Nhân 2 trường hợp bệnh phổi mô kẽ ở trẻ em có đột biến gen SFTPC và SFPTB

Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 21 * Số 1 * 2017<br /> <br /> <br /> NHÂN 2 TRƯỜNG HỢP BỆNH PHỔI MÔ KẼ Ở TRẺ EM CÓ<br /> ĐỘT BIẾN GEN SFTPC VÀ SFPTB<br /> Lý Kiều Diễm*, Trần Anh Tuấn*, Hoàng Anh Vũ**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Đặt vấn đề: Bệnh phổi mô kẽ (BPMK) ở trẻ em là một dạng tổn thương nhu mô phổi lan tỏa, không chỉ ảnh<br /> hưởng phế nang mà còn ở cả toàn bộ mô kẽ xung quanh. Hậu quả là sự trao đổi khí phế nang bị tổn thương, chức<br /> năng phổi bị hạn chế với hình ảnh tổn thương lan tỏa trên x-quang. BPMK ở trẻem có thể tìm thấy căn nguyên,<br /> trong đó có đột biến gen liên quan sự tổng hợp protein hình thành surfactant: đột biến SFTPC và SFTPB.<br /> Ca lâm sàng: 2 trường hợp chúng tôi báo cáo có liên quan đột biến gen SFTPCvà SFTPB, một protein liên<br /> quan hình thành bề mặt tế bào lót phế nang. 1 trường hợpphát hiện bé đột biến gen SFTPC sau đó phát hiện bố<br /> cũng bị đột biến, 1 trường hợp phát hiện đột biến SFTPB mà bố mẹ bình thường.2 trường hợp này chưa được báo<br /> cáo qua những bài báo cáo trước đây.<br /> Kết luận: Bệnh phổi mô kẽ do đột biến gen SFTPCvà SFTPB rất hiếm gặp, cần thực hiện xét nghiệm đột<br /> biến gen trên những trẻ bệnh phổi mô kẻ để tư vấn di truyền và điều trị thích hợp.<br /> Từ khóa: Bệnh phổi mô kẻ, đột biến gen SFTPC, đột biến gen SFTPB. SFTPC = surfactant protein C gene<br /> SFTPB= surfactant protein B gene<br /> ABSTRACT<br /> INTERSTITIAL LUNG DISEASE IN CHILDREN WITH MUTATION IN THE SFTPC AND SFPTB<br /> GENE: A two –case report<br /> Ly Kieu Diem, Tran Anh Tuan, Hoang Anh Vu<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Supplement of Vol. 21 - No 1 - 2017: 286 - 289<br /> <br /> Background: Interstitial lung disease (ILD) in children is a form of diffuse pulmonary parenchyma lesions,<br /> which not only affects the alveoli but also the entire surrounding interstitial tissue. Consequently, alveolar gas<br /> exchange is compromised, pulmonary function is limited, with diffuse lesions on x-rays. The root causes of ILD in<br /> children canbe found, includingmutations in the genes associated with production of surfactant protein:<br /> SFTPBand SFTPC.<br /> Clinical cases: The mutation gene in these two cases has been identified: SFTPC and SFTPB gene, which<br /> encode pulmonary- associated surfactant protein C and B, a protein surface forming alvevolar lining cells. In the<br /> first case, we detected the gene mutation SFTPC in baby and his father, in the second case, the gene mutation<br /> SFTPB was confined to the baby with the parent unaffected. These two cases have not been reported before.<br /> Conclusions: Interstitial lung disease caused by gene mutations SFTPC, SFTPBis rare, we need to perform<br /> tests on the genetic mutation in children with interstitial lung disease. We should do genetic counselling and<br /> appropriate treatment.