vs. Roux-en-Y<br /> 2. Pedrazzani C, Marrelli D, Rampone B, De Stefano A, Corso G,<br /> following distal gastrectomy: a meta-analysis based on 15<br /> Fotia G, Pinto E (2007), "Postoperative complications and<br /> studies", Hepatogastroenterology, 58 (109), pp.1413-1424.<br /> functional results after subtotal gastrectomy with Billroth II<br /> reconstruction for primary gastric cancer", EBSCOhost.<br /> 3. Ferlay J, Shin HR, Bray F, Forman D, Mathers C, Parkin DM<br /> Ngày nhận bài báo: 28/8/2015<br /> (2010), "Estimates of worldwide burden of cancer in 2008:<br /> GLOBOCAN 2008", Int J Cancer, 127 (12), pp.2893-2917. Ngày phản biện nhận xét bài báo: 16/9/2015<br /> 4. Huscher CG, Mingoli A, Sgarzini G, Sansonetti A, Di Paola M,<br /> Ngày bài báo được đăng: 20/10/2015<br /> Recher A, Ponzano C (2005), "Laparoscopic versus open subtotal<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 64 Chuyên Đề Điều Dưỡng Kỹ Thuật Y Học<br />