Nông nghiệp và đàm phán thương mại

Chia sẻ: ádajd Akshdj | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:126

Thêm vào BST

Báo xấu

99
lượt xem 19
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

tài liệu “Nông nghiệp và đàm phán thương mại” là công trình nghiên cứu của nhóm cố vấn khoa học trong hội đồng phân tích kinh tế và một số giáo sư nổi tiếng thuộc các trường đại học Pháp. Tài liệu trình bày 1 số nội dung có liên quan đến vòng đàm phán mới của tổ chức thương mại thế giới

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Nông nghiệp và đàm phán thương mại

DIÏÎN ÀAÂN KINH TÏË - TAÂI CHÑNH VIÏÅT - PHAÁP HÖÅI ÀÖÌNG PHÊN TÑCH KINH TÏË Nöng nghiïåp vaâ àaâm phaán thûúng maåi (Saách tham khaão) Baáo caáo cuãa: DOMINIQUE BUREAU JEAN - CHRISTOPHE BUREAU Bònh luêån cuãa: PAUL CHAMPSAUR PIERRE JACQUET Bònh luêån cuãa: TRÊÌN ÀÛÁC BAN NGUYÏÎN VÙN TRUNG NHAÂ XUÊËT BAÃN CHÑNH TRÕ QUÖËC GIA HAÂ NÖÅI - 2001
Cuöën saách naây àûúåc thûåc hiïån vúái sûå trúå giuáp cuãa Hiïåp höåi phaát triïín trao àöíi Cöng nghïå Kinh tïë - Taâi chñnh (A.D.E.T.E.F) thuöåc Böå Kinh tïë, Taâi chñnh vaâ Cöng nghiïåp Phaáp.
Muåc luåc Chuá dêîn cuãa Nhaâ xuêët baãn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7 Lúâi giúái thiïåu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9 Lúâi múã àêìu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .13 Pierre-Alain Muet Nöng nghiïåp vaâ àaâm phaán thûúng maåi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .17 Dominique Bureau vaâ Jean-Christophe Bureau Bònh luêån Paul Champsaur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .113 Pierre Jacquet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .119 5 NÖNG NGHIÏÅP VAÂ ÀAÂM PHAÁN THÛÚNG MAÅI
Chuá dêîn cuãa Nhaâ xuêët baãn Cuöën saách Nöng nghiïåp vaâ àaâm phaán thûúng maåi laâ cöng trònh nghiïn cûáu cuãa nhoám cöë vêën khoa hoåc trong Höåi àöìng Phên tñch kinh tïë vaâ möåt söë giaáo sû nöíi tiïëng thuöåc caác trûúâng àaåi hoåc Phaáp, do Nhaâ xuêët baãn La Documentation Française êën haânh nùm 1999. Cuöën saách trònh baây möåt söë nöåi dung coá liïn quan àïën voâng àaâm phaán múái cuãa Töí chûác Thûúng maåi thïë giúái (WTO), trong àoá têåp trung vaâo vêën àïì cùæt giaãm dêìn caác biïån phaáp baão höå, trúå cêëp trong lônh vûåc nöng nghiïåp, trïn cú súã àoá hònh thaânh möåt khuön khöí trao àöíi, thaão luêån vïì caãi caách nöng nghiïåp giûäa caác nûúác trong Liïn minh chêu Êu. Cuöën saách coân àïì xuêët nhûäng giaãi phaáp cêìn thiïët àïí àaåt àûúåc muåc tiïu múã cûãa nïìn nöng nghiïåp chêu Êu, baão àaãm duy trò vaâ phaát triïín möåt nïìn nöng nghiïåp chêu Êu nùng àöång. Àïí giuáp baån àoåc quan têm àïën vêën àïì naây coá thïm taâi liïåu tham khaão, nghiïn cûáu, Nhaâ xuêët baãn Chñnh trõ quöëc gia phöëi húåp vúái Diïîn àaân Kinh tïë - Taâi chñnh Viïåt - Phaáp xuêët baãn cuöën saách trïn. Xin trên troång giúái thiïåu cuöën saách cuâng baån àoåc. Thaáng 5 nùm 2001 NHAÂ XUÊËT BAÃN CHÑNH TRÕ QUÖËC GIA 7 NÖNG NGHIÏÅP VAÂ ÀAÂM PHAÁN THÛÚNG MAÅI
Lúâi giúái thiïåu Viïåc thaânh lêåp Diïîn àaân Kinh tïë - Taâi chñnh Viïåt - Phaáp nhên chuyïën thùm Phaáp cuãa Töíng Bñ thû Àaãng Cöång saãn Viïåt Nam Lï Khaã Phiïu, àaánh dêëu möåt möëc quan troång trong quan hïå húåp taác giûäa hai nûúác. Trong giai àoaån àöíi múái cuãa Viïåt Nam hiïån nay, Diïîn àaân trao àöíi vaâ àöëi thoaåi naây seä laâ núi tùng cûúâng sûå giao lûu giûäa nhûäng ngûúâi hoaåt àöång trong lônh vûåc kinh tïë, taâi chñnh, liïn quan cuå thïí àïën nhûäng vêën àïì vïì caãi caách taâi chñnh, höåi nhêåp kinh tïë quöëc tïë vaâ vai troâ cuãa nhaâ nûúác trong nïìn kinh tïë. Trong khuön khöí quan hïå àöëi taác giûäa Viïån Chiïën lûúåc phaát triïín thuöåc Böå Kïë hoaåch vaâ Àêìu tû Viïåt Nam vaâ Hiïåp höåi phaát triïín trao àöíi Cöng nghïå Kinh tïë - Taâi chñnh (A.D.E.T.E.F) thuöåc Böå Kinh tïë, Taâi chñnh vaâ Cöng nghiïåp Phaáp, nhiïìu hoaåt àöång àa daång khaác nhau nhû töí chûác höåi thaão, trao àöíi caác àoaân cöng taác, khaão saát vaâ nghiïn cûáu, àaä àûúåc tiïën haânh. Böå Ngoaåi giao Phaáp thöng qua Àaåi sûá quaán taåi Viïåt Nam vaâ Trung têm Vùn hoaá vaâ Húåp taác àaä àoáng goáp rêët tñch cûåc cho dûå aán naây. Vúái mong muöën laâm cho hoaåt àöång cuãa Diïîn àaân thïm phong phuá, böå tuyïín têåp saách tham khaão vïì kinh tïë vaâ taâi chñnh bùçng tiïëng Viïåt àûúåc xuêët baãn. Saáng kiïën naây nhùçm giuáp cho viïåc tòm hiïíu vaâ nghiïn cûáu cuãa caác nhaâ laänh àaåo, caác nhaâ nghiïn cûáu vaâ giaãng viïn caác trûúâng àaåi hoåc trong giai àoaån Viïåt Nam àang tiïën 9 NÖNG NGHIÏÅP VAÂ ÀAÂM PHAÁN THÛÚNG MAÅI
haânh sûå nghiïåp àöíi múái vaâ hiïån àaåi hoaá. Caác taác phêím àûúåc choån dõch àïì cêåp nhûäng chuã àïì quan troång àang àûúåc tranh luêån röång raäi nhû toaân cêìu hoaá, phaát triïín bïìn vûäng, kinh tïë tri thûác vaâ vai troâ cuãa nhaâ nûúác trong nïìn kinh tïë. Nhên dõp naây, töi xin gûãi lúâi caãm ún túái caác àöëi taác hûäu quan phña Phaáp vaâ Viïåt Nam, cuäng nhû Nhaâ xuêët baãn Chñnh trõ quöëc gia àaä tñch cûåc uãng höå cho saáng kiïën naây. Àaåi sûá àùåc mïånh toaân quyïìn Cöång hoaâ Phaáp taåi Viïåt Nam SERGE DEGALLAIX 10 HÖÅI ÀÖÌNG PHÊN TÑCH KINH TÏË
Viïåc thaânh lêåp Höåi àöìng Phên tñch Kinh tïë “àaáp ûáng nhu cêìu cuãa möåt chñnh phuã thûúâng xuyïn phaãi àöëi mùåt vúái nhûäng vêën àïì cêëp baách, nïn cêìn tham khaão möåt cú quan nghiïn cûáu coá nhiïåm vuå giuáp mònh hiïíu roä caác àûúâng hûúáng trong lônh vûåc kinh tïë. Töi cuäng muöën taåo ra möåt nhõp cêìu kïët nöëi hai cuåm cú quan coân quaá ñt dõp trao àöíi qua laåi. Cuå thïí, àoá laâ cuåm caác cú quan nhaâ nûúác nùæm quyïìn ra quyïët àõnh trong lônh vûåc kinh tïë vaâ cuåm caác cú quan nghiïn cûáu kinh tïë, bao göìm caã caác viïån àaåi hoåc lêîn caác àún võ khaác. Töi àaä lûu têm àïí quy tuå àûúåc têët caã caác xu hûúáng trong thaânh phêìn cuãa Höåi àöìng naây. Noái roä ra, Höåi àöìng Phên tñch Kinh tïë mang tñnh àa phaái. Àoá chñnh laâ möåt trong nhûäng thïë maånh cuãa Höåi àöìng maâ töi rêët têm àùæc. Àêy phaãi laâ möåt diïîn àaân tranh luêån khöng àõnh kiïën vaâ moåi thaânh viïn trong Höåi àöìng phaãi àûúåc baây toã quan àiïím cuãa mònh trïn tinh thêìn hoaân toaân àöåc lêåp. Töi hiïíu rùçng quyá võ seä quyïët giûä cho àûúåc tñnh àöåc lêåp cuãa mònh, nhûng chñnh baãn thên töi cuäng mong muöën seä àûúåc nhû vêåy. Caác cuöåc thaão luêån trong Höåi àöìng khöng phaãi luác naâo cuäng ài àïën sûå nhêët trñ chung giûäa têët caã caác thaânh viïn. Theo yá töi, àiïìu cöët yïëu laâ moåi yá kiïën phaãi àûúåc baây toã vaâ khöng nhêët thiïët phaãi àaåt àûúåc sûå àöìng thuêån. ... Nhiïåm vuå cuãa Höåi àöìng naây rêët quan troång: thöng qua caác cuöåc tranh luêån cuãa mònh, quyá võ seä phên tñch caác vêën àïì kinh tïë cuãa àêët nûúác vaâ àïì xuêët caác biïån phaáp, chñnh saách khaác nhau”. Thuã tûúáng Lionel Jospin Diïîn vùn khai maåc buöíi hoåp thaânh lêåp Höåi àöìng Phên tñch Kinh tïë, ngaây 24 thaáng 7 nùm 1997. Phoâng Höåi àöìng, Àiïån Matignon. 11 NÖNG NGHIÏÅP VAÂ ÀAÂM PHAÁN THÛÚNG MAÅI
12 HÖÅI ÀÖÌNG PHÊN TÑCH KINH TÏË
