zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Tài Chính - Ngân Hàng

» Ngân hàng - Tín dụng

Nghiên cứu tính chất pháp lý điều chỉnh giao dịch thư tín dụng và một số gợi ý cho Việt Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:9

Báo xấu

11
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

bài viết tập trung nghiên cứu tính chất pháp lý điều chỉnh giao dịch thư tín dụng và một số gợi ý cho Việt Nam; Tính chất pháp lý trong các giao dịch liên quan đến giao dịch thư tín dụng; Sự cần thiết của pháp luật quốc gia bổ sung và hoàn chỉnh cho UCP.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Nghiên cứu tính chất pháp lý điều chỉnh giao dịch thư tín dụng và một số gợi ý cho Việt Nam

Nghiên cứu tính chất pháp lý điều chỉnh giao dịch thư tín dụng và một số gợi ý cho Việt Nam Nguyễn Văn Tiến Học viện Ngân hàng, Việt Nam Ngày nhận: 20/08/2024 Ngày nhận bản sửa: 01/10/2024 Ngày duyệt đăng: 11/10/2024 Tóm tắt: Hoạt động kinh tế đối ngoại nói chung, hoạt động ngoại thương và hoạt động thanh toán quốc tế nói riêng, chịu sự điều chỉnh bởi hệ thống văn bản pháp lý phức tạp, điều này là vì các hoạt động này vừa chịu sự điều chỉnh bởi hệ thống pháp lý quốc gia vừa chịu sự điều chỉnh bởi hệ thống pháp lý quốc tế. Để hạn chế tranh chấp và rủi ro phát sinh trong giao dịch thư tín dụng (letter of credit, sau đây viết tắt là LC) đòi hỏi các bên liên quan phải hiểu biết thấu đáo tính chất pháp lý của các văn bản điều chỉnh, trong đó các thông lệ và tập quán thương mại quốc tế do Phòng thương mại quốc tế (International Chamber of Commerce - ICC) ban hành đóng vai trò chủ đạo. Do các thông lệ và tập quán thương mại quốc tế do ICC ban hành chỉ mang tính chất pháp lý tùy ý và không bao gồm các chế tài xử lý các tranh chấp, nên việc nghiên cứu tính chất pháp lý điều chỉnh giao dịch LC là rất cần thiết, nhằm giảm thiểu rủi ro cho các bên tham gia, là mục đích của nghiên cứu này. Từ khóa: Thư tín dụng, Tính chất pháp lý tùy ý, Thông lệ và tập quán thương mại quốc tế, UCP Discussion on the legal aspect of letter of credit transactions and recommendations for Vietnam Abstract: Foreign economic activities in general, foreign trading and international payment activities in particular, are regulated by a complex system of legal documents, including both the national and international legal system. To avoid disputes and risks arising in letter of credit (LC) transactions, the involved parties must thoroughly understand the legal substance of all the relevant regulating documents, in which the most important one is the international trading rules and guidelines issued by the International Chamber of Commerce (ICC). As these ICC documents are not mandatory and do not include sanctions for handling disputes, this article will discuss deeply on the legal substance of these documents with a focus on issues relating to LC transactions, aiming to provide recommendations for involved parties. Keywords: Letter of credit, Voluntary legal nature, International trade customs and practices, UCP Doi: 10.59276/JELB.2024.10.2806 Nguyen, Van Tien Email: tiennv@hvnh.edu.vn Banking Academy of Vietnam © Học viện Ngân hàng Tạp chí Kinh tế - Luật & Ngân hàng ISSN 3030 - 4199 1 Số 270- Năm thứ 26 (11)- Tháng 10. 2024
Nghiên cứu tính chất pháp lý điều chỉnh giao dịch thư tín dụng và một số gợi ý cho Việt Nam 1. Đặt vấn đề trong đó có rủi ro pháp lý liên quan đến các giao dịch LC. Cùng với phát triển kinh tế thị trường, mở Nghiên cứu tính chất pháp lý trong giao cửa kinh tế, hướng tới xuất khẩu (XK) và thu dịch LC nhằm hạn chế rủi ro cho các bên hút đầu tư nước ngoài, nền kinh tế Việt Nam tham gia là mục đích của nghiên cứu này. đã đạt mức tăng trưởng cao và ổn định trong Để đạt mục tiêu nghiên cứu, phương pháp nhiều năm. Theo World Bank (2024), thì chỉ tổng quan tài liệu, phân tích các qui định và số mở cửa kinh tế của Việt