Những thách thức đối với kinh tế Việt Nam năm 2019 khi CPTPP chính thức có hiệu lực

KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> NHỮNG THÁCH THỨC<br /> ĐỐI VỚI KINH TẾ VIỆT NAM NĂM 2019<br /> KHI CPTPP CHÍNH THỨC CÓ HIỆU LỰC<br /> <br /> PGS. TS. Nguyễn Việt Hùng*<br /> PGS. TS. Hà Quỳnh Hoa**<br /> TS. Lương Văn Khôi***<br /> <br /> <br /> Tóm t t:<br /> Bài vi t này a ra m t s nh n nh và ánh giá nh ng thách th c i v i kinh t<br /> Vi t Nam n m 2019 trong b i c nh Hi p nh CPTPP chính th c có hi u l c t i Vi t<br /> Nam t tháng 1/2019. K t qu c a nghiên c u cho th y trong b i c nh kinh t toàn<br /> c u n m 2019 t n t i nhi u r i ro và tri n v ng t ng tr ng kinh t toàn c u có xu<br /> h ng y u i, trong khi ó m th ng m i và m tài chính c a Vi t Nam ngày<br /> càng l n, s t o ra nh ng thách th c không nh v i kinh t Vi t Nam n m 2019. K t<br /> qu phân tích nh l ng và mô ph ng thông qua mô hình NiGEM v tác ng c a<br /> vi c g b các rào c n thu quan theo cam k t trong CPTPP khi Hi p nh này chính<br /> th c có hi u l c theo 4 k ch b n khác nhau c ng ã ch ra nh ng thách th c cho kinh<br /> t Vi t Nam n m 2019 và nh ng n m ti p theo.<br /> T khóa: Bi n ng kinh t th gi i, CPTPP, thách th c v i kinh t Vi t Nam.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> *,**<br /> Tr ng i h c Kinh t Qu c dân<br /> ***<br /> Trung tâm Thông tin và D báo KT-XH Qu c gia - B KH và T<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 72<br />  KINH TẾ VIỆT NAM NĂM 2018 VÀ TRIỂN VỌNG NĂM 2019<br /> Hướng tới chính sách tài khóa bền vững và hỗ trợ tăng trưởng<br /> <br /> <br /> <br /> 1. GIỚI THIỆU<br /> <br /> H i nh p kinh t qu c t cho phép các qu c gia t n d ng c t i a l i th so sánh<br /> c a mình so v i các n c thành viên khác trong các hi p nh th ng m i. Thông qua<br /> nâng cao kh n ng c nh tranh qu c t và khu v c s giúp các qu c gia y nhanh quá<br /> trình t ng tr ng và phát tri n kinh t c a mình. Tuy nhiên, quá trình này c ng a<br /> n nhi u thách th c mà các doanh nghi p trong n c ph i i m t, c bi t, khi các<br /> doanh nghi p trong n c y u c v t ch c qu n lý l n trình công ngh , c ng nh<br /> chi n l c kinh doanh.<br /> Trong nh ng n m qua, Vi t Nam ã t c nhi u thành t u trong t ng tr ng<br /> kinh t , n n t ng c a c ch th tr ng ã c hình thành và ngày càng h i nh p sâu<br /> r ng vào n n kinh t th gi i. Vi t Nam ti p t c ti n vào th tr ng th gi i thông<br /> qua các hi p nh th ng m i song ph ng và a ph ng. c bi t là các hi p nh<br /> th ng m i th h m i nh CPTPP v i m c t do hóa th ng m i l n hay ti p c n<br /> th tr ng m t cách toàn di n. Theo cam k t thu quan trong các hi p nh th ng<br /> m i, các bi u thu và h n ng nh thu quan c thay i theo xu h ng gi m d n và<br /> m t s dòng thu ti n t i d b hoàn toàn. Nghiên c u này s a ra nh ng nh n nh<br /> và ánh giá v nh ng thách th c i v i kinh t Vi t Nam n m 2019 khi các cam k t<br /> v c t gi m thu quan trong CPTPP b t u có hi u l c vào n m 2019. t c<br /> m c tiêu nghiên c u, ngoài ph n gi i thi u và tài li u tham kh o, k t c u c a bài vi t<br /> g m: M c 2 - Xu h ng bi n ng kinh t th gi i, trong m c này s a ra nh n nh<br /> v nh ng r i ro và tri n v ng trong t ng tr ng kinh t th gi i n m 2019; M c 3 -<br /> Thách th c c a Vi t Nam khi CPTPP có hi u l c, trong ph n này s ánh giá tác ng<br /> c a vi c c t gi m thu quan theo cam k t trong CPTPP n v i kinh t Vi t Nam và<br /> M c 4 - K t lu n và m t s ki n ngh .