M ĐUỞ Ầ
1. Tính c p thi t c a đ tàiấ ế ủ ề
Cúm A/H7N9 là ch ng virus cúm gia c m m i đc phát hi n t i Trung Qu c vào nămủ ầ ớ ượ ệ ạ ố
2013. Virus cúm A/H7N9 gây ra là b nh truy n nhi m c p tính có t c đ lây lan nhanh v i t lệ ề ễ ấ ố ộ ớ ỷ ệ
gây ch t cao trong đàn gia c m b b nh. Virus cúm A/H7N9 là m t phân type trong nhóm virusế ầ ị ệ ộ
cúm A thu c h Orthomyxoviridae, có protein Hemagglutinin (HA) và Neuraminidase (NA) trênộ ọ
b m t capsid c a h t virus mang tính kháng nguyên tham gia quá trình đáp ng mi n d ch.ề ặ ủ ạ ứ ễ ị
Kháng nguyên HA có 16 type (ký hi u t H1 đn H16) và kháng nguyên NA có 9 type (ký hi uệ ừ ế ệ
t N1 đn N9). Kháng nguyên HA đc mã hóa b i phân đo n 4 c a h gen virus cúm A, cóừ ế ượ ở ạ ủ ệ
đc tính k t h p v i th th đc hi u trên b m t màng c a t bào nhi m. HA có kh năng đtặ ế ợ ớ ụ ể ặ ệ ề ặ ủ ế ễ ả ộ
bi n trong gen t o nên s khác bi t làm thay đi tính kháng nguyên, đc bi t là đi m c t c aế ạ ự ệ ổ ặ ệ ể ắ ủ
enzym protease v trí ở ị có s glycosyl hóa đã đc xác đnh bao g m Asn30, Asn46, Asn249 trênự ượ ị ồ
ti u ph n HAể ầ 1 và Asn421, Asn493 trên ti u ph n HAể ầ 2. C 5 v trí này đu có tính b o th caoả ị ề ả ủ
trên kháng nguyên H7 c a các ch ng virus H7N9 gây b nh trên ng i và gia c m ủ ủ ệ ườ ầ chu i n i gi aỗ ố ữ
HA1 và HA), ho c tái t h p bi n ch ng làm thay đi kháng nguyên b m t d n đn s thayặ ổ ợ ế ủ ổ ề ặ ẫ ế ự
đi t ng quan đáp ng mi n d ch. Kháng nguyên NA do phân đo n 6 mã hóa, đây là m tổ ươ ứ ễ ị ạ ộ
protein b m t làm nhi m v enzym phân gi i th th t bào và c t liên k t glycosid c a phânề ặ ệ ụ ả ụ ể ế ắ ế ủ
t acid sialic (N-acetylneuramic acid) gi i phóng virus trong quá trình lây nhi m. Kháng nguyênử ả ễ
NA do phân đo n 6 mã hóa, đây là m t protein b m t làm nhi m v enzym phân gi i th thạ ộ ề ặ ệ ụ ả ụ ể
t bào và c t liên k t glycosid c a phân t acid sialic (N-acetylneuramic acid) gi i phóng virusế ắ ế ủ ử ả
trong quá trình lây nhi m.ễ
Trong đt d ch cúm đu tiên t ngày 31/03/2013 có ba tr ng h p nhi m virus cúm giaợ ị ầ ừ ườ ợ ễ
c m A/H7N9 trên ng i đc phát hi n và công b t i Th ng H i và An Huy, Trung Qu c.ầ ườ ượ ệ ố ạ ượ ả ố
Ch trong m t th i gian ng n, tính đn ngày 09/06/2013 lo i virus nguy hi m này đã lây lan raỉ ộ ờ ắ ế ạ ể
11 t nh thành c a Trung Qu c, gây ra 131 tr ng h p nhi m b nh, đa ph n b suy hô h pỉ ủ ố ườ ợ ễ ệ ầ ị ấ