Nam năm 2023 thông lệ quốc tế liên quan được sử dụng, là là 184% (được tính bằng tổng kim gạch xuất cơ sở cho các nhận định của tác giả. nhập khẩu trên GDP), đứng ở top 10 nền kinh tế trên thế giới, tốc độ tăng trưởng kim 2. Tính chất pháp lý trong các giao dịch gạch xuất nhập khẩu (XNK) hàng năm luôn liên quan đến giao dịch thư tín dụng ở mức cao (trung bình trên 10%/năm), dòng vốn đầu tư nước ngoài chảy vào nền kinh tế Trong phương thức thanh toán ứng trước và không ngừng tăng lên… Chỉ tính riêng năm ghi sổ, ngân hàng đơn thuần chỉ thực hiện 2023 thì tổng kim gạch XNK cả nước đạt chức năng chuyển tiền trên danh nghĩa người 681 tỷ USD và vốn đầu tư trực tiếp nước mua và nhận tiền trên danh nghĩa người bán. ngoài thực hiện đạt là 23,2 tỷ USD. Trong phương thức nhờ thu, các ngân hàng Có hai điểm đặc biệt cần lưu ý, về nguyên tham gia xử lý chứng từ do người bán gửi đến tắc, thứ nhất, trong các giao dịch kinh tế và hành động với vai trò là đại lý của người quốc tế thì người cư trú và người không cư bán. Ngoại trừ vai trò là đại lý và chức năng trú không thể và không được phép thanh giám sát, trong cả ba phương thức thanh toán toán trực tiếp cho nhau, mà nhất thiết phải nêu trên, các ngân hàng không có bất kỳ cam thanh toán qua hệ thống ngân hàng bằng các kết hay nghĩa vụ tín dụng nào với người mua phương thức thanh toán, trong đó có phương và người bán. Tuy nhiên, trong phương thức thức thanh toán bằng LC; thứ hai, tuân thủ LC, các ngân hàng đã tham gia chủ động và nguyên tắc, trên lãnh thổ Việt Nam chỉ dùng tích cực hơn nhiều, theo đó các ngân hàng đã Đồng Việt Nam, do đó, mọi khoản thu bằng cam kết cấp tín dụng cho cả người mua và ngoại tệ muốn sử dụng được tại Việt Nam người bán. Do đó, để điều chỉnh giao dịch thì người cư trú và người không cư trú phải LC, cần xem xét đến tính chất pháp lý từ các bán cho hệ thống ngân hàng lấy đồng Việt khía cạnh sau đây: Nam; ngược lại, mọi khoản chi bằng ngoại tệ thì người cư trú phải dùng Đồng Việt 2.1. Các hợp đồng liên quan đến giao dịch Nam mua ngoại tệ để thanh toán ra nước thư tín dụng ngoài. Như vậy, các dòng ngoại tệ chảy vào, chảy ra khỏi nền kinh tế phải thanh toán qua Trong phương thức thanh toán LC, các mối hệ thống ngân hàng bằng các phương thức quan hệ hợp đồng được hình thành như thanh toán và phải tiến hành mua, bán giữa trong Hình 1. Đồng Việt Nam với các ngoại tệ, điều này Hợp đồng C1, là quan hệ hợp đồng giữa đã làm cho các nghiệp vụ ngân hàng quốc người mua (nhà nhập khẩu- NK) và người tế bùng nổ, trong đó nghiệp vụ thanh toán bán (nhà xuất khẩu- XK), là hợp đồng có quốc tế là cơ sở và là trọng tâm. Tuy nhiên, tính chất pháp lý quốc tế, được thể hiện khi nghiệp vụ ngân hàng quốc tế bùng nổ thì bằng các điều khoản quy định trong hợp kéo theo đó là các rủi ro phát sinh cũng tăng, đồng mua bán, bao gồm các chi tiết liên 2 Tạp chí Kinh tế - Luật & Ngân hàng- Số 270- Năm thứ 26 (11)- Tháng 10. 2024
NGUYỄN VĂN TIẾN quan đến số lượng và chất lượng hàng hóa, LC, tức NHPH đã cấp tín dụng cho nhà cơ sở giá cả, điều kiện thương mại, ngày NK, do đó, NHPH phải tuân thủ chặt chẽ gửi hàng, phương tiện vận tải… Ngoài ra, quy chế cấp tín dụng của cơ quan quản lý khi người mua và người bán thỏa thuận nhà nước (ở Việt Nam là Ngân hàng Nhà phương thức thanh toán bằng LC thì các nước Việt Nam, sau đây viết tắt là NHNN) nội dung thanh toán bằng LC cũng phải và quy chế cấp tín dụng nội bộ của NHPH. được quy định rõ ràng ngay tại hợp đồng Do NHPH khống chế bộ chứng từ cho đến mua bán này. Trong hợp đồng mua bán, khi được thanh toán, tức NHPH là người các bên cũng thỏa thuận luật điều chỉnh kiểm soát lô hàng cho đến khi được thanh hợp đồng (luật nước người XK, luật nước toán, nên tỷ lệ bảo đảm tín dụng thường người NK, luật nước thứ 3 hay luật quốc tế) thấp (khoảng từ 15- 20% trị giá lô hàng). và cơ quan tài phán (tòa án hay trọng tài) - Khi có bất kỳ tranh