Ngôn ngữ báo chí dưới góc nhìn của nhà biên tập - Phần 2

Chia sẻ: Nguyenhoang Phuonguyen | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:14

Thêm vào BST

Báo xấu

395
lượt xem 189
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Khi biên tập các bài viết dành cho giới độc giả đông đảo, cần lưu ý đặc biệt tới các thuật ngữ và cấu trúc vốn dược dùng trong một phạm vi chuyên môn hẹp nào đó. Không được phép có ảo tưởng rằng, tất cả mọi người sẽ hiểu được chúng. Ấy thế mà một tạp chí khoa học thường thức của thanh niên đã viết: Ngày nay, mỗi học sinh đều biết rằng hippotalamus ( não giữa ) - đó không chỉ là một phần của bộ não mà còn là toà giám mục quan trọg nhất của hệ...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Ngôn ngữ báo chí dưới góc nhìn của nhà biên tập - Phần 2

NGÔN NG BÁO CHÍ DƯ I GÓC NHÌN C A NGƯ I BIÊN T P (Ph n 2) Khi biên t p các bài vi t dành cho gi i c gi ông o, c n lưu ý c bi t t i các thu t ng và c u trúc v n dư c dùng trong m t ph m vi chuyên môn h p nào ó. Không ư c phép có o tư ng r ng, t t c m i ngư i s hi u ư c chúng. y th mà m t t p chí khoa h c thư ng th c c a thanh niên ã vi t: Ngày nay, m i h c sinh u bi t r ng hippotalamus ( não gi a ) - ó không ch là m t ph n c a b não mà còn là toà giám m c quan tr g nh t c a h th ng th n kinh trung ương. Vi c s d ng c u trúc r p khuôn " m i h c sinh u bi t " ây chưa h nh ã là xác áng - b i hoàn toàn không ph i m i h c sinh mà ch là nh ng ngư i ã t ng nghiên c u môn gi i ph u. Nhân ti n, t t c chúng ta u có m t th i h c dư i mái trư ng ph thông, nhưng li u có m y cái trong s nh ng gì không có quan h v i cu c s ng thư ng ngày c a chúng ta còn ng l i trong trí nh ? Mà ngay c c m t " toà giám m c quan tr ng nh t " trong b i c nh trên cũng hoàn toàn không úng ch . Như chúng ta th y, th m chí không ph i t t c nh ng ngư i theo o u bi t ư c v s khác nhau gi a các toà giám m c thu c các c p khác nhau - i v i h thì thái v i nhà th và i s ng c a nó âu cũng như nhau c . Và ch c gì h ã suy nghĩ r ng các toà giám m c là các a h t hành chính c a nhà th , và c p b c c a chúng ư c thi t l p theo nguyên t c làãnh th ch không ph i theo m c quan tr ng. Tru c Chúa, h nói, t t c u bình ng b t c toà giám m c nào.
Ví d trên thêm m t l n n a kh ng nh r ng ngư i biên t p không ư c phép b qua nh ng t ít g p mà ôi khi tác gi " y " cho anh ta. N u có m s nghi ng , dù là nh nh t, c bi t là khi t y có c nghĩa en l n nghĩa bóng thì t t hơn h t là xem t i n ch ng quá tin tư ng vào s thông th o c a tác gi . Vi c s d ng thi u cân nh c các t có ngu n g c nư c ngoài ki u như " optimalnyi ", " universalnyi ", " anshlag " ã ư c nói trên, có th mang n không ít nh ng i u khó ch u bât ng . Sau ây là m t vài ví d ki u như v y: M t s tác gi s d ng t " alibi " v i ý nghĩa là s thanh minh, m c dù trong b n d ch t ti ng Latinh, t ó có ý nghĩa là " ch khác ". Trong lu t h ct ó ư c dùng nói r ng k b tình nghi không có m t ch x y ra t i ác, t c là " alibi " ư c ưa ra như là b ng ch ng v s ngo i ph m, ch không ph i v i tính ch t là s thanh minh. M t t báo rát áng kính b ng làm h t th y m i cc gi ng c nhiên b i c u trúc " autodefe b ngván trư t tuy t ", vì trong bài báo ó có k r ng m t gã xu n ng c do c n nghĩ ã t lên m t ng l a b ng nh ng chi c ván trư t tuy t v n có th dùng ư c. Th nhưng, b t c m t cu n t i n nào cũng cho th y r ng t " autodefe " trong b n d ch t ti ng B ào Nha là " hành ng tín ngư ng " mà th i Trung c có nghĩa là s tuyên b và ưa vào th c hi n b n án c a giáo h i - trong ó có s thiêu s ng trên giàn l a trư c công chúng nh ng k d giáo b k t án. Trong o n k t c a ph n này xin có thêm m t l i c nh báo quan tr ng v s d ng t ng . Ngôn ng và các quy lu t c a nó n m trong s v n ng và ti n tri n không ng ng. Vì v y nhi u cái trong s nh ng th mà m y năm trư c ây ư c coi là có tính ch t chuyên ngành h p ho c ch dùng trong ngôn ng nói, hi n gi ư c ch p nh n vô i u ki n trong các báo. Tương
