Nhân hai trường hợp hoại tử mũi sau tiêm chất làm đầy

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 1 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> <br /> NHÂN HAI TRƯỜNG HỢP HOẠI TỬ MŨI SAU TIÊM CHẤT LÀM ĐẦY<br /> Nguyễn Thái Thùy Dương*, Nguyễn Anh Tuấn**<br /> <br /> TÓM TẮT:<br /> Đặt vấn đề: Tiêm chất làm đầy là một trong những thủ thuật phổ biến của thẩm mỹ để trẻ hóa gương mặt,<br /> làm đầy các cấu trúc mô mềm. Việc sử dụng chất làm đầy ngày càng nhiều khiến cho biến chứng gặp sau tiêm<br /> cũng tăng lên. Đặc biệt là biến chứng hoại tử da. Một số vùng khi tiêm dễ gặp biến chứng hoại tử da hơn các<br /> vùng khác, như vùng mũi, rãnh mũi má. Tại Việt Nam, các biến chứng hoại tử da mũi sau tiêm filler để nâng<br /> mũi vẫn chưa được báo cáo trong y văn. Việc phát hiện và điều trị biến chứng sớm sẽ cho kết quả tốt hơn.<br /> Phương pháp nghiên cứu: Báo cáo ca lâm sàng. 2 trường hợp hoại tử da đầu mũi cánh mũi sau tiêm<br /> chất làm đầy vùng mũi, được điều trị tại khoa phẫu thuật Tạo hình thẩm mỹ bệnh viện Đại học Y Dược<br /> thành phố Hồ Chí Minh, bệnh nhân được điều trị với kháng sinh đường toàn thân và chăm sóc vết thương<br /> với kháng sinh tại chỗ.<br /> Kết quả: Cả 2 trường hợp đều được chẩn đoán hoại tử da mũi sau tiêm chất làm đầy vào sống mũi, đầu mũi,<br /> không được tiêm thuốc giải. Sau nhập viện, tình trạng lâm sàng của bệnh nhân được cải thiện sau 5-7 ngày điều<br /> trị với kháng sinh đường toàn thân và chăm sóc vết thương tại chỗ.<br /> Kết luận: Tiêm chất làm đầy vùng mũi có khả năng gây hoại tử da, khi biến chứng xãy ra bệnh nhân cần<br /> được tiêm thuốc giải sớm, sử dụng kháng sinh toàn thân phối hợp kháng sinh tại chỗ, trong trường hợp cần thiết,<br /> có thể cắt lọc hổ trợ cho quá trình chăm sóc vết thương.<br /> Từ khóa: tiêm chất làm đầy, hoại tử mô mềm, biến chứng của tiêm chất làm đầy<br /> ABSTRACT:<br /> NASAL SKIN NECROSIS RELATED TO NOSE AUGMENTATION WITH FILLERS: TWO CASES<br /> REPORT<br /> Nguyen Thai Thuy Duong, Nguyen Anh Tuan<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Supplement Vol. 22 - No 1- 2018: 15 - 19<br /> <br /> Background: Injection of dermal fillers is one of the most commonly perfomed procedures in skin<br /> rejuvenation, soft tissue augmentation in aesthetic practice. As the usage of dermal fillers is expanding,<br /> complications is likely increase, especially is soft-tissue necrosis. Common injection sites of soft-tissue necrosis<br /> were the nose and nasalabial fold. In Viet Nam, nasal skin necrosis related to nose augmentation with fillers were<br /> still not reported in any medical literature. Early recognition and treatment bring the good result.<br /> Method: Cases study. In Department of Plastic and cosmetic surgery, University Medical Center Ho Chi<br /> Minh City, we presented 02 cases soft-tissue necrosis at the nose after injected fillers, antimicrobial therapy IV<br /> and local wound care were applied for patients.