Những ảnh hưởng của văn học thiếu nhi đến sự phát triển nhân cách trẻ em trong thời kỳ đổi mới và hội nhập quốc tế

Nh÷ng ¶nh h−ëng cña v¨n häc thiÕu nhi ®Õn<br /> sù ph¸t triÓn nh©n c¸ch trÎ em<br /> trong thêi kú ®æi míi vµ héi nhËp quèc tÕ<br /> <br /> V©n Hµ<br /> tæng thuËt<br /> <br /> Võa qua, Trung t©m V¨n häc trÎ em, §¹i häc S− ph¹m Hµ Néi<br /> ®· chñ tr× tæ chøc Héi th¶o víi chñ ®Ò "Nh÷ng ¶nh h−ëng cña v¨n häc<br /> thiÕu nhi ®Õn sù ph¸t triÓn nh©n c¸ch trÎ em trong thêi kú ®æi míi vµ<br /> héi nhËp quèc tÕ". Héi th¶o ®· thu hót ®«ng ®¶o c¸c nhµ v¨n, nhµ<br /> nghiªn cøu, gi¶ng viªn,... tham dù. Ban tæ chøc Héi th¶o nhËn ®−îc<br /> h¬n 30 b¸o c¸o tham luËn ®Ò cËp tõ nhiÒu khÝa c¹nh cña chñ ®Ò Héi<br /> th¶o, tËp trung vµo ba nhãm vÊn ®Ò: s¸ch v¨n häc cho trÎ em hiÖn<br /> nay; nh©n c¸ch trÎ em trong thêi kú kinh tÕ thÞ tr−êng vµ xu h−íng<br /> tiÕp nhËn v¨n häc cña trÎ em hiÖn nay; vµ nh÷ng ¶nh h−ëng, t¸c<br /> ®éng cña v¨n häc thiÕu nhi ®Õn sù ph¸t triÓn nh©n c¸ch trÎ em. D−íi<br /> ®©y lµ mét sè néi dung ®−îc tr×nh bµy vµ th¶o luËn t¹i Héi th¶o.<br /> <br /> <br /> 1. V¨n häc thiÕu nhi vµ t¸c ®éng cña rót ra, tù chiªm nghiÖm khi so s¸nh<br /> nã ®Õn sù ph¸t triÓn nh©n c¸ch cña trÎ em nh÷ng ®iÒu trong s¸ch vë víi hiÖn thùc<br /> th«ng qua c¸c tån t¹i cô thÓ ®ang diÔn<br /> V¨n häc thiÕu nhi ViÖt Nam xuÊt<br /> ra trong ®êi sèng. §iÓm thø hai, v¨n häc<br /> hiÖn tõ thËp niªn 40 cña thÕ kØ XX vµ<br /> mang l¹i cho trÎ th¬ nãi riªng, cho mäi<br /> ®· cã nh÷ng t¸c phÈm tiªu biÓu, nh−ng<br /> ®éc gi¶ nãi chung, c¸ch nãi mang tÝnh<br /> ph¶i ®Õn sau n¨m 1945 míi thùc sù<br /> nghÖ thuËt, c¸ch nãi b»ng h×nh ¶nh,<br /> ph¸t triÓn mét c¸ch cã ý thøc víi ®éi<br /> h×nh t−îng, mµ trong cuéc sèng viÖc “nãi<br /> ngò t¸c gi¶ ngµy cµng ®«ng ®¶o, néi<br /> ®iÒu hay” sÏ dÉn tíi kÕt qu¶ “lµm viÖc<br /> dung ph¶n ¸nh ngµy cµng phong phó,<br /> tèt". V¨n ch−¬ng qua c¸c ®Æc tr−ng<br /> ®a d¹ng.<br /> thÈm mÜ cña nã sÏ t¹o ra mét khung<br /> §iÓm kh¸c biÖt ®Çu tiªn cña v¨n chuÈn mùc mang tÝnh m« ph¹m dÉn tíi<br /> ch−¬ng trong viÖc h×nh thµnh nh©n c¸ch nh÷ng t¸c ®éng mang tÝnh hiÖn thùc<br /> trÎ th¬ chÝnh lµ c¸c h×nh t−îng nghÖ vµo viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nh©n<br /> thuËt, bëi v¨n häc th«ng qua c¸c t¸c c¸ch trÎ th¬, t¹o ra lèi sèng ®¹o lÝ t×nh<br /> phÈm cô thÓ cña m×nh lµ mét thÕ giíi ng−êi, lèi sèng nh©n v¨n phï hîp, t¹o ra<br /> kh¸c ®−îc t¹o ra tõ nh÷ng h×nh t−îng kh¶ n¨ng tån t¹i vµ ph¸t triÓn cao nhÊt<br /> nghÖ thuËt, ®Ó con ng−êi nh×n vµo ®ã (2). Tõ ®ã, nh©n c¸ch con ng−êi ®−îc<br /> nh− nh×n