t , nh ng cái ngày hôm nay chưa ư c ch p nh n và b nh ng k theo ch nghĩa thu n nh t công kích k ch li t, có th ngày mai s i vào ngôn ng thư ng dùng c a các nhà báo m t cách v ng ch c. Nhà báo không ư c phép t t h u i v i nh ng bi n i như v y trong ngôn ng . Anh ta c n ph i luôn hoà nh p v i th i i, ph i c nhi u, ph i m r ng lư ng t s d ng tích c c c a mình, l t sâu hơn n a vào ý nghĩa c a nh ng t có v như khác thư ng nh t. 1. S tráo tr c a nh ng con s Các d ki n v ch s t thân nó còn có th hùng bi n hơn d ki n khác. Nhưng trong a s các tình hu ng thì chi m v trí hàng u v n là s c n thi t ph i di n gi i chúng - t nh ng phép tính s h c ơn gi n n nh ng l i gi i qua nhi u bư c như là th ng kê nh m bi u th tình tr ng c a n n kinh t hay m c s ng c a dân chúng. c gi ch ng khi nào l i dùng bút chì hay máy tính ki m tra l i nh ng con s , chính vì v y mà anh ta tin vào báo hơn trong b t kỳ trư ng h p nào khác. Bên c nh ó các d ki n v các ch s có th ng m " chơi x " anh mà ôi lúc anh ch ng th nào ng ư c. Dư i ây là thông báo có l n ư c ăng trong m t t báo c a th tr n nh c a M có tên là Eston. TĂNG GIÁ TH C PH M HAI PH N TRĂM TRONG HAI TU N Giá bán l c a các m t hàng th c ph m ã tăng t i 2% trong 2 tu n c a cu i tháng 11 - Văn phòng th ng kê Washington ã thông báo ngày hôm nay. Vi c kh o sát 50 lo i hàng th c ph m trong 7 thành ph ã cho th y: Ch s giá bán l cu i tháng 11 m c 215,7% so v i ch s trung bình c a c m y năm trư c là 213,7%. ây có m t s nh m l n sơ ng v s h c. Th mà nó l i t Washington n m i kỳ. Vì ó ngư i ta không th nào l i không bi t r ng
ch ng l y âu ra cái s tăng trư ng t i 2%. M t phép tính ơn gi n nh t cho th y là s tăng giá không n 1%, vì 215, 7% ch nhi u hơn 213, 7% có 0, 936% mà thôi. Ngư i biên t p ã tính ra t i 2% và ưa chúng ra không ch trong câu u tiên c a Lead mà còn c Head - line, m c dù i u này không h ư c nói t i trong văn b n thông báo c a Văn phòng th ng kê Washington. Cu n sách giáo khoa v báo chí c a M , là nơi chúng tôi ã trích ra thí d này, nh n xét trong l i bình lu n c a mình như sau: Trong văn b n c a Văn phòng th ng kê " m i th u n c ", ch có anh chàng biên t p sau này b ng nh l i r ng anh ta c m th y h t s c b t ti n vì cái " l h ng " như v y. Ngày hôm sau, cu n sách ti p t c, là ch nh t và ngư i biên t p nhà. Sau khi nh n ư c t báo c a mình, anh ta nhìn th y là ngư i ng nghi p c a anh ta tr c ngày hôm ó ã ti p t c b n thông báo ư c ăng t hôm trư c b ng m t o n tin như sau: GIÁ C C A CHÚNG TA TĂNG ÍT HƠN CÁC THÀNH PH KHÁC Ngày hôm qua chúng tôi ã thông báo là theo tin t Văn phòng th ng kê Washington, giá c th c ph m trong các thành ph h kh o sát tăng t i 2% trong hai tu n cu i tháng 11. Th nhưng m t s thương gia Eston nói r ng ây, h không hoà nh p v i xu hư ng như v y. Theo h , giá c c a chúng ta ch tăng kho ng 1, 5% trong su t c tháng cu i cùng này. Trong l i bình lu n c a mình, cu n sách vi t r ng hai b n tin trên u là b ng ch ng minh ho cho thái khinh su t c a nh ng ngư i biên t p i v i các d ki n v ch s . M t ngư i thì kém v s h c, ngư i khác thì không bi t r ng con s 1, 5% là ch ng áng tin c y vì anh ta nh n ư c nó qua m y cú i n tho i v i vã vào bu i chi u th b y.