<br /> Result: Two patients were diagnosed follow of nasal skin necrosis after filler injection at doral and tip of nose.<br /> Hyaluridase were not used for both. After presentation, patients’s conditions were improved after applying<br /> antimicrobial therapy IV and local wound care in 5-7 days.<br /> Conclusion: nasal skin necrosis after filler injection is possible. Immediately, hyaluronidase is applied after<br /> recognition of complications, using antimicrobial therapy IV and local wound. Necessarily, debridement can bring<br /> <br /> * Khoa Tạo Hình – Thẩm Mỹ BV ĐHYD ** Khoa Bộ môn Tạo Hình – Thẩm Mỹ ĐHYD TP.HCM,<br /> Tác giả liên lạc: BS. Nguyễn Thái Thùy Dương ĐT: 0908456236 Email: tduong235@yahoo.com<br /> <br /> Chuyên Đề Ngoại Khoa 15<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 1 * 2018<br /> <br /> the good outcome of wound care.<br /> Keywords: injectable filler, necrosis soft tissue, filler complication<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ TRƯỜNG HỢP LÂM SÀNG<br /> Cùng với tiêm Botulinum Toxin type A thì TRƯỜNG HỢP 1<br /> tiêm chất làm đầy vùng mặt là một trong những Bệnh nhân nữ, 42 tuổi. Được tiêm chất làm<br /> thủ thuật phổ biến nhất của thẩm mỹ, nhằm cải đầy vào vùng sống mũi, đầu mũi (không rõ loại<br /> thiện các đường nét trên gương mặt cũng như và thể tích của chất làm đầy) tại một cơ sở thẩm<br /> trẻ hóa da, làm đầy các nếp, rãnh của gương mặt. mỹ tư nhân ở Tp. Hồ Chí Minh. Sau tiêm 2 giờ,<br /> Theo số liệu thống kê của Hiệp Hội Phẫu Thuật bệnh nhân thấy đau nhiều vùng tiêm, da vùng<br /> Tạo Hình Thẩm Mỹ Hoa Kỳ (AAAP), năm 2007 đầu mũi đổi màu, BN quay trở lại cơ sở thẩm mỹ<br /> trên được cho thuốc giảm đau và theo dõi them,<br /> có gần 1,5 triệu người được tiêm chất làm đầy<br /> sau 2 ngày da vùng đầu mũi, cánh mũi chuyển<br /> (Acid Hyaluronic-HA) bởi các phẫu thuật viên<br /> sang màu tím, sưng đau nhiều hơn. bệnh nhân<br /> tạo hình tại Mỹ(1,2).<br /> được nhập bệnh viện Đại học Y Dược. Thời điểm<br /> Tác dụng phụ không mong muốn xãy ra ở nhập viện ghi nhận, bệnh tỉnh, không sốt, đầu<br /> 5% các trường hợp, hầu hết các phản ứng bất lợi mũi và cánh mũi bệnh nhân sưng tấy, đau, có<br /> này thường nhẹ và tự giới hạn, tuy vậy một số tím sẩm, có nhiều mụn mủ trắng nhỏ, kèm vài<br /> trường hợp có khả năng biến chứng nặng nề liên vết bóng nước đã vỡ, có mảng hoại tử đen nhỏ ở<br /> quan đến tắc mạch như: hoại tử da, mù mắt vùng đầu mũi, các ngày sau các mụn mủ trắng<br /> thậm chí là đột quị, và nguy cơ biến chứng nặng vỡ ra xuất hiện ít giả mạc kèm bong theo một số<br /> càng cao khi chất làm đầy được tiêm ở mũi và mảng da hoại tử, mũi chuyển sang ửng đỏ. Các<br /> vùng lân cận đặc biệt ở đầu mũi, sống mũi và xét nghiệm máu, sinh hóa ghi nhận tình trạng<br /> vùng gian mày. Theo Dainnes tỷ lệ gặp biến đáp ứng viêm (bạch cầu, VS tăng). Bệnh nhân<br /> được sử dụng kháng sinh mạnh toàn thân, phối<br /> chứng nặng khi tiêm ở vùng này là 0,1%(1,4).