<br /> Keywords: Interstitial lung disease, mutations SFTPC, SFTPB.<br /> <br /> <br /> * Bệnh viện Nhi đồng 1, ** Trung tâm Y Sinh học phân tử, Đại học Y Dược TPHCM<br /> Tác giả liên lạc: ThS. BS. Lý Kiều Diễm ĐT: 09083911889 Email: kieudiemy2k@yahoo.com.au<br /> <br /> 286 Chuyên Đề Sức Khỏe Sinh Sản – Bà Mẹ Trẻ Em<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 21 * Số 1 * 2017 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> <br /> BÁO CÁO CA LÂM SÀNG Tiền căn: con 1/1 sanh thường, đủ tháng, cân<br /> nặng 2,7kg. Gia đình không ai suyễn, lao.<br /> Trường hợp 1<br /> Tình trạng lúc nhập viện có 2 vấn đề chính:<br /> Bé trai 6 tháng tuổi nhập bệnh viện Nhi hội chứng suy hô hấp và hội chúng nhiễm trùng<br /> Đồng 1 vì bệnh viện Kiên Giang chuyển với đường hô hấp dưới.<br /> chẩn đoán Viêm Phổi nặng, điều trị tại bệnh viện<br /> Chẩn đoán: Viêm Phổi nặng nhập viện khoa<br /> Kiên Giang 10 ngày: ceftrione, amikacin,<br /> Hô Hấp.<br /> imipenem triệu chứng sốt, ho, khó thở không cải<br /> thiện chuyển Nhi Đồng 1.<br /> Bảng 1: Đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng của trường hợp 1<br /> Lâm sàng Cận lâm sàng Điều trị<br /> Thở oxy XQ ngực: viêm phổi lan tỏa 2 bên Kháng sinh: peflecin, vancomycin,<br /> CPAP CTSCAN ngực: tổn thương kính mờ lan tỏa 2 phổi, dalacin, bactrim... kháng lao<br /> Thở máy theo dõi viêm phổi mô kẽ sau 3 ngày nhập viện<br /> Suy hô hấp không cải thiện; Sinh thiết phổi bằng phẫu thuật sau 2 tháng nằm viện Thêm prednison<br /> hội chẩn toàn viện Kết quả GPB: viêm phổi mô kẽ Lympho bào<br /> Suy hô hấp cải thiện ít Xét nghiệm sinh học phân tử<br /> Tư vấn thử nghiệm gen Đột biến gen SFTPC ở con<br /> Đột biến SFTPC bố<br /> CT Scan Ngực: tổn thương phế nang lan tỏa Phân tích gen trên bố mẹ bé cho thấy bố bé<br /> 2 phổi dạng kính mờ. Theo dõi viêm phổi không có đột biến tương tự.<br /> điển hình<br /> Trường hợp 2<br /> Kết quả đột biến<br /> Bé nữ 3 tuổi nhập viện Nhi Đồng 1 vì sốt, ho<br /> Phương pháp: Giải trình tự chuỗi DNA gen<br /> > 1 tháng<br /> SFTPB và SFTPC<br /> Kết quả: Bệnh nhân có đột biến điểm Tiền căn: nhập viện 4 lần<br /> c.218T>C (p.Ile73Thr) trên exon 3 của gen SFTPC Tình trạng nhập viện: hội chứng suy hô hấp<br /> và hội chứng nhiễm trùng đường hô hấp dưới.<br /> Đã được dùng nhiều loại kháng sinh nhưng<br /> không giảm.<br /> Cận lâm sàng<br /> CT Scan ngực: mờ lan tỏa 2 phế trường dạng<br /> kính mờ nghi viêm phổi mô kẽ.<br /> Hình 1: Hình ảnh đột biến gen của trường hợp 1<br /> Bảng 2: Diễn tiến lâm sàng của trường hợp 2<br /> Lần 1 Lần 2( 1 năm sau lần 1) Lần 3 (3 ngày sau lần 2) Lần 4( bv PNT chuyển)<br /> Tuổi 14 tháng 24 tháng<br /> Triệu chứng Sốt Ho,ói Sốt, ho,ói Sốt,ho,ói<br /> Thời gian điều trị 6 ngày 6 ngày 27 ngày 37 ngày<br /> Chẩn đoán Viêm phế quản Suyễn bội nhiễm Viêm phổi Td Lao Viêm phổi mô kẽ<br /> <br /> Kết quả phân tích gen Phương pháp: Giải trình tự chuỗi DNA gen<br /> Yêu cầu: Khảo sát đột biến gen SFTPB và SFTPB và SFTPC<br /> SFTPC<br /> <br /> <br /> <br /> Nhi Khoa 287<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 21 * Số 1 * 2017<br /> <br /> • Áp suất oxy trong máu thấp hay giảm oxy<br /> máu.