vµo mét tÊm g−¬ng, ®äc qua h×nh thµnh b¾t ®Çu tõ qu¸ tr×nh tù<br /> ®ã nh− ®i vµo mét xø së kh¸c xa l¹ ®Ó tù nhËn thøc cña trÎ, nghÜa lµ b¾t ®Çu tõ<br /> 34 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 1.2010<br /> <br /> khi trÎ biÕt tù ®¸nh gi¸, biÕt tù so s¸nh 1975. §iÒu Êy lµ phï hîp víi môc ®Ých<br /> trong khi t×m hiÓu thÕ giíi xung quanh. tuyªn truyÒn cæ ®éng cña v¨n häc thêi<br /> chiÕn. Song ®Õn h«m nay, chÝnh nã l¹i<br /> Nh©n c¸ch cña trÎ ®−îc t¹o thµnh<br /> trë thµnh søc ×, lùc c¶n trong lé tr×nh<br /> tõ c¸c mèi quan hÖ t×nh c¶m, tõ t×nh<br /> ®æi míi cña v¨n häc thiÕu nhi thêi k× héi<br /> c¶m riªng t− gia ®×nh cho tíi t×nh c¶m<br /> nhËp toµn cÇu (4).<br /> mang tÝnh céng ®ång, mang tÝnh nh©n<br /> lo¹i. ViÖc gi¶ng d¹y c¸c t¸c phÈm v¨n Trong thêi kú §æi míi, còng nh−<br /> ch−¬ng còng cÇn x¸c lËp h−íng tiÕp cËn v¨n häc nghÖ thuËt nãi chung, ngoµi c¸c<br /> tíi viÖc gi¸o dôc nh©n c¸ch cña trÎ em. ®Æc ®iÓm truyÒn thèng, s¸ng t¸c v¨n häc<br /> ViÖc kh¬i gîi ®Þnh h−íng h−íng tíi c¸c cho trÎ em cã nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng.<br /> t×nh c¶m nh©n v¨n cao ®Ñp còng lµ gi¶i S¸ng t¸c v¨n häc cho trÎ em chñ yÕu<br /> ph¸p quan träng gãp phÇn t¹o dùng vµ nh»m môc ®Ých cung cÊp c¸c gi¸ trÞ<br /> n©ng ®ì sù ph¸t triÓn nh©n c¸ch trÎ th¬. x· héi – thÈm mü t¹o ®Þnh h−íng vµ<br /> nh÷ng c¬ së ph¸t triÓn t©m hån, nh©n<br /> NÕu tr−íc 1975, v¨n häc viÕt dµnh<br /> c¸ch trÎ, nh−ng kh«ng cßn bao cÊp, nªn<br /> cho thiÕu nhi n»m trong kh«ng khÝ<br /> còng chÞu t¸c ®éng cña c¬ chÕ kinh tÕ<br /> chung cña “v¨n häc thêi chiÕn” - ChiÕn<br /> thÞ tr−êng, theo luËt cung – cÇu. Vai trß<br /> tranh lµ thêi k× kh«ng b×nh th−êng nªn<br /> cña b¹n ®äc víi t¸c gi¶/ng−êi s¸ng t¸c cã<br /> v¨n häc thêi chiÕn Ýt quan t©m tíi<br /> nhiÒu ®æi kh¸c. So víi thêi kú tËp trung<br /> nh÷ng vÊn ®Ò “®êi th−êng”, th× chóng ta<br /> bao cÊp tr−íc ®©y, trÎ ®−îc t¹o nhiÒu<br /> dÔ dµng nhËn ra s¾c ®iÖu vµ tiªu ®Ých<br /> ®iÒu kiÖn vÒ vËt chÊt vµ tinh thÇn, ®−îc<br /> cña v¨n häc viÕt dµnh cho thiÕu nhi thËt<br /> t«n träng vµ ph¸t huy vai trß chñ thÓ tèt<br /> sù hßa vµo dµn ®ång ca cña V¨n häc<br /> h¬n. §Ó phï hîp víi nhu cÇu cña b¹n<br /> ViÖt Nam ®−¬ng thêi víi khuynh h−íng<br /> ®äc nhá tuæi thêi ®æi míi, môc tiªu gi¸o<br /> sö thi vµ c¶m høng l·ng m¹n. H−íng tíi<br /> dôc vµ ph¸t triÓn nh©n c¸ch trÎ mµ c¸c<br /> nh÷ng t×nh c¶m c¸ch m¹ng, nhËn thøc<br /> t¸c gi¶ nh»m tíi vµ thùc hiÖn võa cô thÓ<br /> tr¸ch nhiÖm bæn phËn ®èi víi d©n téc,<br /> h¬n, võa ®a d¹ng, thiÕt thùc h¬n. Cã thÓ<br /> ®Êt n−íc, v¨n häc