Nghiên cứu xử lý rác thải hữu cơ sinh hoạt bằng E. M và đề xuất mô hình xử lý rác thải tại hộ gia đình

Đàm Xuân Vận<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> 62(13): 156 - 159<br /> <br /> NGHIÊN CỨU XỬ LÝ RÁC THẢI HỮU CƠ SINH HOẠT BẰNG E.M<br /> VÀ ĐỀ XUẤT MÔ HÌNH XỬ LÝ RÁC THẢI TẠI HỘ GIA ĐÌNH<br /> Đàm Xuân Vận<br /> Trường Đại học Nông Lâm - ĐH Thái Nguyên<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Nghiên cứu về xử lý rác thải hữu cơ sinh hoạt bằng chế phẩm EM và đề xuất mô hình xử lý rác tại<br /> hộ gia đình đƣợc tiến hành tại phƣờng Quang Trung, thành phố Thái Nguyên. Kết quả nghiên cứu<br /> cho thấy thành phần rác thải sinh hoạt hữu cơ chiếm tỷ lệ khá cao (61,9%), đây là nguồn nguyên<br /> liệu quan trọng để xử lý thành phân hữu cơ phục vụ sản xuất nông nghiệp và bảo vệ môi trƣờng.<br /> Nhìn chung trọng lƣợng và thể tích rác hữu cơ của các công thức có xử lý chế phẩm EM đều giảm<br /> so với đối chứng. Độ suy giảm trọng lƣợng rác hữu cơ ở các công thức xử lý chế phẩm EM giảm<br /> 65,20% và 66,40% so với 48,10% ở công thức đối chứng, thể tích giảm 61,92% và 62,74% so<br /> với 46,75% ở công thức đối chứng. Trọng lƣợng nƣớc rỉ rác ở các công thức có xử lý bằng chế<br /> phẩm EM tăng nhanh và nhiều hơn so với công thức đối chứng. Mô hình phân loại và xử lý rác<br /> hữu cơ tại hộ gia đình với chi phí thấp, phân loại rác ngay từ đầu nguồn, giảm lƣợng rác thải vào<br /> môi trƣờng và có ít mùi hôi.<br /> Từ khóa: Chế phẩm EM, rác hữu cơ, xử lý rác, mô hình, hộ gia đình<br /> <br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Trong cuộc sống hằng ngày con ngƣời không<br /> chỉ tiêu thụ và sử dụng một số lƣợng lớn các<br /> nguyên liệu, sản phẩm để tồn tại và phát triển<br /> mà đồng thời cũng trả lại cho thiên và môi<br /> trƣờng sống các phế thải, rác thải.<br /> Việc thu gom và xử lý rác thải sinh hoạt hỗn<br /> hợp đã và đang gặp rất nhiều khó khăn. Vấn<br /> đề đặt ra là phải phân loại đƣợc rác thải sinh<br /> hoạt và lựa chọn giải pháp xử lý hữu hiệu, xử<br /> lý rác thải bằng công nghệ thân thiện với môi<br /> trƣờng. Biện pháp sinh học xử lý rác thải hữu<br /> cơ là một phƣơng pháp có hiệu quả cao và<br /> nhiều ƣu việt.<br /> NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁP<br /> NGHIÊN CỨU<br /> Nội dung nghiên cứu<br /> - Phân loại thành phần rác thải sinh hoạt<br /> - Nghiên cứu xử lý rác thải hữu cơ bằng chế<br /> phẩm<br /> sinh<br /> học<br /> EM<br /> (Effective<br /> Microorganisms – dạng dung dịch) và EM<br /> Bokashi (dạng bột – hỗn hợp hóa học)<br /> - Đề xuất mô hình phân loại và xử lý rác thải<br /> sinh hoạt tại hộ gia đình<br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> <br /> <br /> Tel: 0982166696, Email: damxuanvan@yahoo.com<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> 156<br /> <br /> Phương pháp xác định thành phần rác thải<br /> sinh hoạt<br /> Tiến hành cân rác và xác định thành phần rác<br /> thải sinh hoạt vào các ngày thứ 3, 5 và 7 hàng<br /> tuần; tiến hành điều tra trong 4 tuần liên tục<br /> trên 30 hộ gia đình đƣợc lựa chọn trên 3 tổ<br /> (10 hộ/ tổ) tại phƣờng Quang Trung, thành<br /> phố Thái Nguyên.