Lúâi múã àêìu Nùm 1999 laâ nùm àaánh dêëu sûå khúãi àêìu cho möåt voâng àaâm phaán múái trong lônh vûåc thûúng maåi quöëc tïë. Nguyïn tùæc cú baãn chi phöëi voâng àaâm phaán naây àûúåc quy àõnh trong thoaã thuêån cuöëi cuâng cuãa Voâng àaâm phaán Urugoay, theo àoá nöåi dung àaâm phaán seä têåp trung vaâo vêën àïì cùæt giaãm dêìn caác biïån phaáp baão höå, trúå cêëp trong lônh vûåc nöng nghiïåp. Voâng àaâm phaán naây seä àoáng möåt vai troâ hïët sûác quan troång, hònh thaânh möåt khuön khöí trao àöíi, thaão luêån vïì vêën àïì caãi caách nöng nghiïåp, trong böëi caãnh nïìn saãn xuêët nöng nghiïåp cuãa chêu Êu àang àûáng trûúác sûå mêët cên àöëi àûúåc dûå kiïën trûúác trïn thõ trûúâng nöng phêím, nhûäng haån chïë vïì ngên saách cuãa Liïn minh chêu Êu vaâ triïín voång gia nhêåp Liïn minh chêu Êu cuãa caác nûúác Trung vaâ Àöng Êu. Ngoaâi ra, nöng nghiïåp cuäng àoáng möåt vai troâ rêët quan troång trong viïåc duy trò sûå cên bùçng cuãa möi trûúâng tûå nhiïn, quy hoaåch laänh thöí. Trïn quan àiïím àoá, Dominique Bureau vaâ Jean-Christophe Bureau, trong baãn baáo caáo naây, àaä têåp trung suy nghô, tòm kiïëm caác phûúng tiïån, cöng cuå (àùåc biïåt laâ caác hònh thûác höî trúå) cho pheáp cuâng luác baão àaãm àûúåc hai muåc tiïu: múã cûãa nïìn nöng nghiïåp chêu Êu cho thûúng maåi quöëc tïë vaâ duy trò àûúåc möåt nïìn nöng nghiïåp nùng àöång vaâ àïìu khùæp trïn toaân laänh thöí. Caác taác giaã baãn baáo caáo cho rùçng viïåc taách biïåt giûäa vêën àïì giaá nöng phêím vaâ höî trúå thu nhêåp cho nöng dên laâ möåt àiïìu rêët töët cho chêu Êu noái chung vaâ cho nïìn nöng nghiïåp cuãa Phaáp noái riïng, xeát vïì mùåt daâi haån, nïëu nhû hònh thaânh àûúåc möåt maång lûúái baão vïå vaâ höî trúå nhùçm baão àaãm sûå phaát triïín nöng nghiïåp cên àöëi theo caác vuâng laänh thöí. 13 NÖNG NGHIÏÅP VAÂ ÀAÂM PHAÁN THÛÚNG MAÅI
Viïåc taách biïåt giûäa hai vêën àïì naây seä cho pheáp khùæc phuåc àûúåc nhûäng mêët cên àöëi hiïån nay trïn thõ trûúâng nöng phêím chêu Êu. Biïån phaáp naây coá nhiïìu ûu àiïím hún so vúái biïån phaáp cùæt giaãm vaâ kiïím soaát vïì mùåt khöëi lûúång mûác cung nöng phêím laâm cho Phaáp khöng phaát huy àûúåc nhûäng lúåi thïë so saánh trong phaåm vi cuãa Liïn minh chêu Êu. Tuy nhiïn, viïåc aáp duång biïån phaáp naây àoâi hoãi phaãi coá sûå phên tñch, nghiïn cûáu tuyâ tûâng trûúâng húåp cuå thïí. Trong phêìn bònh luêån, Paul Champsaur àaä nhêën maånh rùçng caác tiïu chuêín cuãa thõ trûúâng thïë giúái chó phuâ húåp vúái ngaânh tröìng troåt, chûá khöng phuâ húåp vúái ngaânh chùn nuöi. Àöëi vúái ngaânh chùn nuöi, sûå cên bùçng cêìn thiïët lêåp úã àêy chó giúái haån trong phaåm vi cuãa Liïn minh chêu Êu, do vêåy, viïåc taách biïåt giûäa vêën àïì giaá nöng phêím vaâ höî trúå thu nhêåp cho nöng dên cuäng dûâng laåi úã mûác thêëp hún. Nhûäng vêën àïì vïì mùåt thûúng maåi àùåt ra trong lônh vûåc nöng nghiïåp khöng chó giúái haån úã vêën àïì höî trúå, trúå giaá hay baão höå qua haâng raâo quan thuïë. Söë lûúång caác vuå tranh chêëp thûúng maåi ngaây caâng gia tùng hiïån nay àoâi hoãi phaãi xem xeát laåi hïå thöëng caác quy àõnh, chñnh saách quöëc gia, trong àoá vêën àïì nöng nghiïåp chiïëm möåt võ trñ quan troång, bao göìm caác quy àõnh, chñnh saách vïì vïå sinh dõch tïî, baão vïå thûåc vêåt, caác tiïu chuêín vïì möi trûúâng, caác saãn phêím nöng nghiïåp biïën àöíi gien. Nhûäng tranh chêëp naây phaãn aánh sûå xung àöåt vïì lúåi ñch tiïìm taâng giûäa vêën àïì tûå do hoaá giao lûu, trao àöíi vaâ nhûäng àoâi hoãi ngaây caâng tùng cuãa ngûúâi tiïu duâng noái riïng vaâ cöng dên noái chung àöëi vúái saãn xuêët nöng nghiïåp. Vêën àïì baãn baáo caáo naây àïì cêåp nùçm trong khuön khöí chung cuãa caác vêën àïì liïn quan àïën