Nguyên nhân thất bại của sử dụng thuốc tránh thai ở phụ nữ tại Bệnh viện Đa khoa Khu vực Hậu Nghĩa, Long An

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> NGUYÊN NHÂN THẤT BẠI CỦA SỬ DỤNG THUỐC TRÁNH THAI<br /> Ở PHỤ NỮ TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA KHU VỰC HẬU NGHĨA, LONG AN<br /> Phạm Thị Lánh*, Nguyễn Duy Tài**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục đích: Nghiên cứu này nhằm tìm hiểu nguyên nhân thất bại của việc sử dụng viên thuốc tránh thai tại<br /> bệnh viện đa khoa khu vực Hậu Nghĩa, Long An.<br /> Phương pháp: Nghiên cứu bệnh chứng được thực hiện từ 04/2009-07/2010 trên các phụ nữ đến khám tại<br /> phòng khám phụ khoa và kế hoạch hóa gia đình của bệnh viện. Nhóm bệnh gồm 61 phụ nữ đang dùng thuốc viên<br /> tránh thai bị có thai dưới 3 tháng và nhóm chứng gồm 61 phụ nữ đang dùng thuốc viên tránh thai, không có<br /> thai. Các yếu tố nguy cơ như tuổi, tiền sử sản phụ khoa, trình độ học vấn, mối quan hệ hôn nhân, cách thức sử<br /> dụng thuốc tránh thai được bắt cặp để so sánh nguy cơ giữa 2 nhóm bệnh và nhóm chứng để tìm ra được yếu tố<br /> nguy cơ dẫn đến thất bại khi sử dụng thuốc viên tránh thai uống.<br /> Kết quả: Những phụ nữ mang thai nhiều lần và/hoặc phá thai nhiều lần, không sống chung với chồng, sử<br /> dụng thuốc viên tránh thai không đúng cách là nguyên nhân dẫn tới thất bại của phương pháp tránh thai này<br /> (OR lần lượt 4,4; 2,0; 10,6). Trong các yếu tố nguy cơ này, việc dùng thuốc ngừa thai không đúng cách có liên<br /> quan mật thiết nhất đối thai ngoài ý muốn với OR=10,2, KTC95% 2,8-40,6) và liên quan này thật sự có ý nghĩa<br /> thống kê.<br /> Kết luận: Rất cần có một chương trình tư vấn thường xuyên và liên tục về cách sử dụng viên thuốc tránh<br /> thai uống cho các phụ nữ lựa chọn biện pháp này để tránh thai.<br /> Từ khóa: thuốc tránh thai, nguyên nhân thất bại.<br /> <br /> ASBTRACT<br /> THE FAILED CAUSES OF USING CONTRACEPTIVE PILL IN WOMEN IN THE HAU NGHIA<br /> HOSPITAL, IN LONG AN PROVINCE<br /> Pham Thi Lanh, Nguyen Duy Tai<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 15 - Supplement of No 1 - 2011: 153 - 157<br /> Aims: This study was carried out to looking for the failed causes of using contraceptive pill in the Hau<br /> Nghia hospital.<br /> Methods: A case-study was used for all women who came to the family room from 04/2009-07/2010. 61<br /> women who were using a contraceptil pill had been pregnant (3 months) in the case group and 61 women who<br /> were using a pill had not been pregnant. The risk factors that included the women’s age, the obstetrical history,<br /> the educational level, the marriage relation and the habit of contraceptive using were matched for comparing the<br /> risks in two groups in order to find out the failed causes.<br /> Results: The factors that were a low education, a complex obstetrical history, separation of their partners,<br /> wrong using contraceptive pill showed the principle causes of unintended pregnancy (OR 4.4, 2.0, 10.6,<br /> respectively). The wrong using of contraceptive pill was found a significantly relation with unintended<br /> pregnancy (OR=10.6, 95%CI 2.8-40.6, p < 0.05).