<br /> • Bất thường nhu mô lan tỏa trên chẩn đoán<br /> hình ảnh.<br /> CT scan ngực phù hợp với BPMK giống với<br /> y văn gần đây(5). Với kỹ thuật thích hợp, CTscan<br /> ngực có thể đủ cho một chẩn đoán để tránh cho<br /> sinh thiết phổi. CT scan ngực cũng rất hữu ích<br /> Hình 2: Hình ảnh đột biến gen của trường hợp 2 trong việc theo dõi hiệu quả điều trị, như có một<br /> Kết quả: Bệnh nhân có đột biến điểm sự tương quan mạnh mẽ giữa cải thiện lâm sàng<br /> c.428C>T (p.Thr143Ile) trên exon 5 của và CT. Đối với trường hợp bệnh nhân chúng tôi,<br /> gen SFTPB thực hiện CT ngực đều có tổn thương dạng kính<br /> Trường hợp này phân tích gen trên bố mẹ bé mờ giúp chẩn đoán BPMK. Trong nghiên cứu<br /> bình thường của tác giả Chen HZ tại 11 bệnh viện ở Trung<br /> Điều trị thêm corticoid 2mg/kg/ngày: xuất Quốc chỉ có 94,6% trẻ được chụp HRCT, trong<br /> viện sau 37 ngày điều trị. đó 63,6% có hình ảnh kính mờ, 30% có xuất hiện<br /> thể khảm, 1 trường hợp có hình ảnh nốt mờ có<br /> BÀN LUẬN<br /> kích thước nhỏ lan tỏa, còn lại 1 trường hợp có<br /> BPMK ở trẻ có một loạt các nguyên nhân gây hình ảnh nốt lưới mờ lan tỏa và có kén khí(1).<br /> bệnh bao gồm các bất thường di truyền của hệ Bề mặt phổi là một hỗn hợp của chất béo và<br /> thống hoạt động bề mặt, các khuyết tật miễn protein làm giảm sức căng bề mặt phế nang. Sự<br /> dịch, ô nhiễm môi trường và tăng sản tế bào thần thiếu hụt vì sinh non là nguyên nhân chính của<br /> kinh nội tiết của giai đoạn phát triển phổi(2). trẻ sơ sinh suy hô hấp. Ngoài ra, một số các ILD<br /> Trường hợp 1 minh họa sự thay đổi của mức độ tìm thấy ở trẻ đủ tháng và trẻ nhỏ có một cơ sở<br /> lâm sàng liên quan đến đột biến gen. Trường di truyền liên quan đến đột biến gen.<br /> hợp này rất dễ bỏ qua nếu không làm xét<br /> Bệnh phổi do đột biến SFTPC có đặc điểm di<br /> nghiệm sàng lọc bởi bố mang gen bệnh nhưng<br /> truyền trên NST thường(3,7). Các bệnh này có một<br /> vẫn khỏe mạnh, bé trai sinh ra bình thường hoàn<br /> loạt các biểu hiện lâm sàng và biểu hiện khác<br /> toàn và triệu chứng xuất hiện lúc 6 tháng tuổi.<br /> nhau, từ hội chứng suy hô hấp sơ sinh gây tử<br /> Trường hợp thứ 2 diển tiến từ từ khởi phát bệnh<br /> vong cho bệnh người lớn mãn tính kẽ phổi<br /> chậm hơn (3 tuổi). Theo tác giả Pavia MA nghiên<br /> (BPMK).Trường hợp thứ 1 chúng tôi báo cáo có<br /> cứu hồi cứu trong vòng 20 năm (1984-2004) tại<br /> liên quan đến đột biến di truyền SFTPC nhận từ<br /> Brasil thì trẻ bị BPMK dưới 2 tuổi cũng chiếm<br /> bố.Đột biến điểm ATT thành ACT làm cho axit<br /> hơn phân nửa trong tổng dân số nghiên cứu.