Li u các câu tr l i nh n ư c v i 50 m t hàng th c ph m là cơ s cho thông báo t Washington có trùng nhau? Li u cách tính s tăng giá có gi ng nhau? Và cu i cùng, i u quan tr ng nh t là n u con s 1, 5% là chính xác thì s tăng giá bán l Eston còn vư t quá s tăng giá các thành ph khác. Vì ó nó ch chi m có 0, 936% thôi ch không ph i là nh ng 2% như ngư i ta ã chuy n t b n tin n sang b n tin kia. Và ch vì nh ng ngư i biên t p không mu n " ào x i trong các con s ", mà c gi c a t báo th tr n ã nh n ư c thông tin không chính xác v m t v n quan tr ng iv ih . Nhi u khi nguyên nhân c a nh ng chuy n b c mình là thái thi u chú ý t i nh ng ch s b ngoài có v gi ng nhau. ó có th là nh ng ch s tính theo ph n trăm hay tính theo ơn v . V y nên c n có s chính xác tuy t i không xuyên t c ý nghĩa v thông tin c a chúng. M t sai sót như v y có th nghiêm tr ng t i m c nào chúng ta s th y rõ qua ví d sau: Có m t cái gì ó tăng t i 20% ơn v - ch ng h n như là t 10 n 30%. M t phép tính s h c cho th y là " cái gì ó " kh i u ã tăng lên không ph i 20% mà là g p 3 l n. Dư i ây là hai ví d n a cũng có s gi ng nhau v b ngoài c a các d ki n ch s : Trong c hai ví d này u nói v s tăng trư ng t i 200%: Năm ngoái, tr giá bán l bang tính theo ôla ã t t i 200% so v i m c c a 10 năm trư c. Trong 10 năm cu i này tr giá bán l bang tính theo ôla ã tăng t i 200%. Li u c gi có hi u úng v b n ch t s h c trong t ng thông báo nêu trên. Rõ ràng là không th t t c ; v y nên t t hơn h t là trong trư ng h p u nói r ng vi c buôn bán ã tăng g p ôi và trong trư ng h p sau tăng g p ba. Cách th c này dĩ nhiên là rõ ràng hơn so v i vi c tính ph n trăm.