<br /> Phương pháp bố trí thí nghiệm<br /> Thí nghiệm nghiên cứu xử lý rác thải sinh<br /> hoạt bằng chế phẩm EM và EM Bokashi đƣợc<br /> tiến hành bố trí và xử lý các công thức từ<br /> ngày 5/2/2009 đến ngày 25/3/2009 tại thành<br /> phố Thái Nguyên. Thí nghiệm đƣợc thiết kế<br /> theo kiểu hoàn toàn ngẫu nhiên với 3 công<br /> thức và 3 lần nhắc lại. Các công thức thí<br /> nghiệm đƣợc bố trí thí nghiệm trong các xô<br /> lớn, dƣới đáy xô có đục lỗ để cho nƣớc rỉ rác<br /> chảy ra ngoài. Mỗi công thức là 10 kg rác hữu<br /> cơ sinh hoạt.<br /> + Công thức 1 (CT1): Không xử lý (đối<br /> chứng - Đ/c)<br /> + Công thức 2 (CT2): Xử lý rác thải hữu cơ<br /> bằng chế phẩm EM (dạng dung dịch), lấy 48 ml<br /> dung dịch EM pha loãng 5 lần, sau đó phun<br /> đều vào xô rác.<br /> + Công thức 3 (CT3): Xử lý rác thải hữu cơ<br /> bằng EM Bokashi (dạng bột), lấy 48g bột EM<br /> <br /> http://www.Lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> Đàm Xuân Vận<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> Bokashi rắc vào xô, phun thêm nƣớc để rác<br /> có độ ẩm nhất định (khoảng 80%).<br /> Tiến hành theo dõi 10 ngày/lần với các chỉ<br /> tiêu: thể tích rác, trọng lƣợng rác, trọng lƣợng<br /> nƣớc rỉ rác và mùi hôi.<br /> Phương pháp xử lí số liệu<br /> Số liệu đƣợc xử lý thống kê trên phần mềm<br /> Excel và SAS version 8.1<br /> KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN<br /> Thành phần rác thải sinh hoạt<br /> Số liệu Hình 1 cho thấy thành phần rác thải<br /> sinh hoạt bao gồm 3 loại, trong đó rác hữu cơ<br /> chiếm 61,9%, rác vô cơ có thể tái chế chiếm<br /> 16,8% và thành phần khác là 21,3%. Theo kết<br /> quả điều tra thì trung bình lƣợng rác thải là<br /> 0,80 kg/ngƣời/ngày, vì vậy tổng lƣợng rác<br /> thải phát sinh một năm trên địa bàn một<br /> phƣờng là rất lớn. Trong đó rác hữu cơ chiếm<br /> khoảng 61,9% tổng lƣợng rác thải, vì vậy cần<br /> có những biện pháp xử lý phù hợp tại nguồn<br /> để hạn chế ô nhiễm môi trƣờng.<br /> <br /> 21,3%<br /> <br /> 16,8%<br /> <br /> R¸c h÷u c¬<br /> R¸c v« c¬ kh«ng thÓ t¸i chÕ<br /> <br /> 61,9%<br /> <br /> 62(13): 156 - 159<br /> <br /> lƣợng ở các công thức xử lý VSV chỉ chiếm<br /> từ 64,74% đến 67,05% so với trọng lƣợng<br /> cuối cùng của công thức không xử lý chế<br /> phẩm EM.<br /> <br /> Hình 2. Tỷ lệ suy giảm trọng lƣợng<br /> <br /> Khả năng phân huỷ rác thải hữu cơ sinh hoạt<br /> tính theo thể tích<br /> Kết quả thí nghiệm ở Hình 2 cho thấy các<br /> công thức có xử lý bằng chế phẩm VSV có<br /> khả năng làm giảm thể tích rác hữu cơ đáng<br /> kể. Độ suy giảm thể tích là 61,92% và<br /> 62,74% ở các công thức xử lý chế phẩm EM<br /> và EM Bokashi so với công thức đối chứng là<br /> 46,75%. Sau thời gian thí nghiệm, thể tích ở<br /> các công thức xử lý chế phẩm EM chỉ chiếm<br /> từ 69,97% đến 71,51% so với thể tích cuối<br /> cùng ở công thức không xử lý chế phẩm EM.<br /> <br /> R¸c v« c¬ cã thÓ t¸i chÕ<br /> <br /> Hình 1. Thành phần rác thải sinh hoạt của các hộ<br /> gia đình<br /> <br /> Nghiên cứu xử lý rác thải hữu cơ sinh hoạt<br /> bằng chế phẩm EM<br /> Khả năng phân huỷ rác thải hữu cơ sinh hoạt<br /> tính theo trọng lượng<br /> Ƣu điểm nổi bật của vi sinh vật (VSV) là khả<br /> năng phân hủy nhanh chất hữu cơ. Kết quả thí<br /> nghiệm ở Hình 2 cho thấy trọng lƣợng rác<br /> thải hữu cơ sinh hoạt đƣợc xử lý bằng chế<br /> phẩm EM và EM Bokashi đã giảm rõ rệt sau<br /> 50 ngày xử lý. Độ suy giảm trọng lƣợng đạt<br /> 65,20% và 66,40% ở công thức 3 và 2 có xử<br /> lý chế phẩm VSV so với 48,10% ở công thức<br /> đối chứng. Sau thời gian thí nghiệm, trọng<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> Hình 