<br /> <br /> 2. XU HƯỚNG BIẾN ĐỘNG KINH TẾ THẾ GIỚI<br /> <br /> B i c nh kinh t th gi i hi n nay ang b c vào giai o n t ng tr ng cao h n<br /> th i k h u kh ng ho ng 2008 - 2009 nh ng l i ti m n nhi u r i ro khó l ng. Nh ng<br /> bi n ng v ti n t các th tr ng m i n i, s leo thang các mâu thu n/tranh ch p<br /> th ng m i c bi t là c ng th ng th ng m i gi a M và Trung Qu c ngày càng gia<br /> t ng, có th làm gi m à t ng tr ng kinh t toàn c u... Cách m ng công nghi p 4.0<br /> ang di n ra m nh m , tác ng sâu r ng n m i m t, t ra nhi u v n i v i các<br /> qu c gia, dân t c. Bên c nh ó, các m i e d a toàn c u nh bi n i khí h u, ch t<br /> th i nh a trên bi n, s nhi m c c a th c ph m nhi u n i trên th gi i... ang t ng<br /> lên nhanh chóng, c ng e d a t i s t ng tr ng c a kinh t th gi i.<br /> <br /> <br /> 73<br /> KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA<br /> <br /> <br /> Kinh t th gi i i m t v i nhi u r i ro<br /> C ng th ng th ng m i leo thang là m t thách th c l n i v i n n kinh t th gi i<br /> khi “nh ng tuyên b ng h ch ngh a b o h ang d n bi n thành hành ng” (IMF,<br /> 2018). Tình tr ng b t n do tranh ch p th ng m i gây ra có th kéo theo nh ng r i<br /> ro mang tính h th ng i v i kinh t toàn c u. C ng th ng th ng m i M - Trung<br /> tác ng không nh t i Trung Qu c, các n n kinh t châu Á và các qu c gia d b t n<br /> th ng khác nh Argentina, Brazil và Th Nh K . IMF (2019) c nh báo c h i th<br /> gi i ti p t c duy trì t ng tr ng ang “ít d n” trong b i c nh nguy c v m t cu c chi n<br /> ti n t gi a M và Trung Qu c ngày càng rõ nét. Bên c nh ó là nh ng b t ng th ng<br /> m i và kh ng ho ng t i các th tr ng m i n i. Nh ng r i ro ngày càng gia t ng gi a<br /> lúc c ng th ng th ng m i dâng cao và nh ng lo ng i v a chính tr di n ra v i nh ng<br /> i u ki n tài chính b th t ch t ang tác ng t i nhi u th tr ng m i n i và các n c<br /> ang phát tri n. N công c a các n c ang m c cao k l c, ti m n nguy c gây m t<br /> lòng tin, tác ng tiêu c c t i tri n v ng t ng tr ng kinh t .<br /> Các chuyên gia kinh t WB c ng cho r ng, các n c ông Nam Á s ch u tác ng<br /> b t l i t c ng th ng th ng m i gi a M và Trung Qu c. Xu t kh u c a các n c<br /> trong khu v c b nh h ng do m c ph thu c vào th tr ng Trung Qu c khá cao,<br /> trong khi c u t i n n kinh t s 2 th gi i này l i suy gi m do tác ng b i cu c chi n<br /> th ng m i v i M . Bên c nh ó, các n c trong khu v c c ng tham gia nhi u vào<br /> chu i giá tr c a các m t hàng xu t kh u c a c M và Trung Qu c nên các bi n pháp<br /> thu quan tr a l n nhau gi a hai n n kinh t l n nh t th gi i s tác ng tiêu c c<br /> t i doanh s xu t nh p kh u c a khu v c.<br /> Tri n v ng t ng tr ng toàn c u<br /> Theo IMF, kinh t toàn c u n m 2018 - 2019 s t ng tr ng ch m l i do m t s<br /> n n kinh t ch ch t t ng tr ng ch m l i d i tác ng c a chính sách th t ch t ti n<br /> t M , c ng th ng th ng m i leo thang, giá d u t ng... Xáo tr n t i các th tr ng<br /> m i n i có nguy c tr nên t i t h n, n u FED và các ngân hàng trung ng l n khác<br /> ti p t c th t ch t chính sách ti n t nhanh h n d oán. T ng tr ng kinh t các n c<br /> ASEAN có th b nh h ng b i r i ro suy gi m do b t n trong h th ng tài chính và<br /> nh ng h n ch mang tính c c u. Nh ng b t n do c ng th ng th ng m i M - Trung<br /> s tác ng áng k i v i 5 n c ASEAN g m Indonesia, Malaysia, Philippines,<br /> Thái Lan và Vi t Nam.