<br /> hợp 2 loại kháng sinh Vancomycin 2G/ngày và<br /> Tại Việt Nam, chưa có số liệu thống kê cụ thể<br /> Metronidazole 1G/ngày, kèm theo đó bệnh nhân<br /> người được tiêm chất làm đầy, tỷ lệ các biến<br /> được chăm sóc vết thương với kháng sinh tại chỗ<br /> chứng xãy ra. Nhưng với việc kiểm soát chưa<br /> mỗi ngày, rữa vết thương với nước cất pha<br /> thật chặt chẽ các cơ sở, người thực hành được<br /> gentamycin, bôi pomade tetracycin khi một số<br /> phép tiêm chất làm đầy cũng như chủng loại và<br /> mảng da hoại tử bong ra chúng tôi xịt vết<br /> chất lượng của chất làm đầy được lưu hành thì<br /> thương vơi yếu tố tăng trưởng biểu mô (Easy F)<br /> việc các biến chứng sau tiêm chất làm đầy không<br /> 2 lần /ngày, tiếp tục thoa pomade tetracycline.<br /> phải là quá hiếm, đặc biệt là các biến chứng khi<br /> Sau một tuần điều trị, da mũi vẫn còn ửng đỏ,<br /> tiêm ở vùng mũi. Tuy vậy không nhiều báo cáo<br /> tuy nhiên không có dấu hiệu da hoại tử tiếp tục,<br /> trong nước ghi nhận vấn đề này. Trong báo cáo<br /> xét nghiệm máu, bạch cầu giarm dưới 10.000.<br /> này chúng tôi trình bày 02 trường hợp hoại tử da<br /> Bệnh được cho xuất viện, chuyển qua dung<br /> đầu mũi, cánh mũi sau tiêm chất làm đầy để<br /> kháng sinh uống.<br /> nâng mũi …<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 16 Chuyên Đề Ngoại Khoa<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 1 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> A B C<br /> Hình 1: Trường hợp 1: tình trạng hoại tử da mũi ở bệnh nhân A: lúc nhập viện (sau tiêm chất làm đày 2 ngày), da<br /> đỉnh mũi, cánh mũi đổi màu thâm tím, xuất hiện những mụn mủ trắng nhỏ B: sau điều trị 5 ngày (sau tiêm chất làm đày 7<br /> ngày), một phần các mảng da hoại tử bong ra, đầu mũi, cánh mũi ửng đỏ, nhưng không còn hoại tử tiếp tục. C: Bệnh nhân tái<br /> khám, sau điều trị một tháng, da cánh mũi gần như phục hồi hoàn toàn, tuy nhiên da đầu mũi vẫn còn ửng đỏ.<br /> TRƯỜNG HỢP 2 lọc tại chô các mảng da hoại tử. Sử dụng phối<br /> Bệnh nhân nam, 25 tuổi, nhập viện Đại Học hợp 2 nhóm kháng sinh Cephalosporin thế hệ 3<br /> Y Dược TPHCM trong tình trạng hoại tử lan và Aminoglycoside đường tiêm tĩnh mạch. Bệnh<br /> rộng ở đầu mũi, cánh mũi phải, kèm theo nhiều nhân được nhập khoa chăm sóc vết thương mỗi<br /> mụn mủ trắng nhỏ trên sống mũi. Trước đó 2 ngày vơi Gentamycin pha loãng và dung dịch<br /> ngày bệnh nhân đã được tiêm chất làm đầy prontosan, thoa poma tetracycline. Bệnh nhân<br /> không rõ loại vào sống mũi và đỉnh mũi tại một được xuất viện sau 4 ngày điều trị, tình trạng<br /> Spa ở TP Hồ Chí Minh. Một ngày sau tiêm Bệnh hoại tử mũi được khống chế, bong một phần các<br /> nhân thấy mũi sưng đau nhiều, da đầu mũi cánh mảng da hoại tử, vết thương đang lên mô hạt.