viÕt cho thiÕu nhi<br /> nãi, ®æi míi vµ héi nhËp quèc tÕ võa t¹o<br /> kh«ng −u tiªn cho nh÷ng vÊn ®Ò c¸<br /> ®iÒu kiÖn, c¬ héi, võa ®ßi hái s¸ng t¸c<br /> nh©n. Cßn ®èi víi v¨n häc thÕ giíi, tr−íc<br /> v¨n häc cho trÎ em, còng nh− s¸ng t¸c<br /> 1975, c¸c t¸c phÈm v¨n häc dµnh cho<br /> v¨n häc nãi chung, ph¸t triÓn n¨ng ®éng,<br /> thiÕu nhi ®−îc dÞch ra tiÕng ViÖt chñ<br /> phong phó, hiÖu qu¶ (6).<br /> yÕu lµ thuéc V¨n häc Nga-X« ViÕt, hoÆc<br /> nh÷ng t¸c phÈm nh− TruyÖn cæ Grim, 2. VÒ vÊn ®Ò ®äc s¸ch ë trÎ em hiÖn nay<br /> TruyÖn cæ Andexen, Kh«ng gia ®×nh,<br /> Tõ sau §æi míi, vµ nhÊt lµ vµo giao<br /> Tóp lÒu b¸c Tom... - nh÷ng t¸c phÈm<br /> ®iÓm gi÷a 2 thÕ kû, khi ®Êt n−íc b−íc<br /> phï hîp víi tiªu chÝ nhËn thøc, gi¸o dôc,<br /> vµo thêi kú héi nhËp vµ toµn cÇu ho¸,<br /> thÈm mÜ cña thêi ®¹i... Kªnh th«ng tin<br /> t×nh h×nh ®äc vµ nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra<br /> ®¬n chiÒu, qui ®Þnh quÜ ®¹o chung<br /> cho v¨n häc vµ v¨n häc thiÕu nhi ®· cã<br /> ®· giíi h¹n sù phong phó, ®éc ®¸o c¶ vÒ<br /> rÊt nhiÒu thay ®æi, thËm chÝ lµ nh÷ng<br /> néi dung lÉn h×nh thøc cña v¨n häc viÕt<br /> thay ®æi khiÕn ta giËt m×nh. V¨n ho¸<br /> dµnh cho thiÕu nhi ®−¬ng thêi...<br /> ®äc gi¶m h¼n søc hÊp dÉn. Mçi quyÓn<br /> Cã thÓ thÊy, tÝnh gi¸o huÊn, c«ng th¬ in 500 b¶n, mçi tiÓu thuyÕt in 1.000<br /> thøc lµ ®Æc ®iÓm −u tréi cña v¨n häc b¶n, trªn sè d©n 85 triÖu mµ vÉn khã<br /> viÕt dµnh cho thiÕu nhi ViÖt Nam tr−íc b¸n. V¨n häc cho thiÕu nhi, ngoµi Nhµ<br /> Nh÷ng ¶nh h−ëng cña v¨n häc... 35<br /> <br /> xuÊt b¶n Kim §ång, tØnh nµo còng cã KÕt qu¶ kh¶o s¸t do hai c¸n bé<br /> s¸ch in; nh−ng nh×n vµo viÖc ®äc cña c¸c tr−êng §¹i häc S− ph¹m Hµ Néi lµ ThS.<br /> em th× míi thÊy sù thèng trÞ tuyÖt ®èi NguyÔn Thu Nga vµ ThS. Lª Minh<br /> cña truyÖn tranh dÞch, vÝ dô nh− NguyÖt thùc hiÖn ®· phÇn nµo minh<br /> §oremon cña NhËt B¶n. Nh×n vµo ho¹t chøng cho nh÷ng ý kiÕn trªn. Kh¶o s¸t<br /> ®éng cña c¸c em, nhÊt lµ c¸c em ë løa ®−îc tiÕn hµnh tõ ngµy 1/4/2009 ®Õn<br /> tuæi nhá,ngoµi thêi gian häc ë tr−êng vµ ngµy 30/7/2009 trªn ®Þa bµn c¸c tØnh,<br /> ë nhµ chiÕm gÇn hÕt thêi gian nghØ ng¬i, thµnh phè Hµ Néi, H¶i Phßng, B¾c<br /> th× gÇn nh− sè ®«ng, nÕu kh«ng nãi lµ tÊt Giang, NghÖ An, HuÕ, Gia Lai, Tp. Hå<br /> c¶ lµ dån vµo xem phim ho¹t h×nh vµ trß ChÝ Minh, Kiªn Giang, VÜnh Long, Trµ<br /> ch¬i ®iÖn tö. §ã lµ nãi ë thµnh phè, thÞ Vinh vÒ thùc tr¹ng ®äc s¸ch cña thiÕu nhi<br /> trÊn. Cßn ë n«ng th«n, nhÊt lµ c¸c vïng ViÖt Nam, trªn ba ®èi t−îng: thiÕu nhi<br /> s©u, vïng xa th× võa kh«ng cã s¸ch ®äc, (chñ thÓ ®äc s¸ch), phô huynh vµ gi¸o<br /> võa v¾ng, hiÕm c¶ ng−êi ®äc (3). viªn (nh÷ng ng−êi cã vai trß ®Þnh h−íng<br /> vµ tæ chøc viÖc ®äc s¸ch cho trÎ), cho thÊy<br /> Còng cã quan ®iÓm nh− trªn, nhµ v¨n hãa ®äc cña thiÕu nhi hiÖn nay rÊt<br /> v¨n TrÇn Hoµng Vy chØ râ: c¸c em tiÕp ®¸ng lo ng¹i tõ nhiÒu ph−¬ng diÖn:<br /> cËn nhiÒu víi c¸c ph−¬ng tiÖn nghe nh×n<br /> hiÖn ®¹i, nh÷ng trß ch¬i trªn m¸y tÝnh - Tõ phÝa trÎ em ViÖt Nam hiÖn nay,<br /> ®iÖn tö, cïng c¸c trß ch¬i kh¸c nªn l−êi ®äc s¸ch kh«ng ph¶i lµ së thÝch “sè mét”,<br /> ®äc s¸ch, cßn phÇn lín c¸c em, nhÊt lµ c¸c em say mª c¸c trß gi¶i trÝ kh¸c<br /> c¸c em ë ®é tuæi tõ 8 ®Õn 14, 15 ë c¸c nhiÒu h¬n: ch¬i game, xem tivi, ch¬i thÓ<br /> vïng ®« thÞ nhá, vïng n«ng th«n, vÉn thao; PhÇn lín c¸c em (87%) th−êng ®äc<br /> lu«n thÌm kh¸t ®äc s¸ch truyÖn, cã ®iÒu truyÖn tranh vµ truyÖn gi¶ t−ëng dÞch<br /> lµ c¸c em kh«ng cã tiÒn mua s¸ch, Ýt cña n−íc ngoµi; Nguån s¸ch mµ c¸c em<br /> ®−îc cha mÑ thÇy c« t¹o ®iÒu kiÖn vÒ ®äc chñ yÕu lµ do c¸c em tù mua, m−în<br /> s¸ch truyÖn cho c¸c em ®äc. C¸c em cã cña b¹n, ®äc trªn m¹ng. Mµ nh÷ng<br /> thÓ cÇm lÊy bÊt cø mét cuèn s¸ch nguån nµy l¹i thiÕu tÝnh ®Þnh h−íng cña<br /> truyÖn nµo, ®äc nghiÕn ngÊu, cã khi ng−êi lín nªn c¸c em cã thÓ sÏ ®äc<br /> ngay c¶ ®ang ¨n c¬m hoÆc ®ang lµm nh÷ng cuèn s¸ch ch−a hay, thËm chÝ lµ<br /> viÖc, nh−ng l¹i kh«ng cã ai h−íng dÉn, thiÕu tÝnh gi¸o dôc; HÇu hÕt c¸c em ®Òu<br /> giíi thiÖu nªn ®äc cuèn nµo, ®äc nh− thÕ kh«ng thÇn t−îng mét nh©n vËt nµo<br /> nµo cho phï hîp víi løa tuæi cña m×nh. trong s¸ch.<br /> RÊt hiÕm! V× thÕ c¸c em cø ®äc theo b¹n,<br /> theo bÌ, vµ c¶m nhËn theo b¶n tÝnh - VÒ phÝa gi¸o viªn, ®¹i ®a sè c¸c ý<br /> nh÷ng ®iÒu mµ m×nh ®· tiÕp thu ®−îc kiÕn ®Òu nhÊt trÝ r»ng v¨n häc trÎ em cã<br /> tõ s¸ch truyÖn (kh«ng thÓ lo¹i trõ t¸c ®éng lín tíi sù h×nh thµnh vµ ph¸t<br /> nh÷ng s¸ch xÊu, s¸ch ®en). triÓn nh©n c¸ch, ph¸t triÓn t− duy cña<br /> trÎ, song phÇn lín ®Òu kh«ng cã sù quan<br /> ViÖc h×nh thµnh vµ t¸c ®éng ®Õn t©m ®óng møc tíi viÖc ®äc s¸ch cña trÎ<br /> tÝnh c¸ch cña trÎ em kh«ng chØ cã nÒn (80% gi¸o viªn ®· kh«ng cßn ®äc s¸ch<br /> gi¸o dôc, m«i tr−êng gia ®×nh, x· héi, thiÕu nhi khi hä ®· trë thµnh ng−êi lín,<br /> mµ cßn cã nh÷ng quyÓn s¸ch truyÖn, 72% gi¸o viªn tiÓu häc vµ trung häc c¬<br /> mang dÊu Ên trong suèt c¶ tuæi th¬ vµ së thõa nhËn hä hÇu nh− kh«ng gîi ý<br /> cã khi lµ c¶ ®êi (9). cho häc sinh m×nh nªn ®äc s¸ch g×).