<br /> WB (2018) ã d báo t ng tr ng kinh t các qu c gia thu c khu v c châu Phi h<br /> Sahara do s trì tr c a các n n kinh t u tàu trong khu v c và nh ng nh h ng tiêu<br /> <br /> <br /> 74<br />  KINH TẾ VIỆT NAM NĂM 2018 VÀ TRIỂN VỌNG NĂM 2019<br /> Hướng tới chính sách tài khóa bền vững và hỗ trợ tăng trưởng<br /> <br /> <br /> <br /> c c t cu c chi n th ng m i gi a M và Trung Qu c. WB c ng nh n nh, khu v c<br /> M Latinh s không th áp ng c k v ng t ng tr ng do ph i i m t v i nhi u<br /> thách th c n i t i, ch y u là do s suy thoái c a hai n n kinh t l n trong khu v c là<br /> Brazil và Argentina, c ng nh kh ng ho ng t i Venezuela.<br /> góc th ng m i, m t trong nh ng y u t có tính quy t nh t i t ng tr ng<br /> GDP toàn c u và qu c gia là th ng m i: n u trong th p niên 1990 và 2000 t c<br /> t ng tr ng th ng m i th ng cao g p ôi t ng tr ng GDP thì t sau kh ng ho ng<br /> tài chính toàn c u n nay hai t c này ã x p x nhau và trên th c t vài n m g n<br /> ây t c t ng tr ng th ng m i còn th p h n GDP.<br /> M t trong nh ng nguyên nhân khi n tri n v ng t ng tr ng GDP toàn c u gi m i<br /> n a là s gia t ng và ngày càng tr nên m nh m c a các chu i giá tr toàn c u, khi n<br /> r t nhi u ho t ng l ra ph i thông qua xu t nh p kh u nh ng gi quay ng c l i<br /> châu Âu, M ; làm ho t ng xu t nh p kh u gi m i.<br /> Tr c xu h ng bi n ng, ti m n nh ng r i ro c a kinh t toàn c u, các nh n<br /> nh v kinh t toàn c u c a các nhà kinh t và các t ch c qu c t có th có nh ng<br /> quan i m trái chi u, nh ng t ng k t l i 10 i m n i b t trong nh n nh c a kinh t<br /> th gi i n m 2019 nh sau:<br /> - Kinh t M v n duy trì ct c t ng tr ng trên m c t ng tr ng dài h n<br /> nh vào chính sách c t gi m thu và t ng chi tiêu. Tuy nhiên, xu h ng tác ng c a<br /> các chính sách kích thích kinh t có xu h ng y u i.<br /> - T ng tr ng kinh t c a khu v c Euro v n n m trong chu k m r ng nh ng có<br /> xu h ng ch m h n do t ng tr ng th ng m i toàn c u có xu h ng gi m, r i ro<br /> chính tr Pháp, Ý, c và tác ng c a b t n c a Brexit.<br /> - S ph c h i kinh t c a Nh t v n còn y u do tác ng nh h ng tiêu c c t s gi m<br /> t c trong t ng tr ng kinh t c a Trung Qu c và c ng th ng th ng m i M - Trung.<br /> - Kinh t Trung Qu c ti p t c gi m t c do tác ng c a thu quan i v i hàng hóa<br /> c a Trung Qu c t i th tr ng M và nh ng h n ch trong th c thi chính sách tài khóa<br /> và ti n t c a Trung Qu c nh m h tr t ng tr ng và n nh th tr ng tài chính.<br /> - T ng tr ng kinh t c a các n n kinh t m i n i có xu h ng gi m nh do nh<br /> h ng b i t ng tr ng kinh t c a các n c phát tri n và th ng m i toàn c u ch m<br /> l i, xu h ng th t ch t tài chính toàn c u tr nên ph bi n h n và USD v n ck<br /> v ng lên giá.<br /> <br /> <br /> <br /> 75<br /> KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA<br /> <br /> <br /> - R i ro bi n ng trên th tr ng hàng hóa gi m áng k và t ng tr ng c u v n<br /> m nh h tr th tr ng hàng hóa tuy nhiên y u h n n m 2018.<br /> - Áp l c gia t ng l m phát không áng lo ng i do t l l m phát các n c phát<br /> tri n có th duy trì c m c 2%.<br /> - Chính sách ti n t c a ngân hàng trung ng các n c s ti p t c phân hóa:<br /> Fed, ngân hàng trung ng c a Anh, Canada, Brazil, n , Nga, Nh t... có th t ng<br /> lãi su t. Trong khi ngân hàng trung ng Trung Qu c có th gi m lãi su t h tr<br /> t ng tr ng và ti p t c duy trì các gói kích thích kinh t phù h p.