<br /> mũi P chuyển sang hoại tử đen, mụn mủ vỡ ra Bệnh nhân được điều trị ngoại trú với kháng<br /> thành các mảng loét, mũi đau nhiều hơn buộc sinh đường uống, chăm sóc vết thương tương tự<br /> bệnh nhân nhập cấp cứu tại BV ĐH Y Dược như lúc nằm viện, kèm theo xịt Eseasy F 2 lần/<br /> TPHCM. Tại phòng cấp cứu, bệnh nhân được căt ngày.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hình 2: Trường hợp 2: Bệnh nhân lúc nhập viện với tình trạng hoại tử đầu mũi, cánh mũi sau 2 ngày tiêm chất<br /> làm đầy ở spa.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hình 3: Trường hợp 2: Tình trạng hoại tử da mũi bệnh nhân được kiểm soát sau khi nhập viện Trái: 1 ngày sau<br /> nhập viện, Giữa: 2 ngày sau nhập viện, Phải: 3 ngày sau nhập viện.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Chuyên Đề Ngoại Khoa 17<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 1 * 2018<br /> <br /> <br /> BÀN LUẬN công sử dụng Hyaluronidase điều trị các trường<br /> hợp dọa hoại tử da mũi sau tiêm HA. Graumann<br /> Tiêm chất làm đầy vùng mặt là một trong cũng báo cáo 3 ca tương tự, 4 nhóm tác giả Hàn<br /> những thủ thuật phổ biến nhất của thẩm mỹ, Quốc cũng báo cáo 7 ca điều trị thành công.<br /> nhằm cải thiện các đường nét trên gương mặt<br /> Trong lô nghiên cứu của Zhong-Sheng Sun và<br /> cũng như trẻ hóa da. Theo số liệu công bố của<br /> cộng sự với 20 bệnh nhân có dấu hiệu hoại tử da<br /> Hội phẫu thuật viên tạo hình Hoa Kỳ, năm 2014 sau tiêm HA vào mũi, rãnh mũi má, tác giả ghi<br /> số lượng người được tiêm chất làm đầy tăng nhận sự khác biệt có ý nghĩa thống kê giữa<br /> 253% so với năm 2000 và tăng 3% so với năm nhóm bệnh nhân được sử dụng Hyaluronidase<br /> 2013 (2,3 triệu người). Việc được sử dụng ngày trước và sau 02 ngày tiêm HA. Các trường hợp<br /> càng rộng rãi thì các biến chứng sau tiêm cũng tiêm sớm khả năng phục hồi hoàn toàn sẽ cao<br /> ngày càng nhiều hơn. May mắn là phần lớn các hơn. Trong báo cáo của chúng tôi, cả hai trường<br /> biến chứng thường nhẹ và có thể tự giới hạn.<br /> hợp đều tiêm chất làm đầy không rõ loại, không<br /> Tuy nhiên, một số trương hợp có khả năng diễn được tiêm thuốc giải, cả hai đều đến viện trễ, 2<br /> tiến nặng như hoại tử mô tại chỗ, mù hoặc đột ngày sau tiêm, lúc này việc dùng thuốc giải cũng<br /> quị. Một số vị trí như: gian mày, sống mũi, cánh không còn hiệu quả cao và cũng không biết phải<br /> mũi tiêm có thể gặp biến chứng nặng nhiều hơn sử dụng chính xác loại thuốc giải nào(4,7).<br /> các vị trí khác. Trong báo cáo của Zhong-Sheng<br /> Ngoài việc đồng thuận sử dụng thuốc giải<br /> Sun và cộng sự (2015), tác giả ghi nhận tỷ lệ biến<br /> sớm nhất có thể, các xử trí khác khi có biến<br /> chứng hoại tử mô tại chỗ và giảm thị lực ghi<br /> chứng hoại tử xãy ra đa phần phụ thuộc vào<br /> nhận < 0,1% khi tiêm vào mũi và rãnh mũi má.