n ng, trong đó 39 ng i đã t vong (WHO, 2013). Trong đt d ch cúm A/ặ ườ ử ợ ị H7N9 th 5ứ trên
ng i t i Trung Qu c ườ ạ ố di n ra t 19/1/2017 đn 14/ễ ừ ế 2/2017 đã khi n 36 ng i ch t trên t ng sế ườ ế ổ ố
304 ng i m c b nh ườ ắ ệ (WHO, 2017). T ch c Y t Th gi i (WHO) nh n đnh đây là m t t lổ ứ ế ế ớ ậ ị ộ ỷ ệ
cao b t th ng cho m t s lây nhi m m i và xác đnh H7N9 là ch ng virus r t nguy hi m điấ ườ ộ ự ễ ớ ị ủ ấ ể ố
v i con ng i.ớ ườ
Các nghiên c u v h gen, xác đnh các vùng bi n đi c a virus cúm A/H7N9 đã cho th y virusứ ề ệ ị ế ổ ủ ấ
A/H7N9 t ra thích ng nhanh h n và có đc l c cao h n v i t bào c a loài có vú (ng i, heo, ...) soỏ ứ ơ ộ ự ơ ớ ế ủ ườ
v i các ch ng virus cúm gia c m khác. Cho đn nay ch a có b ng ch ng nào v vi c virus cúmớ ủ ầ ế ư ằ ứ ề ệ
A/H7N9 lây truy n t ng i sang ng i - y u t c b n đ A/H7N9 có th bi n chuy n thành m tề ừ ườ ườ ế ố ơ ả ể ể ế ể ộ
đi d ch cúm. Tuy nhiên, vì s lan truy n gi a ng i và ng i đã t ng x y ra v i virus H7 (d chạ ị ự ề ữ ườ ườ ừ ả ớ ị
H7N7 Hà Lan năm 2003) nên cũng c n ph i c nh giác v kh năng lây truy n ng i-ng i c aở ầ ả ả ề ả ề ườ ườ ủ
virus H7N9 hi n nay.ệ
Vi t Nam ch a ghi nh n tr ng h p cúm A/H7N9 trên ng i cũng nh trên gia c m;Ở ệ ư ậ ườ ợ ườ ư ầ
tuy nhiên, nguy c xâm nh p, lan truy n và gây bùng phát d ch r t cao do Vi t Nam có đngơ ậ ề ị ấ ệ ườ
biên gi i tr i dài v i Trung Qu c. V n đ c p bách hi n nay ngoài vi c tri n khai các bi nớ ả ớ ố ấ ề ấ ệ ệ ể ệ
pháp phòng b nh ch đng nh s dung trang thiêt bi cho viêc giám sát nh máy đo thân nhiêtệ ủ ộ ư ư) * * * ư *
t xa, các hê thông xét nghiêm xác đinh virus… c n thi t nghiên c u ch đng s n xu t vacxin ư * * * ầ ế ứ ủ ộ ả ấ
phòng b nh.ệ
Trong nh ng năm g n đây m t h ng m i đã đc ng d ng đ phát tri n cac loai vacxinữ ầ ộ ướ ớ ượ ứ ụ ể ể *
cúm khac nhau, trong đó có h ng nghiên c u t o vacxin th c v t. H th ng bi u hi n th c v tướ ứ ạ ự ậ ệ ố ể ệ ở ự ậ
r t h u d ng vì vacxin đc t o ra h a h n s có giá thành th p h n t 10-20 l n so v i ph ngấ ữ ụ ượ ạ ứ ẹ ẽ ấ ơ ừ ầ ớ ươ
pháp truy n th ng. Tuy nhiên, protein tái t h p đc tích lu trong cây tr ng chuy n gen l i khôngề ố ổ ợ ượ ỹ ồ ể ạ
cao và thi u m t ph ng th c tinh s ch protein tái t h p hi u qu . Đ kh c ph c nh c đi mế ộ ươ ứ ạ ổ ợ ệ ả ể ắ ụ ượ ể