<br /> - USD s ti p t c duy trì s c m nh trên th tr ng. Trong khi ó s b t n v chính<br /> tr và Brexit s có nh ng tác ng tiêu c c n ng Eur và ng b ng Anh.<br /> - R i ro chính tr và r i ro n công gia t ng nh ng không m nh gây ra suy<br /> thoái kinh t .<br /> Thách th c chung v i kinh t Vi t Nam n m 2019<br /> m c a n n kinh t Vi t Nam hi n nay là r t l n, t tr ng gi a th ng m i và<br /> GDP c a Vi t Nam x p x 200%. B i v y, nh ng bi n ng kinh t th gi i có th<br /> gây t n th ng cho kinh t Vi t Nam. H n n a, trong c c u nh p kh u u vào s n<br /> xu t thì ph n l n Vi t Nam v n nh p kh u t các th tr ng nh Trung Qu c và Hàn<br /> Qu c. ây th c s là thách th c l n c a Vi t Nam khi CPTPP chính th c có hi u l c<br /> vào n m 2019.<br /> Các ngân hàng trung ng trên th gi i ang t ng lãi su t nh FED, châu Âu, Nh t<br /> B n... i u này làm tiêu dùng s gi m, c u th gi i v hàng hóa Vi t Nam c ng s<br /> gi m do ó s nh h ng x u n ho t ng xu t kh u.<br /> N n kinh t ang i di n v i xu h ng b o h th ng m i và hàng rào phi thu<br /> quan ngày càng gia t ng. Nhi u qu c gia, nh m m b o s t ng tr ng c a th tr ng<br /> n i a, ang ngày càng có xu h ng b o h th ng m i và áp t nhi u hàng rào phi<br /> thu quan i v i hàng hóa Vi t Nam, gây nh h ng tiêu c c t i tình hình xu t kh u<br /> hàng hóa c a Vi t Nam nói riêng và ho t ng s n xu t nói chung.<br /> Di n bi n th tr ng ngo i h i khó l ng. Chi n tranh th ng m i gi a các n n<br /> kinh t ch ch t (M - Trung Qu c - EU) di n ra c ng th ng h n, các qu c gia có xu<br /> h ng ti p t c phá giá ng n i t c a mình so v i các ng ti n m nh (USD, EUR,...)<br /> h n ch thi t h i, c bi t là Trung Qu c. i u này c ng s nh h ng không nh<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 76<br />  KINH TẾ VIỆT NAM NĂM 2018 VÀ TRIỂN VỌNG NĂM 2019<br /> Hướng tới chính sách tài khóa bền vững và hỗ trợ tăng trưởng<br /> <br /> <br /> <br /> n bi n ng t giá trên th tr ng ngo i t c a Vi t Nam, gia t ng r i ro trong thanh<br /> toán qu c t t ó gây b t l i cho ho t ng xu t kh u và t ng tr ng kinh t .<br /> Môi tr ng u t và n ng l c c nh tranh c a Vi t Nam m c dù ã c c i thi n<br /> nh ng hi n v n ch a áp ng c nhu c u c a các nhà u t n c ngoài khi n các<br /> nhà u t v n dè d t v môi tr ng ho t ng lâu dài, s c h p d n c a môi tr ng<br /> u t gi m sút.<br /> Ch t l ng lao ng ch a c c i thi n cùng n ng l c khoa h c - công ngh ch a<br /> cao có th nh h ng t i l i th c nh tranh c a Vi t Nam trong tr ng qu c t và kh<br /> n ng thu hút dòng v n t i Vi t Nam.<br /> <br /> 3. TÁC ĐỘNG CỦA CPTPP TỚI KINH TẾ VIỆT NAM: TIẾP CẬN MÔ HÌNH NIGEM<br /> <br /> Trong ph n này, nghiên c u s ch ra nh ng thách th c trong vi c c t gi m hàng<br /> rào thu quan theo cam k t trong CPTPP i v i kinh t Vi t Nam khi Hi p nh này<br /> có hi u l c t n m 2019. D a trên cách ti p c n c a mô hình CGE thông qua mô hình<br /> NiGEM1, nghiên c u s ánh giá tác ng c a CPTPP n kinh t Vi t Nam thông<br /> qua các ch s v mô c b n nh t c t ng tr ng GDP, xu t kh u, nh p kh u, FDI...<br /> ng th i, mô ph ng ng thái bi n ng c a các ch tiêu này theo th i gian khi có<br /> các cú s c khác nhau liên quan n vi c c t gi m hàng rào thu quan c a Vi t Nam và<br /> các i tác th ng m i là thành viên c a CPTPP.