Nó giúp chúng ta d dàng v ch ra ư c s khác nhau trong nh ng ánh giá v vi c tr giá thương m i tăng 200%. Như v y nhi m v c a nhà báo là ph i tìm ra nh ng phương pháp ơn gi n nh t cho vi c gi i thích ý nghĩa c a nh ng d ki n v ch s . M t chuyên gia s hi u th c ch t c a v n dù nó có ư c di n t th nào i chăng n a, nhưng còn m t ngư i bình thư ng ch c s ch ng tho i mái gì n u ph i ng trư c " nh ng câu v s h c ". Và trong ph n k t xin có thêm m t ý nghĩ th c d ng n a. Trong m t s tài, các d ki n ch s là nh ng thành ph n không th thi u ư c trong n i dung chính c a chúng, ch ng h n như trong các bài bình lu n linh ho t và các bài báo phân tích v s phát tri n kinh t t nư c hay v các quan h kinh t i ngo i, r i trong các tin t c v th trư ng ch ng khoán thương m i, v. v. , cũng như trong các tin v n v thành t u th thao. Th nhưng trong các dòng tin chung thư ng ngày thì các d ki n v ch s , th t kỳ l , l i có t tr ng khá khiêm t n. Trong b t c trư ng h p nào cũng c n ph i lưu ý c t i vi c m t ngư i " quen c m c trung bình " s ti p thu các " li u " d ki n như v y ra sao. Các chuyên gia ã tính toán r ng anh ta có th ngay trong lúc c, ch ng c n xem l i, hi u ư c và nh ư c thư ng không nhi u hơn 7 ch s , mà ph i là nh ng ch s không ph c t p l m - ch ng h n như trong cái b ng li t kê hàng hoá dài d ng d c, anh ta ã " l c " ư c cho mình giá c c a b y lo i hàng hoá mà anh ta th y thú v nh t vì nh ng lý do nào ó. Vi c c và vi c ghi nh s tr nên dàng hơn nh u n u các ch s ư c ưa ra là tròn trăm. L ương nhiên là không ph i t t c các tiêu chu n nói trên u có th ư c áp d ng m c như nhau trong các tình hu ng khác nhau. iv i nhà báo, cái quan tr ng nh t trong s chúng là nh c nh v s c n thi t ph i
suy ng m k càng trư c s d i dào các ch s trong m t b n tin bình thư ng. Còn chính s linh ho t s ph i t ra hi u qu hơn b t c quy t c nào trong vi c g i ý cho anh ta cái quy t nh kh quan nh t, nh m b o m cho các văn b n " tráo tr " có th c ư c m t cách d dàng. 2. Các d ng rút ng n khác nhau V trí trên các trang báo luôn luôn là " vũ ài u tranh " gi a các b ph n biên t p chu n b tài li u v các tài khác nhau, và th m chí gi a các thành viên c a m i b ph n nh m òi ưu tiên cho tin này hay tin khác. Bên c nh ó thì qu ng cáo mà ngư i ta có y cơ s g i Là " bà vú em " c a m i t báo, cũng có kỳ v ng giành m t ch " h p pháp " cho mình. Cu c u tranh vì " không gian sinh t n " b t u t trên bàn làm vi c c a nh ng ngư i biên t p, nhưng k t c c nó ch ư c quy t nh vào phút cu i cùng, ngay trư c khi khoá s m t s báo thu ng kỳ và g i nó vào nhà in. ó, ch có m t s các trư ng h p ngo i l ngư i ta m i dùng máy ưa vào ch d tr m t cái gì ó c c kỳ quan tr ng - m i t báo luôn nh n ngư i c nh tranh v i mình là k cũng ch ng h ng g t trư c nh ng vi c như th . Trên ch ng ư ng t tác gi n c gi , v i b t c tài li u nào cũng có th x y ra nh ng bi n i a d ng nh t. Trong m t s báo ã g n như hoàn thành, ngư i ta có th chuy n d ch nó t trang u t i m t ch ã không quan tr ng b ng, l i còn ch t ch i n a. Th là tài li u b t u b lư c b h t dòng này n dòng khác, h t o n này n o n khác, và ôi lúc nó ch còn l i m i o n Lead. Có nghĩa là thông tin c a m t hãng nào ó ch ng h n, có th tuỳ theo hoàn c nh mà ư c ăng t i trên các báo nh ng ki u khác nhau v kích thư c - t m y dòng cho n m y c t. Vi c dưa tài li u n kích thư c c n thi t phù h p v i t m quan tr ng c a nó hay v i v trí ư c giành cho nó là m t công vi c không ơn gi n. Trong