chấp nào giữa NHPH xét xử khi có tranh chấp xảy ra. Cần lưu và nhà NK thì cơ quan tài phán sẽ áp dụng ý rằng, nếu không có thỏa thuận luật điều luật quốc gia để giải quyết, trong đó đơn chỉnh hợp đồng thì cơ quan tài phán sẽ áp xin mở LC và các hợp đồng bảo đảm tín dụng pháp luật tại nơi hợp đồng được thực dụng là những chứng cứ không thể thiếu. hiện chủ yếu (thường là nơi hàng hóa được Tại Việt Nam, văn bản pháp lý điều chỉnh chuyển giao theo quy tắc của Incoterrms). mối quan hệ giữa nhà NK và NHPH mới Hợp đồng C2, là quan hệ hợp đồng giữa được ban hành tại Thông tư số 21/2024/ nhà nhập khẩu (nhà NK), tức người làm TT-NHNN ngày 28/6/2024 quy định về đơn mở LC (Applicant) và Ngân hàng nghiệp vụ thư tín dụng và các hoạt động phát hành (Issuing Bank, sau đây viết tắt liên quan khác đến thư tín dụng, có hiệu là NHPH). Mối quan hệ pháp lý hợp đồng lực từ ngày 01/7/2024. này được thể hiện bởi các nội dung sau: - Điểm cần lưu ý là, nội dung đơn mở LC - Các điều kiện và điều khoản thể hiện phải phản ánh đầy đủ và nhất quán với trong đơn mở LC được ký bởi người mua điều khoản thanh toán ghi trong hợp đồng gửi NHPH. mua bán, bởi vì nếu không như thế thì nhà - Việc NHPH chấp nhận đơn để phát hành NK có thể gặp rủi ro. Về mặt pháp lý, đơn Dịch vụ ủy thác ISSUING BANK NOMINATED BANK C4 Application C2 C3 Issue LC C5 Dịch vụ for LC APPLICANT C1 BENEFICIARY Sale Contract Áp dụng luật pháp Áp dụng Áp dụng luật pháp nước nhà NK luật pháp quốc tế nước nhà XK Nguồn: Tác giả tổng hợp Hình 1. Mối quan hệ hợp đồng trong phương thức thanh toán giao dịch thư tín dụng (LC) Số 270- Năm thứ 26 (11)- Tháng 10. 2024- Tạp chí Kinh tế - Luật & Ngân hàng 3
Nghiên cứu tính chất pháp lý điều chỉnh giao dịch thư tín dụng và một số gợi ý cho Việt Nam mở LC có tính chất pháp lý hoàn toàn độc giác độ người bán, sau khi hàng hóa được lập với hợp đồng mua bán và khi có tranh gửi đi theo quy định của hợp đồng mua bán, chấp giữa NHPH và nhà NK thì cơ quan tài lập bộ chứng từ theo quy định của LC và phán chỉ căn cứ vào đơn mà không xem xét xuất trình cho NHPH để được thanh toán. đến hợp đồng mua bán. Do đó, nếu giữa Người bán không cần quan tâm đến thiện nội dung đơn và hợp đồng mua bán không chí và năng lực thanh toán của người mua, nhất quán với nhau thì NHPH cần khuyến bởi vì trách nhiệm thanh toán bộ chứng cáo nhà NK để làm rõ lý do mà không chịu từ thuộc về NHPH chứ không phải người trách nhiệm gì. mua. Người bán cũng không cần lo lắng về Hợp đồng C3, là quan hệ hợp đồng giữa quy chế quản lý ngoại hối và ngay cả rủi NHPH và nhà XK. Căn cứ nội dung đơn mở ro chính trị ở nước người mua, bởi vì trong LC (C2), NHPH phát hành một LC cho nhà hầu hết các trường hợp, cam kết của NHPH XK hưởng (Beneficiary), theo đó, NHPH được thừa nhận rộng rãi trong nước và quốc cam kết sẽ thanh toán không hủy ngang tế, do đó nếu không thực hiện những gì đã và vô điều kiện cho nhà XK khi người này cam kết, thì sẽ ảnh hưởng đến uy tín quốc xuất trình được bộ chứng từ xuất khẩu phù gia trên trường quốc tế, khiến cho hệ thống hợp với các nội dung quy định trong LC và ngân hàng quốc gia có thể bị giáng hạng tín trong thời hạn hiệu lực của LC. nhiệm, gây bất lợi trong giao thương quốc Điểm cần lưu ý là, nội dung LC phải phản tế. Về mặt pháp lý, giao dịch LC là độc lập ánh đầy đủ và nhất quán với nội dung đơn với hợp đồng mua bán và thực trạng hàng mở LC, vì nếu không như thế thì NHPH hóa được giao, do đó, có thể làm phát sinh sẽ gặp rủi ro. Mặc dù nội dung LC (C3) động cơ lừa đảo, gian lận thương mại như được bắt nguồn từ đơn mở LC (C2), nhưng không giao hàng hoặc giao hàng không về mặt pháp lý thì LC lại hoàn toàn độc đúng như hợp đồng, nhưng các bên có thể lập với đơn mở LC. Khi có bất kỳ tranh thông đồng với nhau lập bộ chứng từ phù chấp nào giữa NHPH và nhà XK (thường hợp với LC để được thanh toán và chiếm được thay mặt và đại diện bởi ngân hàng đoạt