voâng àaâm phaán múái cuãa WTO, trong àoá seä xem xeát, thaão luêån vïì taác àöång cuãa möåt söë quy àõnh phaáp luêåt quöëc gia àöëi vúái hoaåt àöång thûúng maåi quöëc tïë. Baãn baáo caáo khöng àûa ra cêu traã lúâi cuå thïí cho vêën àïì àùåt ra, maâ chó àïì xuêët nhûäng giaãi phaáp coá thïí cên nhùæc lûåa choån àöëi vúái caác quy àõnh, quy chuêín trong lônh vûåc nöng nghiïåp. Trong phêìn bònh luêån, Pierre Jacquet àaä nhêën maånh nhûäng khoá khùn àùåt ra trong lônh vûåc naây, möåt mùåt cêìn traánh tònh traång sûã duång bûâa baäi, khöng coá kiïím soaát caác cöng nghïå sinh hoåc múái (àùåc biïåt laâ thûåc phêím biïën àöíi gien), mùåt khaác cuäng cêìn 14 HÖÅI ÀÖÌNG PHÊN TÑCH KINH TÏË
traánh taåo ra möåt khuön khöí quaá goâ boá laâm haån chïë caác nöî lûåc saáng kiïën, caãi tiïën. Bïn caånh àoá, Pierre Jacquet cuäng nhêën maånh àïën tñnh töíng thïí, toaân diïån cuãa voâng àaâm phaán naây, àïì cêåp àöìng thúâi nhiïìu lônh vûåc khaác nhau, àoâi hoãi Liïn minh chêu Êu phaãi coá möåt chiïën lûúåc nùng àöång, tñch cûåc hún thay thïë cho caác chñnh saách thuå àöång trûúác àêy chó nhùçm giúái haån nhûäng bûúác nhûúång böå trûúác nhûäng àoâi hoãi cuãa caác àöëi taác thûúng maåi. Baãn baáo caáo àaä àûúåc àûa ra thaão luêån taåi phiïn hoåp ngaây 17 thaáng 12 nùm 1998 cuãa Höåi àöìng Phên tñch kinh tïë, vaâ sau àoá tiïëp tuåc àûúåc thaão luêån taåi phiïn hoåp ngaây 18 thaáng 2 nùm 1999 vúái sûå tham dûå cuãa Thuã tûúáng. Nhên àêy, töi xin caãm ún öng Claude Cheáreau, Cöë vêën vïì nöng nghiïåp vaâ àaánh caá, Vùn phoâng Thuã tûúáng vò sûå àöång viïn, àoáng goáp vaâo cöng trònh nghiïn cûáu naây. Pierre-Alain Muet Cöë vêën Thuã tûúáng Giaáo sû Trûúâng àaåi hoåc Baách khoa 15 NÖNG NGHIÏÅP VAÂ ÀAÂM PHAÁN THÛÚNG MAÅI
Nöng nghiïåp vaâ àaâm phaán thûúng maåi Dominique Bureau Höåi àöìng Phên tñch kinh tïë Jean-Christophe Bureau INRA vaâ INAPG Phêìn dêîn àïì Nöng nghiïåp thûúâng laâ möåt lônh vûåc nhaåy caãm xeát trïn khña caånh thûúng maåi, laâ àöëi tûúång cuãa 40% caác vuå tranh chêëp àûúåc giaãi quyïët trong khuön khöí àa phûúng tûâ khi thaânh lêåp GATT. Cho àïën thúâi àiïím kyá kïët Hiïåp àõnh nöng nghiïåp trong khuön khöí Voâng àaâm phaán Urugoay (AAUR), taåi Marrakech nùm 1994, lônh vûåc naây vêîn àûúåc hûúãng quy chïë ngoaåi lïå, khöng nùçm trong diïån cùæt giaãm caác haâng raâo haån chïë giao lûu, trao àöíi, àùåc biïåt laâ haâng raâo thuïë quan. Viïåc kyá kïët Hiïåp àõnh nöng nghiïåp AAUR laâ möåt bûúác ngoùåt lúán trong tiïën trònh tûå do hoaá giao lûu, trao àöíi nöng phêím. Trong thúâi kyâ àêìu, nhûäng taác àöång cuãa Hiïåp àõnh AAUR àöëi vúái nïìn nöng nghiïåp Phaáp àaä àûúåc haån chïë rêët nhiïìu, búãi vò trong nöåi dung kïë hoaåch caãi caách Chñnh saách nöng nghiïåp chung (CAP), Liïn minh chêu Êu àaä dûå kiïën trûúác àûúåc nhûäng vêën àïì quy àõnh trong Hiïåp àõnh AAUR. Vúái viïåc kyá kïët hiïåp àõnh riïng taåi Blair House giûäa Liïn minh chêu Êu vaâ Myä, Liïn minh chêu Êu seä khöng phaãi 17 NÖNG NGHIÏÅP VAÂ ÀAÂM PHAÁN THÛÚNG MAÅI
chõu raâng buöåc trong viïåc cùæt giaãm phêìn lúán caác khoaãn trúå cêëp cho caác nhaâ saãn xuêët nöng nghiïåp, ñt ra laâ àïën nùm 2003. Vïì mùåt trung haån, vúái nhûäng cam kïët àûa ra, Liïn minh chêu Êu seä phaãi caãi caách laåi Chñnh saách nöng nghiïåp chung cuãa mònh cho phuâ húåp. Hún nûäa, Hiïåp àõnh Marrakech quy àõnh cuå thïí laâ trong lônh vûåc nöng nghiïåp, seä phaãi töí chûác möåt voâng àaâm phaán múái vaâ phaãi àûúåc bùæt àêìu chêåm nhêët vaâo nùm 1999, vúái nöåi dung àaâm phaán nhùçm “cùæt giaãm dêìn caác biïån phaáp trúå cêëp, baão höå àïí tiïën