<br /> <br /> *Bệnh viện Đa khoa khu vực Hậu Nghĩa, Long An, ** Bộ môn Sản, Đại học Y Dược TPHCM<br /> Tác giả liên lạc: GS.TS Nguyễn Duy Tài<br /> <br /> Sản Phụ Khoa<br /> <br /> ĐT: 0903856439<br /> <br /> Email: dr.nguyenduytai@yds.edu.com<br /> <br /> 153<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011<br /> <br /> Conclusion: It’s necessary to buil a consultal program for training the using of oral pills to all the women<br /> who chose this contraceptive method.<br /> Key words: failed causes, contraceptive pill.<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Việt Nam là một trong nước có tỷ lệ nạo phá<br /> thai cao nhất thế giới. Số bỏ thai hàng năm<br /> chiếm gần 50% số trường hợp sanh sống(1,2).<br /> Theo thống kê tại bệnh viện đa khoa khu vực<br /> Hậu Nghĩa, thất bại do thuốc viên tránh thai<br /> trong năm 2006: 18,5%, năm 2007: 23,4%, năm<br /> 2008: 26,2%. Tỷ lệ này tăng lên ở mỗi năm, cao<br /> hơn tỷ lệ cho phép của Bộ Y tế (1-8%)(1,2). Trước<br /> nhu cầu cần có những chứng cứ chính xác, cụ<br /> thể về những nguyên nhân thất bại khi sử dụng<br /> thuốc viên tránh thai của phụ nữ tai huyện Đức<br /> Hòa nói chung và phụ nữ thực hiện dịch vụ kế<br /> hoạch tại bệnh viện Đa khoa Hậu Nghĩa nói<br /> riêng, là một việc làm rất thiết thực. Từ đó có<br /> những định hướng trong việc lập kế hoạch,<br /> giám sát chương trình kế hoạch hóa gia đình và<br /> tư vấn truyền thông cho các phụ nữ dự định<br /> dùng và đang dùng thuốc viên tránh thai để hạn<br /> chế có thai ngoài ý muốn. Câu hỏi nghiên cứu<br /> của chúng tôi là nguyên nhân nào dẫn đến việc<br /> thất bại trong cách sử dụng thuốc viên tránh thai<br /> của các phụ nữ được tư vấn tai bệnh viện đa<br /> khoa khu vực Hậu Nghĩa, Long An?<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> Những phụ nữ đang dùng thuốc viên<br /> tránh thai đến khám tại phòng khám phụ khoa<br /> và KHHGĐ của Bệnh viện đa khoa khu vực<br /> Hậu Nghĩa từ tháng 04 năm 2009 đến tháng 07<br /> năm 2010.<br /> <br /> khám phụ khoa, Bệnh viện đa khoa khu vực<br /> Hậu Nghĩa từ tháng 04/2009 – 07/2010.<br /> <br /> Cỡ mẫu<br /> Giả thuyết nghiên cứu: những phụ nữ đến<br /> khám tại Bệnh viện đa khoa khu vực Hậu Nghĩa<br /> - Long An, không có thói quen sử dụng đúng<br /> TVTT sẽ làm tăng nguy cơ TNYM gấp 3 lần (OR<br /> = 3) khi đang sử dụng TVTT.<br /> Dựa vào công thức:<br /> <br /> {Z<br /> n=<br /> <br /> (1−α/2)<br /> <br /> [2P2(1−P2)]+Z(1−β) [P1(1−P1) +P2(1−P2)] }<br /> <br /> 2<br /> <br /> (P1 −P2)2<br /> <br /> Với: α= 0,05 (KTC 95%); Z(1-α/2) = 1,96; β= 0,2 → Z(1-β)<br /> = 0,84; Lực của mẫu: 1- β = 80%; P1 = OR.P2/OR.P2 + (1P2); P1: tỷ lệ phụ nữ có các nguyên nhân làm tăng tình<br /> trạng TNYM khi đang sử dụng TVTT ở nhóm bệnh (có<br /> thai); P2: tỷ lệ phụ nữ có các nguyên nhân làm tăng tình<br /> trạng TNYM khi đang sử dụng TVTT ở nhóm chứng<br /> (không có thai).<br /> <br /> Theo nghiên cứu trước của Lê Trung: nhóm<br /> không có thai (đang sử dụng TVTT), thực hành<br /> không đúng theo hướng dẫn sử dụng: 33,33%<br /> (yếu tố phơi nhiễm). Dựa theo số liệu này để<br /> tính cỡ mẫu:<br /> Vậy: P2 = 0,33 ; OR = 3 → P1 = 0,60<br /> Tính ra cỡ mẫu n = 61. Như vậy hai nhóm cỡ<br /> mẫu là 122 (Chọn theo tỉ số 1: 1).<br /> <br /> Tiêu chuẩn nhận bệnh<br /> Tiêu chí chung<br /> - Phụ nữ đang dùng TVTT ≥ 3 tháng, nhằm<br /> mục đích tránh thai.