tiền từ NHPH. Thực tế trên thế giới đã phục vụ người XK, tức Ngân hàng được xảy ra không ít trường hợp như thế. chỉ định, sau đây viết tắt là NHĐCĐ) thì Dịch vụ ủy thác của NHPH cho NHĐCĐ cơ quan tài phán sẽ áp dụng thông lệ và tập (C4): Thông thường, nhà XK không ở cùng quán quốc tế là UCP và ISBP để giải quyết quốc gia với NHPH, nên giữa nhà XK và theo các nội dung được quy định trong LC, NHPH không có mối quan hệ khách hàng mà không căn cứ vào nội dung đơn mở với nhau. Do đó, để giao dịch LC có thể LC (C2) hay nội dung hợp đồng mua bán vận hành được và trở thành phương thức (C3). Như vậy, tính chất pháp lý của LC là thanh toán thuận lợi và hiệu quả, thì cần có hoàn toàn độc lập với đơn mở LC và với một ngân hàng ở nước người xuất và phục hợp đồng mua bán. Việc NHPH có quyết vụ người xuất, được NHPH ủy thác thực định thanh toán cho bộ chứng từ xuất khẩu hiện các nghiệp vụ liên quan đến LC. Các hay không là không phụ thuộc vào việc nghiệp vụ ủy thác thường gồm: Thông báo thực hiện hợp đồng mua bán và không phụ LC (advising), thương lượng chiết khấu bộ thuộc vào thực trạng hàng hóa được giao. chứng từ (negotiating), trả tiền (paying), Về pháp lý, tòa án các nước hầu như không chấp nhận hối phiếu (accepting), cam kết can thiệp đến tính độc lập về nghĩa vụ của trả chậm (deferred undertaking payment), NHPH đối với người thụ hưởng. Xét từ xác nhận LC (confirming) và chuyển 4 Tạp chí Kinh tế - Luật & Ngân hàng- Số 270- Năm thứ 26 (11)- Tháng 10. 2024
NGUYỄN VĂN TIẾN nhượng LC (transferring). Về mặt pháp lý, ta là đối tượng điều chỉnh. Trong khi đó, các ngoại trừ nghiệp vụ xác nhận LC là không nguồn luật (quốc gia và quốc tế) tương đối hủy ngang, thì tất cả các nghiệp vụ còn lại nhiều, một người không thể đọc, nghiên cứu là có thể hủy ngang. Điều này có nghĩa được tất cả các nguồn luật đó, vì vậy, khi là, sau khi được NHPH ủy thác, NHĐCĐ tiến hành một hoạt động nào đó, người ta có quyền thực hiện hoặc không thực hiện trước hết phải bám sát và tuân thủ nguồn các nghiệp vụ này tại bất kỳ thời điểm nào luật chuyên ngành (luật riêng, luật đặc thù) cho đến khi bộ chứng từ được xuất trình. điều chỉnh hoạt động đó. Thanh toán quốc tế Mọi tranh chấp phát sinh giữa NHPH và là một hoạt động đặc thù trên phạm vi quốc NHĐCĐ được giải quyết trên cơ sở thông tế, do đó, phải có hệ thống văn bản pháp lý lệ và tập quán quốc tế là UCP và ISBP. quốc tế đặc thù để điều chỉnh. Về cơ bản, Mối quan hệ giữa NHĐCĐ và nhà XK (C5): hệ thống văn bản pháp lý ngày nay đã được Khi NHĐCĐ cung cấp các dịch vụ liên quan luật hóa, tuy nhiên, bên cạnh đó thì hệ thống đến LC cho nhà XK (như nói ở trên), nếu có văn bản pháp lý tùy ý cùng song song tồn tranh chấp xảy ra thì hệ thống văn bản pháp tại. Sự khác nhau cơ bản giữa luật và văn lý quốc gia sẽ được áp dụng để giải quyết. bản pháp lý tùy ý là luật có tính bắt buộc Tại Việt Nam, văn bản pháp lý trực tiếp đó thực hiện đương nhiên, không loại trừ; trong là Thông tư số 21/2024/TT-NHNN ngày khi đó, văn bản pháp lý tùy ý chỉ có hiệu 28/6/2024 quy định về nghiệp vụ thư tín lực pháp lý (trở nên có tính bắt buộc thực dụng và các hoạt động liên quan khác đến hiện giống như luật) khi các bên liên quan thư tín dụng, có hiệu lực từ ngày 01/7/2024. tự nguyện thỏa thuận áp dụng. Thực tế, thương mại và thanh toán quốc tế 2.2. Văn bản pháp lý quốc tế điều chỉnh vốn dĩ là phức tạp và nhiều rủi ro hơn so giao dịch LC (C3) với thương mại và thanh toán nội địa, bởi vì, chịu chi phối bởi không những pháp luật Để điều chỉnh các quan hệ trong nước, mỗi mà còn những thông lệ và tập quán quốc nước phải xây dựng cho mình một hệ thống tế. Do đó, các bên tham gia thương mại và pháp luật riêng phù hợp với thể chế chính thanh toán quốc tế phải am hiểu thấu đáo trị, xã hội, tập quán và trình độ phát triển; vì không những pháp luật nói chung mà còn vậy, luật pháp giữa các nước ít nhiều là khác phải am hiểu tường