<br /> 36 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 1.2010<br /> <br /> - VÒ phÝa phô huynh, trong tæng chi §ång t×nh víi quan ®iÓm trªn, PGS.,<br /> phÝ cho 1 trÎ em trong 1 th¸ng, sè tiÒn TS. Phïng Ngäc KiÕm cho r»ng: kh«ng<br /> dµnh cho viÖc mua s¸ch, b¸o chØ chiÕm nªn nãi “thõa”. Víi c¸c gi¸ trÞ tinh thÇn<br /> 2%. Ngay c¶ nh÷ng phô huynh dµnh ch©n chÝnh, ®Ých thùc, sù ®a d¹ng,<br /> tiÒn mua s¸ch cho con còng kh«ng biÕt phong phó lµ v« cïng cÇn thiÕt vµ<br /> con m×nh th−êng mua s¸ch g×, thÝch ®äc kh«ng biÕt bao nhiªu cho ®ñ. ChØ cã<br /> s¸ch g×. 79% phô huynh kh«ng cïng ®äc “thõa” nh÷ng thø Ên phÈm xÊu, ®éc, gi¶<br /> s¸ch víi con, 86% phô huynh kh«ng ®äc tr¸. «ng nhÊn m¹nh, trong t×nh h×nh “Ýt<br /> mét t¸c phÈm v¨n häc thiÕu nhi nµo tõ t¸c gi¶” chuyªn t©m, chuyªn nghiÖp<br /> khi con hä biÕt ®äc. s¸ng t¸c v¨n häc thiÕu nhi, viÖc chän läc<br /> Víi thùc tÕ qua ®iÒu tra nh− vËy, t¸i b¶n nh÷ng s¸ch v¨n häc cho thiÕu<br /> c¸c t¸c gi¶ rót ra mét sè nhËn xÐt: nhi cã gi¸ trÞ t− t−ëng vµ nghÖ thuËt,<br /> tõng ®−îc kh¼ng ®Þnh trong nh÷ng giai<br /> V¨n häc cho thiÕu nhi ViÖt Nam<br /> ®o¹n tr−íc ®©y lµ nguån cung hîp lý. Vµ<br /> hiÖn nay ®ang “thõa” nh−ng vÉn “thiÕu”.<br /> cïng víi gi¶i ph¸p Êy, viÖc chän dÞch,<br /> “Thõa” bëi sù xuÊt b¶n trµn lan truyÖn<br /> giíi thiÖu nh÷ng t¸c phÈm cæ kim §«ng<br /> tranh n−íc ngoµi mµ phÇn lín mang<br /> T©y cã gi¸ trÞ v¨n häc ch©n chÝnh dµnh<br /> tÝnh b¹o lùc, kÝch ®éng, song l¹i thiÕu<br /> cho trÎ lµ mét nguån bæ sung, héi nhËp<br /> c¸c t¸c phÈm v¨n häc hay, mang tÝnh<br /> quan träng. “Tuy nhiªn, viÖc chó träng<br /> gi¸o dôc vµ mang b¶n s¾c v¨n hãa ViÖt<br /> chuyÓn ng÷ c¸c t¸c phÈm thiÕu nhi kinh<br /> Nam.<br /> ®iÓn còng chØ míi b¾t ®Çu trong vµi<br /> V¨n hãa ®äc cña trÎ em thiÕu sù n¨m gÇn ®©y”; råi vÊn ®Ò b¶n quyÒn;<br /> ®Þnh h−íng tõ nhµ tr−êng vµ gia ®×nh. vÊn ®Ò ph¸t hµnh... (6).<br /> Th− viÖn cña c¸c tr−êng häc míi chØ<br /> quan t©m tíi viÖc trang bÞ s¸ch gi¸o T¹i Héi th¶o, mét sè tham luËn<br /> khoa vµ tµi liÖu tham kh¶o, chø ch−a còng ®Ò cËp vµ ph©n tÝch nh»m lµm râ<br /> th−êng xuyªn bæ sung c¸c t¸c phÈm v¨n nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc, nh÷ng gi¸ trÞ<br /> häc thiÕu nhi. Gi¸o viªn Ýt dµnh thêi to lín cña c¸c t¸c gia, t¸c phÈm v¨n häc<br /> gian cho viÖc giíi thiÖu vµ h−íng dÉn tiªu biÓu ®èi víi gi¸o dôc nh©n c¸ch,<br /> häc sinh ®äc nh÷ng t¸c phÈm hay. ph¸t triÓn trÝ tuÖ cho trÎ em: "V¨n häc<br /> Hai t¸c gi¶ còng l−u ý, c¸c nhµ v¨n d©n gian vµ viÖc gi¸o dôc trÎ em trong<br /> ViÖt Nam cÇn nhËn thøc r»ng chÝnh hä, thêi ®¹i hiÖn nay" cña PGS., TS. TrÇn<br /> b»ng t¸c phÈm cña m×nh, sÏ lµ ng−êi §øc Ng«n; "Khai th¸c vÎ ®Ñp cña nh©n<br /> ®Þnh h−íng tèt nhÊt cho v¨n hãa ®äc vËt anh hïng nhá tuæi trong tiÓu thuyÕt,<br /> cña trÎ em. TrÎ em ViÖt Nam ®ang rÊt sö thi d©n gian ViÖt Nam vµo môc ®Ých<br /> cÇn nh÷ng t¸c phÈm v¨n häc hÊp dÉn, gi¸o dôc nh©n c¸ch cho trÎ em trong<br /> l«i cuèn, cã nhiÒu yÕu tè m¬ méng, bay thêi kú ®æi míi vµ héi nhËp quèc tÕ" cña<br /> bæng, t−ëng t−îng, víi nh÷ng h×nh t¸c gi¶ Ph¹m §Æng Xu©n H−¬ng; "T«<br /> t−îng v¨n häc ®Ñp mang bãng d¸ng, Hoµi vµ truyÖn thiÕu nhi" cña GS.<br /> t©m t− cña thÕ hÖ vµ thêi ®¹i m×nh. NguyÔn §¨ng M¹nh; "Andecxen 'C« bÐ<br /> Nh÷ng t¸c phÈm ®ã sÏ gãp phÇn quan b¸n diªm' vµ nh÷ng c©u chuyÖn mu«n<br /> träng ®−a v¨n häc thiÕu nhi ViÖt Nam thuë" cña PGS., TS. Lª Huy B¾c; "Tõ<br /> vÒ ®óng vÞ trÝ cña nã trong viÖc gi¸o dôc 'Th»ng quû nhá' cña NguyÔn NhËt ¸nh<br /> nh©n c¸ch trÎ em, nhÊt lµ trong thêi ®¹i nghÜ vÒ nh÷ng phÈm chÊt cña mét t¸c<br /> ngµy nay (5). phÈm viÕt cho thiÕu nhi" cña TrÇn V¨n<br /> Nh÷ng ¶nh h−ëng cña v¨n häc... 37<br /> <br /> Toµn; "Søc hÊp dÉn v¨n häc viÕt thiÕu thiÕu nhi trë thµnh nh÷ng nh©n vËt<br /> nhi qua h×nh t−îng 'Nhãc Nicolas'" cña hoµn h¶o. Mét t¸c phÈm v¨n häc thiÕu<br /> PGS., TS. NguyÔn ThÞ B×nh; "§oremon - nhi, trong giai ®o¹n hiÖn nay, kh«ng<br /> truyÖn tranh NhËt B¶n trong thêi Toµn nªn lµ, kh«ng cÇn lµ mét bµi häc ®¹o<br /> cÇu ho¸" cña TS. §µo Thu H»ng... ®øc kh« cøng. Kh¬i gîi vµ ®¸nh thøc<br /> nh÷ng suy ngÉm - Êy lµ mét ®éng th¸i<br /> 3. Mét sè khuyÕn nghÞ<br /> míi trong gi¸o dôc cña nh÷ng t¸c phÈm<br /> §©y lµ mét trong nh÷ng néi dung viÕt cho thiÕu nhi; vµ Ba lµ, t¸c phÈm<br /> ®−îc c¸c ®¹i biÓu cã nhiÒu ý kiÕn ®ãng ph¶i cã tÝnh triÕt lÝ. Ph¶i viÕt cho trÎ em<br /> gãp vµ th¶o luËn s«i næi. §Ó khuyÕn tõ c¸i nh×n cña mét ng−êi lín s©u s¾c vµ<br /> khÝch trÎ em ®äc s¸ch, ®Æc biÖt lµ s¸ch tõng tr¶i (chø kh«ng ph¶i lµ nh÷ng ng−êi<br /> v¨n häc, GS. Phong Lª cho r»ng, chóng lín ®¹o m¹o vµ n«ng næi nh− ®· nãi ®Õn ë<br /> ta nªn x¸c ®Þnh l¹i nh÷ng môc tiªu mµ trªn). ChÝnh tõ c¸i s©u s¾c vµ tõng tr¶i<br /> v¨n häc thiÕu nhi cã thÓ v−¬n ®Õn vµ ®¹t Êy mµ nhµ v¨n míi thÊy hÕt c¸i trong<br /> ®−îc - ®ã kh«ng ph¶i hoÆc kh«ng thÓ lµ trÎo, ®Ñp ®Ï cña tuæi th¬ (3).<br /> môc tiªu gi¸o dôc, tr−íc hÕt lµ gi¸o dôc<br /> ®¹o ®øc vµ lý t−ëng nh− c¸ch tr−íc ®©y Cßn nhµ v¨n Lª Ph−¬ng Liªn,<br /> chóng ta chñ tr−¬ng. Vµ v¨n häc, tr−íc Tr−ëng ban V¨n häc thiÕu nhi cña Héi<br /> hÕt, cÇn tËp trung vµo nh÷ng môc tiªu nhµ v¨n ViÖt Nam, cho r»ng “ViÕt cho<br /> nã cã thÓ lµm ®−îc, ®ã lµ mét hiÖu qu¶ thiÕu nhi lµ viÕt cho t−¬ng lai"; vµ nhµ<br /> gi¶i trÝ lµnh m¹nh vµ cã Ých cho