<br /> 3.1. K t qu ánh giá tác ng c a CPTPP theo mô hình NiGEM<br /> ánh giá tác ng c a vi c c t gi m thu quan theo cam k t trong CPTPP,<br /> nghiên c u này s ánh giá trên hai k ch b n, g m: (i) lo i b thu nh p kh u c a Vi t<br /> Nam cho các i tác CPTPP; (ii) xem xét tác ng c a vi c các n c CPTPP c ng<br /> lo i b m c thu quan t ng ng cho hàng nh p kh u c a Vi t Nam vào th tr ng<br /> c a n c h . Các tác ng v giá c d a vào t tr ng th ng m i hi n t i gi a các<br /> n c CPTPP và ph n còn l i c a th gi i (ngu n s li u c s d ng tính toán d a<br /> trên c s d li u th ng m i c a UNCTAD và OECD) các tác ng v thu quan<br /> có th bao trùm c chi u h ng c a th ng m i và tác ng v l ng.<br /> <br /> <br /> 1<br /> Mô hình NiGEM c xây d ng và phát tri n b i Vi n Nghiên c u Kinh t và Xã h i qu c gia Anh. Mô<br /> hình này c ng bao g m m t s mô hình con, riêng bi t cho các n c ngoài kh i OECD trong ó có Vi t<br /> Nam. Do gi i h n c a bài vi t, các mô hình không trình bày c th trong bài vi t này, tuy nhiên, c gi<br /> có th liên h tr c ti p v i nhóm tác gi ho c qua Email: hungnv@neu.edu.vn; hoahq@neu.edu.vn bi t thông<br /> tin chi ti t.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 77<br /> KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA<br /> <br /> <br /> B ng 1: Tác ng c a CPTPP n m t s ch tiêu kinh t v mô c a Vi t Nam<br /> (% thay i so v i k ch b n Vi t Nam không tham gia CPTPP)<br /> <br /> TGHĐ Vốn hóa<br /> GDP KNNK KNXK Việc làm FDI<br /> đa phương TTCK<br /> 2019 0,1296 0,0939 0,1568 0,0046 -0,3026 0,6780 0,1147<br /> 2020 0,2243 0,1931 0,2572 0,0067 -0,4737 0,9085 0,2086<br /> 2021 0,3225 0,3147 0,3726 0,0072 -0,6597 1,1406 0,3057<br /> ... .... ... ... ... ... ... ...<br /> 2025 0,6760 0,9017 0,9320 -0,0002 -1,5423 2,0919 0,6542<br /> ... .... ... ... ... ... ... ...<br /> 2030 1,0287 1,6879 1,7306 -0,0047 -2,9064 3,3502 1,0028<br /> ... .... ... ... ... ... ... ...<br /> 2036 1,2825 2,7131 2,6951 -0,0234 -4,9770 4,9908 1,2685<br /> <br /> Ngu n: Tính toán c a các tác gi<br /> <br /> K t qu c a mô hình NiGEM cho th y khi tham gia CPTPP, GDP c a Vi t Nam<br /> n m 2019 t ng thêm g n 0,13%, xu t kh u t ng thêm 0,09%, t giá h i oái a ph ng<br /> gi m i 0,3%, FDI t ng thêm 0,68% và v n hóa trên th tr ng ch ng khoán t ng<br /> thêm 0,11% (xem B ng 1). Sau n m 2019, các bi n này có nh ng thay i theo h ng<br /> có l i cho kinh t Vi t Nam. n n m 2036, GDP c a Vi t Nam t ng thêm g n 1,3%,<br /> xu t kh u t ng thêm 2,7%, t giá h i oái a ph ng gi m i 5%, FDI t ng thêm 5%<br /> và v n hóa trên th tr ng ch ng khoán t ng thêm 1,3%. Tuy nhiên, m c gia t ng<br /> khá khiêm t n. N u so sánh v i k t qu nghiên c u ban u c a WTO thì k t qu c<br /> l ng t mô hình NiGEM trong nghiên c u này cho th y, khi không có M tham gia,<br /> CPTPP em l i l i ích cho Vi t Nam nh h n.<br /> 3.2. K t qu mô ph ng tác ng c a CPTPP: theo các k ch b n khác nhau<br /> K t qu mô ph ng tác ng c a vi c c t gi m thu quan theo cam k t trong CPTPP<br /> s c xem xét theo 4 cú s c n và m t cú s c t ng h p, c th nh sau:<br /> - P1: K ch b n Vi t Nam xóa b rào c n thu quan cho các n c i tác CPTPP (cú<br /> s c v nh vi n i v i giá xu t kh u vào các n c CPTPP, tr Vi t Nam);<br /> - P2: K ch b n Vi t Nam xóa b rào c n thu quan cho các n c i tác CPTPP và<br /> các n c CPTPP c ng xóa b các rào c n thu quan t ng ng cho hàng hóa và d ch<br /> <br /> <br /> 78<br />  KINH TẾ VIỆT NAM NĂM 2018 VÀ TRIỂN VỌNG NĂM 2019<br /> Hướng tới chính sách tài khóa bền vững và hỗ trợ tăng trưởng<br /> <br /> <br /> <br /> v c a Vi t Nam (cú s c v nh vi n i v i giá xu t kh u vào các n c CPTPP, g m<br /> c Vi t Nam);<br /> - T1: K ch b n Vi t Nam xóa b rào c n thu quan cho các n c i tác CPTPP,<br /> trong tr ng h p này giá c c phép i u ch nh t i i m cân b ng m i (cú s c 1<br /> quý i v i giá xu t kh u vào các n c CPTPP, tr Vi t Nam);<br /> - T2: K ch b n Vi t Nam xóa b rào c n thu quan cho các n c i tác CPTPP và<br /> các n c CPTPP c ng xóa b các rào c n thu quan t ng ng cho hàng hóa và d ch<br /> v c a Vi t Nam. Giá c c ng c phép i u ch nh t i i m cân b ng m i (cú s c 1<br /> quý i v i giá xu t kh u vào các n c CPTPP, g m c Vi t Nam).