tận các thông lệ và tập nhau. Tuy nhiên, khi tham gia các hoạt động quán quốc tế do ICC ban hành. Bộ thông lệ quốc tế, các nước đều bình đẳng với nhau, và tập quán quốc tế do ICC ban hành điều nên không thể dùng luật pháp của một nước chỉnh giao dịch LC gồm có: nào đó để buộc nước khác phải theo. Để giải - Tập quán và thực hành thống nhất về tín quyết vấn đề mâu thuẫn luật pháp giữa các dụng chứng từ (The Uniform customs and nước trong quan hệ quốc tế, các quốc gia đã practice for documentary credits - UCP). xây dựng một hệ thống pháp lý thống nhất - Tập quán ngân hàng tiêu chuẩn quốc tế mang tính quốc tế để điều chỉnh các hoạt trong kiểm tra chứng từ theo tín dụng chứng động quốc tế, trong đó có hoạt động thanh từ (The International Standard Banking toán quốc tế bằng LC. Practice for the Examination of Documents Trong thực tế, tất cả các những ai tham gia under Documentary Credits - ISBP). vào hoạt động quốc tế, không loại trừ một - Quy tắc thống nhất về hoàn trả liên hàng ai, không loại trừ bất kỳ một hoạt động nào, theo tín dụng chứng từ (The Uniform Rules đều phải tuân thủ các nguồn luật mà chúng for Bank-to-Bank Reimbursements Under Số 270- Năm thứ 26 (11)- Tháng 10. 2024- Tạp chí Kinh tế - Luật & Ngân hàng 5
Nghiên cứu tính chất pháp lý điều chỉnh giao dịch thư tín dụng và một số gợi ý cho Việt Nam Documentary Credits- URR). bên liên quan khi áp dụng UCP cần phải Các văn bản do ICC ban hành có tính pháp hiểu thấu đáo nội dung, sử dụng thành thạo lý tùy ý là vì, ICC thực chất là một tổ chức kỹ thuật nghiệp vụ có liên quan. hiệp hội nghề nghiệp (phi chính phủ, phi Do được cập nhật thường xuyên và hội tụ quyền lực) chứ không phải tổ chức liên được các thông lệ và tập quán phổ biến, tiên chính phủ (có quyền lực), nên các văn bản tiến và hiệu quả trên toàn thế giới, nên các văn do ICC ban hành chỉ có tính chất pháp lý bản pháp lý do ICC ban hành được luật pháp tùy ý đối với các hội viên cũng như các bên quốc gia trên thế giới thừa nhận và cho phép liên quan thỏa thuận áp dụng, tức không áp dụng, tòa án quốc gia hầu như không can mang tính chất pháp lý bắt buộc thực hiện thiệp vào các giao dịch hợp đồng và thanh đương nhiên như luật. toán quốc tế chân thực. Chính vì vậy, ngày Tính chất pháp lý tuỳ ý của UCP (và các nay các văn bản pháp lý do ICC ban hành trở văn bản khác) do ICC ban hành được thể nên thông dụng và phổ biến trong hầu hết các hiện ở các điểm chính sau: hợp đồng thương mại và thanh toán quốc tế. Thứ nhất, tất cả các phiên bản UCP đều còn Bản UCP mới nhất hiện nay có phiên hiệu là nguyên hiệu lực, điều này có nghĩa là phiên UCP600 có hiệu lực từ ngày 1/7/2007. Do là bản sau không phủ nhận hiệu lực của phiên bản sửa đổi mới nhất, cập nhật được những bản trước. Do đó, khi dẫn chiếu UCP vào thay đổi trong thông lệ và tập quan thương LC thì phải nói rõ là áp dụng UCP phiên mại quốc tế, nên UCP600 là phiên bản được bản nào. các ngân hàng và doanh nghiệp trên thế giới Thứ hai, khác với luật quốc gia hay công lựa chọn áp dụng là chủ yếu. ước quốc tế, UCP không được tự động áp Để giải thích và cập nhật một số thay đổi dụng để điều chỉnh giao dịch LC, mà chỉ thực tế, tháng 7/2023 ICC đã ban hành phiên khi trong LC có dẫn chiếu áp dụng UCP, bản ISBP mới nhất có phiên hiệu ISBP 821. thì UCP mới trở nên có hiệu lực pháp lý bắt Sự ra đời và mối quan hệ pháp lý giữa UCP buộc thực hiện. và ISBP được giải thích như sau: Do cách Thứ ba, các bên có thể thỏa thuận trong LC: hiểu và vận dụng không thống nhất của các - Không thực hiện, hoặc thực hiện khác đi một bên tham gia về cùng một nội dung quy định hoặc một số điều khoản quy định trong UCP. trong UCP, hơn nữa thực tế lại thay đổi và - Bổ sung thêm những điều khoản vào LC phát triển không ngừng, ngày càng phong mà UCP không đề cập. phú và đa dạng. Dẫn đến tình trạng là ngày Thứ tư, nếu nội dung UCP có xung đột với càng có nhiều ý kiến thắc mắc