haânh möåt àúåt caãi caách cú baãn”. Nhûäng vêën àïì àùåt ra trong voâng àaâm phaán naây coá möåt têìm quan troång àùåc biïåt vaâ rêët àa daång, do àoá cêìn phaãi àûúåc xaác àõnh cuå thïí. Thêåt vêåy, Töí chûác thûúng maåi thïë giúái (WTO) khöng chó quan têm àïën vêën àïì haâng raâo thuïë quan, caác tiïu chuêín vïì vïå sinh dõch tïî, baão vïå thûåc vêåt (àêy laâ vêën àïì àaä tûâng coá tranh chêëp giûäa Myä vaâ Liïn minh chêu Êu liïn quan àïën saãn phêím thõt boâ), maâ coân quan têm àïën caã vêën àïì vïì phûúng thûác höî trúå cho nöng dên. Ngaây nay, àang coá rêët nhiïìu yïëu töë goáp phêìn thuác àêíy tiïëp tuåc ài theo hûúáng tûå do hoaá giao lûu, trao àöíi trong lônh vûåc nöng nghiïåp theo nhûäng nguyïn tùæc quy àõnh trong Hiïåp àõnh Marrakech. Trûúác tiïn, mûác àöå baão höå qua haâng raâo thuïë quan, tyã lïå trúå cêëp cho nöng nghiïåp vêîn coân cao. Rêët nhiïìu nûúác àaä nhêën maånh àïën viïåc duy trò quy chïë ngoaåi lïå cuãa lônh vûåc nöng nghiïåp trong vêën àïì naây. Caác àúåt caãi caách tiïën haânh múái àêy taåi möåt söë nûúác, àùåc biïåt laâ taåi Myä vúái viïåc ban haânh Àaåo luêåt Cöng bùçng (Fair Act) nùm 1996, àaä àêíy nhanh xu hûúáng taách riïng vêën àïì höî trúå cho nöng dên, sûå höî trúå naây ngaây caâng mang tñnh caá nhên hún vaâ àöåc lêåp hún so vúái caác hoaåt àöång, hay caác yïëu töë khaác. Vêën àïì thñch ûáng vúái “nhûäng raâng buöåc àa phûúng” chó laâ möåt nöåi dung trong söë caác vêën àïì cêìn nghiïn cûáu, suy nghô vïì quaá trònh phaát triïín cuãa nïìn nöng nghiïåp Phaáp vaâ Liïn minh chêu Êu. Vïì vêën àïì naây, cuäng cêìn phaãi tñnh àïën caác yïëu töë nhû triïín voång gia nhêåp Liïn minh chêu Êu cuãa caác nûúác Trung Êu, nhûäng khoá khùn vïì ngên saách gùæn vúái viïåc xêy dûång Chûúng trònh haânh àöång 2000, vúái lûu yá rùçng nhûäng chi tiïu trong lônh vûåc nöng nghiïåp hiïån nay àang chiïëm gêìn möåt nûãa töíng söë chi tiïu cuãa Liïn minh chêu Êu, sûå xuêët hiïån nhûäng 18 HÖÅI ÀÖÌNG PHÊN TÑCH KINH TÏË
quan ngaåi vïì vêën àïì baão vïå möi trûúâng, vúái muåc tiïu baão àaãm cho nöng nghiïåp thûåc hiïån töët hún chûác nùng quy hoaåch laänh thöí, vaâ àùåc biïåt laâ trong böëi caãnh seä coá nhûäng mêët cên àöëi nghiïm troång coá thïí nhòn thêëy trûúác àûúåc trïn thõ trûúâng nöng phêím chêu Êu. Trong böëi caãnh àoá, úã àêy, chuáng töi seä têåp trung nghiïn cûáu nhùçm tòm ra caác phûúng tiïån, caác àiïìu kiïån cho pheáp nïìn nöng nghiïåp cuãa Phaáp noái riïng vaâ nïìn kinh tïë Phaáp noái chung têån duång àûúåc hïët nhûäng lúåi ñch coá àûúåc tûâ quaá trònh tûå do hoaá giao lûu, trao àöíi trong lônh vûåc nöng nghiïåp naây, qua àoá chuáng töi seä àïì xuêët nhûäng giaãi phaáp nhùçm dung hoaâ quaá trònh naây vúái nhûäng muåc tiïu khaác, chùèng haån nhû muåc tiïu vïì tñnh àa chûác nùng cuãa nöng nghiïåp. Cêìn phaãi têån duång àûúåc hïët nhûäng lúåi ñch coá àûúåc tûâ quaá trònh tûå do hoaá giao lûu, trao àöíi, búãi vò xeát trïn möåt söë khña caånh, nhûäng lõch trònh àa phûúng àùåt ra buöåc chuáng ta phaãi giaãi quyïët nhûäng vêën àïì trûúác àêy cuãa nïìn nöng nghiïåp cuãa Liïn minh chêu Êu vaâ lêìn àêìu tiïn àaä àûúåc àïì cêåp trong dûå aán Mansholt vaâo cuöëi nhûäng nùm 1960 (trong àoá dûå kiïën chuyïín möåt phêìn caác khoaãn trúå cêëp qua giaá thaânh caác khoaãn höî trúå hiïån àaåi hoaá). Ngay tûâ thúâi kyâ naây, biïån phaáp höî trúå vïì giaá, caác biïån phaáp kiïím soaát taåi biïn giúái, khöng coân mang laåi caác khoaãn thu cho ngên saách nûäa maâ laâm phaát sinh caác khoaãn chi vaâ dûúái con mùæt cuãa ngûúâi tiïu duâng khöng àûúåc coi nhû biïån phaáp àöëi ûáng cuãa