c¸c em. v¨n ®· ®−a ra nh÷ng gîi ý mang tÝnh<br /> chiÕn l−îc ®Ó thóc ®Èy nÒn v¨n häc thiÕu<br /> ThS. TrÇn V¨n Toµn l¹i ®−a ra nhi n−íc nhµ, nh−: 1/ CÇn cã viÖc ®µo<br /> nh÷ng kiÕn gi¶i hÕt søc lý thó, cã thÓ sÏ t¹o, båi d−ìng c¸c t¸c gi¶ viÕt cho thiÕu<br /> lµ mét gîi ý thó vÞ cho viÖc s¸ng t¸c v¨n nhi n©ng cao tr×nh ®é vÒ mäi mÆt. TiÕp<br /> häc trÎ em (10): Mét lµ, chóng ta vÉn tôc tæ chøc nh÷ng cuéc thi, nh÷ng cuéc<br /> th−êng nghÜ, mét t¸c phÈm v¨n häc vËn ®éng s¸ng t¸c ®Ó ph¸t hiÖn, båi<br /> thiÕu nhi ph¶i gãp phÇn h×nh thµnh d−ìng c¸c tµi n¨ng trÎ. Tæ chøc xÐt Gi¶i<br /> nh÷ng chuÈn mùc v¨n hãa cña mét céng th−ëng V¨n häc thiÕu nhi hµng n¨m; 2/<br /> ®ång trong t©m hån cña trÎ th¬. §iÒu CÇn ph¶i tiÕp tôc nghiªn cøu giíi thiÖu,<br /> nµy kh«ng sai, nh−ng cã lÏ lµ ch−a ®ñ. truyÒn b¸ c¸c di s¶n v¨n häc thiÕu nhi<br /> Sù t«n träng vÒ nh÷ng kh¸c biÖt ®ang lµ trong qu¸ khø víi c¸c thÕ hÖ tiÕp nèi,<br /> ®¹o lÝ sèng cña con ng−êi trong mét thêi bëi v× nh÷ng t¸c phÈm −u tó sÏ sèng<br /> ®¹i míi. Häc c¸ch øng xö tr−íc nh÷ng m·i víi thêi gian; 3/ CÇn tiÕp tôc x©y<br /> kh¸c biÖt ngay trong néi t¹i mét nÒn dùng mét ®éi ngò nßng cèt nh÷ng<br /> v¨n hãa chÝnh lµ nh÷ng tr¶i nghiÖm chuyªn gia vÒ V¨n häc thiÕu nhi ViÖt<br /> khëi ®Çu ®Ó sèng víi nh÷ng kh¸c biÖt Nam (7).<br /> gi÷a nh÷ng nÒn v¨n hãa. Mét ®Ò tµi mµ<br /> v¨n häc thiÕu nhi h«m nay cÇn h−íng T¹i Héi th¶o, Nhµ b¸o-DÞch gi¶ Vò<br /> ®Õn lµ nh÷ng sè phËn Ðo le, bÊt th−êng. Phong T¹o, Héi Nhµ b¸o thµnh phè Hµ<br /> ChÝnh tõ ®©y mµ t¸c phÈm sÏ lµ n¬i Néi, ®· ph©n tÝch vµ rót ra mét sè kinh<br /> ®¸nh thøc vµ nu«i d−ìng t×nh yªu nghiÖm cña Trung Quèc trong c«ng t¸c<br /> th−¬ng, sù tr©n träng vÒ mét tån t¹i v¨n hãa, gi¸o dôc ®èi víi giíi trÎ, tiªu<br /> kh¸c víi nh÷ng nç lùc ®Ó thÊu hiÓu vµ biÓu lµ viÖc ph¸t ®éng toµn x· héi ñng<br /> t«n träng; Hai lµ, kh«ng nªn biÕn nh÷ng hé phong trµo ®äc s¸ch trong thanh<br /> nh©n vËt trong c¸c t¸c phÈm v¨n häc thiÕu niªn, lÊy nhµ tr−êng lµ ®Þa bµn<br /> 38 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 1.2010<br /> <br /> chÝnh; vµ x©y dùng mét ®éi ngò nhµ v¨n nhi mµ cßn lµ cña mçi ng−êi d©n, cña<br /> s¸ng t¸c vµ lý luËn phª b×nh v¨n häc tõng gia ®×nh, cña toµn x· héi. Trong nç<br /> thiÕu nhi, tr−íc hÕt vµ quan träng nhÊt lùc b»ng mäi c¸ch vµ mäi gi¸ cña chóng<br /> lµ x©y dùng quan ®iÓm vµ ph−¬ng ph¸p ta h«m nay ®Ó x©y dùng vµ ph¸t triÓn<br /> s¸ng t¸c vµ phª b×nh lÊy trÎ em lµ nh©n nh©n c¸ch ViÖt Nam cho thÕ hÖ t−¬ng<br /> vËt trung t©m (8). lai cña ®Êt n−íc trªn con ®−êng ®æi míi<br /> vµ héi nhËp quèc tÕ, v¨n häc thiÕu nhi<br /> Trong chiÕn l−îc ph¸t triÓn nh©n lµ ph−¬ng tiÖn hiÖu qu¶ nhÊt (4).