cần giải đáp luật quốc gia, thì luật quốc gia được vượt và nhiều tranh chấp về bộ chứng từ xảy ra, lên trên về mặt pháp lý. Điều này hàm ý, làm cho phương thức thanh toán bằng LC trở phán quyết của tòa án quốc gia có thể phủ nên kém hiệu quả. Do đó, để tiêu chuẩn hóa nhận nội dung giao dịch bằng LC cho dù đã việc kiểm tra chứng từ tại tất cả các nước, tuân thủ UCP. các khu vực và tại các ngân hàng, thì Ủy Thứ năm, trong giao dịch LC, các bên trước ban ngân hàng đã quyết định ban hành Tập hết phải tuân thủ các điều khoản của LC, quán Ngân hàng Tiêu chuẩn quốc tế (ISBP) sau đó là các điều khoản của UCP được áp hướng dẫn kiểm tra chứng từ xuất trình theo dụng. LC. Như vậy, ISBP là sự bổ sung mang tính Do là văn bản pháp lý tuỳ ý nên ICC sẽ thực tiễn cho UCP, không sửa đổi UCP mà được miễn trách nhiệm khi có sai sót, tổn chỉ giải thích chi tiết và rõ ràng hơn cách thất phát sinh trong quá trình áp dụng. Các áp dụng các quy tắc của UCP trong giao 6 Tạp chí Kinh tế - Luật & Ngân hàng- Số 270- Năm thứ 26 (11)- Tháng 10. 2024
NGUYỄN VĂN TIẾN dịch LC. Nhờ đó, ISBP đã làm cho những việc tòa án áp dụng luật pháp quốc gia. nguyên tắc chung quy định trong UCP và Thời gian qua có nhiều cuộc tranh luận công việc hàng ngày của những người thực về pháp lý, đặc biệt là các trường hợp có hiện nghiệp vụ thanh toán LC trên toàn thế những mâu thuẫn giữa UCP và luật quốc giới trở nên nhất quán với nhau. Về nguyên gia. Quan điểm của ICC là UCP sẽ không tắc, việc dẫn chiếu ISBP vào LC là không có nêu ra những vấn đề pháp lý như vậy và giá trị, vì theo UCP, việc tuân thủ các điều UCP không thể thay đổi được luật quốc khoản của ISBP chính là tuân thủ UCP. Tại gia. Những tranh chấp nếu có tốt nhất là để sao lại như vậy? Vì, một khi LC đã tuyên bố tòa xem xét và phán quyết”. tuân thủ UCP, thì các bên liên quan đến LC Như vậy, khi có tranh chấp trong giao đương nhiên phải tuân thủ các điều khoản dịch LC liên quan đến gian lận và lừa đảo của ISBP. Nếu việc dẫn chiếu ISBP vào LC thương mại, thì các cơ quan tài phán không là yêu cầu bắt buộc, thì có thể đẫn đến sự suy thể vận dụng UCP để giải quyết mà phải sử diễn không đúng rằng: Mặc dù LC đã tuân dụng đến hệ thống pháp luật quốc gia. Vì lý thủ UCP nhưng còn việc có tuân thủ ISBP do này mà có những quốc gia đã ban hành hay không là tùy thuộc vào sự lựa chọn của luật riêng để bổ sung và hoàn chỉnh cho họ, nghĩa là chỉ khi có dẫn chiếu thì ISBP UCP, trong đó điển hình là luật của Trung mới có hiệu lực pháp lý, còn nếu không dẫn Quốc. Sau đây tóm tắt một số điều khoản chiếu thì ISBP sẽ không có giá trị. chính trong luật của Trung Quốc làm cơ sở gợi ý cho Việt Nam. 3. Sự cần thiết của pháp luật quốc gia bổ Tòa án Nhân Dân Trung Quốc ban hành sung và hoàn chỉnh cho UCP Quy định về việc xét xử các tranh chấp liên quan đến LC (Provisions of the Về thực tiễn, do UCP hội tụ được các thông Supreme People’s Court on Certain Issues lệ và tập quán quốc tế, nên luật pháp các Concerning Trial of Cases Involving Letter các nước (trong đó có Việt Nam) đều thừa of Credit Disputes) có hiệu lực từ ngày nhận và cho phép áp dụng. Điều này hàm 01/01/2006. Quy định này gồm 18 điều, ý, luật pháp quốc gia hầu như không can một số quy tắc chính liên quan đến giải thiệp vào các giao dịch LC chân thực. Vấn quyết tranh chấp trong giao dịch và thanh đề đặt ra là, vì UCP chỉ là bộ thông lệ và toán bằng LC gồm: tập quán quốc tế, theo đó UCP không có Điều 2: Khi Tòa án Nhân Dân giải quyết điều khoản quy định giải quyết khiếu nại các vụ việc liên quan đến tranh chấp LC, và tranh chấp. Điều này được nói rõ trong nếu các bên thỏa thuận áp dụng Tập quán tài liệu của ICC số xuất bản 511: “Do được quốc tế hoặc bất kỳ tập quán nào khác, thì dẫn chiếu áp dụng vào LC, UCP chi phối thỏa thuận đó sẽ là luật điều chỉnh; nếu các giao dịch LC là cơ bản nhưng không phải bên không thỏa thuận như thế, thì luật điều là duy