<br /> - Cú s c t ng h p: cú s c v thu s c k t h p v i các cú s c v lao ng và<br /> FDI (cú s c t ng h p) và c i u ch nh l i nh sau: (i) Cú s c thu : k ch b n Vi t<br /> Nam d b thu cho các n c i tác CPTPP và các n c CPTPP c ng d b thu<br /> t ng ng i v i hàng hóa và d ch v c a Vi t Nam; (ii) i u ch nh cú s c v lao<br /> ng: Cú s c v n ng su t lao ng ban u c i u ch nh bù p r i ro mà cú<br /> s c v thu gây ra cho n n kinh t Vi t Nam.<br /> B ng 2: Tác ng c a CPTPP n GDP c a Vi t Nam<br /> (% thay i so v i k ch b n Vi t Nam không tham gia CPTPP)<br /> <br /> Cú sốc<br /> Kịch bản/năm T1 T2 P1 P2<br /> tổng hợp<br /> 2019 0,244 -1,165 0,506 -0,715 0,246<br /> 2020 0,118 -1,696 0,472 -1,117 0,477<br /> 2021 -0,019 -1,981 0,400 -1,389 0,589<br /> ... ... ... .. ... ...<br /> 2025 -0,350 -1,266 0,111 -1,424 1,392<br /> ... ... ... .. ... ...<br /> 2030 -0,108 0,165 0,119 -0,822 3,310<br /> ... ... ... .. ... ...<br /> 2035 0,041 0,243 0,211 -0,644 4,664<br /> ... ... ... .. ... ...<br /> 2036 0,040 0,200 0,224 -0,602 4,899<br /> <br /> Ngu n: Tính toán c a các tác gi<br /> <br /> <br /> <br /> 79<br /> KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA<br /> <br /> <br /> Tác ng t i GDP<br /> K t qu mô ph ng 4 k ch b n i v i t ng cú s c riêng bi t cho th y khi Vi t Nam<br /> xóa b thu quan nh p kh u theo cam k t trong CPTPP, t ng tr ng GDP c a Vi t<br /> Nam không c h ng l i nhi u nh mong i.<br /> Hình 1: Mô ph ng tác ng c a CPTPP n GDP c a Vi t Nam<br /> (% thay i so v i k ch b n Vi t Nam không tham gia CPTPP)<br /> <br /> 1<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 0.5<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 0<br /> 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 2032 2033 2034 2035 2036<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> -0.5<br /> P1<br /> P2<br /> T1<br /> T2<br /> -1<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> -1.5<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> -2<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> -2.5<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hình 1 mô ph ng tác ng c a 4 k ch b n xóa b hàng rào thu quan theo cam k t<br /> c a CPTPP, k t qu cho th y ch có cú s c k ch b n P1 là có l i cho GDP c a Vi t<br /> Nam. K ch b n T1 ch có l i trong nh ng th i k u sau ó GDP c a Vi t Nam b<br /> gi m và ph i sau 2032 (cú s c T1) và 2028 (cú s c T2) m i em l i nh ng nh h ng<br /> tích c c cho GDP c a Vi t Nam.<br /> Nh v y, khi các n c CPTPP xóa b thu quan t ng ng cho Vi t Nam, GDP<br /> c a Vi t Nam s ch u tác ng tiêu c c do các tác ng i v i n ng l c c nh tranh b<br /> tri t tiêu và các tác ng v giá t ng i trong n i b các n c CPTPP chi m u th .<br /> Xu t kh u<br /> Ngay sau khi CPTPP có hi u l c, tác ng c a vi c c t gi m thu quan n ho t<br /> ng xu t kh u c a Vi t Nam s c y m nh trong t t c các k ch b n, theo ó<br /> xu t kh u t Vi t Nam d ki n s t ng khi giá xu t kh u c a Vi t Nam sang các n c<br /> CPTPP gi m. i u này c ng phù h p s gia t ng n ng l c c nh tranh c a Vi t Nam<br /> trong CPTPP khi thu quan cd b .