<br /> amin IIE thành Thr.<br /> Lâm sàng cả 2 ca đủ tiêu chuẩn chẩn đoán<br /> Thiếu SP-B, một vật liệu cơ bản protein được<br /> theo Katzenstein, hội chứng BPMK ở trẻ em<br /> lưu trữ trong các phế nang, có vai trò tạo sức<br /> được định nghĩa khi trẻ có từ 3 trong 4 dấu hiệu<br /> căng bề mặt, gen đột biến nằm trên NST thường<br /> sau, với các triệu chứng kéo dài ít nhất<br /> SFTPB (MIM 1.786.640)(2,4,6), biểu hiện suy hô hấp<br /> 01 tháng(6).<br /> sơ sinh gây tử vong nhanh chóng, mặc dù thiếu<br /> • Triệu chứng hô hấp: ho, thở nhanh hoặc hụt một phần hoặc thoáng qua cũng đã được<br /> không dung nạp với gắng sức. quan sát. Trường hợp thứ 2 đột biến đột biến<br /> • Triệu chứng thực thể: ran nổ, ngón tay dùi ACT thành ATT làm cho axit amin Thr thành IIE<br /> trống hoặc co kéo liên sườn.<br /> <br /> <br /> <br /> 288 Chuyên Đề Sức Khỏe Sinh Sản – Bà Mẹ Trẻ Em<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 21 * Số 1 * 2017 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Thiếu SP-B và SP-C là một bệnh phổi hiếm TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> xảy ra ở trẻ em, Các phát hiện trên thế giới gần 1. Alhamad EH, Cosgrove GP (2011). “Interstitial Lung Disease:<br /> The Initial Approach”. Med Clin N Am 95, 1071–1093.<br /> đây nhờ vào sự phát triển sinh học phân tử. 2. Barbato A, Panizzolo C, Cracco A, de Blic J, Dinwiddie R,<br /> Chúng tôi báo cáo 2 trường hợp đột biến trong Zach M (2000). “Interstitial lung disease in children: a<br /> gen SFTPC, SFTPB liên quan đến bệnh phổi mô multicentre survey on diagnostic approach”. Eur Respir J. 16,<br /> 509-13.<br /> kẻ ở trẻ em và chưa được tìm thấy tại Việt Nam. 3. Clement A, Eber E (2008). “Interstitial lung diseases in infants<br /> and children”. Eur Respir J. 31 (2008). 658–666.<br /> KẾT LUẬN 4. Devine MS, Garcia CK (2011). “Genetic Interstitial Lung<br /> Báo cáo này nêu bật tầm quan trọng của sàng Disease”. Clin Chest Med. 33 (2012), 95–110.<br /> 5. Dishop MK (2011). Paediatric Interstitial Lung Disease:<br /> lọc cho đột biến SFTPCvà SFTPB ở trẻ em với Classification and Definitions. Paediatric Respiratory Reviews.<br /> BPMK không rõ nguyên nhân. Có một nhu cầu 12, 30–237.<br /> 6. Guillerman RP, Brody AS (2011). Contemporary perspectives<br /> rất lớn đối với các nghiên cứu sàng lọc trên<br /> on pediatric diffuse lung disease. Radiol Clin N Am. 49, 847–<br /> phương diện sinh học phân tử đối với trẻ BPMK 868.<br /> và thử nghiệm ngẫu nhiên để xác định phác đồ 7. Shaheen M (2011). Clinical approach for childhood interstitial<br /> lung disease. Egyptian Journal of Bronchology.1 (2011). 54-79.<br /> tốt nhất cho các loại thuốc hiện có để cải thiện<br /> Ngày nhận bài báo: 24/11/2016<br /> quá trình của bệnh.<br /> Ngày phản biện nhận xét bài báo: 21/12/2016<br /> Ngày bài báo được đăng: 10/03/2017<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Nhi Khoa 289<br />