<br /> <br /> Nhóm bệnh<br /> Những phụ nữ đang dùng thuốc viên tránh<br /> thai, có thai < 3 tháng đến tự nguyện xin bỏ thai<br /> tại Khoa KHHGĐ, Bệnh viện đa khoa khu vực<br /> Hậu Nghĩa từ tháng 04/2009 – 07/2010.<br /> <br /> Nhóm bệnh<br /> - Hiện đang có thai ngoài ý muốn.<br /> <br /> Nhóm chứng<br /> Những phụ nữ đang dùng thuốc viên tránh<br /> thai, không có thai đến khám phụ khoa tại phòng<br /> <br /> Tiêu chuẩn loại trừ<br /> <br /> 154<br /> <br /> - Đồng ý tham gia nghiên cứu.<br /> <br /> Nhóm chứng<br /> - Hiện không có thai.<br /> - Những phụ nữ đến bỏ thai hoặc khám phụ<br /> <br /> Chuyên Đề Sức Khỏe Sinh Sản Và Bà Mẹ - Trẻ Em<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> - Những phụ nữ sử dụng TVTT không<br /> nhằm mục đích để tránh thai.<br /> <br /> người nào mù chữ. 86% không theo tôn giáo nào<br /> và tập trung sinh sống chủ yếu ở xã, và không<br /> thuộc hộ nghèo (96%) (Bảng 1).<br /> <br /> - Những phụ nữ có sử dụng BPTT này<br /> nhưng dưới 3 tháng.<br /> <br /> Bảng 1:. Phân bố tần số và tỷ lệ theo đặc điểm nhân<br /> khẩu của 2 nhóm nghiên cứu<br /> <br /> khoa mà hiện tại không áp dụng TVTT.<br /> <br /> - Những phụ nữ không đồng ý tham gia vào<br /> nghiên cứu.<br /> <br /> Kỹ thuật chọn mẫu<br /> Chọn mẫu tiếp liền nhau đến khi đủ số mẫu.<br /> Cách tiến hành nghiên cứu:<br /> + Soạn bảng câu hỏi phỏng vấn và hỏi trước<br /> 10 người để chỉnh sửa. Sau khi bảng câu hỏi<br /> hoàn thành, tập huấn cho 20 NHS ở 20 trạm y tế<br /> trong 2 giờ.<br /> + 20 NHS trạm y tế (đã được tập huấn) đến<br /> nhà phỏng vấn theo bảng câu hỏi, trung bình<br /> mỗi ngày 1 NHS phỏng vấn 1 người.<br /> Xử lý số liệu:<br /> Dùng phần mềm Epi data để nhập, quản lý<br /> và phân tích số liệu bằng phần mềm Stata 10.<br /> - Các số liệu thống kê mô tả được tính theo<br /> tỷ lệ phần trăm (dùng phép kiểm Chi Square).<br /> Sử dụng biểu đồ cột, đĩa, bảng để mô tả các<br /> biến số.<br /> - Phân tích đơn biến: tỉ số số chênh (OR) và<br /> khoảng tin cậy (KTC) 95%.<br /> - Phân tích tìm mối liên quan các biến (có p <<br /> 0,05) với thai ngoài ý muốn bằng Logistic<br /> regresson.<br /> <br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU<br /> Năm 2009, tại Bệnh viện Đa khoa Hậu<br /> Nghĩa, tổng số nạo phá thai: 601 (48,78% tổng số<br /> sinh). Trong đó TNYM do thất bại trong việc sử<br /> dụng TVTT là 31,30%.<br /> Từ tháng 4/2009 đến tháng 7/2010, qua 122<br /> trường hợp đang sử dụng thuốc viên tránh thai,<br /> trong đó 61 trường hợp có thai (nhóm bệnh) và<br /> 61 trường hợp không có thai (nhóm chứng),<br /> chúng tôi thu được các kết quả như sau:<br /> + 49,2% phụ nữ trong nhóm tuổi từ 30-39<br /> tuổi, 82% là công nhân và nông dân, không có<br /> <br /> Sản Phụ Khoa<br /> <br /> Đặc điểm<br /> <br /> Nhóm bệnh Nhóm chứng<br /> Giá trị<br /> (n = 61)<br /> (n = 61)<br /> p*<br /> n<br /> %<br /> n<br /> %<br /> <br /> Tuổi<br /> - < 20<br /> - 20-29<br /> - 30-39<br /> - ≥ 40<br /> Nơi cư ngụ<br /> - Thị trấn<br /> - Xã<br /> Nghề nghiệp<br /> - Công nhân<br /> - Nông dân<br /> - Công nhân viên<br /> - Khác<br /> Tôn giáo<br /> - Không<br /> - Có<br /> Văn hóa<br /> - Mù chữ:<br /> - Cấp 1<br /> - Cấp 2<br /> - ≥ Cấp 3<br /> Kinh tế<br /> - Nghèo<br /> - Không nghèo<br /> <br /> 1<br /> 29<br /> 27<br /> 4<br /> <br /> (1,64)<br /> (47,54)<br /> (44,26)<br /> (6,56)<br /> <br /> 1<br /> 14<br /> 33<br /> 13<br /> <br /> (1,64)<br /> (22,95)<br /> (54,10)<br /> (21,31)<br /> <br /> 12<br /> 49<br /> <br /> (19,67)<br /> (80,3)<br /> <br /> 16<br /> 45<br /> <br /> (26,27)<br /> (73,77)<br /> <br /> 25<br /> 28<br /> 7<br /> 1<br /> <br /> (40,98)<br /> (45,90)<br /> (11,48)<br /> (1,64)<br /> <br /> 24<br /> 23<br /> 13<br /> 1<br /> <br /> (39,34)<br /> (37,70)<br /> (21,31)<br /> (1,64)<br /> <br /> 56<br /> 5<br /> <br /> (91,80)<br /> (8,20)<br /> <br /> 49<br /> 12<br /> <br /> (80,33)<br /> (19,67)<br /> <br /> 0,067<br /> <br /> 0<br /> 27<br /> 21<br /> 13<br /> <br /> (44,26)<br /> (34,43)<br /> (21,31)<br /> <br /> 0<br /> 7<br /> 22<br /> 32<br /> <br /> (11,48)<br /> (36,07)<br /> (52,45)<br /> <br /> 0,001<br /> <br /> 6<br /> 55<br /> <br /> (9,84)<br /> (90,16)<br /> <br /> 1<br /> 60<br /> <br /> (1,64)<br /> (98,36)<br /> <br /> 0,052<br /> <br /> 0,014<br /> <br /> 0,389<br /> <br /> 0,510<br /> <br /> Những phụ nữ mang thai nhiều lần (≥ 3lần)<br /> và nạo phá thai nhiều lần (≥ 2 lần), có thời gian<br /> dùng thuốc viên tránh thai ngắn (< 12 tháng)<br /> thường bị có thai ngoài ý muốn hơn những phụ<br /> nữ khác. Sự khác biệt này có ý nghĩa thống kê (p<br /> < 0,05) (Bảng 2).<br /> Bảng 2: Tiền sử sản khoa và phụ khoa của phụ nữ ở<br /> 2 nhóm nghiên cứu<br /> Đặc điểm<br /> Số lần mang thai<br /> 0 lần<br /> 1 lần<br /> 2 lần<br /> ≥ 3 lần<br /> <br /> Nhóm bệnh<br /> (n = 61)<br /> n<br /> %<br /> 7<br /> 4<br /> 27<br /> 33<br /> <br /> (11,48)<br /> (6,56)<br /> (27,87)<br /> (54,10)<br /> <br /> Nhóm chứng<br /> (n = 61)<br /> n<br /> %<br /> 5<br /> 15<br /> 26<br /> 15<br /> <br /> (8,20)<br /> (24,59)<br /> (42,62)<br /> (24,59)<br /> <br /> Giá trị<br /> p<br /> <br /> 0,002<br /> <br /> 155<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Đặc điểm<br /> Số con hiện có<br /> 0 con<br /> 1 con<br /> 2 con<br /> ≥ 3 con<br /> Số lần phá thai<br /> 0 lần<br /> 1 lần<br /> ≥ 2 lần<br /> <br /> Nhóm bệnh<br /> (n = 61)<br /> n<br /> %<br /> <br /> Nhóm chứng<br /> (n = 61)<br /> n<br /> %<br /> <br /> 8<br /> 19<br /> 19<br /> 15<br /> <br /> (13,11)<br /> (31,15)<br /> (31,15)<br /> (24,59)<br /> <br /> 5<br /> 22<br /> 27<br /> 7<br /> <br /> (8,20)<br /> (36,06)<br /> (44,26)<br /> (11,48)<br /> <br /> 15<br /> 26<br /> 20<br /> <br /> (24,58)<br /> (42,62)<br /> (32,80)<br /> <br /> 46<br /> 10<br /> 5<br /> <br /> (75,41)<br /> (16,39)<br /> (8,10)<br /> <br /> Giá trị<br /> p<br /> <br /> nguy cơ thất bại với thuốc viên tránh thai uống<br /> (p < 0,05) (Bảng 4).<br /> <br /> 0,157<br /> <br /> Bảng 4: Đánh giá các yếu tố nguy cơ của thất bại<br /> dùng thuốc viên tránh thai theo phương trình hồi quy<br /> đa biến<br /> <br /> 0,001<br /> <br /> Các yếu tố làm tăng nguy cơ thai ngoài ý<br /> muốn<br /> Bảng 3 cho thấy các yếu tố về tuổi (20-29),<br /> trình độ văn hóa ở cấp 1, không có chồng, hoặc<br /> chung sống với chồng không liên tục có nguy<br /> cơ thai ngoài ý muốn từ 3,0-6,1 lần so với các<br /> phụ nữ khác trong nghiên cứu của chúng tôi<br /> (p < 0,05).<br /> Bảng 3: Đặc điểm dịch tễ học với nguy cơ thai ngoài<br /> ý muốn<br /> Đặc điểm<br /> <br /> Nhóm Nhóm<br /> bệnh chứng OR<br /> (61)<br /> (61)<br /> <br /> KTC 95%<br /> <br /> Giá<br /> trị p<br /> <br /> Tuổi<br />