viïåc cùæt giaãm tònh traång thiïëu huåt. Cêìn phaãi dung hoaâ giûäa quaá trònh tûå do hoaá giao lûu, trao àöíi trong lônh vûåc nöng nghiïåp vúái caác muåc tiïu khaác, búãi vò vêën àïì phöëi húåp giûäa voâng àaâm phaán nöng nghiïåp cuãa WTO vúái vêën àïì caãi caách chñnh saách nöng nghiïåp chung cuãa Liïn minh chêu Êu vaâ caác muåc tiïu mang tñnh quöëc gia nhû àaä àûúåc nïu trong Àaåo luêåt àõnh hûúáng nöng nghiïåp vêîn coân laâ vêën àïì múã. Do têìm quan troång cuãa hïå thöëng caác quy àõnh liïn quan àïën phêìn lúán caác thõ trûúâng nöng phêím vaâ do tñnh àùåc thuâ cuãa caác thõ trûúâng naây, cêìn phaãi coá möåt sûå phên tñch chi tiïët àöëi vúái tûâng saãn phêím. Nhûng caách laâm cuãa chuáng töi úã àêy laåi ài theo chiïìu ngûúåc laåi. Chuáng töi seä ài vaâo phên tñch böëi caãnh cuãa voâng àaâm phaán sùæp túái trong möåt khuön khöí kinh tïë röång hún, qua àoá àûa ra nhûäng chuã trûúng chuã àaåo mang tñnh bao quaát, ngay caã khi àöëi vúái viïåc caãi caách möîi thõ trûúâng cuå thïí, cêìn phaãi phên tñch theo tûâng trûúâng húåp cuå 19 NÖNG NGHIÏÅP VAÂ ÀAÂM PHAÁN THÛÚNG MAÅI
thïí hún laâ xêy dûång möåt khuön khöí chung. Nhû vêåy, chuáng töi seä ûu tiïn ài theo hûúáng phên tñch caác khña caånh chung cuãa vêën àïì höî trúå cho nöng nghiïåp trïn cú súã nhûäng biïën chuyïín múái àêy trong möi trûúâng thûúng maåi, àïí laâm sao cho caác biïån phaáp höî trúå naây dung hoaâ möåt caách hiïåu quaã vúái caác muåc tiïu baão vïå möi trûúâng vaâ nêng cao mûác söëng cuãa nöng dên. Trong phêìn àêìu cuãa baãn baáo caáo, chuáng töi seä phên tñch böëi caãnh hiïån nay cuãa caác vêën àïì thûúng maåi trong lônh vûåc nöng nghiïåp, xaác àõnh nhûäng thaách thûác àùåt ra àöëi vúái nïìn nöng nghiïåp Phaáp xeát caã trïn quan àiïím haâng raâo thuïë quan (mûác thuïë haãi quan vaâ viïåc thêm nhêåp thõ trûúâng), caác phûúng thûác höî trúå cho nöng dên, nhûäng nöåi dung múái khöng mang tñnh thuïë quan trong vêën àïì höî trúå naây. Sau àoá, chuáng töi seä phên tñch nhûäng hïå quaã cuãa caác quy àõnh àa phûúng múái àûúåc xêy dûång liïn quan àïën phûúng thûác höî trúå vaâ giaán tiïëp àùåt ra caác vêën àïì nhû : Cêìn phaãi ûu tiïn lûåa choån khña caånh súã hûäu àêët àai hay khña caånh lúåi ñch cuãa caác caá nhên laâm cú súã cho sûå höî trúå naây ? Laâm thïë naâo àïí baão àaãm àûúåc muåc tiïu quy hoaåch laänh thöí, baão vïå möi trûúâng sinh thaái?... (Phêìn hai). Sûå biïën chuyïín cuãa caác vêën àïì nöng nghiïåp àa phûúng, kïí tûâ khi kyá kïët Hiïåp àõnh nöng nghiïåp AAUR àïën voâng àaâm phaán 2000 Nhûäng cam kïët àûa ra taåi Marrakech vaâ viïåc thûåc hiïån caác cam kïët naây Nhûäng thoaã thuêån àa phûúng kyá kïët trong khuön khöí Voâng àaâm phaán Urugoay àaä laâm thay àöíi sêu sùæc möi trûúâng thûúng maåi quöëc tïë àöëi vúái caác saãn phêím nöng nghiïåp. Ngoaâi Hiïåp àõnh nöng nghiïåp AAUR àaä dêìn àûúåc triïín khai tûâ nùm 1995, coân phaãi kïí àïën Hiïåp àõnh vïì caác biïån phaáp vïå sinh dõch tïî vaâ baão vïå thûåc vêåt, sûãa àöíi, böí sung Hiïåp àõnh vïì caác raâo caãn kyä thuêåt àöëi vúái giao lûu, trao àöíi, Hiïåp àõnh vïì caác phûúng diïån liïn quan àïën thûúng maåi cuãa quyïìn súã hûäu trñ tuïå, àoá laâ caác hiïåp àõnh àïìu ñt nhiïìu liïn quan àïën lônh 20 HÖÅI ÀÖÌNG PHÊN TÑCH KINH TÏË