nhất. Toà án và trọng tài thường vận chỉnh sẽ là UCP và các tập quán quốc tế dụng UCP bởi là một tuyển tập các thông khác liên quan do ICC ban hành (tức mặc lệ và tập quán về LC được phổ biến và dù trong LC không dẫn chiếu UCP nào thì thông dụng nhất trên toàn thế giới, được khi có tranh chấp xảy ra tòa án vẫn sẽ áp hiểu như là một văn bản đạt được sự hoàn dụng UCP để giải quyết). hảo gần với một bộ luật quốc tế. Tuy nhiên, Điều 3: Luật này được áp dụng giải quyết một điều mà chúng ta phải thừa nhận là sự các tranh chấp mà UCP không điều chỉnh, áp dụng của UCP vào LC không ngăn cản gồm: Số 270- Năm thứ 26 (11)- Tháng 10. 2024- Tạp chí Kinh tế - Luật & Ngân hàng 7
Nghiên cứu tính chất pháp lý điều chỉnh giao dịch thư tín dụng và một số gợi ý cho Việt Nam (i) Giữa NHPH và người yêu cầu mở LC án sẽ chấp nhận đơn: (tức C2). (i) Phải cung cấp được bằng chứng như tại (ii) Giữa người ủy thác và đại lý phát hành Điều 8. LC (tức giữa principal & applicant bank). (ii) Nếu không đình chỉ thanh toán thì lợi (iii) Trong việc bảo lãnh phát hành LC (bảo ích hợp pháp của bên yêu cầu có nguy cơ bị lãnh cho người yêu cầu mở LC), hoặc bảo thiệt hại không bù đắp được. lãnh cho người ủy thác (principal). (iii) Bên yêu cầu phải cung cấp đầy đủ bảo (iv) Tài trợ trong phương thức LC (như cho đảm và tin cậy. vay XK, cho nhà NK vay trả tiền hàng, bảo Điều 15: Nếu tòa án kết luận là có gian lận, lãnh nhận hàng, chiết khấu bộ chứng từ...). lừa đảo trong LC, thì việc thanh toán theo Điều 6: Khi tòa án giải quyết các vụ tranh LC đó sẽ chấm dứt. chấp đến LC, thì việc kiểm tra chứng từ phải tuân thủ tập quán quốc tế thỏa thuận 4. Kết luận và một số gợi ý cho Việt Nam trong LC; nếu không có thỏa thuận như thế thì dùng UCP và các văn bản chuẩn liên Do các Thông lệ và Tập quán thương mại quan (ISBP) do ICC ban hành để kiểm tra. quốc tế do ICC ban hành, trong đó có UCP, Điều 8: Các trường hợp được xem là lừa luôn được cập nhật, hội tụ đầy đủ và toàn đảo trong giao dịch LC gồm: diện các thông lệ và tập quán thương mại (i) Người thụ hưởng giả mạo bất kỳ chứng hiện hành trên toàn thế giới, nên các nước từ nào hoặc xuất trình bất kỳ chứng từ nào đều thừa nhận và cho phép các bên áp chứa đựng thông tin giả mạo. dụng. Tinh thần này được thể hiện rõ trong (ii) Người thụ hưởng cố tình từ chối giao các nguồn luật của Việt Nam. Ví dụ, theo hàng hoặc giao hàng không chất lượng. Luật các Tổ chức Tín dụng số 32/2024/ (iii) Người thụ hưởng thông đồng với người QH15 ngày 18 tháng 01 năm 2024: yêu cầu hoặc với bất kỳ bên thứ ba nào để “Điều 3: Áp dụng tập quán thương mại xuất trình bất kỳ chứng từ giả mạo nào không Tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động ngân trên bất kỳ giao dịch cơ sở thực tế nào. hàng được quyền thỏa thuận áp dụng tập (iv) Bất kỳ lừa đảo nào khác trong giao quán thương mại sau đây: dịch LC. 1. Tập quán thương mại quốc tế do Phòng Điều 10: Nếu gian lận trong LC bị kết tội Thương mại quốc tế ban hành; thì toà án sẽ ra lệnh đình chỉ hoặc chấm dứt 2. Tập quán thương mại khác không trái thanh toán LC, trừ các tình huống sau: với nguyên tắc cơ bản của pháp luật của (i) NHĐCĐ hoặc ngân hàng được ủy quyền Việt Nam”. đã thanh toán theo chỉ thị của NHPH. Hơn thế nữa, để cụ thể hóa về nghiệp vụ thư (ii) NHPH hoặc NHĐCĐ hoặc Ngân hàng tín dụng, lần đầu tiên Ngân hàng Nhà nước được ủy quyền đã chấp nhận hối phiếu theo Việt Nam đã ban hành Thông tư số 21/2024/ LC một cách trung thực. TT-NHNN ngày 28 tháng 6 năm 2024 quy (iii) Ngân hàng xác nhận đã thực hiện nghĩa định về nghiệp vụ thư tín dụng và các hoạt vụ thanh toán một cách trung thực. động liên quan khác đến thư tín dụng, có hiệu (iv) Ngân hàng chiết khấu đã chiết khấu lực từ ngày 01/7/2024. Cũng cần lưu ý là, một cách trung thực. trước đây, Ngân hàng Nhà nước cũng có ban Điều 11: Trước khi khởi kiện, nếu các bên hành Quyết định số 711/2001/QĐ-NHNN có đơn yêu cầu đình chỉ thanh toán theo LC ngày 25 tháng 5 năm 2001 về Quy chế mở và các điều kiện sau được đáp ứng, thì toà LC trả chậm, chỉ giới hạn là một trong những 8 Tạp chí Kinh tế - Luật & Ngân hàng- Số 270- Năm thứ 26 (11)- Tháng 10. 2024