3. Tỷ lệ suy giảm thể tích<br /> <br /> Khả năng phân hủy rác hữu cơ sinh hoạt qua<br /> trọng lượng nước rỉ rác<br /> <br /> http://www.Lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> 157<br /> <br /> Đàm Xuân Vận<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> Trong các quá trình xử lý rác thải điều không<br /> tránh khỏi là sẽ phát sinh một lƣợng lớn nƣớc<br /> rỉ rác cần phải xử lý sau đó. Kết quả thí<br /> nghiệm ở Hình 4 cho thấy trọng lƣợng nƣớc rỉ<br /> rác đều tăng lên nhanh trong 20 ngày đầu và<br /> sau đó ổn định.<br /> Ở các công thức rác phân huỷ càng nhanh thì<br /> lƣợng nƣớc rỉ cũng tăng lên nhanh chóng. Các<br /> công thức có xử lý bằng chế phẩm VSV,<br /> lƣợng nƣớc rỉ có phần tăng nhanh và nhiều<br /> hơn so với công thức đối chứng.<br /> <br /> 62(13): 156 - 159<br /> <br /> Kết quả thí nghiệm ở Bảng 1 cho thấy rác<br /> đƣợc xử lý bằng chế phẩm EM và EM<br /> Bokashi đã làm giảm đƣợc mùi hôi thối, đồng<br /> thời cũng làm giảm đƣợc ruồi nhặng và các<br /> VSV có hại làm cho môi trƣờng trở nên sạch<br /> sẽ hơn so với công thức đối chứng.<br /> Đề xuất mô hình phân loại và xử lý rác thải<br /> sinh hoạt tại hộ gia đình<br /> Việc phân loại rác thải của các hộ gia đình<br /> theo quy trình ở Hình 5.<br /> Sau khi rác đƣợc phân loại tại nguồn, sử dụng<br /> chế phẩm EM để xử lí trực tiếp ngay tại hộ<br /> gia đình bằng dụng cụ đựng rác nhƣ sau<br /> (Hình 6):<br /> <br /> Hình 6. Thùng đựng và xử lý rác thải hƣu cơ sinh<br /> hoạt tại hộ gia đình<br /> <br /> Hình 4. Diễn biến trọng lƣợng nƣớc rỉ rác<br /> <br /> Khả năng xử lý mùi hôi của chế phẩm EM và<br /> EM Bokashi<br /> Bảng 1. Khả năng xử lý mùi hôi của chế phẩm EM và EM Bokashi<br /> <br /> **<br /> <br /> ****<br /> <br /> ***<br /> <br /> **<br /> <br /> Kết thúc<br /> (25/3/2009)<br /> **<br /> <br /> CT2<br /> <br /> *<br /> <br /> **<br /> <br /> ***<br /> <br /> **<br /> <br /> *<br /> <br /> *<br /> <br /> CT3<br /> <br /> *<br /> <br /> **<br /> <br /> **<br /> <br /> *<br /> <br /> *<br /> <br /> *<br /> <br /> Ngày<br /> Công thức<br /> CT1 (Đ/c)<br /> <br /> Trước xử lý<br /> (05/2)<br /> *<br /> <br /> 15/2<br /> <br /> 25/2<br /> <br /> 05/3<br /> <br /> 15/3<br /> <br /> *: ít mùi hôi; **: Có mùi hôi; ***: Nhiều mùi hôi; ****: Rất nhiều mùi hôi<br /> <br /> Hình 5. Quy trình phân loại và xử lý rác thải sinh hoạt cho hộ gia đình<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> 158<br /> <br /> http://www.Lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> Đàm Xuân Vận<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> - Thùng đựng rác này có đặc điểm luôn làm<br /> rác khô ráo, có thể tháo nƣớc rác ra hàng ngày<br /> một cách thuận tiện, không nhƣ những xô<br /> đựng rác thông thƣờng không có phần tách<br /> rác và nƣớc rác.<br /> - Thùng bằng nhựa có dung tích 25 dm3, có<br /> nắp đậy và quai xách, chia làm 2 ngăn, ngăn<br /> trên đựng rác hữu cơ, ngăn dƣới đựng nƣớc<br /> rác, có vỉ ngăn rác, ở dƣới đáy có vòi tháo<br /> nƣớc rác.<br /> Quy trình thực hiện xử lý rác sinh hoạt hữu cơ<br /> nhƣ sau:<br /> - Tách rác thải vô cơ và hữu cơ<br /> - Cho 40g cám gạo đƣợc trộn lẫn với chế<br /> phẩm EM và rải đều trên bề mặt thùng (ở<br /> dƣới đáy)<br /> - Sau đó rác hữu cơ đƣợc làm nhỏ và đổ vào<br /> thùng chuyên dụng<br /> - Đổ một lƣợt rác thì lại rác một lƣợt dung<br /> dịch EM<br /> - Khi rác chảy nƣớc thì vặn vào chai để dùng<br /> dần vào xử lý rác về sau<br /> - Khi thùng đầy rác (khoảng 7 - 10 ngày)<br /> công nhân môi trƣờng sẽ đi thu gom.