vûåc nöng nghiïåp. Sûå ra àúâi cuãa Töí chûác thûúng maåi thïë giúái (WTO) àaä hònh thaânh möåt khuön khöí àaâm phaán àa phûúng thûúâng xuyïn, trong àoá quy àõnh möåt quaá trònh àaâm phaán liïn tuåc nhùçm caãi caách lônh vûåc thûúng maåi haâng nöng saãn, thûåc phêím. Caác cam kïët chñnh àûa ra trong Hiïåp àõnh nöng nghiïåp liïn quan àïën caác vêën àïì sau: •Tiïëp cêån thõ trûúâng, vúái viïåc chuyïín àöíi caác biïån phaáp quota, haån ngaåch nhêåp khêíu vaâ caác biïån phaáp haån chïë nhêåp khêíu khaác thaânh caác biïån phaáp thuïë quan, vaâ cam kïët cuãa caác nûúác phaát triïín cùæt giaãm thuïë haãi quan vúái mûác 36% trong thúâi kyâ saáu nùm, vaâ cùæt giaãm töëi thiïíu 15% àöëi vúái möîi saãn phêím. Trûúác àêy, khi vêîn coân töìn taåi nhûäng haâng raâo phi thuïë quan àöëi vúái hoaåt àöång nhêåp khêíu, Hiïåp àõnh quy àõnh caác nûúác thaânh viïn phaãi êën àõnh mûác töëi thiïíu laâ 3% saãn phêím nûúác ngoaâi cho tiïu thuå trong nûúác, tyã lïå naây seä tùng lïn 5% trong quaá trònh thûåc hiïån cam kïët. • Haån chïë caác biïån phaáp trúå giaá xuêët khêíu, búãi vò caác biïån phaáp naây àûúåc coi laâ gêy mêët öín àõnh trïn thõ trûúâng thïë giúái. Hiïåp àõnh quy àõnh viïåc cùæt giaãm 21% khöëi lûúång caác saãn phêím xuêët khêíu coá trúå giaá, cùæt giaãm 36% caác khoaãn chi tiïu ngên saách daânh cho viïåc trúå giaá naây. Caác nûúác kyá kïët Hiïåp àõnh àûúåc tiïëp tuåc thûåc hiïån caác chûúng trònh trúå giaá hiïån nay cuãa mònh trong khuön khöí caác haån chïë nïu trïn, bïn caånh àoá, khöng àûúåc xêy dûång vaâ thûåc hiïån caác chûúng trònh trúå giaá múái. • Cùæt giaãm caác biïån phaáp höî trúå cho nöng nghiïåp hiïån àang gêy ra nhûäng bêët húåp lyá trïn thõ trûúâng quöëc tïë, do kñch thñch saãn xuêët quaá mûác, thuác àêíy xu hûúáng baán dûúái giaá thaânh. Caác biïån phaáp höî trúå naây seä phaãi cùæt giaãm vúái mûác 20% trong thúâi kyâ saáu nùm, mûác quy chiïëu úã àêy àûúåc xaác àõnh trïn cú súã mûác höî trúå töíng húåp (AMS), bao göìm höî trúå qua giaá vaâ caác khoaãn trúå giuáp trûåc tiïëp. Hiïåp àõnh quy àõnh caác chñnh saách höî trúå khöng nùçm trong diïån thûåc hiïån nghôa vuå cùæt giaãm naây, àoá laâ caác chñnh saách, biïån phaáp àûúåc pheáp aáp duång vaâ àûúåc xïëp trong “höåp xanh laá cêy”. Caác biïån phaáp naây bao göìm biïån phaáp höî trúå thu nhêåp, laâ biïån phaáp khöng coá hoùåc ñt coá taác àöång àïën mûác àöå saãn xuêët nöng nghiïåp, caác khoaãn trúå giuáp hoaåt àöång nhùçm baão vïå möi trûúâng, caác khoaãn trúå cêëp cuãa nhaâ nûúác àïí thûåc hiïån cú chïë baão hiïím muâa vuå thu hoaåch, caác khoaãn trúå cêëp cho 21 NÖNG NGHIÏÅP VAÂ ÀAÂM PHAÁN THÛÚNG MAÅI
hoaåt àöång tû vêën, caác chûúng trònh àiïìu chónh cú cêëu ... Vïì nguyïn tùæc, têët caã caác khoaãn trúå cêëp khöng àûúåc xïëp trong “höåp xanh laá cêy” àïìu thuöåc diïån phaãi cùæt giaãm. Tuy nhiïn, theo thoaã thuêån song phûúng giûäa Myä vaâ Liïn minh chêu Êu quy àõnh caác khoaãn trúå cêëp keâm theo àiïìu kiïån thûåc hiïån chûúng trònh haån chïë saãn xuêët vaâ caác khoaãn trúå cêëp dûåa trïn saãn lûúång hoùåc diïån tñch cöë àõnh àûúåc xïëp vaâo loaåi caác biïån phaáp trung gian (“höåp xanh lú”), do àoá khöng àûúåc tñnh àïën trong viïåc tñnh toaán mûác höî trúå töíng húåp AMS, vúái triïín voång aáp duång àiïìu khoaãn “hoaâ bònh”. Bïn caånh Hiïåp àõnh nöng nghiïåp naây, caác biïån phaáp phi thuïë quan cuäng coá möåt têìm quan troång múái, vúái viïåc xem xeát laåi möåt caách toaân diïån, sêu sùæc Hiïåp àõnh vïì nhûäng raâo caãn kyä thuêåt àöëi vúái giao lûu, trao àöíi (TBT), àùåc biïåt laâ vúái viïåc kyá kïët vaâo nùm 1994 Hiïåp àõnh vïì caác biïån phaáp vïå sinh dõch tïî vaâ baão vïå thûåc vêåt (SPS). Caác hiïåp àõnh naây àaä aãnh hûúãng àïën caác àiïìu kiïån àïí caác nûúác ban haânh quy àõnh haån chïë nhêåp khêíu caác saãn phêím nöng nghiïåp bùçng. Hiïåp àõnh TBT bao göìm caác quy àõnh quaãn lyá vïì mùåt kyä thuêåt, caác tiïu chuêín, caác thuã tuåc