các bài báo khác nhau ã hình thành nh ng thu t ng khác nhau nh m nh nghĩa lo i công vi c này. Ch ng h n, t " New York Time " ngư i ta ã ch p thu n nh ng thu t ng như sau. " Trimming " - d ch t nguyên b n ti ng Anh là " c t, xén, lư c b t " - có nghĩa là s rút ng n tài li u mà không làm t n h i n ý nghĩa c a nó, ư c th c hi n ch y u b ng cách lư c b nh ng t không c n thi t và ơn gi n hoá nh ng câu dài dòng. " Ninh nh " hay " un sôi k " di n t s s a i tri t hơn c a ngư i biên t p, th hi n vi c rút ng n m t cách áng k tài li u b ng cách b h t các chi ti t c th . " C t ng n " hay " ch t b t " có nghĩa là c t b h n c nh ng o n văn mà n u thi u chúng thì c t lõi c a tài li u cũng không b nh hư ng gì nghiêm tr ng. Vi c rút ng n tài li u ki u như v y ương nhiên không ph i là m c ích cu i cùng. Nó c n thi t ho c là cho vi c c i ti n phong cách di n t như chúng tôi ã nói khá c th trên, ho c là cho vi c ti t ki m di n tích trên t báo. Vì v y nên ngư i biên t p ph i h t s c th n tr ng i v i b t c ki u rút ng n nào, không làm m t cái ý nghĩa mà vì nó ngư i ta ăng t i m t thông tin này hay m t thông tin khác. Các yêu c u i v i nh ng sinh viên năm cu i và sinh viên ã t t nghi p cũng gi ng như là các yêu c u i v i nh ng sinh viên còn l i, ch tr m t i u là h ph i không l n hơn 27 tu i tính n mùng m t tháng b y năm nay. Vi c c thông báo trên m t cách k càng s cho th y là ó không th nào l i " thu nh " ư c m t câu nào ó hay lư c b nó hoàn toàn, và ngư i biên t p rõ ràng ang ng trư c ba kh năng như sau: - Không ưa tài li u này ra n a n u trong t báo không còn ch cho nó, và ành i n s sau v y.
- Trong trư ng h p b t c dĩ, ch ưa ra hai câu u và b t t c ph n còn l i, m c dù các ph n này có nhi u chi ti t quan tr ng iv i c gi . - T t hơn h t là công b toàn b tài li u - tìm cho nó m t ch thích h p b ng cách b t i m t thông tin " v t vãnh " không quan tr ng nào ó. Trong thông báo ó t t c các câu u bình ng v m t ý nghĩa. Nhưng cũng có nh ng trư ng h p mà tác gi ưa ra m t s li t kê nào ó r i ts th t cho các o n văn, song anh ta làm vi c này ch ơn thu n là t o i u ki n thu n l i cho công vi c c a mình vì ã t p h p l i ư c t t c các chi ti t ph . Dư i ây là m t bài phóng s i n hình v m t cu c h p c a U ban Trư ng h c m t th tr n nh M . U ban Trư ng h c liên hi p c a hai trư ng chúng tôi ã thông qua nh ng ngh quy t quan tr ng i v i các giáo viên làm vi c ó - ã bi u quy t ng h vi c tăng 5% lương cho các giáo viên trư ng Eston nhưng l i trì hoãn ngh quy t v vi c tăng lương cho các giáo viên trư ng Francun. Còn các v n ang ư c th o lu n khác, U ban ã có quy t nh như sau: - C thư ký U ban v i tư cách là ngư i i di n c a mình làm i bi u t i d h i ngh c a các trư ng h c trong a h t, là nơi s xem xét các nhu c u c a t t c m i trư ng, và s ài th cho anh ta toàn b chi phí v chuy n i này. - Các giám c c a các trư ng ph i có b n ph n b o m an toàn cho h c sinh khi h i qua ngã tư. - Thông qua b n thanh toán v các chi phí hi n th i c a U ban trong m c ( nêu s lư ng ) ôla. Trong t báo c a thành ph , m i i m trên có l x ng áng không ch ư c nh c t i m t cách v n t t mà còn ư c bàn lu n m t cách nghiêm túc và c th , vì nh ng v n mà chúng tôi nêu lên r t thú v i v i các c