<br /> KẾT LUẬN<br /> Thành phần rác thải sinh hoạt hữu cơ chiếm<br /> tỷ lệ khá cao (61,9%), đây là nguồn nguyên<br /> liệu quan trọng để xử lý thành phân hữu cơ<br /> <br /> 62(13): 156 - 159<br /> <br /> phục vụ sản xuất nông nghiệp và bảo vệ<br /> môi trƣờng.<br /> Nhìn chung trọng lƣợng và thể tích rác hữu cơ<br /> sau xử lý của các công thức có xử lý chế<br /> phẩm VSV đều giảm so với đối chứng. Độ<br /> suy giảm trọng lƣợng rác hữu cơ ở các công<br /> thức xử lý chế phẩm VSV giảm 65,20% và<br /> 66,40% so với 48,10% ở công thức đối<br /> chứng, thể tích giảm 61,92% và 62,74% so<br /> với 46,75% ở công thức đối chứng. Trọng<br /> lƣợng nƣớc rỉ rác ở các công thức có xử lý<br /> chế phẩm VSV tăng nhanh và nhiều hơn so<br /> với công thức đối chứng.<br /> Mô hình phân loại và xử lý rác hữu cơ tại hộ<br /> gia đình với chi phí thấp, phân loại rác ngay<br /> từ đầu nguồn, giảm lƣợng rác thải vào môi<br /> trƣờng và có ít mùi.<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> [1]. Cục Bảo vệ Môi trƣờng (2003), Bản tin môi<br /> trường chuyên đề 2003 “Một số kinh nghiệm về<br /> thu gom và phân loại rác thải tại nguồn - Tận dụng<br /> rác thải sinh hoạt hữu cơ làm nguyên liệu sản xuất<br /> phân hữu cơ”,<br /> [2]. Chu Thị Thơm, Phan Thị Lài và Nguyễn Văn<br /> Tó (2006), Cải tạo môi trường bằng chế phẩm vi<br /> sinh vật, Nxb Lao động, Hà Nội.<br /> [3]. Đào Châu Thu (2006), Báo cáo tổng kết đề tài<br /> “Sản xuất phân hữu cơ sinh học từ rác thải hữu cơ<br /> sinh hoạt và phế thải nông nghiệp để dùng làm<br /> phân bón cho rau sạch vùng ngoại vi thành phố”,<br /> Trƣờng Đại học Nông nghiệp I- Hà Nội.<br /> <br /> SUMMARY<br /> <br /> RESEARCH ON ORGANIC WASTE TREATMENT BY EM AND PROPOSE THE<br /> MODEL OF ORGANIC WASTE TREATMENT IN HOUSEHOLDS<br /> <br /> Dam Xuan Van<br /> <br /> College of Agriculture and Forestry – Thai Nguyen University<br /> <br /> Research on organic waste processing by effective microorganisms (EM) and propose a model in<br /> household waste treatment was conducted in Quang Trung ward - Thai Nguyen city. Research<br /> results show that components of household organic waste constitute high proportion (61.9%), this<br /> is an important raw material for processing into organic fertilizer for agricultural production and<br /> environmental protection. Overall, weight and volume of organic waste is processed with EM<br /> more decrease than control treatment. Decline in weight of organic waste in the EM treatments<br /> reduced 65.20% and 66.40% to compare with 48.10% in control treatment, the volume decreased<br /> 61.92% and 62.74% to compare with 46.75% in control treatment. Weight of water waste in EM<br /> treatments increased rapidly than control treatment. Model classification and treatment of organic<br /> waste in households with low-cost, sorting waste from the households, reducing the amount of<br /> waste on the environment and have little smell.<br /> Keywords: Efective microoganism, organic waste, waste treatment, household, model.<br /> <br /> <br /> <br /> Tel: 0982166696, Email: damxuanvan@yahoo.com<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> http://www.Lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> 159<br /> <br />