àaánh giaá húåp chuêín, kïí caã húåp chuêín vïì mùåt bao bò, nhaän maác, toám laåi laâ têët caã nhûäng vêën àïì khöng nùçm trong phaåm vi quy àõnh cuãa Hiïåp àõnh SPS. Hiïåp àõnh TBT quy àõnh caác quöëc gia khöng àûúåc coá caác quy àõnh phên biïåt àöëi xûã mang tñnh vö cùn cûá giûäa caác saãn phêím do nguöìn göëc xuêët xûá cuãa caác saãn phêím àoá, vaâ àïí àaåt àûúåc muåc tiïu naây, cêìn phaãi lûåa choån aáp duång caác biïån phaáp ñt gêy caãn trúã nhêët cho thûúng maåi. Nïëu caác quöëc gia khöng tuên thuã caác chuêín mûåc quöëc tïë thò phaãi àûa ra cùn cûá giaãi thñch, vaâ viïåc khöng tuên thuã àoá phaãi àûúåc thûåc hiïån cöng khai, minh baåch, vaâ phaãi thöng baáo cho caác quöëc gia khaác biïët vïì dûå aán luêåt hay nghõ àõnh coá àiïìu khoaãn traái vúái caác tiïu chuêín quöëc tïë àoá. Hiïåp àõnh SPS quy àõnh vïì caác biïån phaáp quaãn lyá vaâ kiïím soaát coá liïn quan àïën sûác khoeã cuãa àöång vêåt, thûåc vêåt vaâ cuãa con ngûúâi, quy àõnh bùæt buöåc phaãi quy chiïëu àïën caác chuêín mûåc quöëc tïë. Nïëu möåt quöëc gia quy àõnh caác tiïu chuêín vïì vïå sinh dõch tïî vaâ baão vïå thûåc vêåt khaác vúái caác tiïu chuêín do caác àõnh chïë quöëc tïë khuyïën nghõ aáp duång, chùèng haån nhû caác tiïu chuêín cuãa Codex Alimentarius, thò quöëc gia àoá phaãi àûa ra cùn cûá giaãi thñch vïì mùåt khoa hoåc, chuyïn 22 HÖÅI ÀÖÌNG PHÊN TÑCH KINH TÏË
mön, coá aáp duång möåt thuã tuåc phên tñch ruãi ro àaä àûúåc quy àõnh thöëng nhêët. Hiïåp àõnh cuäng quy àõnh nghôa vuå phaãi thöng tin cho caác nûúác thûá ba biïët vïì nhûäng thay àöíi trong quy àõnh phaáp luêåt quöëc gia vaâ quy àõnh roä rùçng caác biïån phaáp vïå sinh dõch tïî àûúåc aáp duång khöng nhùçm muåc àñch baão höå. 1. Codex Alimentarius Codex Alimentarius àaä àûúåc Töí chûác nöng nghiïåp vaâ lûúng thûåc (FAO) vaâ Töí chûác y tïë thïë giúái (WHO) thaânh lêåp vaâo nùm 1962, coá chûác nùng àûa ra caác chuêín mûåc, caác chó thõ, caác khuyïën nghõ vaâ caác maä hiïåu sûã duång, trïn cú súã àoá caác quöëc gia coá thïí thoaã thuêån vúái nhau nhùçm muåc àñch “baão vïå sûác khoeã cuãa ngûúâi tiïu duâng, baão àaãm sûå trung thûåc trong caác hoaåt àöång kinh doanh thûúng maåi àöëi vúái caác saãn phêím lûúng thûåc, thûåc phêím”. Tûâ khi thaânh lêåp cho àïën nùm 1995, Codex àaä ban haânh 28 têåp tiïu chuêín, khuyïën nghõ vaâ nguyïn tùæc, trong àoá coá 237 chuêín vïì thûåc phêím, 41 maä hiïåu vïì vïå sinh dõch tïî vaâ cöng nghïå. Hún 700 chêët phuå gia thûåc phêím coá khaã nùng nhiïîm bïånh àaä àûúåc phên tñch, àaánh giaá, hún 3.200 mûác dû lûúång thuöëc trûâ sêu àaä àûúåc xaác àõnh. Codex àaä dûåa trïn cú súã kïët quaã laâm viïåc cuãa Uyã ban vïì chêët phuå gia thûåc phêím vaâ Cuöåc hoåp vïì chuã àïì dû lûúång thuöëc trûâ sêu cuãa Töí chûác nöng nghiïåp vaâ lûúng thûåc vaâ Töí chûác y tïë thïë giúái, hai cú quan naây àaä tiïën haânh àaánh giaá mûác àöå àöåc töë laâm cú súã khoa hoåc cho viïåc ban haânh caác chuêín. Caác chuêín àûúåc ban haânh trong caác uyã ban theo möåt thuã tuåc àûúåc chia thaânh taám giai àoaån, trong àoá, giai àoaån cuöëi cuâng seä thöng qua chñnh thûác trûúác Uyã ban bao göìm àaåi diïån cuãa 163 nûúác tham gia. Sau giai àoaån cuöëi cuâng, biïån phaáp àûúåc thöng qua seä àûúåc coi laâ biïån phaáp chuêín mûåc. Trûúác àêy, khi chûa coá Hiïåp àõnh SPS, àoá chó laâ möåt loaåt caác bùçng chûáng, caác khuyïën nghõ khoa hoåc khöng coá giaá trõ phaáp lyá, nhûng noá laâ cú súã àïí cuãng cöë thïm lêåp trûúâng cuãa caác nûúác sûã duång caác khuyïën nghõ àoá trong trûúâng húåp coá tranh chêëp. 23 NÖNG NGHIÏÅP VAÂ ÀAÂM PHAÁN THÛÚNG MAÅI