<br /> <br /> <br /> 80<br />  KINH TẾ VIỆT NAM NĂM 2018 VÀ TRIỂN VỌNG NĂM 2019<br /> Hướng tới chính sách tài khóa bền vững và hỗ trợ tăng trưởng<br /> <br /> <br /> <br /> Tuy nhiên, l i th này s b gi m sau 2023 i v i k ch b n T1 và 2027 i v i k ch<br /> b n T2. i v i k ch b n P1 và P2 thì y u t tác ng c a vi c c t gi m thu quan s<br /> y u d n i t sau 2025 - 2026 m c dù v n có tác ng d ng t i xu t kh u. N u Vi t<br /> Nam t n d ng c c các l i ích do cú s c n ng su t t o ra thì cú s c t ng h p c<br /> tính c n n m 2035 - 2036 v n làm cho xu t kh u c a Vi t Nam t ng h n 4%.<br /> Hình 2: Tác ng c a CPTPP n KNXK c a Vi t Nam theo các cú s c<br /> (% thay i so v i k ch b n Vi t Nam không tham gia CPTPP)<br /> 2<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 1.5<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 1<br /> <br /> <br /> <br /> P1<br /> P2<br /> 0.5<br /> T1<br /> T2<br /> <br /> <br /> <br /> 0<br /> 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 2032 2033 2034 2035 2036<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> -0.5<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> -1<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Nh p kh u<br /> K t qu mô ph ng t mô hình cho th y i v i k ch b n T1 và P1, ban u khi<br /> CPTPP có hi u l c nh p kh u t ng khi giá c a các n c CPTPP gi m, nh ng khi v<br /> th giá t ng i gi a Vi t Nam và các n c CPTPP c c ng c , nh p kh u s<br /> gi m. i u này ch ra r ng, giá t ng i v i các n c CPTPP có tác ng m nh i<br /> v i Vi t Nam xét v nh p kh u hàng hóa.<br /> i v i k ch b n T2, P2 và k ch b n cu i (cú s c t ng h p - k t h p gi a vi c gi m<br /> thu quan và s c n ng su t) cho th y t l nh p kh u c a Vi t Nam s gi m. Nh v y,<br /> n u k t h p v i nh ng tác ng v gia t ng xu t kh u và h n ch nh p kh u thì vi c<br /> tham gia CPTPP có th giúp Vi t Nam c i thi n c cán cân th ng m i.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 81<br /> KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA<br /> <br /> <br /> Hình 3: Tác ng c a CPTPP n KNNK c a Vi t Nam theo các cú s c<br /> (% thay i so v i k ch b n Vi t Nam không tham gia CPTPP)<br /> 3<br /> <br /> <br /> <br /> 2<br /> <br /> <br /> <br /> 1<br /> <br /> <br /> <br /> 0<br /> 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 2032 2033 2034 2035 2036<br /> <br /> <br /> -1<br /> P1<br /> P2<br /> -2<br /> T1<br /> T2<br /> -3<br /> <br /> <br /> <br /> -4<br /> <br /> <br /> <br /> -5<br /> <br /> <br /> <br /> -6<br /> <br /> <br /> <br /> -7<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Vi c xóa b thu quan c a Vi t Nam cho các n c CPTPP có l i cho n n kinh t<br /> Vi t Nam, tuy nhiên b t k bi n pháp xóa b thu t ng ng nào mà các n c thành<br /> viên CPTPP dành cho Vi t Nam c ng s lo i b tác ng tích c c v l i th c nh tranh<br /> v i Vi t Nam. Qua k t qu phân tích và mô ph ng trên cho th y, t c l i ích<br /> l n nh t Vi t Nam k v ng c n ph i s m hoàn thi n th tr ng lao ng và t ng c ng<br /> thu hút FDI. B i theo k t qu mô ph ng trên cho th y vi c c i thi n n ng su t lao<br /> ng trong nh ng n m u tiên khi CPTPP có hi u l c óng vai trò khá quan tr ng<br /> duy trì tác ng tích c c c a CPTPP.<br /> <br /> 4. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT KIẾN NGHỊ<br /> <br /> Nh v y, t k t qu mô ph ng trên chúng ta có th nh n th y n u tính bình quân/n m<br /> ho c theo các k ch b n cú s c thì tác ng t i GDP và xu t kh u là không áng k<br /> th m chí là âm ( i v i GDP theo các cú s c T1, T2 và P2). Vi t Nam có th t c<br /> m c t ng tr ng cao h n t các y u t khác (ví d i m i mô hình t ng tr ng, t n<br /> d ng các FTA hi n t i). Song n u có c i thi n v n ng su t lao ng thì GDP c a Vi t<br /> Nam s t ng thêm kho ng 4% vào n m 2036. Nh v y, t n d ng c các c h i<br /> c a CPTPP và h n ch nh ng nh h ng tiêu c c c a hi p nh này n n n kinh t<br /> Vi t Nam, trong th i gian t i Vi t Nam c n chú ý n nh ng v n sau:<br /> (i) C n c i thi n t c và kh n ng tái c c u kinh t trong n c và i m i th<br /> ch phù h p v i t c m c a trong CPTPP có th hi n th c hóa c l i ích t<br /> <br /> <br /> <br /> 82<br />  KINH TẾ VIỆT NAM NĂM 2018 VÀ TRIỂN VỌNG NĂM 2019<br /> Hướng tới chính sách tài khóa bền vững và hỗ trợ tăng trưởng<br /> <br /> <br /> <br /> hi p nh giúp thúc y t ng tr ng v GDP c ng nh xu t kh u.<br /> (ii) Y u t “ngu n g c xu t x ” s nh h ng và quy t nh r t l n t i kh n ng<br /> hi n th c hóa l i ích t CPTPP c a Vi t Nam. i u này ph thu c vào c trình<br /> khoa h c công ngh trong n c l n kh n ng tham gia vào chu i giá tr toàn c u. Vi t<br /> Nam trong th i gian t i c n có nh ng t phá trong c hai l nh v c này t n d ng<br /> c CPTPP.<br /> (iii) CPTPP giúp Vi t Nam có v th , n ng l c th a thu n t t h n các FTA khác<br /> ang và s àm phán, tuy nhiên c ng là thách th c l n n u các i tác yêu c u m c<br /> cam k t ngang b ng v i CPTPP. Hi n nay, ngo i tr th tr ng M , Vi t Nam ã có<br /> FTA v i các th tr ng l n trong CPTPP. Vi c m r ng thêm các th tr ng m i ch<br /> y u là th tr ng nh , vì v y v i m c cam k t cao trong CPTPP, Vi t Nam có t n d ng<br /> c c h i hay không ph thu c vào n ng l c và chi n l c th ng m i, c i thi n<br /> tình hình s n xu t trong n c trong th i gian t i.<br /> (vi) Khi có quá nhi u các FTA an xen gi a các qu c gia s làm gi m l i ích thu<br /> c t m t FTA. M t khác, t l s d ng m c thu u ãi thông qua FTA t i các qu c<br /> gia châu Á là khá th p (trung bình 4 doanh nghi p m i có 1 doanh nghi p s d ng<br /> c, Vi t Nam là kho ng 37%) do quy mô doanh nghi p nh , c ng nh thông tin<br /> giúp doanh nghi p ti p c n FTA ch a c th c hi n t t. T nay n 2020, Vi t Nam<br /> c n nhanh chóng kh c ph c i u này, có v y CPTPP m i th c s phát huy tác d ng.<br /> <br /> <br /> TÀI LI U THAM KH O<br /> 1. International Monetary Fund (2018), World Economic Outlook: Challenges to Steady<br /> Growth. Washington, DC, October.<br /> 2. International Monetary Fund (2019), World Economic Outlook Update: A Weakening<br /> Global Expansion, January 2019.<br /> 3. World Bank (2018), Economic and Distributional Impacts of Comprehensive and<br /> Progressive Agreement for Trans-Paci c Partnership: the case of Vietnam Washington,<br /> DC: World Bank.<br /> 4. World Bank (2018), World Bank Annual Report 2018. Washington, DC: World Bank. doi:<br /> 10.1596/978- 1-4648-1296-5.<br /> 5. World Bank (2019), World Development Report 2019: The Changing Nature of Work.<br /> Washington, DC: World Bank. doi:10.1596/978-1-4648-1328-3.<br /> 6. Hùng, N.V. (2018), Tác ng c a vi c c t gi m thu quan theo cam k t trong TPP n<br /> m t s khía c nh kinh t - xã h i c a Vi t Nam, tài c p B , mã s : B2017-KHA-18,<br /> i h c Kinh t Qu c dân.<br /> <br /> <br /> 83<br />