NGUYỄN VĂN TIẾN hình thức giao dịch thư tín dụng. Như vậy, thác vẫn phải thực hiện cam kết của mình Thông tư 21/2024/TT-NHNN được xem là với ngân hàng nhận ủy thác trong các tình một văn bản pháp lý hiện hành và hoàn thiện huống sau: nhất về giao dịch thư tín dụng tại Việt Nam. - Ngân hàng được chỉ định hoặc ngân hàng Tuy nhiên, do các văn bản do ICC ban hành được ủy quyền đã thanh toán theo chỉ thị (trong đó có UCP) là những văn bản pháp của NHPH. lý tùy ý và không bao gồm các chế tài hay - Ngân hàng được chỉ định hoặc Ngân hàng hướng dẫn xử lý các tranh chấp. Do đó, vấn được ủy quyền đã chấp nhận hối phiếu theo đề pháp lý trong giao dịch LC ở tầm quốc LC một cách trung thực. gia cần quan tâm hoàn chỉnh gồm có: - Ngân hàng xác nhận đã thực hiện nghĩa Thứ nhất, làm rõ khái niệm, phạm vi liên vụ thanh toán một cách trung thực. quan đến các hành vi gian lận và lừa đảo - Ngân hàng thương lượng chiết khấu đã trong giao dịch LC, trên cơ sở đó, đưa ra chiết khấu một cách trung thực. các chế tài xử lý phù hợp như toà án hay Thứ ba, trường hợp LC không dẫn chiếu trọng tài sẽ ra lệnh đình chỉ hoặc chấm dứt bất kỳ tập quán nào thì cơ sở pháp lý nào thanh toán LC, hoặc tịch thu hàng hóa. để giải quyết tranh chấp. Thứ hai, về nguyên tắc, khi bên nhận ủy Thứ tư, trường hợp các bên sử dụng phương thác đã hoàn thành nghĩa vụ một cách chân thức thanh toán bằng LC trong các giao thật, thì bên nhận ủy thác luôn có quyền dịch thương mại nội địa, thì cơ sở pháp lý thu phí bất luận kết quả các thực hiện sau nào điều chỉnh. đó diễn ra như thế nào. Do đó, trong giao Mặc dù, nghiên cứu đã phản ánh hiện trạng, dịch LC, khi đã hoàn thành nhiệm vụ được chứa đựng nhiều rủi ro pháp lý mà các doanh ủy thác, thì Ngân hàng nhận ủy thác luôn nghiệp phải đối mặt, tuy nhiên do tính chất có quyền thu phí và được miễn trách nếu pháp lý nói chung và trong thanh toán quốc hành vi gian lận và lừa đảo được phát hiện tế nói riêng là rất phức tạp, nên nghiên cứu sau đó. Theo đó, NHPH là ngân hàng ủy không tránh khỏi những hạn chế. ■ Tài liệu tham khảo Ngân hàng Nhà nước (2024). Thông tư số 21/2024/TT-NHNN ngày 28 tháng 6 năm 2024 quy định về nghiệp vụ thư tín dụng và các hoạt động liên quan khác đến thư tín dụng, có hiệu lực từ ngày 01 tháng 7 năm 2024. Institute Cargo Clause (ICC). (n.d.). Số xuất bản 511. Quốc hội (2024). Luật các tổ chức tín dụng số 32/2024/QH15 ngày 18 tháng 01 năm 2024. Ngân hàng Nhà nước (2001). Quyết định số 711/2001/QĐ-NHNN ngày 25 tháng 5 năm 2001 về Quy chế mở LC trả chậm. Nguyễn Văn Tiến (2023). Cẩm nang thanh toán quốc tế và tài trợ ngoại thương. NXB Đại học Kinh tế Quốc dân. Nguyễn Văn Tiến, Nguyễn Kim Anh, Nguyễn Đức Hưởng (2023). Tiền tệ - Ngân hàng & thị trường tài chính. NXB Đại học Kinh tế Quốc dân Nguyễn Văn Tiến (2017). Cẩm nang quản trị rủi ro trong kinh doanh ngân hàng. NXB Lao Động. Nguyễn Trọng Thùy (2009). Toàn tập UCP - Quy tắc và thực hành thống nhất tín dụng chứng từ. NXB Thống Kê. Tòa án Nhân Dân Trung Quốc (2005). Quy định về việc xét xử các tranh chấp liên quan đến LC- Provisions of the Supreme People’s Court on Certain Issues Concerning Trial of Cases Involving Letter of Credit Disputes, có hiệu lực từ ngày 01/01/2006. Trung tâm trọng tài quốc tế Việt Nam (VIAC) (2002). 50 phán quyết trọng tài quốc tế chọn lọc. Hà Nội. Van Nguyen, T. (2023). Fundamentals of International Finance. Peter Lang. World Bank (2024). Taking Stock April 2024: Promoting Innovative Entrepreneurship. Washington, DC. http://hdl. handle.net/10986/41463 Số 270- Năm thứ 26 (11)- Tháng 10. 2024- Tạp chí Kinh tế - Luật & Ngân hàng 9

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.