gi là th y, cô giáo và ph huynh các em h c sinh. Nhưng n u ngư i biên t p vì s ti t ki m ch mà ph i rút ng n bài thì vi c chia nó thành các câu c ánh s th t s ch g khi n cho anh ta ph i phi n lòng. Vì không có câu nào trong s chúng l i là s phát tri n hay b sung c a câu khác. V y nên ngư i biên t p hoàn toàn tho i mái trong vi c ti n hành b t c cu c " gi i ph u " nào i v i b n thông báo. Các ki u rút ng n c n thi t không ch cho bài vi t có kích thư c như ý, mà chúng ư c th c hi n còn vì c gi n a: Khi m t báo ra, anh ta s ch n nh ng thông báo ng n g u tiên, còn các bài báo dài thì anh ta ch c lúc có nhi u th i gian r i. Vi c s d ng ki u rút ng n nào l i ph thu c vào tính ch t c a bài vi t. N u nó ư c vi t theo các quy t c c a " hìnhtháp quay ngư c " thì ngư i biên t p ch ng g p ph i khó khăn nào c bi t: có th " c t b " h n c nh ng o n văn. Th nhưng thư ng hơn c là ngư i biên t p ph i lưu ý t i t ng câu văn, th m chí t i t ng t , có nghĩa là anh ta c n " c t xén " hay " ninh nh " m t tác ph m báo chí quá dài, nh t là n u s dài dòng hoàn toàn không c n thi t cho vi c di n gi i th c ch t c a v n .V i u này, " Cu n sách v phong cách " c a t báo n có tên là " Patriot " ưa ra m t l i khuyên khá hay - ng b qua nh ng câu ki u như: Còn i v i cu c th o lu n di n ra trong cu c h p chi u hôm qua v tình hu ng ư c hình thành trong tình hình hi n t i, thì t m th i xét t góc th c t , nó ch có tính ch t tiêu c c. Ch c n vi t m t cách h t s c ơn gi n như sau cũng ã là hoàn toàn y : " Cu c th o lu n ngày hôm qua là vô k t qu ". Ch có m y t thay th cho m y ch c t , th mà c t lõi v n ư c gi nguyên v n. c gi ph i au u, còn t báo thì ti t ki m ư c m y dòng quý giá. Nh ng ki u
khoa trương như v y thư ng xu t hi n dư i ngòi bút c a nh ng tác gi " ch y theo dòng ", v i hy v ng là bài vi t càng dài thì nhu n bút càng l n. Nói úng ra thì theo ý ki n chung là ngư i ta ang ch i vi c xây d ng chu ng bò m i s hoàn thành vào khi mà h i ch s m i lúc m t ti n g n hơn n ngày khai trương c a mình vào u thu. Dư i ây là m t trong nh ng cách có th mà ngư i biên t p ã dùng ch a câu trên. Trong ó anh ta không ch rút ng n nó mà còn làm sáng t hơn ý nghĩa c a nó: Chu ng bò m i, như ngư i ta ch i, s ph i ư c xây d ng xong trư c ngày khai trương h i ch vào u thu. N u t p h p t t c các ch ti t ki m ư c nh lư c b nh ng t th a, thì nhi u khi trong m t s báo có th tìm ư c s dòng ưa ra thêm m t thông báo nào ó - dù cho ó ch là m t m u tin nho nh . Kho ch a ã cháy tr i trong v C kho ã cháy tr i. ho ho n và b hu ho i hoàn toàn b i ng n l a b o tàn. Cu c h p ư c t ch c Cu c h p ã th o lu n v n v ... v i m c ích th o lu n v n v ... Anh ta ã t ra ít l i và nói v i ý r ng... Anh ta nói r ng... ó là ngư i mà t t c m i ngư i Tên anh ta là... ( Ngư i ta g i anh u bi t n tên. ta là...)