<br /> kinh nghiêm của từng tác giả, một số các biện<br /> Nguyên nhân là do chất làm đầy bị tiêm trực<br /> pháp được nhiều tác giả sử dụng như: massage<br /> tiếp vào mạch máu hoặc gây chèn ép bên ngoài<br /> sau tiêm thuốc giải, chườm ấm, sử dụng thuốc<br /> mạch máu nuôi da(7).<br /> kháng đông, dãn mạch như: papaverin,<br /> Báo cáo này chúng tôi ghi nhận 2 trường hợp nitroglycerin, aspirin, dung thuốc kháng sinh<br /> hoại tử da đầu mũi và cánh mũi sau tiêm chất<br /> đường uống hoặc toàn thân phối hợp với chăm<br /> làm đầy vào sống mũi và đầu mũi. Cả hai ca<br /> sóc vết thương tại chỗ(2,4).<br /> ngay sau tiêm đều có triệu chứng đau nhiều,<br /> Trong báo cáo của chúng tôi, cả hai trường<br /> thay đổi màu sắc da đầu mũi, cánh mũi đây<br /> hợp đều được sử dụng phối hợp hai loại kháng<br /> chính là các dấu hiệu thiếu máu dọa hoại tử da.<br /> sinh phổ rộng, đường tĩnh mạch, kết hợp với<br /> Việc xử trí khi co dấu hiệu dọa hoại tử da không<br /> chăm sóc vết thương mỗi ngày, rữa vết thương<br /> thực sự tích cực, cả hai trường hợp đều không<br /> với dung dịch kháng sinh Gentamycin pha loãng<br /> được sử dụng thuốc giải, nhập viện sau tiêm 2<br /> và prontosan, sau đó vết thương được bôi<br /> ngày khi tình trạng hoại tử đã tiến triển, có mảng<br /> Pomade Tetracycline để giữ ẩm, kháng sinh tại<br /> hoại tử đen và nhiều mụn mủ trắng dọc theo<br /> chỗ. Sau 5-7 ngày điều trị cả hai trường hợp đều<br /> sống mũi, cánh mũi, trong đó có một trườnghợp<br /> diễn tiến tốt, vết thương không có dấu hiệu<br /> ghi nhận hoại tử sâu phải cắt lọc tại chỗ lấy bớt<br /> nhiễm trùng, hoại tử da không tiếp tục lan rộng<br /> mô hoại tử.<br /> và được xuất viện.<br /> Hầu hết các tác giả đều đồng thuận việc sử<br /> Hiện nay tại Việt Nam, các chất làm đầy<br /> dụng thuốc giải sớm nhất có thể ngay khi có các<br /> được sử dụng rất nhiều và rộng rãi trong thẩm<br /> dấu hiệu dọa hoại tử da, mô mềm như đau bất<br /> mỹ, rất nhiều trường hợp người chích không có<br /> thường, nổi ban đỏ, sưng nề nhiều, da vùng tiêm<br /> chuyên môn, không chích tại các cơ sở y tế hợp<br /> trắng nhạt hơn, hồi lưu máu mao mạch dưới da<br /> pháp, không bảo đảm các điều kiện sơ, cấp<br /> chậm. 2007, Hirsch và cộng sự lần đầu tiên thành<br /> cứu…điều này làm tăng nguy cơ biến chứng và<br /> <br /> <br /> 18 Chuyên Đề Ngoại Khoa<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 1 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> làm khắc phục biến chứng khó khăn hơn. Hai TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> bệnh nhân của chúng tôi là một minh chứng cho 1. American Society for Aesthetic Plastic Surgery (2015).<br /> Aesthetic surgery national data bank statistics, Available at:<br /> điều này. Thực trạng này dường như vẫn còn<br /> http://www.surgery.org/sites/default/fies/2014-Stats.pdf.