<br /> c¸ch con ng−êi ViÖt Nam míi trªn con<br /> ®−êng héi nhËp thÕ giíi ®ã, v¨n häc<br /> thiÕu nhi chiÕm mét vÞ trÝ v« cïng quan Tham luËn ®−îc trÝch dÉn<br /> träng. §iÒu nµy g¾n víi ®Æc tr−ng tÝnh<br /> 1. PGS., TS. L· ThÞ B¾c Lý. NhËn diÖn<br /> n¨ng −u tréi cña v¨n häc so víi c¸c<br /> v¨n häc thiÕu nhi ViÖt Nam tõ thêi<br /> ngµnh khoa häc kh¸c trong viÖc kh¸m<br /> kú ®æi míi.<br /> ph¸, chiÕm lÜnh, ph¶n ¸nh thÕ giíi con<br /> 2. PGS., TS. Lª Nguyªn CÈn. C¸c t¸c<br /> ng−êi. Tõ xa x−a, v¨n häc ®· lµ vò khÝ<br /> phÈm v¨n häc thiÕu nhi n−íc ngoµi<br /> ®Êu tranh chèng c¸i xÊu c¸i ¸c, gãp<br /> trong ch−¬ng tr×nh Phæ th«ng c¬ së<br /> phÇn h×nh thµnh vµ hoµn thiÖn nh©n<br /> vµ viÖc gi¸o dôc nh©n c¸ch häc sinh.<br /> c¸ch con ng−êi. Tr−íc yªu cÇu míi cña<br /> thêi ®¹i, v¨n häc ViÖt Nam nãi chung vµ 3. GS. Phong Lª. Yªu cÇu gi¸o dôc nh©n<br /> v¨n häc thiÕu nhi nãi riªng còng cÇn c¸ch vµ vai trß v¨n häc thiÕu nhi.<br /> tÝch cùc vËn ®éng cho phï hîp víi yªu 4. ThS. Lª H»ng. V¨n häc trÎ em ViÖt<br /> cÇu gi¸o dôc vµ thÞ hiÕu trÎ em thêi k× Nam trong giai ®o¹n héi nhËp.<br /> toµn cÇu hãa. 5. ThS. NguyÔn Thu Nga, ThS. Lª<br /> Minh NguyÖt. Suy nghÜ vÒ v¨n häc<br /> §Ó thùc hiÖn ®−îc nhiÖm vô ®ã c¸c thiÕu nhi nh×n tõ mét cuéc kh¶o s¸t.<br /> cÊp, c¸c ngµnh cÇn t¨ng c−êng nhËn 6. PGS., TS. Phïng Ngäc KiÕm. S¸ch<br /> thøc vÒ tÇm quan träng cña v¨n häc v¨n häc cho trÎ em trong thêi kú ®æi<br /> thiÕu nhi trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn míi vµ héi nhËp quèc tÕ - mét vµi<br /> nh©n c¸ch trÎ em thêi k× ®æi míi vµ héi nhËn xÐt.<br /> nhËp quèc tÕ, x©y dùng néi dung ch−¬ng 7. Nhµ v¨n Lª Ph−¬ng Liªn. ViÕt cho<br /> tr×nh, gi¸o tr×nh vÒ v¨n häc viÕt cho thiÕu nhi lµ viÕt cho t−¬ng lai.<br /> thiÕu nhi thêi k× héi nhËp vµ ®−a vµo 8. Nhµ b¸o-DÞch gi¶ Vò Phong T¹o.<br /> gi¶ng d¹y chÝnh khãa ë c¸c cÊp MÇm Trung Quèc ®· chiÕt xuÊt Di s¶n lÞch<br /> non vµ TiÓu häc. Muèn vËy chóng ta sö v¨n ho¸ thµnh chÊt dinh d−ìng<br /> ph¶i quan t©m h¬n n÷a ®Õn ®éi ngò tinh thÇn cho líp trÎ nh− thÕ nµo?<br /> s¸ng t¸c v¨n häc thiÕu nhi, ph¸t ®éng 9. Nhµ v¨n TrÇn Hoµng Vy. V¨n häc<br /> nhiÒu cuéc thi s¸ng t¸c cho thiÕu nhi víi cho trÎ em, ®«i ®iÒu c¶m nhËn vµ ®Ò<br /> viÖc lång ghÐp, tÝch hîp c¸c néi dung xuÊt.<br /> gi¸o dôc b¶n s¾c v¨n hãa d©n téc, n©ng 10. TS. TrÇn V¨n Toµn. Thêi kú ®æi míi<br /> cao chÊt l−îng nghÖ thuËt. §Ó v¨n häc - héi nhËp vµ ®Ò tµi thai gi¸o trong<br /> thiÕu nhi kh«ng chØ lµ vÊn ®Ò cña thiÕu v¨n häc thiÕu nhi.<br />