Có áng nói t i nh ng hi u ính sơ ng như v y không? T t nhiên là áng. Ch như th ngư i biên t p m i rèn luy n ư c thái phê phán chín i v i nh ng tài li u, mà ó, thông tin c th c n thi t cho c gi ph i ch t v t m i ch c th ng ư c " sương mù " c a các lý lu n chung chung hay cái l i nói dài dòng. Nhưng trong m i trư ng h p như v y, ngư i biên t p c n ph i h t s c th n tr ng. Nói m t cách hình nh là trong tay anh ta ph i có con dao m ch không ph i là chi c rìu. Ngư i biên t p thư ng nh n ư c các tài li u v tin t c mà t báo c a anh ta r t mu n ăng nhưng chúng l i không h p v phong cách di n t hay v cách th c - ch ng h n như m t tài li u chính th c quan tr ng hay m t bài báo áng ư c lưu ý t m t t p chí l n. Không th áp d ng i v i chúng s rút ng n m t cách ơn gi n hay nh ng cách th c biên t p khác. Vì v y nên bu c ph i tìm n s tu s a m t cách tri t hơn là Digest hay Rewrite. Digest - ó m t là thu t ng báo chí l y tên g i t m t t ti ng Anh có nghĩa khá r ng. M t trong các ý nghĩa c a t nàycó th d ch g n sát như sau: " Ninh nh tiêu hoá d và t t ". Vi c digest hoá có nghĩa là trình bày m t cách cô ng n i dung c a tài li u v i s nh n m nh các ý tư ng, s ki n và lu n ch ng ch o, lư c b t t c nh ng cái gì là th y u, c t b nh ng s dài dòng vô b và rút ng n n kích c c n thi t, mô ph ng l i phong cách c a nó c v c u trúc, c v ngôn ng nó phù h p v i hoàn c nh mà mình mong mu n. Vi c digest hoá c n ph i có m t quan i m nh t nh mà theo nó, ngư i ta trình bày tài li u nh n ư c. Th nhưng ch ư c phép ưa ra nh ng l i bình lu n h t s c cân nh c, mà cũng ch ư c nh m m c ích là nh n m nh nh ng thành t quan tr ng và và thú v nh t c a n i dung. Nói cách khác,
digest có th nh nghĩa như là s k l i tài li u áng lưu ý m t cách sinh ng và ng n g n. Rewrite - ó là m t thu t ng báo chí tương ng v i digest v m t ý nghĩa. Trong b n d ch chính xác t nguyên b n ti ng Anh nó có nghĩa là " vi t l i, làm l i, tu s a l i ". Khác v i digest, rewrite còn có ng ý là nguyên b n quá dàn tr i ho c ch ơn gi n là kém và c n ph i tu ch nh l i nó b ng cách ưa nó t i m t tr ng thái c n thi t c v n i dung, c v phong cách và c v kích thư c. Th nhưng b ng phương pháp rewrite ngư i ta còn t o nên c nh ng tài li u có tính khái quát khác nhau - ch ng h n như trong trư ng h p mà Ban biên t p nh n ư c t các ngu n khác nhau nhi u b n thông báo v cùng m t tài. Nh ng tài li u ó thư ng hay có kèm theo nh ng ý ki n bình lu n ng n trong quá trình trình bày. Nh ng thành t làm nhi m v phân tích này trong rewrite thư ng nhi u hơn là trong digest, song lúc nào chúng cũng c n ph i ư c cân nh c k . Và s th t thì cũng có nh ng bài t ng k t ư c nh hư ng m t cách không gi u gi m vào m t " tài cho s n " nào ó. Trong th c t hàng ngày c a báo chí phương Tây, digest và rewrite ư c s d ng trong các tình hu ng a d ng nh t, nhưng v nh ng cái i n hình nh t, chúng tôi s bàn t i sau. Còn trong ph n k t c a chương này là nh ng l i khuyên th c d ng ư c l y t m t cu n giáo trình th c hành v biên t p: 1, Không ư c v i vã rút ng n tài li u, hãy c k toàn b văn b n trư c khi c m kéo và h dán. 2, Hãy rút ng n th nào v n gi ư c t t c nh ng s ki n quan tr ng nh t và s lư ng t i thi u các chi ti t c n thi t mà có kh năng gi i áp cho các câu h i quan tr ng hay thú v hơn c iv i c gi .
3, C g ng gi âm i u chung c a tài li u, màu s c c a nó cũng như các c i m khác c a phong cách di n t: Ch c t tóc cho các tác gi ch b ng m t cái lư c. 4, c l i c n th n bài vi t d ng ã hoàn t t. Hãy xem l i nh ng gì ã b lo i b , vì s rút ng n nhi u khi s n sinh ra nh ng v n m i, ôi lúc không lư ng trư c ư c. 5, Hãy quan tâm t i o n văn hay cu i cùng. N u không có nó thì hãy t vi t. C n luôn theo dõi ch t ch nó không b c t i vì nh ng lý do nào ó.