<br /> đang tiếp diễn do thiếu thông tin, thiếu hiểu biết 2. Daines SM, Williams EF (2014). Complications associated with<br /> của cả người chích và người được chích do đó, injectable soft-tissue fillers: A 5-year<br /> outcomes. J Clin Aesthet Dermatol, 7:37–43.<br /> việc tuyên truyền, giáo dục, đưa thông tin về các 3. Grunebaum LD, Bogdan Allemann I, Dayan S, Mandy S,<br /> nguy cơ của việc chích chất làm đầy không hợp Baumann L (2009). The risk of alar necrosis associated with<br /> pháp, tăng cường kiểm soát hành chính nhà dermal filler injection. Dermatol Surg, 35(Suppl 2):1635–1640.<br /> 4. Hirsch RJ, Cohen JL, Carruthers JD (2007). Successful<br /> nước là rất cần thiết. management of an unusual presentation of impending<br /> necrosis following a hyaluronic acid injection embolus and a<br /> KẾTLUẬN proposed algorithm for management with hyaluronidase.<br /> Việc các chất làm đầy sử dụng ngày càng Dermatol Surg; 33:357–360.<br /> 5. Kang MS, Park ES, Shin HS, Jung SG, Kim YB, Kim DW<br /> nhiều trong thẩm mỹ, khả năng xãy ra biến (2011). Skin necrosis of the nasal alar after injection of dermal<br /> chứng sau tiêm sẽ tăng lên, đặc biệt là khi tiêm fillers. Dermatol Surg, 37:375–380.<br /> 6. Kim DW, Yoon ES, Ji YH, Park SH, Lee BI, Dhong ES (2011).<br /> ở các vùng nguy hiểm như mũi, rãnh mũi má.<br /> Vascular complications of hyaluronic acid fillers and the role<br /> Để hạn chế biến chứng nặng, việc tiêm chất of hyaluronidase in management. J Plast Reconstr Aesthet Surg,<br /> làm đầy phải được thực hiện đúng kỷ thuật. 64:1590–1595.<br /> 7. Park KY, Son IP, Li K, Seo SJ, Hong CK (2011). Reticulated<br /> Người tiêm cần được đào tạo để nhận biết các erythema after nasolabial fold injection with hyaluronic acid:<br /> dấu hiệu sớm của các biến chứng, để ngưng The importance of immediate attention. Dermatol Surg;<br /> ngay việc tiêm chất làm đầy, tiêm thuốc giải 37:1697–1699.<br /> 8. Sun ZS, Zhu GZ, Wang HB, Xiang Xu, Bing Cai, Zeng L, Yang<br /> sớm nhất có thể. Khi có vết thương hoại tử, JQ, Luo SK (2015). Clinical outcomes of impending nasal skin<br /> bệnh nhân cần được nhập viện sử dụng phối necrosis related to nose and nasolabial fold augmentation<br /> with hyaluronic acid fillers. Plast. Reconstr. Surg. 136: 434e,<br /> hợp kháng sinh toàn thân và chăm sóc vết<br /> 434-441.<br /> thương với kháng sinh tại chỗ.<br /> Cần có các biện pháp thông tin cho cộng<br /> Ngày nhận bài báo: 15/11/2017<br /> đồng về các biến chứng và tai biến của tiêm chất<br /> Ngày phản biện nhận xét bài báo: 20/11/2017<br /> làm đầy cũng như tăng cường kiểm soát nhà<br /> Ngày bài báo được đăng: 20/01/2018<br /> nước với các cơ sở chăm sóc sức khỏe y tế nói<br /> chung, các cơ sở thẩm mỹ nói riêng để hạn chế<br /> tối đa các tai biến, biến chứng trong điều trị.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Chuyên Đề Ngoại Khoa 19<br />